Η εξορία αποτελεί μία τακτική που υιοθετείται σήμερα αλλά και παλαιότερα από απολυταρχικά καθεστώτα. Οι έχοντες την εξουσία αποφασίζουν να περιορίσουν ορισμένα άτομα που θεωρούν επικίνδυνα για την ανατροπή του καθεστώτος που έχουν θεσπίσει. Στην Ελλάδα μέχρι την επταετία της Χούντας εξορίζονταν αρκετοί για τα πολιτικά τους φρονήματα και τη πολιτική τους δράση ενάντια στο καθεστώς. Το ίδιο συνέβαινε και σε άλλες χώρες ανά τον κόσμο αλλά και στον ελλαδικό χώρο κατά την αρχαιότητα.
Είναι ενδιαφέρον όμως να αναφερθεί πως κάποτε, στην Αθήνα του 6ου αιώνα π.Χ ο θεσμός της εξορίας υπήρχε. Μάλιστα για το ποιος θα έπρεπε να φύγει από τη πόλη δεν αποφάσιζαν αυτοί που κυβερνούσαν αλλά ο κόσμος. Και το καλύτερο σε όλη αυτή τη κατάσταση είναι πως εκείνη τη περίοδο η Αθήνα ήταν μία δημοκρατική κοινωνία. Αυτή διαδικασία κατά την οποία αποφασιζόταν για ποιο άτομο θα έπρεπε να εξοριστεί ονομάζεται εξοστρακισμός/οστρακισμός.
Πως όμως ένας τόπος, έχοντας υιοθετήσει το δημοκρατικό πολίτευμα, αποφασίζει για εξορίες. Αφού αναφέρθηκε νωρίτερα (και σύμφωνα με τις γνώσεις μας) πως τα αυταρχικά καθεστώτα στέλνουν σε εξορία τους ανθρώπους.
Η διαδικασία
Ο λόγος για τον οποίο υιοθετήθηκε ο εξοστρακισμός στη δημοκρατική Αθήνα ήταν ο ίδιος για τον οποίο εφαρμόζεται από κάθε απολυταρχικό καθεστώς. Καθιερώθηκε ώστε να προστατευθεί το δημοκρατικό πολίτευμα. Ο θεσμός του εξοστρακισμού θεσπίστηκε από τον Κλεισθένη το 508/7 π.Χ. Επίσης, δίνοντας την ευκαιρία να ψηφίζουν όλοι οι Αθηναίοι άνδρες (μόνο αυτοί θεωρούνταν Αθηναίοι πολίτες) ενισχυόταν και η λαϊκή δύναμη. Ο φόβος για τη θέσπιση της τυραννίδας ήταν μεγάλος και η ανάγκη για προστασία του δημοκρατικού πολιτεύματος ακόμα πιο μεγάλη. Όποιος είχε μεγάλη δημοτικότητα μεταξύ των πολιτών θεωρούταν κίνδυνος.
Μία φορά κάθε χρόνο, η Εκκλησία του δήμου στην έκτη πρυτανεία συζητούσε, εάν έπρεπε τη χρονιά εκείνη, να εφαρμοστεί ή όχι ο εξοστρακισμός. Εάν η απόφαση ήταν υπέρ της διαδικασίας τότε έπρεπε κάθε Αθηναίος πολίτης στην όγδοη πρυτανεία να γράψει σε ένα όστρακο (θραύσμα αγγείου) το όνομα αυτού που επιθυμούσε να τιμωρηθεί με εξοστρακισμό και να τεθεί εκτός της πόλης.
Και ποιος ήταν αυτός που υποχρεούταν να εγκαταλείψει τη πόλη; Το όνομα αυτού που θα αναγραφόταν σε έξι χιλιάδες (6000) όστρακα ή σύμφωνα με άλλους μελετητές το όνομα εκείνου που ήταν γραμμένο στα περισσότερα όστρακα σε πλήθος 6000 ψήφων. Ο πολίτης που καταδικαζόταν σε εξοστρακισμό έπρεπε να φύγει εντός δέκα ημερών και να παραμείνει εξόριστος για δέκα χρόνια (αργότερα μειώθηκε στα πέντε χρόνια). Μετά, μπορούσε να επιστρέψει στην Αθήνα, επειδή στο διάστημα της εξορίας του δεν έχανε ούτε την ιδιότητα του πολίτη ούτε την περιουσία του.
Ο λόγος για τον οποίο υιοθετήθηκε ο εξοστρακισμός στη δημοκρατική Αθήνα ήταν ο ίδιος για τον οποίο εφαρμόζεται από κάθε απολυταρχικό καθεστώς. Καθιερώθηκε ώστε να προστατευθεί το δημοκρατικό πολίτευμα. Ο θεσμός του εξοστρακισμού θεσπίστηκε από τον Κλεισθένη το 508/7 π.Χ. Επίσης, δίνοντας την ευκαιρία να ψηφίζουν όλοι οι Αθηναίοι άνδρες (μόνο αυτοί θεωρούνταν Αθηναίοι πολίτες) ενισχυόταν και η λαϊκή δύναμη. Ο φόβος για τη θέσπιση της τυραννίδας ήταν μεγάλος και η ανάγκη για προστασία του δημοκρατικού πολιτεύματος ακόμα πιο μεγάλη. Όποιος είχε μεγάλη δημοτικότητα μεταξύ των πολιτών θεωρούταν κίνδυνος.
Μία φορά κάθε χρόνο, η Εκκλησία του δήμου στην έκτη πρυτανεία συζητούσε, εάν έπρεπε τη χρονιά εκείνη, να εφαρμοστεί ή όχι ο εξοστρακισμός. Εάν η απόφαση ήταν υπέρ της διαδικασίας τότε έπρεπε κάθε Αθηναίος πολίτης στην όγδοη πρυτανεία να γράψει σε ένα όστρακο (θραύσμα αγγείου) το όνομα αυτού που επιθυμούσε να τιμωρηθεί με εξοστρακισμό και να τεθεί εκτός της πόλης.
Και ποιος ήταν αυτός που υποχρεούταν να εγκαταλείψει τη πόλη; Το όνομα αυτού που θα αναγραφόταν σε έξι χιλιάδες (6000) όστρακα ή σύμφωνα με άλλους μελετητές το όνομα εκείνου που ήταν γραμμένο στα περισσότερα όστρακα σε πλήθος 6000 ψήφων. Ο πολίτης που καταδικαζόταν σε εξοστρακισμό έπρεπε να φύγει εντός δέκα ημερών και να παραμείνει εξόριστος για δέκα χρόνια (αργότερα μειώθηκε στα πέντε χρόνια). Μετά, μπορούσε να επιστρέψει στην Αθήνα, επειδή στο διάστημα της εξορίας του δεν έχανε ούτε την ιδιότητα του πολίτη ούτε την περιουσία του.
Αθηναίοι που εξοστρακίστηκαν
Μερικοί από τους Αθηναίους που εξορίστηκαν μέσω του θεσμού του εξοστρακισμού ήταν και ο Θεμιστοκλής το 472/1 π.Χ. Ο λόγος του εξοστρακισμού ήταν ο φόβος αρκετών πως με την υπεροχή του ο Θεμιστοκλής θα ανέτρεπε τη Δημοκρατία. Άλλοι Αθηναίοι που οδηγήθηκαν σε εξοστρακισμό ήταν ο στρατηγός Κίμωνας καθώς κρίθηκε ύποπτος για φιλικές σχέσεις με τη Σπάρτη το 461 π.Χ. Μεταξύ των εξοστρακισθέντων Αθηναίων ήταν και ο Ξάνθιππος αλλά και ο Αριστείδης το 484 π.Χ. και το 482 π.Χ. αντίστοιχα. Μάλιστα στους δύο τελευταίους δόθηκε χάρη και επέστρεψαν στην Αθήνα το 480 π.Χ ώστε να αντιμετωπιστεί η περσική εισβολή από τον Ξέρξη.
Μελέτη ευρημάτων
Σήμερα έχουν βρεθεί στην Αθήνα συνολικά 10000 όστρακα. Οι τοποθεσίες που εντοπίστηκαν κατά κύριο λόγο ήταν στον Κεραμεικό, στην αρχαία Αγορά και στην Ακρόπολη. Η μελέτη των ευρημάτων παρουσιάζει όστρακα που αναγράφουν διαφορετικά ονόματα. Το ενδιαφέρον σε όλο αυτό είναι πως τα όστρακα προέρχονταν από το ίδιο αγγείο. Αυτό σημαίνει πως τα ίδια αγγεία χρησιμοποιήθηκαν την ίδια χρονιά.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Οστρακισμός. Ανακτήθηκε από http://www.ime.gr/chronos/05/gr/politics/323ostrakismos.html (τελευταία πρόσβαση 10.9.2021)
Cartwrite, M. (2016). Οστρακισμός. Ανακτήθηκε από https://www.worldhistory.org/trans/el/1-14606/ (τελευταία πρόσβαση 10.9.2021)
Οστρακισμός. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/Οστρακισμός (τελευταία πρόσβαση 10.9.2021)
Μερικοί από τους Αθηναίους που εξορίστηκαν μέσω του θεσμού του εξοστρακισμού ήταν και ο Θεμιστοκλής το 472/1 π.Χ. Ο λόγος του εξοστρακισμού ήταν ο φόβος αρκετών πως με την υπεροχή του ο Θεμιστοκλής θα ανέτρεπε τη Δημοκρατία. Άλλοι Αθηναίοι που οδηγήθηκαν σε εξοστρακισμό ήταν ο στρατηγός Κίμωνας καθώς κρίθηκε ύποπτος για φιλικές σχέσεις με τη Σπάρτη το 461 π.Χ. Μεταξύ των εξοστρακισθέντων Αθηναίων ήταν και ο Ξάνθιππος αλλά και ο Αριστείδης το 484 π.Χ. και το 482 π.Χ. αντίστοιχα. Μάλιστα στους δύο τελευταίους δόθηκε χάρη και επέστρεψαν στην Αθήνα το 480 π.Χ ώστε να αντιμετωπιστεί η περσική εισβολή από τον Ξέρξη.
Μελέτη ευρημάτων
Σήμερα έχουν βρεθεί στην Αθήνα συνολικά 10000 όστρακα. Οι τοποθεσίες που εντοπίστηκαν κατά κύριο λόγο ήταν στον Κεραμεικό, στην αρχαία Αγορά και στην Ακρόπολη. Η μελέτη των ευρημάτων παρουσιάζει όστρακα που αναγράφουν διαφορετικά ονόματα. Το ενδιαφέρον σε όλο αυτό είναι πως τα όστρακα προέρχονταν από το ίδιο αγγείο. Αυτό σημαίνει πως τα ίδια αγγεία χρησιμοποιήθηκαν την ίδια χρονιά.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Οστρακισμός. Ανακτήθηκε από http://www.ime.gr/chronos/05/gr/politics/323ostrakismos.html (τελευταία πρόσβαση 10.9.2021)
Cartwrite, M. (2016). Οστρακισμός. Ανακτήθηκε από https://www.worldhistory.org/trans/el/1-14606/ (τελευταία πρόσβαση 10.9.2021)
Οστρακισμός. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/Οστρακισμός (τελευταία πρόσβαση 10.9.2021)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου