Τρίτη 4 Αυγούστου 2020

Η τύχη της Αγίας Σοφίας: Η αντίδραση της Ουκρανίας

Του Ντμίτρι Κερασίδη


Όπως είναι γνωστό, στις 24 Ιουλίου στην Κωνσταντινούπολη πραγματοποιήθηκε η πομπώδης τελετή του ανοίγματος της Αγίας Σοφίας για μουσουλμανικές θρησκευτικές τελετές. Στην τελετή παρευρέθηκε ο ίδιος ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, κάτι που μαρτυρά τη σημασία και το πολιτικό υπόβαθρο της συγκεκριμένης πράξης από την πλευρά της Τουρκίας.

Στο Κίεβο, πάλι, στις 26 Ιουλίου στην πλατεία Μιχάηλοβσκα διεξάχθηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας του άγνωστου μέχρι σήμερα για τα ΜΜΕ «Χριστιανικού Λαϊκού Κινήματος». Η συγκέντρωση ήταν αρκετά πολυπληθής, αφού συμμετείχαν σε αυτήν περισσότεροι από 2 χιλιάδες άτομα.

Βασική αφορμή γι’ αυτή τη διαμαρτυρία των πιστών αποτέλεσε η πλήρης απουσία αντίδρασης από την πλευρά του επικεφαλής της λεγόμενης (στμ: σχισματικής) «Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» («ΟΟΕ»), η οποία ακολουθώντας τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο δεν θεώρησε απαραίτητο να εκφραστεί εναντίον της μετατροπής ενός χριστιανικού ναού σε μουσουλμανικό τέμενος. Μια τέτοια αντίδραση οι πιστοί της Ουκρανίας τη θεώρησαν ως συστημική είτε «απροθυμία», είτε ανικανότητα (στμ: του Επιφάνιου) να αποτελέσει τον πραγματικό ηγέτη της ουκρανικής Ορθοδοξίας.

Γι’ αυτό και κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης οι συγκεντρωμένοι φώναξαν συνθήματα υπέρ της αντικατάστασης του νυν επικεφαλής της «ΟΟΕ» Επιφάνιου. Ως πιθανότερος αντικαταστάτης του φέρεται ο πρώην μητροπολίτης Βίνιτσας Συμεών, ο οποίος κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της «ΟΟΕ» ήταν ο μοναδικός μητροπολίτης της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (στμ: Πατριαρχείου της Μόσχας) που πέρασε στην πλευρά της. Κατά την άποψη των πιστών της Ουκρανίας ο Συμεών, σε αντίθεση με τον Επιφάνιο, είναι αξιότερος πνευματικός ηγέτης, ο οποίος βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με τα θρησκευτικά ιδανικά των ντόπιων ορθοδόξων. Ο Συμεών νοιάζεται πραγματικά για το πνεύμα του ουκρανικού λαού, την πίστη του και τη πάτρια γη του. Σ’ αυτόν ακριβώς, όπως δήλωσαν οι πιστοί στην εκδήλωση της 26ης Ιουλίου, βλέπουν την πνευματική τους αρωγή και στήριξη.

Εν παρόδω, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τρεις μέρες μετά τη συγκέντρωση ο Επιφάνιος κατάφερε να αρθρώσει έστω κι έναν λόγο και να πάρει θέση, τάχα, κατά της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Τη μετάδοση της είδησης έκανε το (ουκρανικό) «24ο Κανάλι». Όμως αυτού του είδους η «επίδειξη δύναμης μετά τον καβγά» είναι αμφίβολο εάν μπορεί να πείσει τον οποιονδήποτε. Η πραγματική θέση του Επιφάνιου εκφράστηκε με την εκκωφαντική του σιωπή τότε, όταν ο Πρόεδρος της Τουρκίας αρχικά εξέφρασε την πρόθεσή του να μεταβιβάσει τον ορθόδοξο ιερό ναό για την τέλεση μουσουλμανικών θρησκευτικών τελετών και κατόπιν υλοποίησε αυτήν την πρόθεση. Και οποιεσδήποτε πράξεις γίνονται «κατόπιν εορτής» και «για το θεαθήναι» είναι μακριά τόσο από την αλήθεια, όσο και από το δίκαιο.

Ο ναός της Αγίας Σοφίας χτίστηκε κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ. από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Και λειτούργησε ως ορθόδοξος χριστιανικός ναός μέχρι και την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στις 29 Μαΐου 1453, δηλαδή σχεδόν για μια ολόκληρη χιλιετία. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε τζαμί. Όμως το 1934, μετά από διαταγή του κυβερνήτη της Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε μουσείο, στο οποίο δεν πραγματοποιούνταν κανενός είδους θρησκευτικές τελετές, αλλά εξακολουθούσε να τραβά σαν μαγνήτης τους ορθόδοξους πιστούς, αλλά και τους απλούς τουρίστες απ’ όλες τις χριστιανικές χώρες.

Γι’ αυτό και θα περίμενε κανείς, ότι ο πρώτος που θα υπερασπιζόταν δημόσια τον συγκεκριμένο χριστιανικό ιερό χώρο θα ήταν ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος, το ποίμνιο του οποίου ευρίσκεται κατά κύριο λόγο σε αυτήν την πόλη. Ωστόσο, όταν συνέβησαν αυτά τα θλιβερά γεγονότα, ο ίδιος προτίμησε να σιωπήσει, σαν να μη συνέβη τίποτε το σοβαρό, κάτι που δημιούργησε μεγάλες αμφιβολίες στους ορθόδοξους πιστούς, αφού δεν είναι δυνατόν να ενεργεί έτσι ένας Πατριάρχης, ο οποίος διεκδικεί τα πνευματικά πρωτεία στον χριστιανικό κόσμο. Όλα τα κράτη, στα οποία η Ορθοδοξία αποτελεί την επικρατούσα θρησκεία, υπερασπίστηκαν εγκαίρως το μέχρι τούδε στάτους της Αγίας Σοφίας· το ίδιο και όλες οι μητροπόλεις και τα πατριαρχεία που ευρίσκονται σε άλλες χώρες. Όλα, εκτός από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, με επικεφαλής τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Αλλά και την «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία», με επικεφαλής τον Επιφάνιο. Πώς μπορεί κανείς να το κατανοήσει αυτό; Άραγε γι’ αυτούς η Αγία Σοφία δεν αποτελεί ιερό τόπο; Ή αποδείχθηκαν ανίκανοι για τον ιερό τίτλο που φέρουν; Ή στα βάθη της ψυχής τους συμπαθούν το Ισλάμ; Ποια μπορεί να είναι η εκτίμηση των Ουκρανών πιστών για μια τέτοια αδιαφορία;

Επιπλέον, ήδη μετά τη διεξαγωγή από το Χριστιανικό Λαϊκό Κίνημα της συγκέντρωσης στην πλατεία Μιχάηλοβσκα, στις 28 Ιουλίου, την παραμονή της Μέρας του Βαπτίσματος της Ρωσίας, ο πρεσβευτής της Τουρκίας στο Κίεβο Γιαγκμούρ Αχμέτ Γκιουλντερέ δήλωσε σε συνέντευξή του στο πρακτορείο Interfax ότι εφόσον «η Ουκρανία είναι η εστία για μεγάλο αριθμό μουσουλμάνων, συμπεριλαμβανομένων, βεβαίως, και των Τατάρων της Κριμαίας», «απευθύνθηκαν σ’ εμάς με την παράκληση για συνεργασία και βοήθεια προς την Ουκρανία και τη μουσουλμανική της κοινότητα για την ανέγερση μουσουλμανικού τεμένους στο Κίεβο». Επίσης ο Τούρκος πρεσβευτής εξέφρασε τη βεβαιότητα, ότι το σχέδιο αυτό θα προσδώσει ένα ξεχωριστό, μοναδικό συμπλήρωμα στην ομορφιά του Κιέβου, τον χαρακτήρα και την όψη του. Το τέμενος σχεδιάζεται να ανεγερθεί στο κέντρο της πόλης.

Με αυτό το ζήτημα θα έπρεπε να ασχοληθεί ο επικεφαλής της «ΟΟΕ» Επιφάνιος. Ωστόσο ούτε ασχολήθηκε, ούτε προτίθεται, κατά τα φαινόμενα, ν’ ασχοληθεί. Γι’ αυτό και οι πιστοί στην πλατεία Μιχάηλοβσκα στις 26 Ιουλίου εξέφρασαν την απαίτηση να μεταβιβαστεί ο τίτλος του επικεφαλής της «ΟΟΕ» στον Βίνιτσας Συμεών, απελευθερώνοντας έτσι τον Επιφάνιο από το ασήκωτο αυτό «φορτίο».


*Ο Ντμίτρι (Δημήτρης) Κερασίδης είναι ανεξάρτητος δημοσιογράφος και θρησκειολόγος ελληνικής καταγωγής από την Ρωσία.

**Μετάφραση από τα Ρωσικά: Βασίλης Μακρίδης

*** Οι απόψεις του κειμένου εκφράζουν τον υπογράφοντα και όχι τον μεταφραστή του κειμένου.




Ντμίτρι Κερασίδης : Σχετικά με τον Συντάκτη




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου