της Ελένης Ζάχαρη
Από το Λόγων Παίγνια
Καλή εβδομάδα και Καλή Χρονιά !!! Επισήμως πια στο 2013 κι ευχόμαστε
όλοι τα καλύτερα για την καινούργια χρονιά…. πολύ παιδεμένοι όλοι βρε
αδέρφια… τι να πούμε άλλο; Όλες τις ευχές τις εξαντλήσαμε σε μια
απελπισμένα ελπιδοφόρα .προσπάθεια τούτη η χρονιά να πάει καλά.
Άντε άλλη μια φορά να το ξαναπούμε μπας και εισακουστούμε εκεί ψηλά και κάτι αλλάξει. «Από Καρδιάς» Καλή κι Ευλογημένη Χρονιά!!!!
Α! Χρόνια Πολλά και στους Φώτηδες, στις Φωτεινές, στους Ιορδάνηδες , στους Φάνηδες και στις Φανούλες, στους Γιάννηδες και στις Ιωάννες και σε όλους!
Εμείς πάλι έχουμε ένα φίλο συγγραφέα και ποιητή απ’ τη Μακεδονία και συγκεκριμένα απ’ την όμορφη Καβάλα, τον Δημήτρη Ζουγκό, με τον οποίο είχαμε μια πραγματικά καρδιακή κουβέντα και τον ευχαριστώ γι’ αυτό!
Να πω, για όποιον τυχόν δεν το γνωρίζει, πως ο Δημήτρης είναι ένας βραβευμένος συγγραφέας αφενός για το θεατρικό έργο «Οι Ζητιάνοι» , το οποίο πήρε το Β’ βραβείο στον Διαγωνισμό Κρατικών Βραβείων για Νέους Θεατρικούς Συγγραφείς και αφετέρου για το έργο του Nino Perdido (εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες 2007) για το οποίο απέσπασε Έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών.
-Δημήτρη, Καλή Χρονιά! Καλώς ήρθες στο "Από Καρδιάς" , ευχαριστώ που δέχτηκες την πρόσκληση για μια συζήτηση από καρδιάς.
-Ευχαριστώ για την πρόσκληση.
-Δημήτρης Ζουγκός, γεννημένος στην Καβάλα. Θες να μου πεις λίγο για τα παιδικά σου χρόνια στην όμορφη πόλη; (η ερώτηση ξέρεις κρύβει σκοπιμότητα.)
-Δεν υπήρξαν όμορφα χρόνια. Μερικές αναμνήσεις μονάχα χωρίς ιδιαίτερη αξία. Η γέννησή μου δεν ήταν επιλογή κι αυτό το πληρώνω.
-Όταν λες το πληρώνεις; Κανενός η γέννηση άλλωστε δεν είναι επιλογή. Ξέρεις στο μυαλό μου είχα κάτι που διάβασα και δεν ξέρω πόσο αληθές ή χιουμοριστικό είναι. Η κατάποση πετρελαίου.
-Κάποιοι χαίρονται να αποφασίζουν ανώτερες δυνάμεις γι’ αυτούς. Πιστεύω ακράδαντα στην ελευθερία της βούλησης. Βρέθηκα σε έναν κόσμο σκοτεινό, γεμάτο φόβους και δράκους κι αυτό δεν ήταν επιθυμία. Έχοντας λοιπόν την ωριμότητα που έχουν τα ζώα (γνωρίζουν μονάχα όσα χρειάζεται) δοκίμασα να δραπετεύσω σε τρυφερή ηλικία.
-Αυτό σε ακολουθεί και στη συνέχεια; Η επιθυμία να δραπετεύσεις, συνδέεται με τη γραφή ή είναι άσχετη;
-Μαθαίνεις να ζεις με αυτή την σκέψη. Βρίσκομαι σε μια φυλακή υψίστης ασφαλείας γεμάτη δικαιώματα κι υποχρεώσεις. Καταδικασμένος για μια ζωή. Μια λύση υπάρχει κι αυτή αναιρεί όλες τις λύσεις. Οι συγκρατούμενοί μου έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα του εγκλεισμού, γεννάνε παιδιά, κάνουν οικογένειες και ζητάνε άδεια για να κατουρήσουν. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν πως έχω περάσει τον περισσότερο καιρό μου στην απομόνωση.
-Είναι γεγονός πως τους ασυμβίβαστους η κοινωνία τους απομονώνει, ωστόσο εσύ είσαι ταυτόχρονα και βραβευμένος απ' αυτή. Δεν ακούγεται λίγο οξύμωρο; Ή είναι συνεπακόλουθο; Δηλαδή, πιστεύουν πως κάποιον που αναγνωρίζουν εύκολα θα τον υποτάξουν;
-Στις φυλακές δεν υπάρχει λογική. Η βράβευση ήταν ίσως το πιο ατυχές περιστατικό. Σε φορτώνει ελπίδες. Σκέφτεσαι ως νέος φυλακισμένος πως θα αποκτήσεις κάποιο προνόμιο ,καλύτερη μερίδα φαγητού για παράδειγμα, ωστόσο σου την πέφτουν οι παλιοί και το παραμύθι τελειώνει. Δεν χρειάζεται μοναχά το ταλέντο αλλά και η σκουριά αλλιώς θα λένε για σένα πάντα τα κατώτερα όντα. «Νέος».
-Πόσο σε απογοήτευσε ο χώρος αυτός και γιατί;;
-Η απογοήτευση πηγάζει από τις δικές μας ελπίδες. Όλοι χρειάζονται μια δόση επιτυχίας - αναγνώριση. Ο δημιουργός λοιπόν είναι εκείνο το ξεχωριστό πλάσμα που αδιαφορεί. Η στάση αυτή έρχεται με τον καιρό ένα στάδιο ουσιαστικά πριν το φως.
-Έγραψες ένα σχόλιο μέσα στην εβδομάδα που η αφεντιά μου το ανάρτησε "μαλάκες δεν έχετε το θάρρος να σηκώσετε το βάρος μιας άποψης ", αν το θυμάμαι καλά. Πόσο θάρρος χρειάζεται σήμερα για να σηκώσεις το βάρος μιας άποψης , Δημήτρη;
-Αν είσαι ελεύθερος άνθρωπος δεν χρειάζεται θάρρος. Είναι μια φυσική λειτουργία σαν την αναπνοή. Φυσικά μπορεί και να χάσεις ότι θεωρείς πολύτιμο όπως μερικούς φίλους η την φήμη αλλά μπορείς να ζήσεις σαν λιοντάρι η απλά να βρυχάσαι σαν ποντίκι όταν οι περιστάσεις είναι βολικές. Έχουμε γεμίσει τρωκτικά.
-Συμφωνώ απόλυτα...ξέρεις, όλοι θα συμφωνήσουμε μαζί σου εδώ στο "Λόγων Παίγνια" Αλήθεια, γιατί ταυτίζεις τον εαυτό σου με τον Francois Villion;
-Δεν το κάνω. Ο Βιγιόν ήταν ποιητής εγώ το προσπαθώ. Αν και είμαι καταραμένα καλός πιθανότατα να μην έχω από τον χρόνο ανάλογη δικαίωση. Σε καμία περίπτωση πάντως δεν θεωρώ τον Βιγιόν πρότυπο μου.
-Το βρήκα σε μια συνέντευξη γι' αυτό ρωτάω. Δεν έχεις δηλαδή πρότυπα;
-Έχω στο μυαλό μου κάποια έργα ως υπόδειγμα γραφής ή σκέψης. Όχι συγγραφείς. Όχι πια.
-Μάλιστα, Δημήτρη, έχεις γράψει ένα έργο που ονομάζεται "Μήδεια" ποιά η σχέση του δικού σου έργου με την ηρωίδα του Ευριπίδη και ποιά τα πρότυπά σου;
-Ήταν μια πρόκληση. Να γράψω παράλληλα με ένα μεγάλο πνεύμα. Όχι φυσικά στην γλώσσα του, αυτό θα ήταν ανόητο εκ μέρους μου. Χρησιμοποίησα την μετάφραση και τον ρυθμό της και απλά πρόσθεσα τους δικούς μου στίχους. Δεν υπήρχε στο συγκεκριμένο εγχείρημα κάποιο πρότυπο ήταν μια έμπνευση της στιγμής. Είμαι αρκετά περήφανος για το συγκεκριμένο έργο και είναι κρίμα που δεν έχει διδαχτεί ακόμη επί σκηνής.
-Εννοώ ουσιαστικά ως προς το περιεχόμενο του έργου, αλήθεια, είχες στο μυαλό σου σύγχρονες Μήδειες; Πώς θα χαρακτήριζες τη Μήδεια ως γυναίκα;
-Μια καθημερινή γυναίκα με όλο το πάθος και την ελαφρότητα της σκέψης. Σχεδόν όλες είναι ικανές για τον μεγάλο έρωτα και την εκδίκηση. Δεν είχα λοιπόν παρά να κοιτάξω μια τυχαία γυναίκα.
-Δεν ξέρω αν θα συμφωνήσω μαζί σου ακριβώς...στην ελαφρότητα δηλαδή...αλλά ας το κρατήσουμε αυτό για συζήτηση άλλης ώρας. Δημήτρη, "Κόκκινος Βάτραχος" γράφτηκε τελικά;
-Δεν είμαι μισογύνης αντίθετα λατρεύω το είδος σας και γι αυτό ανέχομαι τα κατασκευαστικά ελαττώματα.
- ...Το ίδιο θα μπορούσε να πει μια "Εύα" για έναν ατελή "Αδάμ"....
-Λοιπόν ο Βάτραχος ολοκληρώθηκε πριν τρία χρόνια. Δεν σκοπεύω να το εκδώσω. Το αναγνωστικό κοινό αισθάνομαι ότι έχει διαφορετικές ανάγκες ίσως κάτι πιο χαλαρωτικό για το στομάχι της διάνοιας του.
-Η παρατήρηση αυτή αφορά τις αναγνωστικές επιλογές του κοινού;
-Στο αισθητικό κριτήριο και την παιδεία εστιάζω. Οι συγγραφείς έχουν τεράστιο μερίδιο ευθύνης. Γράφουν για την πώληση χρησιμοποιούν όλο και λιγότερες λέξεις προκειμένου να γίνουν κατανοητοί. Ζούμε στα ερείπια της σκέψης και ακολουθουμε τις επιταγές της δημιουργικής γραφής. Κανένα στίγμα. Ίσως αύριο μεθαύριο αποκτήσουμε ένα ακόμη Νόμπελ. Βλέπεις ο καιρός ευνοεί τους μύθους.
-Μιλούσαμε προχθές για την ποίηση και τους ποιητές, η αλήθεια είναι πως σχολιάζαμε. Ποιά είναι τα προβλήματα που έχουν οι περισσότεροι εξ όσων χρίζουν εαυτούς "ποιητές"; Και πόσο έχουν συμβάλει και οι εκδότες στην ένταση των προβλημάτων αυτών;
-Το πρόβλημά τους είναι πως δεν έχουν μαθητεύσει. Δεν έχουν μιμηθεί , δεν έχουν υπηρετήσει. Είναι ξεχωριστοί χωρίς απόδειξη. Μερικές λέξεις στην σωστή σειρά και ιδού η βάφτιση. Βέβαια δεν θα υπάρξει ποτέ ενηλικίωση, αλλιώς διάρκεια ,αλλά δεν ενοχλεί και κανέναν. Οι εκδοτικοί οίκοι ψάχνουν απλά μια καινούρια πουτάνα. Η πουτάνα θα τους ακουμπήσει το υστέρημα κι αυτοί θα την μεταμορφώσουν σε πολυτελείας. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ανήθικο από το να χρηματοδοτείς την έκδοση σου. Αν ισχυριστούμε ότι αυτή είναι μια ηθική πράξη είναι σαν να λέμε ότι η Ποίηση αφορά μόνο όσους έχουν χίλια ευρώ άρα, έχουμε καταργήσει την ελευθερία του λόγου. Οπότε στη δική μου σκέψη στροβιλίζει η επιθυμία της απαγόρευσης των βιβλίων όπως π. χ. τα χρόνια της ποτοαπαγόρευσης, να κινηθούμε με άλλα λόγια υπόγεια για να εξακριβώσουμε αν τα βιβλία μπορούν να ξαναγίνουν αντικείμενο πόθου. Εάν δε μπορούν τότε δεν υπάρχει και λόγος ύπαρξής τους .
-Ναι αλλά και κανένας εκδοτικός οίκος δε νομίζω ότι είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει ποίηση. Ίσως γιατί πραγματικά κι από εκεί χάθηκαν τα κριτήρια.
-Θα ήθελα να σου θυμίσω την έκδοση του «Οδυσσέα» του Τζόϋς, όπου στην πρώτη έκδοση ο εκδοτικός οίκος χρεοκόπησε. Καλόμαθαν τόσα χρόνια, το πνεύμα έγινε μπίζνα. Να πα να γαμηθούν κι αυτοί κι οι ποιητές τους. Σε μερικά χρόνια κανείς δεν θα τους θυμάται.
-Τι είναι αυτό που καταξιώνει κάποιον στη συλλογική μνήμη; Τους δικούς μας ποιητές , τους αναγνωρισμένους, τι πιστεύεις ότι τους έχει καταξιώσει;
-Υπάρχουν μνήμες και μνήμες. Μπορούμε να ξεκινήσουμε από ένα χωριό και να κατακτήσουμε τον κόσμο. Θα σε προκαλούσα να μου ονομάσεις μερικούς Πολωνούς ποιητές αλλά δυστυχώς τους ξέρουν μονάχα στην χώρα τους. Κατ’ αντιστοιχία λοιπόν οι μεγάλοι μας ποιητές είναι μεγάλοι στον γεωγραφικό τους χώρο. Ξεχωρίζουν οι νομπελίστες αλλά ας είμαστε ειλικρινείς κανένας τους δεν έπιασε το μεγαλείο του Καβάφη. Κι με αυτή την προσωπική ήττα πέθαναν.
- Στα "Εκ του πλησίον" ο Ελύτης κάνει ολόκληρη αναφορά στον «εξάδελφο του νου του» , όπως ονομάζει τον Καβάφη, που γράφει τον «Δαρείο» του, από την άλλη αδικούμε λίγο και τη γλώσσα μας νομίζω, καθώς μιλιέται περιορισμένα αναφορικά με το γεωγραφικό χώρο αλλά μεταφρασμένη χάνει τη μουσικότητα, το ρυθμό, το μέτρο, ακόμα και το νόημα των λέξεων.
-Η προσπάθεια να διαβαστούμε σε παγκόσμιο επίπεδο μας οδηγεί στο να χρησιμοποιούμε όλο και πιο εύκολα μεταφράσιμες λέξεις ή έννοιες. Αγνοώντας για παράδειγμα πως στην αγγλική γλώσσα οι περισσότεροι ποιητές χρησιμοποιούν ρίμα ένα τεχνικό στοιχείο που στην μετάφραση χάνεται. Θέμα λοιπόν παιδείας των ποιητών. Όπως δεν υπήρξε συνέχεια στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, αν και έχουμε τα μνημεία των θεάτρων, δεν θα υπάρξει και συνέχεια στη γλώσσα. Δεν υπάρχει η διάθεση και η τόλμη και φυσικά έχουν εκλείψει και οι ποιητές που θ’ αναλάβουν την ευθύνη. Ο Ελύτης, κατά την ταπεινή μου άποψη, ήταν ένας μέτριος ποιητής ανάλογος του Γουϊτμαν ή του Έζρα Πάουντ. Κάποια στιγμή θα πρέπει να μάθουμε να αποδίδουμε σωστά τα μεγέθη με αντικειμενικά κριτήρια.
-Σε σχέση με τον Σεφέρη πώς θα έκρινες τον Ελύτη; Και πες μου έναν Έλληνα ποιητή που ξεχωρίζεις και βέβαια για ποιους λόγους.
-Ο Σεφέρης ήταν ανοιχτόμυαλος, ο Ελύτης κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες να μιλήσει ελεύθερα. Πέραν των τραγικών θεωρώ μεγάλο κεφάλαιο τον Καβάφη και τρέφω φοβερή συμπάθεια στον Καββαδία. Ποτέ δεν υπήρξε μεγάλος ποιητής αλλά ποτέ δεν έγραψε ένα κακό ποίημα. Αυτή η συνέπεια του με συγκλονίζει.
-Σε βλέπω μάλλον απογοητευμένο με το μέλλον της Τέχνης γενικά.
-Όχι, καμία απογοήτευση δεν υπάρχει. Η τέχνη θα συνεχίσει τον δρόμο της έστω και διψασμένη από την ανυδρία των τελευταίων 30 ετών.
-Αν σε ρωτήσω, λίγο πριν κλείσουμε, για ποια πράγματα μετανιώνεις , πάντα σχετικά με την πορεία σου στο χώρο και τι ονειρεύεσαι ακόμα να κάνεις , τι θα μου απαντήσεις;
-Ο δρόμος είναι μοναχικός και οδηγεί στην κορυφή του βουνού αλλά η προσπάθεια να τον διαβείς δεν οδηγεί πουθενά. Έχω τελειώσει ουσιαστικά με την γραφή σε υψηλό επίπεδο, ευελπιστώ μοναχά μερικές μέρες γαλήνης πριν την αποχώρηση. Υπάρχουν νέοι με τεράστια αποθέματα αντοχών και προτιμώ να αφήσω τα μετάλλια γι αυτούς.
-Προσωπικά, πιστεύω ότι έχεις τη δυνατότητα να προσφέρεις πράγματα ακόμα. Σ' ευχαριστώ πολύ για την πραγματικά ειλικρινή και καρδιακή κουβέντα. Εύχομαι να συνεχίσεις και να μας δώσεις τη σκέψη σου, σ' ένα πετυχημένο ή και πολλά, έργα .
-Δυνατότητες πάντα υπάρχουν αλλά μερικές φορές δεν ξέρω κάτω από ποια πέτρα είναι θαμμένες. Προτρέπω τους νέους δημιουργούς να με αγνοήσουν και ν’ ασπαστούν την σκέψη ανθρώπων της μέσης οδού. Σ ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη και για την κουβέντα.
-Να είσαι καλά Δημήτρη! Καλή συνέχεια!
Άντε άλλη μια φορά να το ξαναπούμε μπας και εισακουστούμε εκεί ψηλά και κάτι αλλάξει. «Από Καρδιάς» Καλή κι Ευλογημένη Χρονιά!!!!
Α! Χρόνια Πολλά και στους Φώτηδες, στις Φωτεινές, στους Ιορδάνηδες , στους Φάνηδες και στις Φανούλες, στους Γιάννηδες και στις Ιωάννες και σε όλους!
Εμείς πάλι έχουμε ένα φίλο συγγραφέα και ποιητή απ’ τη Μακεδονία και συγκεκριμένα απ’ την όμορφη Καβάλα, τον Δημήτρη Ζουγκό, με τον οποίο είχαμε μια πραγματικά καρδιακή κουβέντα και τον ευχαριστώ γι’ αυτό!
Να πω, για όποιον τυχόν δεν το γνωρίζει, πως ο Δημήτρης είναι ένας βραβευμένος συγγραφέας αφενός για το θεατρικό έργο «Οι Ζητιάνοι» , το οποίο πήρε το Β’ βραβείο στον Διαγωνισμό Κρατικών Βραβείων για Νέους Θεατρικούς Συγγραφείς και αφετέρου για το έργο του Nino Perdido (εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες 2007) για το οποίο απέσπασε Έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών.
-Δημήτρη, Καλή Χρονιά! Καλώς ήρθες στο "Από Καρδιάς" , ευχαριστώ που δέχτηκες την πρόσκληση για μια συζήτηση από καρδιάς.
-Ευχαριστώ για την πρόσκληση.
-Δημήτρης Ζουγκός, γεννημένος στην Καβάλα. Θες να μου πεις λίγο για τα παιδικά σου χρόνια στην όμορφη πόλη; (η ερώτηση ξέρεις κρύβει σκοπιμότητα.)
-Δεν υπήρξαν όμορφα χρόνια. Μερικές αναμνήσεις μονάχα χωρίς ιδιαίτερη αξία. Η γέννησή μου δεν ήταν επιλογή κι αυτό το πληρώνω.
-Όταν λες το πληρώνεις; Κανενός η γέννηση άλλωστε δεν είναι επιλογή. Ξέρεις στο μυαλό μου είχα κάτι που διάβασα και δεν ξέρω πόσο αληθές ή χιουμοριστικό είναι. Η κατάποση πετρελαίου.
-Κάποιοι χαίρονται να αποφασίζουν ανώτερες δυνάμεις γι’ αυτούς. Πιστεύω ακράδαντα στην ελευθερία της βούλησης. Βρέθηκα σε έναν κόσμο σκοτεινό, γεμάτο φόβους και δράκους κι αυτό δεν ήταν επιθυμία. Έχοντας λοιπόν την ωριμότητα που έχουν τα ζώα (γνωρίζουν μονάχα όσα χρειάζεται) δοκίμασα να δραπετεύσω σε τρυφερή ηλικία.
-Αυτό σε ακολουθεί και στη συνέχεια; Η επιθυμία να δραπετεύσεις, συνδέεται με τη γραφή ή είναι άσχετη;
-Μαθαίνεις να ζεις με αυτή την σκέψη. Βρίσκομαι σε μια φυλακή υψίστης ασφαλείας γεμάτη δικαιώματα κι υποχρεώσεις. Καταδικασμένος για μια ζωή. Μια λύση υπάρχει κι αυτή αναιρεί όλες τις λύσεις. Οι συγκρατούμενοί μου έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα του εγκλεισμού, γεννάνε παιδιά, κάνουν οικογένειες και ζητάνε άδεια για να κατουρήσουν. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν πως έχω περάσει τον περισσότερο καιρό μου στην απομόνωση.
-Είναι γεγονός πως τους ασυμβίβαστους η κοινωνία τους απομονώνει, ωστόσο εσύ είσαι ταυτόχρονα και βραβευμένος απ' αυτή. Δεν ακούγεται λίγο οξύμωρο; Ή είναι συνεπακόλουθο; Δηλαδή, πιστεύουν πως κάποιον που αναγνωρίζουν εύκολα θα τον υποτάξουν;
-Στις φυλακές δεν υπάρχει λογική. Η βράβευση ήταν ίσως το πιο ατυχές περιστατικό. Σε φορτώνει ελπίδες. Σκέφτεσαι ως νέος φυλακισμένος πως θα αποκτήσεις κάποιο προνόμιο ,καλύτερη μερίδα φαγητού για παράδειγμα, ωστόσο σου την πέφτουν οι παλιοί και το παραμύθι τελειώνει. Δεν χρειάζεται μοναχά το ταλέντο αλλά και η σκουριά αλλιώς θα λένε για σένα πάντα τα κατώτερα όντα. «Νέος».
-Πόσο σε απογοήτευσε ο χώρος αυτός και γιατί;;
-Η απογοήτευση πηγάζει από τις δικές μας ελπίδες. Όλοι χρειάζονται μια δόση επιτυχίας - αναγνώριση. Ο δημιουργός λοιπόν είναι εκείνο το ξεχωριστό πλάσμα που αδιαφορεί. Η στάση αυτή έρχεται με τον καιρό ένα στάδιο ουσιαστικά πριν το φως.
-Έγραψες ένα σχόλιο μέσα στην εβδομάδα που η αφεντιά μου το ανάρτησε "μαλάκες δεν έχετε το θάρρος να σηκώσετε το βάρος μιας άποψης ", αν το θυμάμαι καλά. Πόσο θάρρος χρειάζεται σήμερα για να σηκώσεις το βάρος μιας άποψης , Δημήτρη;
-Αν είσαι ελεύθερος άνθρωπος δεν χρειάζεται θάρρος. Είναι μια φυσική λειτουργία σαν την αναπνοή. Φυσικά μπορεί και να χάσεις ότι θεωρείς πολύτιμο όπως μερικούς φίλους η την φήμη αλλά μπορείς να ζήσεις σαν λιοντάρι η απλά να βρυχάσαι σαν ποντίκι όταν οι περιστάσεις είναι βολικές. Έχουμε γεμίσει τρωκτικά.
-Συμφωνώ απόλυτα...ξέρεις, όλοι θα συμφωνήσουμε μαζί σου εδώ στο "Λόγων Παίγνια" Αλήθεια, γιατί ταυτίζεις τον εαυτό σου με τον Francois Villion;
-Δεν το κάνω. Ο Βιγιόν ήταν ποιητής εγώ το προσπαθώ. Αν και είμαι καταραμένα καλός πιθανότατα να μην έχω από τον χρόνο ανάλογη δικαίωση. Σε καμία περίπτωση πάντως δεν θεωρώ τον Βιγιόν πρότυπο μου.
-Το βρήκα σε μια συνέντευξη γι' αυτό ρωτάω. Δεν έχεις δηλαδή πρότυπα;
-Έχω στο μυαλό μου κάποια έργα ως υπόδειγμα γραφής ή σκέψης. Όχι συγγραφείς. Όχι πια.
-Μάλιστα, Δημήτρη, έχεις γράψει ένα έργο που ονομάζεται "Μήδεια" ποιά η σχέση του δικού σου έργου με την ηρωίδα του Ευριπίδη και ποιά τα πρότυπά σου;
-Ήταν μια πρόκληση. Να γράψω παράλληλα με ένα μεγάλο πνεύμα. Όχι φυσικά στην γλώσσα του, αυτό θα ήταν ανόητο εκ μέρους μου. Χρησιμοποίησα την μετάφραση και τον ρυθμό της και απλά πρόσθεσα τους δικούς μου στίχους. Δεν υπήρχε στο συγκεκριμένο εγχείρημα κάποιο πρότυπο ήταν μια έμπνευση της στιγμής. Είμαι αρκετά περήφανος για το συγκεκριμένο έργο και είναι κρίμα που δεν έχει διδαχτεί ακόμη επί σκηνής.
-Εννοώ ουσιαστικά ως προς το περιεχόμενο του έργου, αλήθεια, είχες στο μυαλό σου σύγχρονες Μήδειες; Πώς θα χαρακτήριζες τη Μήδεια ως γυναίκα;
-Μια καθημερινή γυναίκα με όλο το πάθος και την ελαφρότητα της σκέψης. Σχεδόν όλες είναι ικανές για τον μεγάλο έρωτα και την εκδίκηση. Δεν είχα λοιπόν παρά να κοιτάξω μια τυχαία γυναίκα.
-Δεν ξέρω αν θα συμφωνήσω μαζί σου ακριβώς...στην ελαφρότητα δηλαδή...αλλά ας το κρατήσουμε αυτό για συζήτηση άλλης ώρας. Δημήτρη, "Κόκκινος Βάτραχος" γράφτηκε τελικά;
-Δεν είμαι μισογύνης αντίθετα λατρεύω το είδος σας και γι αυτό ανέχομαι τα κατασκευαστικά ελαττώματα.
- ...Το ίδιο θα μπορούσε να πει μια "Εύα" για έναν ατελή "Αδάμ"....
-Λοιπόν ο Βάτραχος ολοκληρώθηκε πριν τρία χρόνια. Δεν σκοπεύω να το εκδώσω. Το αναγνωστικό κοινό αισθάνομαι ότι έχει διαφορετικές ανάγκες ίσως κάτι πιο χαλαρωτικό για το στομάχι της διάνοιας του.
-Η παρατήρηση αυτή αφορά τις αναγνωστικές επιλογές του κοινού;
-Στο αισθητικό κριτήριο και την παιδεία εστιάζω. Οι συγγραφείς έχουν τεράστιο μερίδιο ευθύνης. Γράφουν για την πώληση χρησιμοποιούν όλο και λιγότερες λέξεις προκειμένου να γίνουν κατανοητοί. Ζούμε στα ερείπια της σκέψης και ακολουθουμε τις επιταγές της δημιουργικής γραφής. Κανένα στίγμα. Ίσως αύριο μεθαύριο αποκτήσουμε ένα ακόμη Νόμπελ. Βλέπεις ο καιρός ευνοεί τους μύθους.
-Μιλούσαμε προχθές για την ποίηση και τους ποιητές, η αλήθεια είναι πως σχολιάζαμε. Ποιά είναι τα προβλήματα που έχουν οι περισσότεροι εξ όσων χρίζουν εαυτούς "ποιητές"; Και πόσο έχουν συμβάλει και οι εκδότες στην ένταση των προβλημάτων αυτών;
-Το πρόβλημά τους είναι πως δεν έχουν μαθητεύσει. Δεν έχουν μιμηθεί , δεν έχουν υπηρετήσει. Είναι ξεχωριστοί χωρίς απόδειξη. Μερικές λέξεις στην σωστή σειρά και ιδού η βάφτιση. Βέβαια δεν θα υπάρξει ποτέ ενηλικίωση, αλλιώς διάρκεια ,αλλά δεν ενοχλεί και κανέναν. Οι εκδοτικοί οίκοι ψάχνουν απλά μια καινούρια πουτάνα. Η πουτάνα θα τους ακουμπήσει το υστέρημα κι αυτοί θα την μεταμορφώσουν σε πολυτελείας. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ανήθικο από το να χρηματοδοτείς την έκδοση σου. Αν ισχυριστούμε ότι αυτή είναι μια ηθική πράξη είναι σαν να λέμε ότι η Ποίηση αφορά μόνο όσους έχουν χίλια ευρώ άρα, έχουμε καταργήσει την ελευθερία του λόγου. Οπότε στη δική μου σκέψη στροβιλίζει η επιθυμία της απαγόρευσης των βιβλίων όπως π. χ. τα χρόνια της ποτοαπαγόρευσης, να κινηθούμε με άλλα λόγια υπόγεια για να εξακριβώσουμε αν τα βιβλία μπορούν να ξαναγίνουν αντικείμενο πόθου. Εάν δε μπορούν τότε δεν υπάρχει και λόγος ύπαρξής τους .
-Ναι αλλά και κανένας εκδοτικός οίκος δε νομίζω ότι είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει ποίηση. Ίσως γιατί πραγματικά κι από εκεί χάθηκαν τα κριτήρια.
-Θα ήθελα να σου θυμίσω την έκδοση του «Οδυσσέα» του Τζόϋς, όπου στην πρώτη έκδοση ο εκδοτικός οίκος χρεοκόπησε. Καλόμαθαν τόσα χρόνια, το πνεύμα έγινε μπίζνα. Να πα να γαμηθούν κι αυτοί κι οι ποιητές τους. Σε μερικά χρόνια κανείς δεν θα τους θυμάται.
-Τι είναι αυτό που καταξιώνει κάποιον στη συλλογική μνήμη; Τους δικούς μας ποιητές , τους αναγνωρισμένους, τι πιστεύεις ότι τους έχει καταξιώσει;
-Υπάρχουν μνήμες και μνήμες. Μπορούμε να ξεκινήσουμε από ένα χωριό και να κατακτήσουμε τον κόσμο. Θα σε προκαλούσα να μου ονομάσεις μερικούς Πολωνούς ποιητές αλλά δυστυχώς τους ξέρουν μονάχα στην χώρα τους. Κατ’ αντιστοιχία λοιπόν οι μεγάλοι μας ποιητές είναι μεγάλοι στον γεωγραφικό τους χώρο. Ξεχωρίζουν οι νομπελίστες αλλά ας είμαστε ειλικρινείς κανένας τους δεν έπιασε το μεγαλείο του Καβάφη. Κι με αυτή την προσωπική ήττα πέθαναν.
- Στα "Εκ του πλησίον" ο Ελύτης κάνει ολόκληρη αναφορά στον «εξάδελφο του νου του» , όπως ονομάζει τον Καβάφη, που γράφει τον «Δαρείο» του, από την άλλη αδικούμε λίγο και τη γλώσσα μας νομίζω, καθώς μιλιέται περιορισμένα αναφορικά με το γεωγραφικό χώρο αλλά μεταφρασμένη χάνει τη μουσικότητα, το ρυθμό, το μέτρο, ακόμα και το νόημα των λέξεων.
-Η προσπάθεια να διαβαστούμε σε παγκόσμιο επίπεδο μας οδηγεί στο να χρησιμοποιούμε όλο και πιο εύκολα μεταφράσιμες λέξεις ή έννοιες. Αγνοώντας για παράδειγμα πως στην αγγλική γλώσσα οι περισσότεροι ποιητές χρησιμοποιούν ρίμα ένα τεχνικό στοιχείο που στην μετάφραση χάνεται. Θέμα λοιπόν παιδείας των ποιητών. Όπως δεν υπήρξε συνέχεια στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, αν και έχουμε τα μνημεία των θεάτρων, δεν θα υπάρξει και συνέχεια στη γλώσσα. Δεν υπάρχει η διάθεση και η τόλμη και φυσικά έχουν εκλείψει και οι ποιητές που θ’ αναλάβουν την ευθύνη. Ο Ελύτης, κατά την ταπεινή μου άποψη, ήταν ένας μέτριος ποιητής ανάλογος του Γουϊτμαν ή του Έζρα Πάουντ. Κάποια στιγμή θα πρέπει να μάθουμε να αποδίδουμε σωστά τα μεγέθη με αντικειμενικά κριτήρια.
-Σε σχέση με τον Σεφέρη πώς θα έκρινες τον Ελύτη; Και πες μου έναν Έλληνα ποιητή που ξεχωρίζεις και βέβαια για ποιους λόγους.
-Ο Σεφέρης ήταν ανοιχτόμυαλος, ο Ελύτης κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες να μιλήσει ελεύθερα. Πέραν των τραγικών θεωρώ μεγάλο κεφάλαιο τον Καβάφη και τρέφω φοβερή συμπάθεια στον Καββαδία. Ποτέ δεν υπήρξε μεγάλος ποιητής αλλά ποτέ δεν έγραψε ένα κακό ποίημα. Αυτή η συνέπεια του με συγκλονίζει.
-Σε βλέπω μάλλον απογοητευμένο με το μέλλον της Τέχνης γενικά.
-Όχι, καμία απογοήτευση δεν υπάρχει. Η τέχνη θα συνεχίσει τον δρόμο της έστω και διψασμένη από την ανυδρία των τελευταίων 30 ετών.
-Αν σε ρωτήσω, λίγο πριν κλείσουμε, για ποια πράγματα μετανιώνεις , πάντα σχετικά με την πορεία σου στο χώρο και τι ονειρεύεσαι ακόμα να κάνεις , τι θα μου απαντήσεις;
-Ο δρόμος είναι μοναχικός και οδηγεί στην κορυφή του βουνού αλλά η προσπάθεια να τον διαβείς δεν οδηγεί πουθενά. Έχω τελειώσει ουσιαστικά με την γραφή σε υψηλό επίπεδο, ευελπιστώ μοναχά μερικές μέρες γαλήνης πριν την αποχώρηση. Υπάρχουν νέοι με τεράστια αποθέματα αντοχών και προτιμώ να αφήσω τα μετάλλια γι αυτούς.
-Προσωπικά, πιστεύω ότι έχεις τη δυνατότητα να προσφέρεις πράγματα ακόμα. Σ' ευχαριστώ πολύ για την πραγματικά ειλικρινή και καρδιακή κουβέντα. Εύχομαι να συνεχίσεις και να μας δώσεις τη σκέψη σου, σ' ένα πετυχημένο ή και πολλά, έργα .
-Δυνατότητες πάντα υπάρχουν αλλά μερικές φορές δεν ξέρω κάτω από ποια πέτρα είναι θαμμένες. Προτρέπω τους νέους δημιουργούς να με αγνοήσουν και ν’ ασπαστούν την σκέψη ανθρώπων της μέσης οδού. Σ ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη και για την κουβέντα.
-Να είσαι καλά Δημήτρη! Καλή συνέχεια!
Για καλύτερη ανάγνωση επιλέξτε την λειτουργία "πλήρης οθόνη",κάτω αριστερά
Από το Λόγων Παίγνια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου