Σπύρος Μανουσέλης
Περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας κοιμώμενοι -περίπου 120 ημέρες τον χρόνο-, αυτό αποδεικνύει από μόνο του ότι ο ύπνος είναι απολύτως απαραίτητος για την καλή λειτουργία του οργανισμού μας.
Ως ενήλικοι αφιερώνουμε στον ύπνο περίπου το 35% του ημερήσιου χρόνου μας, ενώ στα νεογέννητα ο ύπνος καταλαμβάνει το 70%.
Ο ύπνος υπάρχει επειδή, προφανώς, επιτελεί κάποια θεμελιώδη λειτουργία. Ναι, αλλά ποια;
Κατά καιρούς οι επιστήμονες έχουν προτείνει διάφορες λίγο-πολύ πειστικές εξηγήσεις. Ορισμένοι είναι πεπεισμένοι ότι η βασική λειτουργία του ύπνου είναι ανανεωτική και τονωτική, άλλοι θεωρούν πως η θεμελιώδης λειτουργία του σχετίζεται με τη μνήμη, δηλαδή με την παγίωση των πρόσκαιρων μνημονικών εγγραφών.
Δύο σημαντικές έρευνες που πριν από λίγες ημέρες δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Science» προτείνουν μια τρίτη εξήγηση:
Ο ύπνος είναι απαραίτητος επειδή επιτρέπει τη χαλάρωση των συναπτικών επαφών μεταξύ των νεύρων, εξισορροπώντας έτσι την ένταση των συναπτικών συνδέσεων, η οποία αυξάνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν ο εγκέφαλος βρίσκεται σε εγρήγορση.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι συνάψεις, δηλαδή οι νευρωνικές διασυνδέσεις μειώνονται σε όγκο και ένταση κατά 20%.
Η ανακάλυψη αυτή ενισχύει τη θεωρία της «συναπτικής ομοιόστασης», η οποία υποστηρίζει ότι ο εγκέφαλός μας όταν κοιμάται εξισορροπεί την αυξημένη δραστηριότητα των συνάψεών του όταν είναι ξύπνιος και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, ανανεώνει την ικανότητά του για μάθηση και παγίωση νέων μνημονικών ιχνών!
Σε αυτό το εντυπωσιακό συμπέρασμα κατέληξαν οι έρευνες του Τζούλιο Τονόνι (Giulio Tononi) και της Κιάρα Τσιρέλι (Chiara Cirelli) στο αμερικανικό Κέντρο Ερευνας για τον Υπνο και τη Συνείδηση (Wisconsin Center for Sleep and Consciousness).
Οι δύο ιταλικής καταγωγής ερευνητές αποφάσισαν, πριν από τέσσερα χρόνια, να μελετήσουν μέσω ενός πανίσχυρου ηλεκτρονικού μικροσκοπίου τριών διαστάσεων αν οι διαστάσεις των συνάψεων του εγκεφαλικού φλοιού αλλάζουν από την ημέρα στη νύχτα.
Αναλύοντας λεπτομερώς σχεδόν 7 χιλιάδες συνάψεις από τον αισθητηριακό και κινητικό φλοιό ποντικών δημιούργησαν την πληρέστερη, μέχρι σήμερα, βάση δεδομένων σχετικά με τις συνάψεις.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο ανακάλυψαν ότι ο όγκος και η ένταση λειτουργίας του 80% των νευρωνικών συνάψεων μειώνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Το επόμενο βήμα αυτών των ερευνητών είναι να μελετήσουν πώς επηρεάζουν τη δομή και τη λειτουργία των νευρώνων η έλλειψη ύπνου και η αφύσικη εναλλαγή ύπνου-εγρήγορσης.
Στο ίδιο τεύχος του περιοδικού «Science» δημοσιεύτηκε μια δεύτερη έρευνα του Γκράχαμ Ντίρινγκ (Graham Diering) και των συνεργατών του στην Ιατρική Σχολή στο Μέριλαντ των ΗΠΑ.
Αναλύοντας τις πρωτεΐνες που υπάρχουν στις συνάψεις των μετασυναπτικών νευρώνων που δέχονται τα σήματα από τους προσυναπτικούς νευρώνες, διαπίστωσαν ότι ο αριθμός αυτών των πρωτεϊνών-υποδοχέων μειώνεται στη διάρκεια του ύπνου κατά 20%.
Ενα βιοχημικό δεδομένο που ενισχύει και εξηγεί σε μοριακό επίπεδο τον μηχανισμό της συναπτικής ομοιόστασης κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Tα τελευταία χρόνια μια ομάδα αξιόλογων και τολμηρών Ελλήνων πανεπιστημιακών δασκάλων εργάζεται σκληρά στο πλαίσιο του προγράμματος «Mathesis» (mathesis.cup.gr) για να δημιουργήσει νέα ανοιχτά διαδικτυακά μαθήματα, ιδιαίτερα ενδιαφέροντα για το ελληνικό κοινό.
Από την πρώτη στιγμή, παρουσιάσαμε εκτενώς -με άρθρα και συνεντεύξεις στη στήλη μας «Μηχανές του Νου»- τη μεγάλη εκπαιδευτική σημασία αυτής της πρωτοποριακής πρωτοβουλίας των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ).
Τον Φεβρουάριο ξεκινά ο τρίτος κύκλος μαθημάτων με τρία εντελώς νέα μαθήματα:
►Ο κύκλος μαθημάτων Ιστορίας του κορυφαίου ελληνιστή Αγγελου Χανιώτη με τίτλο: «Πατήρ πάντων πόλεμος: Οι ελληνιστικοί πόλεμοι ως κοινωνικό και πολιτιστικό φαινόμενο».
Το μάθημα θα ασχοληθεί με τις κοινωνικές και πολιτιστικές πτυχές των αδιάκοπων πολέμων κατά την ελληνιστική εποχή, επιχειρώντας να απαντήσει σε ερωτήματα με διαχρονική σημασία:
Ποιες είναι οι αιτίες των πολέμων; Τι επιπτώσεις έχει ο πόλεμος στη λειτουργία πολιτευμάτων και τις κοινωνικές δομές, στην οικονομία, στη θρησκεία, στον πολιτισμό και στην τέχνη; Ποια είναι η ιδεολογική του διάσταση; Πώς εντάσσονται πολεμικά γεγονότα στη συλλογική μνήμη;
►Ο κύκλος μαθημάτων Φιλοσοφίας με τίτλο «Αριστοτελική Ηθική», όπου ο καθηγητής φιλοσοφίας Παύλος Κοντός και η συνεργάτις του Βάσια Βεργούλη θα εξηγήσουν τη σημασία αλλά και την επικαιρότητα της αριστοτελικής ηθικής.
«Αλλά ο μόνος τρόπος να επιτύχει κανείς μια ουσιαστική εξοικείωση με την αριστοτελική ηθική είναι να παρακολουθήσει τη γέννησή της μέσα στο ίδιο το αριστοτελικό κείμενο. Ας απολαύσουμε μαζί, λοιπόν, την ανάγνωση και αποκωδικοποίηση ενός από τα ωραιότερα κείμενα που γράφτηκαν ποτέ και το οποίο αναμφίβολα καθοδηγεί, ακόμα και σήμερα, την ηθική μας σκέψη», όπως υπογραμμίζουν οι συντελεστές αυτών των μαθημάτων.
►Ο κύκλος μαθημάτων Φυσικής του Κώστα Τάσση, επίκουρου καθηγητή Θεωρητικής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης με τίτλο «Κλασική Μηχανική 1».
Πρόκειται για μια περιήγηση στη Νευτώνεια Μηχανική, στον τρόπο με τον οποίο περιγράφουμε την κίνηση των σωμάτων στην Κλασική Φυσική, τους κανόνες που διέπουν τον κόσμο όπως τον αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας (γιατί πέφτει ένα μήλο, πώς κινούνται οι πλανήτες, πώς γυρίζει μια σβούρα, με ποια φορά περιστρέφονται οι κυκλώνες στην ατμόσφαιρα, πώς θα εξελιχθεί η σύγκρουση ενός μικρού αυτοκινήτου με ένα τεράστιο φορτηγό).
Τα μαθήματα ξεκινώντας από τους Νόμους του Νεύτωνα εξετάζουν τις άμεσες συνέπειες και τις βασικές αρχές της Κλασικής Μηχανικής χωρίς να προϋποθέτουν πρότερη γνώση Φυσικής.
Ομως, για την κατανόησή τους απαιτούνται κάποιες μαθηματικές γνώσεις: διαφορικός λογισμός, διανυσματική ανάλυση, διαφορικές εξισώσεις.
Πηγή: efsyn.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας κοιμώμενοι -περίπου 120 ημέρες τον χρόνο-, αυτό αποδεικνύει από μόνο του ότι ο ύπνος είναι απολύτως απαραίτητος για την καλή λειτουργία του οργανισμού μας.
Ως ενήλικοι αφιερώνουμε στον ύπνο περίπου το 35% του ημερήσιου χρόνου μας, ενώ στα νεογέννητα ο ύπνος καταλαμβάνει το 70%.
Ο ύπνος υπάρχει επειδή, προφανώς, επιτελεί κάποια θεμελιώδη λειτουργία. Ναι, αλλά ποια;
Κατά καιρούς οι επιστήμονες έχουν προτείνει διάφορες λίγο-πολύ πειστικές εξηγήσεις. Ορισμένοι είναι πεπεισμένοι ότι η βασική λειτουργία του ύπνου είναι ανανεωτική και τονωτική, άλλοι θεωρούν πως η θεμελιώδης λειτουργία του σχετίζεται με τη μνήμη, δηλαδή με την παγίωση των πρόσκαιρων μνημονικών εγγραφών.
Δύο σημαντικές έρευνες που πριν από λίγες ημέρες δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Science» προτείνουν μια τρίτη εξήγηση:
Ο ύπνος είναι απαραίτητος επειδή επιτρέπει τη χαλάρωση των συναπτικών επαφών μεταξύ των νεύρων, εξισορροπώντας έτσι την ένταση των συναπτικών συνδέσεων, η οποία αυξάνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν ο εγκέφαλος βρίσκεται σε εγρήγορση.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι συνάψεις, δηλαδή οι νευρωνικές διασυνδέσεις μειώνονται σε όγκο και ένταση κατά 20%.
Η ανακάλυψη αυτή ενισχύει τη θεωρία της «συναπτικής ομοιόστασης», η οποία υποστηρίζει ότι ο εγκέφαλός μας όταν κοιμάται εξισορροπεί την αυξημένη δραστηριότητα των συνάψεών του όταν είναι ξύπνιος και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, ανανεώνει την ικανότητά του για μάθηση και παγίωση νέων μνημονικών ιχνών!
Σε αυτό το εντυπωσιακό συμπέρασμα κατέληξαν οι έρευνες του Τζούλιο Τονόνι (Giulio Tononi) και της Κιάρα Τσιρέλι (Chiara Cirelli) στο αμερικανικό Κέντρο Ερευνας για τον Υπνο και τη Συνείδηση (Wisconsin Center for Sleep and Consciousness).
Οι δύο ιταλικής καταγωγής ερευνητές αποφάσισαν, πριν από τέσσερα χρόνια, να μελετήσουν μέσω ενός πανίσχυρου ηλεκτρονικού μικροσκοπίου τριών διαστάσεων αν οι διαστάσεις των συνάψεων του εγκεφαλικού φλοιού αλλάζουν από την ημέρα στη νύχτα.
Αναλύοντας λεπτομερώς σχεδόν 7 χιλιάδες συνάψεις από τον αισθητηριακό και κινητικό φλοιό ποντικών δημιούργησαν την πληρέστερη, μέχρι σήμερα, βάση δεδομένων σχετικά με τις συνάψεις.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο ανακάλυψαν ότι ο όγκος και η ένταση λειτουργίας του 80% των νευρωνικών συνάψεων μειώνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Το επόμενο βήμα αυτών των ερευνητών είναι να μελετήσουν πώς επηρεάζουν τη δομή και τη λειτουργία των νευρώνων η έλλειψη ύπνου και η αφύσικη εναλλαγή ύπνου-εγρήγορσης.
Στο ίδιο τεύχος του περιοδικού «Science» δημοσιεύτηκε μια δεύτερη έρευνα του Γκράχαμ Ντίρινγκ (Graham Diering) και των συνεργατών του στην Ιατρική Σχολή στο Μέριλαντ των ΗΠΑ.
Αναλύοντας τις πρωτεΐνες που υπάρχουν στις συνάψεις των μετασυναπτικών νευρώνων που δέχονται τα σήματα από τους προσυναπτικούς νευρώνες, διαπίστωσαν ότι ο αριθμός αυτών των πρωτεϊνών-υποδοχέων μειώνεται στη διάρκεια του ύπνου κατά 20%.
Ενα βιοχημικό δεδομένο που ενισχύει και εξηγεί σε μοριακό επίπεδο τον μηχανισμό της συναπτικής ομοιόστασης κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Ξεκινά νέος κύκλος ανοιχτών μαθημάτων από το «Mathesis»
Tα τελευταία χρόνια μια ομάδα αξιόλογων και τολμηρών Ελλήνων πανεπιστημιακών δασκάλων εργάζεται σκληρά στο πλαίσιο του προγράμματος «Mathesis» (mathesis.cup.gr) για να δημιουργήσει νέα ανοιχτά διαδικτυακά μαθήματα, ιδιαίτερα ενδιαφέροντα για το ελληνικό κοινό.
Από την πρώτη στιγμή, παρουσιάσαμε εκτενώς -με άρθρα και συνεντεύξεις στη στήλη μας «Μηχανές του Νου»- τη μεγάλη εκπαιδευτική σημασία αυτής της πρωτοποριακής πρωτοβουλίας των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ).
Τον Φεβρουάριο ξεκινά ο τρίτος κύκλος μαθημάτων με τρία εντελώς νέα μαθήματα:
►Ο κύκλος μαθημάτων Ιστορίας του κορυφαίου ελληνιστή Αγγελου Χανιώτη με τίτλο: «Πατήρ πάντων πόλεμος: Οι ελληνιστικοί πόλεμοι ως κοινωνικό και πολιτιστικό φαινόμενο».
Το μάθημα θα ασχοληθεί με τις κοινωνικές και πολιτιστικές πτυχές των αδιάκοπων πολέμων κατά την ελληνιστική εποχή, επιχειρώντας να απαντήσει σε ερωτήματα με διαχρονική σημασία:
Ποιες είναι οι αιτίες των πολέμων; Τι επιπτώσεις έχει ο πόλεμος στη λειτουργία πολιτευμάτων και τις κοινωνικές δομές, στην οικονομία, στη θρησκεία, στον πολιτισμό και στην τέχνη; Ποια είναι η ιδεολογική του διάσταση; Πώς εντάσσονται πολεμικά γεγονότα στη συλλογική μνήμη;
►Ο κύκλος μαθημάτων Φιλοσοφίας με τίτλο «Αριστοτελική Ηθική», όπου ο καθηγητής φιλοσοφίας Παύλος Κοντός και η συνεργάτις του Βάσια Βεργούλη θα εξηγήσουν τη σημασία αλλά και την επικαιρότητα της αριστοτελικής ηθικής.
«Αλλά ο μόνος τρόπος να επιτύχει κανείς μια ουσιαστική εξοικείωση με την αριστοτελική ηθική είναι να παρακολουθήσει τη γέννησή της μέσα στο ίδιο το αριστοτελικό κείμενο. Ας απολαύσουμε μαζί, λοιπόν, την ανάγνωση και αποκωδικοποίηση ενός από τα ωραιότερα κείμενα που γράφτηκαν ποτέ και το οποίο αναμφίβολα καθοδηγεί, ακόμα και σήμερα, την ηθική μας σκέψη», όπως υπογραμμίζουν οι συντελεστές αυτών των μαθημάτων.
►Ο κύκλος μαθημάτων Φυσικής του Κώστα Τάσση, επίκουρου καθηγητή Θεωρητικής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης με τίτλο «Κλασική Μηχανική 1».
Πρόκειται για μια περιήγηση στη Νευτώνεια Μηχανική, στον τρόπο με τον οποίο περιγράφουμε την κίνηση των σωμάτων στην Κλασική Φυσική, τους κανόνες που διέπουν τον κόσμο όπως τον αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας (γιατί πέφτει ένα μήλο, πώς κινούνται οι πλανήτες, πώς γυρίζει μια σβούρα, με ποια φορά περιστρέφονται οι κυκλώνες στην ατμόσφαιρα, πώς θα εξελιχθεί η σύγκρουση ενός μικρού αυτοκινήτου με ένα τεράστιο φορτηγό).
Τα μαθήματα ξεκινώντας από τους Νόμους του Νεύτωνα εξετάζουν τις άμεσες συνέπειες και τις βασικές αρχές της Κλασικής Μηχανικής χωρίς να προϋποθέτουν πρότερη γνώση Φυσικής.
Ομως, για την κατανόησή τους απαιτούνται κάποιες μαθηματικές γνώσεις: διαφορικός λογισμός, διανυσματική ανάλυση, διαφορικές εξισώσεις.
Πηγή: efsyn.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου