Γιώργος X. Παπασωτηρίου
Τι τους δόθηκε αυτονών για να ζουν; Περισσότερο ή λιγότερο ψωμί και μια πίστη. Πίστη σ’ έναν θεό, σ’ έναν βασιλιά, ή σε μια ιδέα. «Τι τους δόθηκε αυτονώνε! Μελισσόκερο να κλείσουνε τα αυτιά./Φαρμάκι, μελισσόκερο να κλείσουνε τα αυτιά/κι ένα μνήμα αλατισμένο δίπλα στο χωράφι των βοδιών/νήσον αμνήμονα…»[1]. Από τη μια, οι «πάνω», αυτοί που βρίσκονται στη γέφυρα του πλοίου, οι Οδυσσείς με όλη τους την εξουσία, την απόλαυση και τη δόξα και οι «κάτω», το πλήρωμα, το πλήθος, άγνωστοι κι ανώνυμοι, με πίστη-μελισόκερο στ' αυτιά («τι τους δόθηκε αυτονώνε;»), που ορμούν με τυφλή από μίσος καρδιά πάνω στο πλήθος και πεθαίνουν με τη χαρά του ηλίθιου.
Η πίστη είναι το μελισόκερο, είναι η άμυνα μπροστά στο ανήκουστο και στο ανοίκειο, που είναι ο θάνατος αλλά και μια ζωή χωρίς λόγο. Έτσι, αντί για το τίποτα και τον ριζικό ψυχωτικό αυτισμό «επιλέγουμε κάτι». Αυτό είναι το περίφημο «σύμπτωμα», το sinthome του Λακάν, όπου η απωθημένη λέξη αρθρώνεται με μία κωδικοποιημένη μορφή και υπ’ αυτή την έννοια ακόμη και το παραλήρημα, πάντα κάτι θέλει να πει. Αυτό το «σύμπτωμα», λοιπόν, που μπορεί να είναι μία απόλυτη πίστη, μία θρησκευτική, ή μια πολιτική πίστη, είναι εμποτισμένο με (υπερ)απόλαυση, η οποία σώζει... καταστρέφοντας.
Οι άντρες του Οδυσσέα αντλούν από την πίστη τους στο βασιλιά, συνοχή και ταυτότητα. Οι Αμερικανοί αντλούν από την πίστη τους στο ομοσπονδιακό Σύνταγμα και το Θεό συνοχή και ταυτότητα. Κάποτε αντλούσαν και από το «αμερικανικό όνειρο» και τον «αμερικανικό τρόπο ζωής», από την ιδέα της προόδου και της ατομικής ανέλιξης. Τώρα αντλούν μόνο από την «πολιτική θρησκεία» (τελετουργίες-μνημόσυνα της δημοκρατίας) αλλά και την παραδοσιακή θρησκεία όπως εκφράζεται στις άπειρες προτεσταντικές Εκκλησίες που υπάρχουν σε κάθε γειτονιά αλλά κυρίως από τους τηλε-ευαγγελιστές. Αυτό είναι το κάτι από το τίποτα των Αμερικανών. Όπως είναι το κάτι από το τίποτα και των τζιχαντιστών.
Και οι δύο, παρότι στερούνται όσα απολαμβάνει ο "βασιλιάς", έχουν την «υπερ-απόλαυση» ότι είναι «οι άνθρωποι του Θεού», ο «περιούσιος λαός». Κατ’ αυτό τον τρόπο γίνονται κάτι από το τίποτα.
Και ποια είναι η απάντηση σ’ αυτόν τον παραλογισμό; Ο Ελπήνορας; Αυτός που «ξέχασε» την πίστη του; Ο αμφιλεγόμενος ποιητής λοιδωρεί τους άλλους που «μήτε μείναν τα κουπιά τους με τα κουπιά του Ελπήνορα». Αλλά χωρίς πίστη, χωρίς να πιστεύεις σε κάτι για το οποίο να ζεις και να πεθαίνεις, τι απομένει; Η «καρδιά» εκρήγνυται από υπερβολικό ορθολογισμό και η βία της ενδοβάλεται ή εκβάλλεται, οδηγώντας στον ίδιο φαύλο κύκλο της βίας και του αίματος…
Πιο ορθή μέσα στους αιώνες αποδείχθηκε η «ελληνική σκέψη», που οχυρώθηκε πίσω από την ιδέα των ορίων, του Μέτρου. Που, ενώ δεν αρνήθηκε τίποτα (ούτε τα ιερά ούτε τη λογική) δεν εξώθησε τίποτα ως τα άκρα. Μετρίασε το απόλυτο, εξισορροπώντας τη σκιά και το φως, κρατώντας απόσταση τόσο από την αθλιότητα όσο κι από τον ήλιο(Α. Καμύ).
[1] CANTO XX: Μετάφραση. Άρης Αλεξάνδρου
Πηγή: artinews.gr
Γιώργος X. Παπασωτηρίου: Σχετικά με τον συντάκτη
Τι τους δόθηκε αυτονών για να ζουν; Περισσότερο ή λιγότερο ψωμί και μια πίστη. Πίστη σ’ έναν θεό, σ’ έναν βασιλιά, ή σε μια ιδέα. «Τι τους δόθηκε αυτονώνε! Μελισσόκερο να κλείσουνε τα αυτιά./Φαρμάκι, μελισσόκερο να κλείσουνε τα αυτιά/κι ένα μνήμα αλατισμένο δίπλα στο χωράφι των βοδιών/νήσον αμνήμονα…»[1]. Από τη μια, οι «πάνω», αυτοί που βρίσκονται στη γέφυρα του πλοίου, οι Οδυσσείς με όλη τους την εξουσία, την απόλαυση και τη δόξα και οι «κάτω», το πλήρωμα, το πλήθος, άγνωστοι κι ανώνυμοι, με πίστη-μελισόκερο στ' αυτιά («τι τους δόθηκε αυτονώνε;»), που ορμούν με τυφλή από μίσος καρδιά πάνω στο πλήθος και πεθαίνουν με τη χαρά του ηλίθιου.
Η πίστη είναι το μελισόκερο, είναι η άμυνα μπροστά στο ανήκουστο και στο ανοίκειο, που είναι ο θάνατος αλλά και μια ζωή χωρίς λόγο. Έτσι, αντί για το τίποτα και τον ριζικό ψυχωτικό αυτισμό «επιλέγουμε κάτι». Αυτό είναι το περίφημο «σύμπτωμα», το sinthome του Λακάν, όπου η απωθημένη λέξη αρθρώνεται με μία κωδικοποιημένη μορφή και υπ’ αυτή την έννοια ακόμη και το παραλήρημα, πάντα κάτι θέλει να πει. Αυτό το «σύμπτωμα», λοιπόν, που μπορεί να είναι μία απόλυτη πίστη, μία θρησκευτική, ή μια πολιτική πίστη, είναι εμποτισμένο με (υπερ)απόλαυση, η οποία σώζει... καταστρέφοντας.
Οι άντρες του Οδυσσέα αντλούν από την πίστη τους στο βασιλιά, συνοχή και ταυτότητα. Οι Αμερικανοί αντλούν από την πίστη τους στο ομοσπονδιακό Σύνταγμα και το Θεό συνοχή και ταυτότητα. Κάποτε αντλούσαν και από το «αμερικανικό όνειρο» και τον «αμερικανικό τρόπο ζωής», από την ιδέα της προόδου και της ατομικής ανέλιξης. Τώρα αντλούν μόνο από την «πολιτική θρησκεία» (τελετουργίες-μνημόσυνα της δημοκρατίας) αλλά και την παραδοσιακή θρησκεία όπως εκφράζεται στις άπειρες προτεσταντικές Εκκλησίες που υπάρχουν σε κάθε γειτονιά αλλά κυρίως από τους τηλε-ευαγγελιστές. Αυτό είναι το κάτι από το τίποτα των Αμερικανών. Όπως είναι το κάτι από το τίποτα και των τζιχαντιστών.
Και οι δύο, παρότι στερούνται όσα απολαμβάνει ο "βασιλιάς", έχουν την «υπερ-απόλαυση» ότι είναι «οι άνθρωποι του Θεού», ο «περιούσιος λαός». Κατ’ αυτό τον τρόπο γίνονται κάτι από το τίποτα.
Και ποια είναι η απάντηση σ’ αυτόν τον παραλογισμό; Ο Ελπήνορας; Αυτός που «ξέχασε» την πίστη του; Ο αμφιλεγόμενος ποιητής λοιδωρεί τους άλλους που «μήτε μείναν τα κουπιά τους με τα κουπιά του Ελπήνορα». Αλλά χωρίς πίστη, χωρίς να πιστεύεις σε κάτι για το οποίο να ζεις και να πεθαίνεις, τι απομένει; Η «καρδιά» εκρήγνυται από υπερβολικό ορθολογισμό και η βία της ενδοβάλεται ή εκβάλλεται, οδηγώντας στον ίδιο φαύλο κύκλο της βίας και του αίματος…
Πιο ορθή μέσα στους αιώνες αποδείχθηκε η «ελληνική σκέψη», που οχυρώθηκε πίσω από την ιδέα των ορίων, του Μέτρου. Που, ενώ δεν αρνήθηκε τίποτα (ούτε τα ιερά ούτε τη λογική) δεν εξώθησε τίποτα ως τα άκρα. Μετρίασε το απόλυτο, εξισορροπώντας τη σκιά και το φως, κρατώντας απόσταση τόσο από την αθλιότητα όσο κι από τον ήλιο(Α. Καμύ).
[1] CANTO XX: Μετάφραση. Άρης Αλεξάνδρου
Πηγή: artinews.gr
Γιώργος X. Παπασωτηρίου: Σχετικά με τον συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου