Της Ελένης Ζάχαρη
Από το Λόγων Παίγνια
Αγαπημένοι φίλοι του «Από Καρδιάς» , αυτή την εβδομάδα υποδεχόμαστε στη
γωνιά μας έναν αγαπημένο φίλο πρώτα, έναν σημαντικότατο συγγραφέα της
γενιάς του κι έναν σπουδαίο γιατρό, τον Νευρολόγο Άγγελο Γέροντα.
Πρόκειται για έναν ξεχωριστό άνθρωπο στο χώρο τόσο της λογοτεχνίας όσο
και της ιατρικής που, προσωπικά, έχω την χαρά να με τιμά με τη φιλία
του εδώ και αρκετά χρόνια.
Προέρχεται από μια «λογοτεχνική» οικογένεια, με δυο γονείς επίσης λογοτέχνες αλλά και με ιστορία γενικότερη της οικογένειας στο χώρο του πνεύματος. Σήμερα βρίσκεται κοντά μας και μιλάμε για λογοτεχνία, πόνο, ανθρώπους, και όσα μας έφερε η συζήτηση μπροστά.....
Άλλωστε στο «Από Καρδιάς» πάμε όπου μας πάει η στιγμή…
-Άγγελε, καλώς ήρθες στο «Λόγων Παίγνια» και στη στήλη μας , στο «Από Καρδιάς». Για μένα είναι μεγάλη χαρά και τιμή η παρουσία σου εδώ, αφενός λόγω της προσωπικής μας σχέσης ,αφετέρου λόγω της παρουσίας ενός σημαντικού συγγραφέα και εξίσου σπουδαίου γιατρού.
-Σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Είναι μεγάλη χαρά που τα λέμε.
- Θα ήθελα να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας από πολύ παλιά...από την ιστορία της οικογένειας Γέροντα, πριν έρθουμε στο παρόν, και να μιλήσουμε για τις απαρχές του Νεοελληνικού κράτους....Κάπου εκεί βρίσκουμε έναν συνονόματο και μάλιστα υπάρχει και δρόμος με το ίδιο όνομα έτσι δεν είναι; Για πες μας λίγα λόγια.
-Η οικογένεια εγκαταστάθηκε από τον Μυστρά στην Αθήνα γύρω στο 1600. Το αρχικό επώνυμο ήταν Σωτηριανός. Ο πρόπαππος Άγγελος Σωτηριανός Γέροντας (το Γέροντας έμεινε από το Δημογέροντας) ήταν ο τελευταίος Δημογέροντας της Αθήνας και πρώτος δήμαρχος της Αθήνας μετά την επανάσταση (υπηρεσιακός), τιμητικά για την προσφορά του στην Αθήνα και την προετοιμασία της Επανάστασης στην Αττική. Η οικογένεια Γέροντα είναι μια ιστορική Αθηναϊκή οικογένεια που έχει αναδείξει αρκετούς σημαντικούς ανθρώπους ιδιαίτερα στον τομέα του πνεύματος.
- Ας μην αποκαλύψουμε πώς το ανακάλυψα εγώ αυτό ή, μάλλον, ας πω ότι το διάβασα στο βιβλίο του Φερούση , "Ο τελευταίος Καδής των Αθηνών ". Πραγματικά, πρόκειται για μια οικογένεια με προσφορά στον πνευματικό τομέα. Εσύ είσαι γιος δυο πολύ σημαντικών λογοτεχνών, του ποιητή Δημήτρη Γέροντα και της πεζογράφου Ράνιας Γέροντα. Επέδρασε στην πορεία σου το περιβάλλον σου;
-Επέδρασε πολύ. Μεγάλωσα σ' ένα σπίτι γεμάτο βιβλία, με την ανάγνωση στην λειτουργική του καθημερινότητα (ο πατέρας μου διάβαζε τρία βιβλία την εβδομάδα), με εκδηλώσεις για το βιβλίο και με σημαντική ενθάρρυνση απ' τους γονείς μου όταν εκδήλωσα τις πρώτες συγγραφικές μου προσπάθειες.
-Πότε ξεκίνησες να ασχολείσαι με τη λογοτεχνία; Πριν ή μετά τις σπουδές σου στην Ιατρική; Και ποιο ήταν το ερέθισμα για να ξεκινήσεις;
-Ένα άτυπο ξεκίνημα ήταν στα δεκάξι μου. Όμως αυτό που θεωρώ πραγματικό ξεκίνημα ήταν στα γενέθλια των 20 ετών (πρωτοετής στην Ιατρική). Ήταν σούρουπο και αντικρίζοντας το μούχρωμα απ' το εφηβικό μου δωμάτιο στο Μετς έγραψα ένα κείμενο που συνόψιζε ''υπαρξιακά'' την μέχρι τότε ζωή μου. Το ’κρυψα στο συρτάρι. Λίγους μήνες μετά άρχισα την ''Παραβολή του Αντισθένη''
-Δυο πράγματα, μέσα σε όλα βέβαια, με εντυπωσιάζουν στα γραπτά σου. Οι έντονες μνήμες της εποχής της πρώτης νιότης, ας πούμε, μεταφερμένες με τόση αμεσότητα, και ο τρόπος με τον οποίο εισβάλλει η ειδικότητά σου, Νευρολόγος, εντελώς φυσικά, στα διηγήματά σου. Μπορεί ή δεν θέλει ο γιατρός να αφήσει πίσω τον συγγραφέα ή και το αντίθετο;
-Όντως οι μνήμες της νιότης επιστρέφουν συχνά δημιουργώντας εκφραστικούς κύκλους. Όπως και οι αγάπες: τα ταξίδια, ο συντριπτικός έρωτας, η ροκ μουσική, το ποδόσφαιρο. Όσο για τον συγγραφέα και τον νευρολόγο, αυτοί πορεύονται μαζί σε μια γεμάτη αλλά και επώδυνη καθημερινότητα. Που όμως στο τέλος, στη σύνθεση, ανιχνεύεται (η καθημερινότητα) ποιητικά, δηλαδή συναισθηματικά.
-Στο προηγούμενο βιβλίο σου "Η εσωτερική εφημερία του Άγγελου Σπερχή" , που πραγματικά έχει ένα συγκλονιστικό τέλος και αφήνει τον αναγνώστη μ' ένα μεγάλο ερωτηματικό, κάνει ένα "πέρασμα" κι ο Γιώργος Χειμωνάς ως γιατρός. Ήταν μια προσωπική εμπειρία αυτή;
-Ναι ήταν. Είχα την τύχη να γνωρίσω τον Χειμωνά. Ήταν γοητευτικότατος, με θεατρική αύρα... ...Ο Χειμωνάς εμφανιζόταν σχετικά σπάνια στο Αιγινήτειο. Όμως παραμένουν μυθικά τα μαθήματά του για τον λόγο και τα γραπτά του για τις ανώτερες ''φλοιώδεις'' ή ''συμβολικές'' νοητικές λειτουργίες. Είχε μια ελαφρά εκζήτηση στην εμφάνιση και την συμπεριφορά του. Ήταν ένας διανοούμενος. Ένας δυσνόητος αλλά μεγάλος συγγραφέας.
-Άγγελε, είναι τόσο έντονη η παρουσία των ατόμων με νευρολογικές παθήσεις σε πολλά διηγήματά σου. Είναι ένας τρόπος αποφόρτισης αυτός ή μια πηγή άντλησης εμπειριών; Από την άλλη, δεν στέκεσαι μόνο στις περιπτώσεις αυτές. Με λίγα λόγια, πώς λειτουργούν οι προσλαμβάνουσες εμπειρίες για τη συγγραφή των έργων σου;
-Η νευρολογική καθημερινότητα είναι και πηγή έμπνευσης αλλά και ένας διαφορετικός τρόπος κατανόησης του κόσμου. Μέσα από τις ιδιαιτερότητες των νευρολογικών ασθενών προσεγγίζουμε με δέος έναν άγνωστο κόσμο. Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται για παράδειγμα τα έργα του Όλιβερ Σακς όπως ''Ο άνθρωπος που μπέρδεψε την γυναίκα του μ' ένα καπέλο''. Όσο για το δικό μου ταπεινό γράψιμο, πιστεύω πως είναι λιγότερο ''επιστημονικό'' αλλά προσπαθεί να αντλήσει τα μέγιστα από την παραδοξότητα και την ''λογοτεχνικότητα'' της νευρολογίας. Από την άλλη, ο συγγραφέας Άγγελος Γέροντας δεν θα μπορούσε να εξασκήσει ως γιατρός άλλη ειδικότητα απ' αυτήν της νευρολογίας...
- Το ίδιο νομίζω κι εγώ...Αλήθεια, πόσο πόνο κρύβει ή αντέχει η ανθρώπινη ύπαρξη;
-Ο πόνος, σωματικός και ψυχικός, είναι υποκειμενικός. Διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάπου όμως, δυστυχώς, οι αντοχές είναι πεπερασμένες, το βλέπουμε και στις μέρες μας. Γι’ αυτό χρειάζονται διαφυγές: η τέχνη, το χιούμορ, το ταξίδι, ο έρωτας, η αλληλεγγύη...
-Ποιες είναι οι αφορμές αλλά και οι πηγές έμπνευσης του Άγγελου Γέροντα για να ξεκινήσει ένα μυθιστόρημα ή ένα διήγημα;
-Πηγές έμπνευσης είναι η καθημερινότητα αλλά και οι μεγάλες αγάπες, οι ανοιχτές πληγές: η κλινική καθημερινότητα, οι ματαιώσεις, η ροκ μουσική, η πολιτική, η ποίηση του δρόμου, η Αθήνα και η πόλη... Όλα αρχίζουν με μια εικόνα και μετά γίνονται σχέδιο και εργαστήριο.
-Γνωρίζοντάς σε προσωπικά, μπορώ να πω πως μπορεί κάποιος να διακρίνει στο βλέμμα σου αυτή την αχόρταγη αναζήτηση ή πιο σωστά , αυτή τη διείσδυση μέσα στα πράγματα με μιαν άλλη οπτική. Ποιητική, συγγραφική...ψάχνεις να δεις την εξέλιξη...το έχω βιώσει δηλαδή!!! Αγαπάς την Αθήνα, μια πόλη που σε πληγώνει , αγαπάς τη δουλειά σου που επίσης σε πληγώνει. Σκέφτηκες ποτέ να τα παρατήσεις όλα για χάρη της συγγραφής;
-Είμαι διαρκώς στο όριο. Πιστεύω όμως πως τουλάχιστον για μερικά χρόνια ακόμα δεν θα παρατήσω τ' άλλα για χάρη της συγγραφής. Εξάλλου η δημιουργία ''υπό πίεση'' έχει τη δική της χάρη. Η εργασία, η νευρολογία, η γεμάτη καθημερινότητα, η συγγραφική δημιουργία είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Ίσως λατρεύω το μεταίχμιο.
- Λένε ότι οι συγγραφείς είναι ιδιόρρυθμα όντα. Ο Άγγελος Γέροντας είναι; Προσωπικά έχω άποψη μα είναι απίστευτα υποκειμενική....
-Πολλά λέγονται. Αρκετοί πιστεύουν πως συγγραφή (και ευρύτερα η τέχνη) και διαταραχή πορεύονται χέρι-χέρι, πως για την δημιουργία υπάρχει ένα τίμημα. Δεν είμαι απ' αυτούς που το συμμερίζονται. Πιστεύω πως μπορεί να ‘σαι καλλιτέχνης και δημιουργικός και ταυτόχρονα συγκροτημένος. Όσο για τον εαυτό μου, πιστεύω πως διαφεύγω μέσω μιας συγκαλυμμένης εσωστρέφειας. Είμαι ''διακριτικά'' ιδιόρρυθμος...
- Ποια πιστεύεις ότι είναι τα "απαραίτητα εργαλεία" ενός συγγραφέα; Και ποιες οι προϋποθέσεις εκείνες που οδηγούν στο να αναγνωριστεί ως "καλός συγγραφέας" και μάλιστα σήμερα;
-''Απαραίτητα εργαλεία'' είναι το ταλέντο (πρωτίστως), η φαντασία και η δουλειά. Για τον συγγραφέα και την συγκεκριμένη ενασχόλησή του μετράει η Μοίρα, με την αρχαιοελληνική έννοια, δηλαδή ''το πεπρωμένο φυγείν αδύνατο''. Όσο για την καθιέρωση, στις μέρες μας είναι θέμα τύχης και επικοινωνιακών αρετών. Όμως, ακόμα κι αν αυτά λείπουν, το ποιοτικό έργο κάποτε (έστω και μετά θάνατον) θα λάμψει.
-Με προκαλείς κι εδώ, στο "Από Καρδιάς", δεν αποφεύγουμε τις ερωτήσεις! Υπάρχουν "κλίκες" στις λογοτεχνικές συντροφιές που ανεβάζουν εν μία νυκτί ονόματα; Ή ακόμα η αξιοκρατία υφίσταται στην πεζογραφία; Η ποίηση έχει ήδη αλωθεί!
-Φυσικά και υπάρχουν, δεν είναι κάτι άγνωστο ή καινούργιο. Ιδιαίτερα οι θεσμοί των βραβείων βρίθουν τέτοιων ''ισορροπιών''. Αυτοί που σε δεδομένη στιγμή, για παράδειγμα, είναι μέλη κριτικής επιτροπής, όταν απαγκιστρωθούν απ' αυτό το ρόλο θα βραβευθούν από την καινούργια επιτροπή, που σε μεγάλο ποσοστό αποτελείται απ' αυτούς που είχαν βραβεύσει! Δεν μοιάζει λίγο με σκετς των Μόντι Πάιθονς; Όλα είναι μέσα στο διαχρονικό παιχνίδι της ανθρώπινης ματαιοδοξίας …
-Άγγελε, πόσο σπουδαία είναι η γνώση - κάθε είδους - για κάποιον που ασχολείται με τη συγγραφή και κυρίως, πόσο σπουδαία είναι η γνώση της γλώσσας , ειδικά σε μια εποχή που όλα εμφανίζουν μια ποιοτική και αξιακή αστάθεια;
-Η γνώση είναι μια δεξαμενή. Δεν νοείται συγγραφέας που δεν διαβάζει αρκετά (χωρίς να αποκλείονται οι εξαιρέσεις). Προσωπικά ασπάζομαι το πρότυπο (και το πάθος) του Μπόρχες, που πρώτα ήταν ένας σπουδαίος αναγνώστης και μετά ένας σημαντικός συγγραφέας. Όσο για την γλώσσα ,οφείλω να ομολογήσω, μετά από μισό αιώνα ζωής και τριάντα χρόνια συγγραφής, πως πατρίδα μου είναι η γλώσσα (και δη η ελληνική, η πάμπλουτη).
-Μου έδωσες ήδη την αρχή της απάντησης μα θα θέσω το ερώτημα, υπάρχουν πρότυπα συγγραφέων για σένα; Σαφώς δεν εννοώ απόπειρες μίμησης! Μιλάω όμως για ανθρώπους που σε παρέσυραν με τη μαγεία τους.
-Αυτό είναι, που με παρέσυραν με την μαγεία τους... Θα πω μερικούς: Ανδρέας Εμπειρίκος, Κοσμάς Πολίτης, Στρατής Τσίρκας, Μαργαρίτα Καραπάνου, Αντόνιο Λόμπο Αντούνες, Σεπούλβεδα, Ζαν Κλοντ Ιζό, Ζαν Πατρίκ Μανσέτ, Μπορίς Βιάν, Πασκάλ Μπρυκνέρ, Ερνέστο Σάμπατο, Μπόρχες, Φρανσίσκο Κολοάνε, Κάρλος Φουέντες, Αλμπέρτο Μοράβια, Ιζαμπέλ Αλιέντε, Πιερ Πάολο Παζολίνι... Είναι πολλοί οι ήρωές μου…
-Διαβάζοντας τα βιβλία σου έχω πάντα την ίδια απορία, πώς δημιουργείς τους ήρωές σου; Ενώ μοιάζουν να προέρχονται από τον ιατρικό χώρο είτε ως φίλοι είτε ως ασθενείς, ωστόσο υπάρχει ένα μαγικό στοιχείο που τους κάνει να έχουν αυτό το "κάτι", το ικανό να σταθείς διερευνητικά πάνω τους.....
-Η ζωή από μόνη της σου δανείζει τους ήρωες, η ζωή έχει αυτό το ''μαγικό''. Είναι ευφάνταστη, απρόσμενη, ποικιλόμορφη. Η τέχνη (δυστυχώς για τους διαφωνούντες) αντιγράφει την ζωή... Αυτό που μένει στον συγγραφέα είναι να ''πλάσει'' ένα στέρεο χαρακτηρολογικά μυθιστορηματικό ''εγώ'', από ''κομμάτια πραγματικών χαρακτήρων-''εγώ''...
-Άγγελε, είδα ότι οι συγγραφείς που αγαπάς είναι ανόμοιοι μεταξύ τους, Είδα δε, ότι από τους Έλληνες συγγραφείς αναφέρθηκες και σε ονόματα πλέον "κλασικά" για τη λογοτεχνία μας. Κάποιοι πιστεύουν πως οι παλαιότεροι δεν έχουν πια να προσφέρουν τίποτα στους νεότερους. Συμφωνείς με την άποψη αυτή; Επίσης, ποιο πιστεύεις ότι είναι το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας βάσει των σημερινών δεδομένων;
-Διαφωνώ, κυρίως οι παλιότεροι (οι ''κλασικοί'') έχουν να προσφέρουν και ιδιαίτερα στην πεζογραφία. Όμως η λογοτεχνία είναι ένας ζωντανός οργανισμός και οι ταξινομήσεις, οι διαχωρισμοί, ''οι γενιές'', είναι ''ιδεολογήματα'' κατά την γνώμη μου ανούσια. Η λογοτεχνία έχει συνέχεια. Όσο για το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας είμαι αισιόδοξος και ιδιαίτερα γι' αυτό της ποίησης. Σε αυτήν υπάρχει ιδιαίτερη παράδοση και σημαντικό παρόν...
- Η αλήθεια είναι ότι η αισιοδοξία σου δίνει και σ' εμένα κουράγιο! Πριν κλείσουμε θέλω να μου πεις πώς βλέπει το μέλλον αυτής της Χώρας ένας πατέρας δυο μικρών παιδιών, συγγραφέας και γιατρός της "πρώτης γραμμής", που έρχεται καθημερινά αντιμέτωπος με τα πραγματικά προβλήματα των ανθρώπων.
-Το βέβαιο είναι πως θα επιβιώσουμε, όπως συνέβη και σε άλλες δυσκολότερες καμπές της ιστορίας μας. Θα ’ρθουν καλύτερες μέρες. Το ζητούμενο είναι να έχουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερα ''αξιακά'' κέρδη από τα δύσκολα χρόνια, πράγμα ακόμη αμφίβολο...
-Άγγελε, θέλω να σε ευχαριστήσω πρώτα προσωπικά για την τιμή να είσαι μαζί μας στο «Από Καρδιάς» και βέβαια και εκ μέρους του «Λόγων Παίγνια». Σού εύχομαι να συνεχίσεις να γράφεις, γιατρεύοντας ανθρώπους και να γιατρεύεις ανθρώπους, γράφοντας. Ήταν πολύ σημαντική η παρουσία σου όπως κι όσα συζητήσαμε κι ευχόμαστε συνέχεια στην επιτυχημένη πορεία και του γιατρού και του συγγραφέα και -αυτό είναι προσωπική κατάθεση - του ανθρώπου! Να είσαι πάντα καλά! «Από Καρδιάς».
-Ελένη, ευχαριστώ, ''από καρδιάς'', επίσης για την ζεστή φιλοξενία και εύχομαι στο «Λόγων Παίγνια» ποιοτική μακροημέρευση και σε σένα τα καλύτερα!
Προέρχεται από μια «λογοτεχνική» οικογένεια, με δυο γονείς επίσης λογοτέχνες αλλά και με ιστορία γενικότερη της οικογένειας στο χώρο του πνεύματος. Σήμερα βρίσκεται κοντά μας και μιλάμε για λογοτεχνία, πόνο, ανθρώπους, και όσα μας έφερε η συζήτηση μπροστά.....
Άλλωστε στο «Από Καρδιάς» πάμε όπου μας πάει η στιγμή…
-Άγγελε, καλώς ήρθες στο «Λόγων Παίγνια» και στη στήλη μας , στο «Από Καρδιάς». Για μένα είναι μεγάλη χαρά και τιμή η παρουσία σου εδώ, αφενός λόγω της προσωπικής μας σχέσης ,αφετέρου λόγω της παρουσίας ενός σημαντικού συγγραφέα και εξίσου σπουδαίου γιατρού.
-Σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Είναι μεγάλη χαρά που τα λέμε.
- Θα ήθελα να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας από πολύ παλιά...από την ιστορία της οικογένειας Γέροντα, πριν έρθουμε στο παρόν, και να μιλήσουμε για τις απαρχές του Νεοελληνικού κράτους....Κάπου εκεί βρίσκουμε έναν συνονόματο και μάλιστα υπάρχει και δρόμος με το ίδιο όνομα έτσι δεν είναι; Για πες μας λίγα λόγια.
-Η οικογένεια εγκαταστάθηκε από τον Μυστρά στην Αθήνα γύρω στο 1600. Το αρχικό επώνυμο ήταν Σωτηριανός. Ο πρόπαππος Άγγελος Σωτηριανός Γέροντας (το Γέροντας έμεινε από το Δημογέροντας) ήταν ο τελευταίος Δημογέροντας της Αθήνας και πρώτος δήμαρχος της Αθήνας μετά την επανάσταση (υπηρεσιακός), τιμητικά για την προσφορά του στην Αθήνα και την προετοιμασία της Επανάστασης στην Αττική. Η οικογένεια Γέροντα είναι μια ιστορική Αθηναϊκή οικογένεια που έχει αναδείξει αρκετούς σημαντικούς ανθρώπους ιδιαίτερα στον τομέα του πνεύματος.
- Ας μην αποκαλύψουμε πώς το ανακάλυψα εγώ αυτό ή, μάλλον, ας πω ότι το διάβασα στο βιβλίο του Φερούση , "Ο τελευταίος Καδής των Αθηνών ". Πραγματικά, πρόκειται για μια οικογένεια με προσφορά στον πνευματικό τομέα. Εσύ είσαι γιος δυο πολύ σημαντικών λογοτεχνών, του ποιητή Δημήτρη Γέροντα και της πεζογράφου Ράνιας Γέροντα. Επέδρασε στην πορεία σου το περιβάλλον σου;
-Επέδρασε πολύ. Μεγάλωσα σ' ένα σπίτι γεμάτο βιβλία, με την ανάγνωση στην λειτουργική του καθημερινότητα (ο πατέρας μου διάβαζε τρία βιβλία την εβδομάδα), με εκδηλώσεις για το βιβλίο και με σημαντική ενθάρρυνση απ' τους γονείς μου όταν εκδήλωσα τις πρώτες συγγραφικές μου προσπάθειες.
-Πότε ξεκίνησες να ασχολείσαι με τη λογοτεχνία; Πριν ή μετά τις σπουδές σου στην Ιατρική; Και ποιο ήταν το ερέθισμα για να ξεκινήσεις;
-Ένα άτυπο ξεκίνημα ήταν στα δεκάξι μου. Όμως αυτό που θεωρώ πραγματικό ξεκίνημα ήταν στα γενέθλια των 20 ετών (πρωτοετής στην Ιατρική). Ήταν σούρουπο και αντικρίζοντας το μούχρωμα απ' το εφηβικό μου δωμάτιο στο Μετς έγραψα ένα κείμενο που συνόψιζε ''υπαρξιακά'' την μέχρι τότε ζωή μου. Το ’κρυψα στο συρτάρι. Λίγους μήνες μετά άρχισα την ''Παραβολή του Αντισθένη''
-Δυο πράγματα, μέσα σε όλα βέβαια, με εντυπωσιάζουν στα γραπτά σου. Οι έντονες μνήμες της εποχής της πρώτης νιότης, ας πούμε, μεταφερμένες με τόση αμεσότητα, και ο τρόπος με τον οποίο εισβάλλει η ειδικότητά σου, Νευρολόγος, εντελώς φυσικά, στα διηγήματά σου. Μπορεί ή δεν θέλει ο γιατρός να αφήσει πίσω τον συγγραφέα ή και το αντίθετο;
-Όντως οι μνήμες της νιότης επιστρέφουν συχνά δημιουργώντας εκφραστικούς κύκλους. Όπως και οι αγάπες: τα ταξίδια, ο συντριπτικός έρωτας, η ροκ μουσική, το ποδόσφαιρο. Όσο για τον συγγραφέα και τον νευρολόγο, αυτοί πορεύονται μαζί σε μια γεμάτη αλλά και επώδυνη καθημερινότητα. Που όμως στο τέλος, στη σύνθεση, ανιχνεύεται (η καθημερινότητα) ποιητικά, δηλαδή συναισθηματικά.
-Στο προηγούμενο βιβλίο σου "Η εσωτερική εφημερία του Άγγελου Σπερχή" , που πραγματικά έχει ένα συγκλονιστικό τέλος και αφήνει τον αναγνώστη μ' ένα μεγάλο ερωτηματικό, κάνει ένα "πέρασμα" κι ο Γιώργος Χειμωνάς ως γιατρός. Ήταν μια προσωπική εμπειρία αυτή;
-Ναι ήταν. Είχα την τύχη να γνωρίσω τον Χειμωνά. Ήταν γοητευτικότατος, με θεατρική αύρα... ...Ο Χειμωνάς εμφανιζόταν σχετικά σπάνια στο Αιγινήτειο. Όμως παραμένουν μυθικά τα μαθήματά του για τον λόγο και τα γραπτά του για τις ανώτερες ''φλοιώδεις'' ή ''συμβολικές'' νοητικές λειτουργίες. Είχε μια ελαφρά εκζήτηση στην εμφάνιση και την συμπεριφορά του. Ήταν ένας διανοούμενος. Ένας δυσνόητος αλλά μεγάλος συγγραφέας.
-Άγγελε, είναι τόσο έντονη η παρουσία των ατόμων με νευρολογικές παθήσεις σε πολλά διηγήματά σου. Είναι ένας τρόπος αποφόρτισης αυτός ή μια πηγή άντλησης εμπειριών; Από την άλλη, δεν στέκεσαι μόνο στις περιπτώσεις αυτές. Με λίγα λόγια, πώς λειτουργούν οι προσλαμβάνουσες εμπειρίες για τη συγγραφή των έργων σου;
-Η νευρολογική καθημερινότητα είναι και πηγή έμπνευσης αλλά και ένας διαφορετικός τρόπος κατανόησης του κόσμου. Μέσα από τις ιδιαιτερότητες των νευρολογικών ασθενών προσεγγίζουμε με δέος έναν άγνωστο κόσμο. Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται για παράδειγμα τα έργα του Όλιβερ Σακς όπως ''Ο άνθρωπος που μπέρδεψε την γυναίκα του μ' ένα καπέλο''. Όσο για το δικό μου ταπεινό γράψιμο, πιστεύω πως είναι λιγότερο ''επιστημονικό'' αλλά προσπαθεί να αντλήσει τα μέγιστα από την παραδοξότητα και την ''λογοτεχνικότητα'' της νευρολογίας. Από την άλλη, ο συγγραφέας Άγγελος Γέροντας δεν θα μπορούσε να εξασκήσει ως γιατρός άλλη ειδικότητα απ' αυτήν της νευρολογίας...
- Το ίδιο νομίζω κι εγώ...Αλήθεια, πόσο πόνο κρύβει ή αντέχει η ανθρώπινη ύπαρξη;
-Ο πόνος, σωματικός και ψυχικός, είναι υποκειμενικός. Διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάπου όμως, δυστυχώς, οι αντοχές είναι πεπερασμένες, το βλέπουμε και στις μέρες μας. Γι’ αυτό χρειάζονται διαφυγές: η τέχνη, το χιούμορ, το ταξίδι, ο έρωτας, η αλληλεγγύη...
-Ποιες είναι οι αφορμές αλλά και οι πηγές έμπνευσης του Άγγελου Γέροντα για να ξεκινήσει ένα μυθιστόρημα ή ένα διήγημα;
-Πηγές έμπνευσης είναι η καθημερινότητα αλλά και οι μεγάλες αγάπες, οι ανοιχτές πληγές: η κλινική καθημερινότητα, οι ματαιώσεις, η ροκ μουσική, η πολιτική, η ποίηση του δρόμου, η Αθήνα και η πόλη... Όλα αρχίζουν με μια εικόνα και μετά γίνονται σχέδιο και εργαστήριο.
-Γνωρίζοντάς σε προσωπικά, μπορώ να πω πως μπορεί κάποιος να διακρίνει στο βλέμμα σου αυτή την αχόρταγη αναζήτηση ή πιο σωστά , αυτή τη διείσδυση μέσα στα πράγματα με μιαν άλλη οπτική. Ποιητική, συγγραφική...ψάχνεις να δεις την εξέλιξη...το έχω βιώσει δηλαδή!!! Αγαπάς την Αθήνα, μια πόλη που σε πληγώνει , αγαπάς τη δουλειά σου που επίσης σε πληγώνει. Σκέφτηκες ποτέ να τα παρατήσεις όλα για χάρη της συγγραφής;
-Είμαι διαρκώς στο όριο. Πιστεύω όμως πως τουλάχιστον για μερικά χρόνια ακόμα δεν θα παρατήσω τ' άλλα για χάρη της συγγραφής. Εξάλλου η δημιουργία ''υπό πίεση'' έχει τη δική της χάρη. Η εργασία, η νευρολογία, η γεμάτη καθημερινότητα, η συγγραφική δημιουργία είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Ίσως λατρεύω το μεταίχμιο.
- Λένε ότι οι συγγραφείς είναι ιδιόρρυθμα όντα. Ο Άγγελος Γέροντας είναι; Προσωπικά έχω άποψη μα είναι απίστευτα υποκειμενική....
-Πολλά λέγονται. Αρκετοί πιστεύουν πως συγγραφή (και ευρύτερα η τέχνη) και διαταραχή πορεύονται χέρι-χέρι, πως για την δημιουργία υπάρχει ένα τίμημα. Δεν είμαι απ' αυτούς που το συμμερίζονται. Πιστεύω πως μπορεί να ‘σαι καλλιτέχνης και δημιουργικός και ταυτόχρονα συγκροτημένος. Όσο για τον εαυτό μου, πιστεύω πως διαφεύγω μέσω μιας συγκαλυμμένης εσωστρέφειας. Είμαι ''διακριτικά'' ιδιόρρυθμος...
- Ποια πιστεύεις ότι είναι τα "απαραίτητα εργαλεία" ενός συγγραφέα; Και ποιες οι προϋποθέσεις εκείνες που οδηγούν στο να αναγνωριστεί ως "καλός συγγραφέας" και μάλιστα σήμερα;
-''Απαραίτητα εργαλεία'' είναι το ταλέντο (πρωτίστως), η φαντασία και η δουλειά. Για τον συγγραφέα και την συγκεκριμένη ενασχόλησή του μετράει η Μοίρα, με την αρχαιοελληνική έννοια, δηλαδή ''το πεπρωμένο φυγείν αδύνατο''. Όσο για την καθιέρωση, στις μέρες μας είναι θέμα τύχης και επικοινωνιακών αρετών. Όμως, ακόμα κι αν αυτά λείπουν, το ποιοτικό έργο κάποτε (έστω και μετά θάνατον) θα λάμψει.
-Με προκαλείς κι εδώ, στο "Από Καρδιάς", δεν αποφεύγουμε τις ερωτήσεις! Υπάρχουν "κλίκες" στις λογοτεχνικές συντροφιές που ανεβάζουν εν μία νυκτί ονόματα; Ή ακόμα η αξιοκρατία υφίσταται στην πεζογραφία; Η ποίηση έχει ήδη αλωθεί!
-Φυσικά και υπάρχουν, δεν είναι κάτι άγνωστο ή καινούργιο. Ιδιαίτερα οι θεσμοί των βραβείων βρίθουν τέτοιων ''ισορροπιών''. Αυτοί που σε δεδομένη στιγμή, για παράδειγμα, είναι μέλη κριτικής επιτροπής, όταν απαγκιστρωθούν απ' αυτό το ρόλο θα βραβευθούν από την καινούργια επιτροπή, που σε μεγάλο ποσοστό αποτελείται απ' αυτούς που είχαν βραβεύσει! Δεν μοιάζει λίγο με σκετς των Μόντι Πάιθονς; Όλα είναι μέσα στο διαχρονικό παιχνίδι της ανθρώπινης ματαιοδοξίας …
-Άγγελε, πόσο σπουδαία είναι η γνώση - κάθε είδους - για κάποιον που ασχολείται με τη συγγραφή και κυρίως, πόσο σπουδαία είναι η γνώση της γλώσσας , ειδικά σε μια εποχή που όλα εμφανίζουν μια ποιοτική και αξιακή αστάθεια;
-Η γνώση είναι μια δεξαμενή. Δεν νοείται συγγραφέας που δεν διαβάζει αρκετά (χωρίς να αποκλείονται οι εξαιρέσεις). Προσωπικά ασπάζομαι το πρότυπο (και το πάθος) του Μπόρχες, που πρώτα ήταν ένας σπουδαίος αναγνώστης και μετά ένας σημαντικός συγγραφέας. Όσο για την γλώσσα ,οφείλω να ομολογήσω, μετά από μισό αιώνα ζωής και τριάντα χρόνια συγγραφής, πως πατρίδα μου είναι η γλώσσα (και δη η ελληνική, η πάμπλουτη).
-Μου έδωσες ήδη την αρχή της απάντησης μα θα θέσω το ερώτημα, υπάρχουν πρότυπα συγγραφέων για σένα; Σαφώς δεν εννοώ απόπειρες μίμησης! Μιλάω όμως για ανθρώπους που σε παρέσυραν με τη μαγεία τους.
-Αυτό είναι, που με παρέσυραν με την μαγεία τους... Θα πω μερικούς: Ανδρέας Εμπειρίκος, Κοσμάς Πολίτης, Στρατής Τσίρκας, Μαργαρίτα Καραπάνου, Αντόνιο Λόμπο Αντούνες, Σεπούλβεδα, Ζαν Κλοντ Ιζό, Ζαν Πατρίκ Μανσέτ, Μπορίς Βιάν, Πασκάλ Μπρυκνέρ, Ερνέστο Σάμπατο, Μπόρχες, Φρανσίσκο Κολοάνε, Κάρλος Φουέντες, Αλμπέρτο Μοράβια, Ιζαμπέλ Αλιέντε, Πιερ Πάολο Παζολίνι... Είναι πολλοί οι ήρωές μου…
-Διαβάζοντας τα βιβλία σου έχω πάντα την ίδια απορία, πώς δημιουργείς τους ήρωές σου; Ενώ μοιάζουν να προέρχονται από τον ιατρικό χώρο είτε ως φίλοι είτε ως ασθενείς, ωστόσο υπάρχει ένα μαγικό στοιχείο που τους κάνει να έχουν αυτό το "κάτι", το ικανό να σταθείς διερευνητικά πάνω τους.....
-Η ζωή από μόνη της σου δανείζει τους ήρωες, η ζωή έχει αυτό το ''μαγικό''. Είναι ευφάνταστη, απρόσμενη, ποικιλόμορφη. Η τέχνη (δυστυχώς για τους διαφωνούντες) αντιγράφει την ζωή... Αυτό που μένει στον συγγραφέα είναι να ''πλάσει'' ένα στέρεο χαρακτηρολογικά μυθιστορηματικό ''εγώ'', από ''κομμάτια πραγματικών χαρακτήρων-''εγώ''...
-Άγγελε, είδα ότι οι συγγραφείς που αγαπάς είναι ανόμοιοι μεταξύ τους, Είδα δε, ότι από τους Έλληνες συγγραφείς αναφέρθηκες και σε ονόματα πλέον "κλασικά" για τη λογοτεχνία μας. Κάποιοι πιστεύουν πως οι παλαιότεροι δεν έχουν πια να προσφέρουν τίποτα στους νεότερους. Συμφωνείς με την άποψη αυτή; Επίσης, ποιο πιστεύεις ότι είναι το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας βάσει των σημερινών δεδομένων;
-Διαφωνώ, κυρίως οι παλιότεροι (οι ''κλασικοί'') έχουν να προσφέρουν και ιδιαίτερα στην πεζογραφία. Όμως η λογοτεχνία είναι ένας ζωντανός οργανισμός και οι ταξινομήσεις, οι διαχωρισμοί, ''οι γενιές'', είναι ''ιδεολογήματα'' κατά την γνώμη μου ανούσια. Η λογοτεχνία έχει συνέχεια. Όσο για το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας είμαι αισιόδοξος και ιδιαίτερα γι' αυτό της ποίησης. Σε αυτήν υπάρχει ιδιαίτερη παράδοση και σημαντικό παρόν...
- Η αλήθεια είναι ότι η αισιοδοξία σου δίνει και σ' εμένα κουράγιο! Πριν κλείσουμε θέλω να μου πεις πώς βλέπει το μέλλον αυτής της Χώρας ένας πατέρας δυο μικρών παιδιών, συγγραφέας και γιατρός της "πρώτης γραμμής", που έρχεται καθημερινά αντιμέτωπος με τα πραγματικά προβλήματα των ανθρώπων.
-Το βέβαιο είναι πως θα επιβιώσουμε, όπως συνέβη και σε άλλες δυσκολότερες καμπές της ιστορίας μας. Θα ’ρθουν καλύτερες μέρες. Το ζητούμενο είναι να έχουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερα ''αξιακά'' κέρδη από τα δύσκολα χρόνια, πράγμα ακόμη αμφίβολο...
-Άγγελε, θέλω να σε ευχαριστήσω πρώτα προσωπικά για την τιμή να είσαι μαζί μας στο «Από Καρδιάς» και βέβαια και εκ μέρους του «Λόγων Παίγνια». Σού εύχομαι να συνεχίσεις να γράφεις, γιατρεύοντας ανθρώπους και να γιατρεύεις ανθρώπους, γράφοντας. Ήταν πολύ σημαντική η παρουσία σου όπως κι όσα συζητήσαμε κι ευχόμαστε συνέχεια στην επιτυχημένη πορεία και του γιατρού και του συγγραφέα και -αυτό είναι προσωπική κατάθεση - του ανθρώπου! Να είσαι πάντα καλά! «Από Καρδιάς».
-Ελένη, ευχαριστώ, ''από καρδιάς'', επίσης για την ζεστή φιλοξενία και εύχομαι στο «Λόγων Παίγνια» ποιοτική μακροημέρευση και σε σένα τα καλύτερα!
Για καλύτερη ανάγνωση επιλέξτε την λειτουργία "πλήρης οθόνη",κάτω αριστερά
Από το Λόγων Παίγνια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου