Αζίζ Νεσίν
Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή
κοψ’ τη φωνή σου, σώπασε
κι επιτέλους
αν ο λόγος είναι άργυρος
η σιωπή είναι χρυσός.
Τα πρώτα λόγια, οι πρώτες λέξεις
που άκουσα από παιδί
έκλαιγα, γέλαγα, έπαιζα
μου έλεγαν: «Σώπα».
Στο σχολείο μου έκρυψαν την αλήθεια τη μισή
και μου έλεγαν: «Εσένα τι σε νοιάζει; Σώπα!»
Με φιλούσε το πρώτο αγόρι
που ερωτεύτηκα και μου έλεγε:
«Κοίτα, μην πεις τίποτα, και σώπα!».
Κοψ’ τη φωνή σου, μη μιλάς, σώπαινε.
Κι αυτό βάστηξε μέχρι τα είκοσί μου χρόνια.
Ο λόγος του μεγάλου, η σιωπή του μικρού.
Έβλεπα αίματα στα πεζοδρόμια
«Τι σε νοιάζει, μου έλεγαν,
θα βρεις το μπελά σου, τσιμουδιά, σώπα».
Αργότερα φώναζαν οι προϊστάμενοι:
«Μη χώνεις τη μύτη σου παντού,
κάνε πως δεν καταλαβαίνεις και σώπα».
Παντρεύτηκα κι έκανα παιδιά και τα έμαθα να σωπαίνουν.
Ο άντρας μου ήταν τίμιος κι εργατικός
κι ήξερε να σωπαίνει.
Είχε μάνα συνετή που του έλεγε «σώπα».
Στα χρόνια τα δίσεχτα οι γείτονες με συμβούλευαν:
«Μην ανακατεύεσαι, πες πως δεν είδες τίποτα και σώπα».
Μπορεί να μην είχαμε με δαύτους γνωριμία ζηλευτή
μας ένωνε όμως το «σώπα».
Σώπα ο ένας, σώπα ο άλλος, σώπα οι επάνω, σώπα οι κάτω,
σώπα όλη η πολυκατοικία και όλο το τετράγωνο.
Σώπα οι δρόμοι οι κάθετοι κι οι δρόμοι οι παράλληλοι.
Κατάπιαμε τη γλώσσα μας.
Στόμα έχουμε και μιλιά δεν έχουμε.
Φτιάξαμε το σύλλογο του «σώπα»,
και μαζευτήκαμε πολλοί,
μια πολιτεία ολόκληρη, μια δύναμη μεγάλη
αλλά μουγκή!
Πετύχαμε πολλά και φτάσαμε ψηλά, μας δώσανε και παράσημα
κι όλα πολύ εύκολα, μόνο με το «σώπα».
Μεγάλη τέχνη αυτό το «σώπα».
Μάθε το στα παιδιά σου, στη γυναίκα σου και στην πεθερά σου
κι αν νιώθεις την ανάγκη να μιλήσεις, ξερίζωσε τη γλώσσα σου
και καν’ την να σωπάσει.
Κοψ’ τη σύρριζα.
Πέταξε την στα σκυλιά.
Το μόνο άχρηστο όργανο απ’ τη στιγμή
που δεν το μεταχειρίζεσαι σωστά.
Δεν θα έχεις έτσι εφιάλτες, τύψεις κι αμφιβολίες.
Δεν θα ντρέπεσαι τα παιδιά σου
και θα γλιτώσεις απ’ το βραχνά
να μιλάς χωρίς να μιλάς
να λες «έχετε δίκιο, είμαι με σας».
Αχ, πόσο θα ήθελα να μιλήσω ο κερατάς
και δεν θα μιλάς,
θα γίνεις φαφλατάς,
θα σαλιαρίζεις αντί να μιλάς.
Κόψε τη γλώσσα σου, κοψ’ την αμέσως.
Δεν έχεις περιθώρια. Γίνε μουγκός.
Αφού δε θα μιλήσεις, καλύτερα να το τολμήσεις
κόψε τη γλώσσα σου.
Για να είσαι τουλάχιστον σωστός
στα σχέδια και τα όνειρά μου
ανάμεσα σε λυγμούς και παροξυσμούς
κρατώ τη γλώσσα μου
γιατί νομίζω πως θα έρθει η στιγμή
που δε θ’ αντέξω
και θα ξεσπάσω
και δε θα φοβηθώ
και θα ελπίζω
και κάθε στιγμή το λαρύγγι μου θα γεμίζω
μ’ έναν φθόγγο
μ’ ένα τραύλισμα
με μια κραυγή
που θα μου λέει:
ΜΙΛΑ !
Σ.Σ.: Ο Αζίζ Νεσίν (1915-1995) Τούρκος λογοτέχνης και ευθυμογράφος, ο οποίος έγραψε περισσότερα από εκατό βιβλία και ο οποίος δεν σώπασε ποτέ, ακόμα κι όταν αυτό του κόστισε πολλά χρόνια στα δικαστήρια και στις φυλακές. Ήταν πολιτικός ακτιβιστής και αφιέρωσε τα τελευταία του χρόνια στην καταπολέμηση του θρησκευτικού φονταμενταλισμού. Επικηρύχθηκε (1990) για 100.000 δολάρια και 37 άνθρωποι κάηκαν το 1993 στην πόλη Σίβα (Σεβάστεια) από τους ακροδεξιούς ισλαμιστές σε επίθεση με αφορμή τη μετάφραση και δημοσίευση από τον Νεσίν στα τουρκικά του έργου «Σατανικοί στίχοι» του Σαλμάν Ρούσντι.Στην Ελλάδα έγινε γνωστός με τα πεζά έργα του, όπως «Το θεριό του ταύρου», «Ο καφές και η δημοκρατία», «Κρεμάστε τους σαν τα τσαμπιά» και πολλά άλλα και με το παραπάνω μελοποιημένο ποίημά του «Σώπα», σε απόδοση του Γιάννη Ρίτσου. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πάνω από 32 γλώσσες.
Ο Νεσίν άρχισε να γράφει ποίηση στα είκοσι τρία του. Το 1955 εξέδωσε την πρώτη ποιητική συλλογή του «Δέκα λεπτά» σε 1500 αντίτυπα, από τα οποία έκαψε τα 1497 στον κήπο του εκδοτικού οίκου Ντουσούν (Σκέψου), πριν προλάβουν να κυκλοφορήσουν και σωπαίνει μέχρι το 1984, όπου άρχισε να εκδίδει μια ποιητική συλλογή κάθε δύο χρόνια μέχρι το 1995.
Δέχτηκε πολλές κριτικές για την ποίησή του, όπως και για τα μυθιστορήματα, τα θεατρικά έργα και τα μη σατιρικά διηγήματά του. Εκείνος, όμως, δεν το έβαλε κάτω. Συνέχισε να μη σωπαίνει και να γράφει, όπως και να διαβάζει μέχρι τις τελευταίες μέρες του, όταν είχε πλέον τυφλωθεί. Με το ζόρι, λέξη-λέξη, συλλαβή-συλλαβή… με το πείσμα που είχε καθορίσει και τη ζωή του.
Ο Αζίζ Νεσίν πέθανε το 1995 από καρδιακή προσβολή, μετά από μία εκδήλωση στην οποία υπέγραφε τα βιβλία του. Μετά τον θάνατό του βρέθηκαν γύρω στις εκατό ποιητικές συλλογές δίπλα στο κρεβάτι του, τις οποίες διάβαζε και κρατούσε σημειώσεις. Ο Νεσίν μέσω των έργων του κατάφερε να μη σωπαίνει ποτέ.
Τα εφτά ποιήματα σε πρώτη μετάφραση από τα τουρκικά είναι από τη Συλλογή Ποιημάτων του Νεσίν, «Όλα τα ποιήματα 1, Από το τέλος στην αρχή / Έρωτας παρά δέκα θάνατος παρά πέντε / Το να γραπώσεις τον εαυτό σου».
Ο Νεσίν άρχισε να γράφει ποίηση στα είκοσι τρία του. Το 1955 εξέδωσε την πρώτη ποιητική συλλογή του «Δέκα λεπτά» σε 1500 αντίτυπα, από τα οποία έκαψε τα 1497 στον κήπο του εκδοτικού οίκου Ντουσούν (Σκέψου), πριν προλάβουν να κυκλοφορήσουν και σωπαίνει μέχρι το 1984, όπου άρχισε να εκδίδει μια ποιητική συλλογή κάθε δύο χρόνια μέχρι το 1995.
Δέχτηκε πολλές κριτικές για την ποίησή του, όπως και για τα μυθιστορήματα, τα θεατρικά έργα και τα μη σατιρικά διηγήματά του. Εκείνος, όμως, δεν το έβαλε κάτω. Συνέχισε να μη σωπαίνει και να γράφει, όπως και να διαβάζει μέχρι τις τελευταίες μέρες του, όταν είχε πλέον τυφλωθεί. Με το ζόρι, λέξη-λέξη, συλλαβή-συλλαβή… με το πείσμα που είχε καθορίσει και τη ζωή του.
Ο Αζίζ Νεσίν πέθανε το 1995 από καρδιακή προσβολή, μετά από μία εκδήλωση στην οποία υπέγραφε τα βιβλία του. Μετά τον θάνατό του βρέθηκαν γύρω στις εκατό ποιητικές συλλογές δίπλα στο κρεβάτι του, τις οποίες διάβαζε και κρατούσε σημειώσεις. Ο Νεσίν μέσω των έργων του κατάφερε να μη σωπαίνει ποτέ.
Τα εφτά ποιήματα σε πρώτη μετάφραση από τα τουρκικά είναι από τη Συλλογή Ποιημάτων του Νεσίν, «Όλα τα ποιήματα 1, Από το τέλος στην αρχή / Έρωτας παρά δέκα θάνατος παρά πέντε / Το να γραπώσεις τον εαυτό σου».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου