Έρμαν Έσσε
Ο «αστισμός» λοιπόν, μια πάντα υπάρχουσα κατάσταση της ανθρώπινης φύσης, δεν είναι τίποτε άλλο από την προσπάθεια μιας εξίσωσης, από μια επιδίωξη ενός εξισορροπητικού μέσου όρου ανάμεσα στις αμέτρητες υπερβολές και αντιθέσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, μια από αυτές τις αντιθέσεις, τον άγιο και τον ακόλαστο, λόγου χάρη, έτσι θα γίνει αμέσως κατανοητή η παραβολή μας. Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να αφοσιώνεται ολοκληρωτικά στο πνευματικό στοιχείο, στην προσπάθεια προσέγγισης του θεικού, στο ιδανικό της αγιότητας. Από την άλλη έχει επίσης την δυνατότητα να αφοσιώνεται εντελώς στις ζωτικές ορμές, στις απαιτήσεις των αισθήσεων και να κατευθύνει όλες τις προσπάθειές του στην απόκτηση της στιγμιαίας ηδονής. Ο ένας δρόμος οδηγεί στην αυταπάρνηση για χάρη του Θεού. Ο άλλος δρόμος οδηγεί στην ακολασία, στο μαρτύριο των ορμών, στην αυταπάρνηση για την αποσύνθεση.
Ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο λοιπόν προσπαθεί ο αστός να ζήσει σε έναν εύκρατο μέσο όρο. Ποτέ δεν θα παραιτηθεί, δεν θα παραδοθεί ούτε στην κραιπάλη ούτε στον ασκητισμό, ποτέ δεν θα γίνει μάρτυρας, ποτέ δεν θα εγκρίνει τον εκμηδενισμό του- αντίθετα το ιδανικό του δεν είναι η αφοσίωση, αλλά η συντήρηση του Εγώ, η προσπάθειά του δεν αποβλέπει στην αγιότητα, αλλά ούτε και στο αντίθετό της, το απόλυτο του είναι αβάσταχτο, θέλει βέβαια να υπηρετήσει τον Θεό, αλλά και την κραιπάλη, θέλει βέβαια να είναι ενάρετος, αλλά και να ζει πάνω στη γη κάπως καλά και άνετα.
Εν ολίγοις προσπαθεί να εγκατασταθεί στο κέντρο ανάμεσα στα άκρα, σε μια μετρημένη και άνετη περιοχή, χωρίς δυνατές καταιγίδες και θύελλες, και αυτό το κατορθώνει εις βάρος της έντασης της ζωής και των αισθημάτων που προσφέρει μια ζωή προσανατολισμένη στο απόλυτα και στο ακραίο. Έντονα μπορεί να ζήσει κανείς μόνο εις βάρος του Εγώ. Και ο αστός τίποτε δεν εκτιμά περισσότερο από το Εγώ (παρ’όλα αυτά ένα στοιχειωδώς ανεπτυγμένο Εγώ).
Εις βάρος της έντασης λοιπόν επιτυγχάνει την μονιμότητα και την ασφάλεια, στη θέση της ηδονής την θαλπωρή, αντί της ελευθερίας την άνεση, στη θέση της θανάσιμης πυράς μια ευχάριστη θερμοκρασία. Γι’ αυτό ο αστός, εξαιτίας της φύσης του, είναι ένα πλάσμα με αδύναμη ορμή ζωής, φοβισμένο, έντρομο για κάθε ξεγύμνωμα του εαυτού του, και εύκολα μπορεί κανείς να τον κατευθύνει.
Γι’ αυτό τοποθέτησε στην θέση της εξουσίας την πλειοψηφία, στη θέση της βίας τον νόμο, στη θέση της ευθύνης την διαδικασία της ψηφοφορίας.
Είναι φανερό πως αυτό το αδύναμο και φοβισμένο πλάσμα, ακόμα κι αν υπάρχει σε τόσο μεγάλο αριθμό, δεν μπορεί να παίξει κανέναν άλλο ρόλο στον κόσμο εκτός από κείνον του κοπαδιού των προβάτων, του κυκλωμένου από λύκους που περιφέρονται ελεύθεροι.
Κι όμως βλέπουμε πως, όταν είχαν την εξουσία ισχυρές φύσεις, ναι μεν στριμωχνόταν ο αστός αμέσως στον τοίχο, ποτέ όμως δεν καταστρεφόταν, κάποτε μάλιστα εξουσίαζε, όπως φαίνεται , τον κόσμο. Πώς είναι δυνατόν;
Ούτε το μεγάλο πλήθος της αγέλης, ούτε η αρετή, ούτε η κοινή λογική, ούτε η οργάνωση θα ήταν αρκετά ισχυρά να τον σώσουν από τη καταστροφή. Κανένα φάρμακο του κόσμου δεν μπορεί να κρατήσει ζωντανό κάποιον του οποίου η ζωτική δύναμη είναι εξαρχής τόσο εξασθενημένη. Εντούτοις η αστική τάζη ζει ,είναι ισχυρή και ευδοκιμεί. Γιατί;
Η απάντηση είναι η εξής: εξαιτίας των Λύκων της Στέπας. Στην πραγματικότητα η ζωτική δύναμη της αστικής τάξης δεν βασίζεται καθόλου στις ιδιότητες των φυσιολογικών μελών της, αλλά σ’ εκείνους τους εξαιρετικά πολυάριθμους παρείσακτους, τους οποίους μπορεί να περιλαμβάνει λόγω της αβεβαιότητας και της ελαστικότητας των ιδανικών της.
Επιμέλεια Λίλα Μήτσουρα
Ο Λύκος της Στέπας
Εκδόσεις Μίνωας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου