Γιώργος Στάμκος
Τα Βαλκάνια είναι μια ορεινή χερσόνησος της νοτιοανατολικής Ευρώπης, που ξεχύνεται υπεροπτικά προς τη Μεσόγειο. Είναι μια περιοχή κατακερματισμένη από τη γεωγραφία και την ιστορία, που δημιούργησαν εδώ ένα περίτεχνο αμάλγαμα σφριγηλών λαών και πολιτισμών, με πολλά κοινά αλλά και πολλές ιδιαιτερότητες.
Αφήνοντας τους ορεινούς όγκους και τις κοιλάδες της ενδοχώρας, κατευθυνόμαστε δυτικά, προς το Μαυροβούνιο, τα ασβεστολιθικά ή αλλιώς καρστικά όρη του οποίου αφήνουν στο τοπίο μια σφραγίδα μεγαλείου αλλά και αυστηρότητας. Αφήνουμε πίσω μας τα ψηλά και άγρια βουνά του Μαυροβουνίου και κατεβαίνουμε δυτικά προς την Αδριατική θάλασσα. Πλησιάζουμε στον περίφημο κόλπο του Κότορ, που μοιάζει με μεσογειακό φιόρδ και διεισδύει επί 28 χιλιόμετρα μέσα στην ενδοχώρα. Είναι μία από τις ομορφότερες και κοσμοπολίτικες περιοχές του Μαυροβουνίου, ένα πραγματικό στολίδι των Δαλματικών ακτών.
Η Φύση πρέπει να είχε πολύ έμπνευση όταν δημιούργησε τον κόλπο του Κότορ, η θέα του οποίου από το βουνό Όργεν κυριολεκτικά κόβει την ανάσα. Ο κόλπος του Κότορ ή «Μπόκα Κότορσκα», όπως είναι γνωστός στα Σέρβικα, καταλαμβάνει έκταση 87 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Φιλοξενώντας στις ακτές του πολλά τουριστικά θέρετρα ο κόλπος του Κότορ είναι ένα πραγματικό διαμάντι των δαλματικών ακτών.
Αυτός ο φιδογυριστός κόλπος, με την άγρια ομορφιά του, φιλοξενεί ανθρώπινες εγκαταστάσεις από την αυγή της Ιστορίας. Ιλλυριοί, Έλληνες, Ρωμαίοι, Σλάβοι, Βενετοί, αλλά και Αυστριακοί, πέρασαν από εδώ αφήνοντας μια πληθώρα μνημείων και πολιτιστικών στοιχείων. Όλοι τους αγάπησαν και σεβάστηκαν την ομορφιά αυτού του μικρόκοσμου, που σήμερα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς του Μαυροβουνίου. Συνδυάζοντας βουνό και θάλασσα ο κόλπος του Κότορ συνεχίζει να προσελκύει τουρίστες απ’ όλες τις χώρες που προέκυψαν από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, κυρίως όμως από τη γειτονική Σερβία, αλλά και τη Ρωσία.
Στην μύτη αυτού του μεσογειακού φιόρδ, βρίσκεται η ομώνυμη πόλη Κότορ, μια μεσαιωνική πόλη δεκαπέντε χιλιάδων κατοίκων, γεμάτη με μνημεία της Ενετοκρατίας. Μεσογειακή και βαλκανική ταυτόχρονα η περιοχή του Κότορ παράγει μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων. Στην αγορά της πόλης, εκτός από άφθονα θαλασσινά και φρέσκα λαχανικά, μπορεί να αγοράσει κανείς τυριά και καπνιστά κρέατα, σε τιμές όμως που δεν είναι ιδιαίτερα φθηνές για τα βαλκανικά δεδομένα, και αυτό εξαιτίας του τουρισμού.
Στο φυσικά προστατευμένο από τους σφοδρούς ανέμους λιμάνι του Κότορ κάποτε κατέφθαναν Βενετικές γαλέρες με τα εμπορεύματά τους. Στην εποχή μας -τουλάχιστον πριν το lockdown λόγω κορωνοϊού- καταφθάνουν πολυτελή γιοτ νεόπλουτων Ρώσων, που επιδεικνύουν αλαζονικά τα πλούτη τους, υπό τη σκιά των επιβλητικών μεσαιωνικών τειχών της πόλης.
Η παλιά πόλη του Κότορ, που είναι περικλεισμένη από βενετικά τείχη μήκους 4,5 χιλιομέτρων και ύψους 20 μέτρων, είναι στην ουσία ένας λαβύρινθος από σοκάκια και πέτρινα σπίτια. Σ’ αυτήν την καλύτερη διατηρημένη μεσαιωνική πόλη της περιοχής δεν κυκλοφορούν οχήματα. Όλες οι μεταφορές προϊόντων γίνονταν αποκλειστικά με χειροκίνητα καροτσάκια, όπως αυτό που διαθέτει ο νεαρός Ντέκι, που γνωρίζει καλά τα οφέλη του συνδυασμού της παράδοσης με τον τουρισμό.
Μια τόσο καλά διατηρημένη μεσαιωνική πόλη, που ανήκει στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, με τόσο σημαντική καλλιτεχνική παράδοση και ομορφιά, είναι επόμενο να προσελκύει κάθε χρόνο πλήθη τουριστών. Αυτό δημιουργεί αναπόφευκτα και πλήθος προβλημάτων, που αφορούν κυρίως τη συντήρηση των μνημείων και την ανεξέλεγκτη τουριστική ανοικοδόμηση, όπως μας είπε και ο ντόπιος ακτιβιστής Στέβαν Κόρντιτς.
Ο διαρκώς αναπτυσσόμενος, τα τελευταία χρόνια, τουριστικός τομέας του Μαυροβουνίου, οδήγησε σε ανεξέλεγκτη οικιστική έκρηξη και σε πολλές επενδύσεις. Ανάμεσα στις τουριστικές επιχειρήσεις που γνωρίζουν άνθηση στο Κότορ είναι κι εκείνες που ασχολούνται με την ενοικίαση, σε V.I.P. τουρίστες, πολυτελών σκαφών ακόμη και ελικοπτέρων!
Οι κάτοικοι του Μαυροβουνίου συνηθίζουν να περηφανεύονται πως στη μικροσκοπική τους χώρα δεν πάτησε το πόδι των Τούρκων. Πράγματι, οι απροσπέλαστοι ορεινοί όγκοι εμπόδισαν τις τουρκικές εισβολές, ενώ τα οχυρωμένα παράλια άνηκαν πάντα στους Βενετούς. Ελεύθεροι από Τούρκους πολλοί Μαυροβούνιοι εθελοντές πολέμησαν μαζί με τους Έλληνες κατά την Επανάσταση του 1821.
Ανάμεσα στους φημισμένους Μαυροβούνιους πολεμιστές, που πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων, ξεχωρίζει η μορφή του Βάσο Μπράγιοβιτς, που γεννήθηκε το 1797 στο Bjelapavlici του κεντρικού Μαυροβουνίου. Γνωστός και ως Βάσος Μαυρουβουνιώτης ήρθε στην Ελλάδα το 1820 και διακρίθηκε σε πολλές μάχες κατά των Τούρκων. Το 1824 προήχθη στο βαθμό του Στρατηγού. Μετά την ανεξαρτησία ο Μαυροβουνιώτης ήταν από τους λίγους ατάκτους αξιωματικούς της επαναστατικής περιόδου που εντάχθηκαν στον νέο Οθωνικό στρατό Το 1843 προήχθη σε υποστράτηγο και ανέλαβε διοικητής Οροφυλακής Λοκριδας και το 1846 διορίστηκε βασιλικός υπασπιστής του Όθωνα. Πέθανε στην Αθήνα το 1847 και το άγαλμα του στο Κότορ, (υπάρχει ακόμη ένα στην πρωτεύουσα του Μαυροβουνίου, την Ποντγκόριτσα), θυμίζει την πολύτιμη συνεισφορά αυτού του σκληροτράχηλου Μαυροβούνιου στην ανεξαρτησία της Ελλάδας.
Στις ακτές του Μαυροβουνίου συναντά κανείς πανάρχαιες σχέσεις με τον ελληνικό κόσμο του Ιονίου αλλά και του Αιγαίου πελάγους. Πολλά ερείπια ελληνικών αποικιών και ελληνικές επιγραφές το αποδεικνύουν.
Πολλές ορθόδοξες εκκλησίες, όπως αυτή του Αρχάγγελου Μιχαήλ, είναι γεμάτες με βυζαντινές αγιογραφίες της σχολής της Θεσσαλονίκης και της Κρήτης.
Ανάμεσα στα πολλά ορθόδοξα παρεκκλήσια που κρύβει το Κότορ, ξεχωρίζει αυτό του Αγίου Σπυρίδωνα. Είναι κι αυτό εικονογραφημένο από αγιογράφους της περίφημης «Κρητικής Σχολής», που άνθησε στη μεγαλόνησο κατά την Ενετοκρατία. Τα έργα των Ελλήνων καλλιτεχνών της άφησαν τα ανεξίτηλα ίχνη τους σε πολλές εκκλησίες των Δαλματικών ακτών.
Στο κοσμοπολίτικο Κότορ ανέκαθεν συνυπήρχαν οι ορθόδοξοι με τους καθολικούς. Σήμερα ζουν εδώ Σέρβοι, Μαυροβούνιοι αλλά και Κροάτες, που παρά τους πρόσφατους πολέμους, οι μεικτοί γάμοι μεταξύ τους είναι κάτι το συνηθισμένο.
Κοντά στο μεσαιωνικό Κότορ βρίσκεται το γραφικό παραθαλάσσιο χωριό Πέραστ, που είναι γεμάτο μπαρόκ αρχοντικά και μνήμες της Ενετικής Εποχής. Αν και σήμερα έχει λίγους κατοίκους το Πέραστ γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τον 18ο αιώνα, όταν αποτελούσε κτήση της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Τότε λειτουργούσαν εδώ τέσσερα ναυπηγεία και ο πληθυσμός του έφτανε τις δύο χιλιάδες.
Το πλήθος των καλοδιατηρημένων κτισμάτων κι εκκλησιών, που αποτελούν και Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, θυμίζουν αυτό το ένδοξο παρελθόν. Τα θλιμμένα μεσαιωνικά καμπαναριά και τα πέτρινα σπίτια διώχνουν τη μοναξιά τους το καλοκαίρι, όταν το χωριό γεμίζει τουρίστες, που έρχονται να δουν τα μνημεία του.
Απέναντι από το Πέραστ υπάρχουν δύο μικρά νησάκια. Το ένα ονομάζεται «Νησί του Αγίου Γεωργίου» και φιλοξενεί μια ορθόδοξη εκκλησία και το άλλο ονομάζεται «Παναγία του Βράχου» και φιλοξενεί έναν καθολικό ναό. Στα γαλήνια νερά του Κότορ οι δύο θρησκευτικές κοινότητες του Μαυροβουνίου συνεχίζουν την αιώνια αρμονική τους συνύπαρξη.
Και τα δύο νησάκια είναι τεχνητά. Το 1452 δύο Βενετοί ναύτες από το Πέραστ βρήκαν στο βυθό μια εικόνα της Παναγίας. Από τότε οι ψαράδες και οι ναυτικοί της περιοχής άρχισαν να ρίχνουν πέτρες σ’ εκείνο το σημείο, που μεταμορφώθηκε έτσι σε τεχνητό νησί, πάνω στο οποίο έκτισαν στη συνέχεια την εκκλησία. Για να γιορτάσουν εκείνο το γεγονός μια μέρα κάθε χρόνο οι ψαράδες του Πέραστ ρίχνουν συμβολικά πέτρες στο ίδιο σημείο…
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Τα Βαλκάνια είναι μια ορεινή χερσόνησος της νοτιοανατολικής Ευρώπης, που ξεχύνεται υπεροπτικά προς τη Μεσόγειο. Είναι μια περιοχή κατακερματισμένη από τη γεωγραφία και την ιστορία, που δημιούργησαν εδώ ένα περίτεχνο αμάλγαμα σφριγηλών λαών και πολιτισμών, με πολλά κοινά αλλά και πολλές ιδιαιτερότητες.
Αφήνοντας τους ορεινούς όγκους και τις κοιλάδες της ενδοχώρας, κατευθυνόμαστε δυτικά, προς το Μαυροβούνιο, τα ασβεστολιθικά ή αλλιώς καρστικά όρη του οποίου αφήνουν στο τοπίο μια σφραγίδα μεγαλείου αλλά και αυστηρότητας. Αφήνουμε πίσω μας τα ψηλά και άγρια βουνά του Μαυροβουνίου και κατεβαίνουμε δυτικά προς την Αδριατική θάλασσα. Πλησιάζουμε στον περίφημο κόλπο του Κότορ, που μοιάζει με μεσογειακό φιόρδ και διεισδύει επί 28 χιλιόμετρα μέσα στην ενδοχώρα. Είναι μία από τις ομορφότερες και κοσμοπολίτικες περιοχές του Μαυροβουνίου, ένα πραγματικό στολίδι των Δαλματικών ακτών.
Ο μαγευτικός Κόλπος του Κότορ
Η Φύση πρέπει να είχε πολύ έμπνευση όταν δημιούργησε τον κόλπο του Κότορ, η θέα του οποίου από το βουνό Όργεν κυριολεκτικά κόβει την ανάσα. Ο κόλπος του Κότορ ή «Μπόκα Κότορσκα», όπως είναι γνωστός στα Σέρβικα, καταλαμβάνει έκταση 87 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Φιλοξενώντας στις ακτές του πολλά τουριστικά θέρετρα ο κόλπος του Κότορ είναι ένα πραγματικό διαμάντι των δαλματικών ακτών.
Αυτός ο φιδογυριστός κόλπος, με την άγρια ομορφιά του, φιλοξενεί ανθρώπινες εγκαταστάσεις από την αυγή της Ιστορίας. Ιλλυριοί, Έλληνες, Ρωμαίοι, Σλάβοι, Βενετοί, αλλά και Αυστριακοί, πέρασαν από εδώ αφήνοντας μια πληθώρα μνημείων και πολιτιστικών στοιχείων. Όλοι τους αγάπησαν και σεβάστηκαν την ομορφιά αυτού του μικρόκοσμου, που σήμερα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς του Μαυροβουνίου. Συνδυάζοντας βουνό και θάλασσα ο κόλπος του Κότορ συνεχίζει να προσελκύει τουρίστες απ’ όλες τις χώρες που προέκυψαν από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, κυρίως όμως από τη γειτονική Σερβία, αλλά και τη Ρωσία.
Η μεσαιωνική πόλη του Κότορ
Στην μύτη αυτού του μεσογειακού φιόρδ, βρίσκεται η ομώνυμη πόλη Κότορ, μια μεσαιωνική πόλη δεκαπέντε χιλιάδων κατοίκων, γεμάτη με μνημεία της Ενετοκρατίας. Μεσογειακή και βαλκανική ταυτόχρονα η περιοχή του Κότορ παράγει μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων. Στην αγορά της πόλης, εκτός από άφθονα θαλασσινά και φρέσκα λαχανικά, μπορεί να αγοράσει κανείς τυριά και καπνιστά κρέατα, σε τιμές όμως που δεν είναι ιδιαίτερα φθηνές για τα βαλκανικά δεδομένα, και αυτό εξαιτίας του τουρισμού.
Στο φυσικά προστατευμένο από τους σφοδρούς ανέμους λιμάνι του Κότορ κάποτε κατέφθαναν Βενετικές γαλέρες με τα εμπορεύματά τους. Στην εποχή μας -τουλάχιστον πριν το lockdown λόγω κορωνοϊού- καταφθάνουν πολυτελή γιοτ νεόπλουτων Ρώσων, που επιδεικνύουν αλαζονικά τα πλούτη τους, υπό τη σκιά των επιβλητικών μεσαιωνικών τειχών της πόλης.
Η παλιά πόλη του Κότορ, που είναι περικλεισμένη από βενετικά τείχη μήκους 4,5 χιλιομέτρων και ύψους 20 μέτρων, είναι στην ουσία ένας λαβύρινθος από σοκάκια και πέτρινα σπίτια. Σ’ αυτήν την καλύτερη διατηρημένη μεσαιωνική πόλη της περιοχής δεν κυκλοφορούν οχήματα. Όλες οι μεταφορές προϊόντων γίνονταν αποκλειστικά με χειροκίνητα καροτσάκια, όπως αυτό που διαθέτει ο νεαρός Ντέκι, που γνωρίζει καλά τα οφέλη του συνδυασμού της παράδοσης με τον τουρισμό.
Μια τόσο καλά διατηρημένη μεσαιωνική πόλη, που ανήκει στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, με τόσο σημαντική καλλιτεχνική παράδοση και ομορφιά, είναι επόμενο να προσελκύει κάθε χρόνο πλήθη τουριστών. Αυτό δημιουργεί αναπόφευκτα και πλήθος προβλημάτων, που αφορούν κυρίως τη συντήρηση των μνημείων και την ανεξέλεγκτη τουριστική ανοικοδόμηση, όπως μας είπε και ο ντόπιος ακτιβιστής Στέβαν Κόρντιτς.
Ο διαρκώς αναπτυσσόμενος, τα τελευταία χρόνια, τουριστικός τομέας του Μαυροβουνίου, οδήγησε σε ανεξέλεγκτη οικιστική έκρηξη και σε πολλές επενδύσεις. Ανάμεσα στις τουριστικές επιχειρήσεις που γνωρίζουν άνθηση στο Κότορ είναι κι εκείνες που ασχολούνται με την ενοικίαση, σε V.I.P. τουρίστες, πολυτελών σκαφών ακόμη και ελικοπτέρων!
Βάσος ο Μαυροβουνιώτης και Ελλάδα
Οι κάτοικοι του Μαυροβουνίου συνηθίζουν να περηφανεύονται πως στη μικροσκοπική τους χώρα δεν πάτησε το πόδι των Τούρκων. Πράγματι, οι απροσπέλαστοι ορεινοί όγκοι εμπόδισαν τις τουρκικές εισβολές, ενώ τα οχυρωμένα παράλια άνηκαν πάντα στους Βενετούς. Ελεύθεροι από Τούρκους πολλοί Μαυροβούνιοι εθελοντές πολέμησαν μαζί με τους Έλληνες κατά την Επανάσταση του 1821.
Ανάμεσα στους φημισμένους Μαυροβούνιους πολεμιστές, που πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων, ξεχωρίζει η μορφή του Βάσο Μπράγιοβιτς, που γεννήθηκε το 1797 στο Bjelapavlici του κεντρικού Μαυροβουνίου. Γνωστός και ως Βάσος Μαυρουβουνιώτης ήρθε στην Ελλάδα το 1820 και διακρίθηκε σε πολλές μάχες κατά των Τούρκων. Το 1824 προήχθη στο βαθμό του Στρατηγού. Μετά την ανεξαρτησία ο Μαυροβουνιώτης ήταν από τους λίγους ατάκτους αξιωματικούς της επαναστατικής περιόδου που εντάχθηκαν στον νέο Οθωνικό στρατό Το 1843 προήχθη σε υποστράτηγο και ανέλαβε διοικητής Οροφυλακής Λοκριδας και το 1846 διορίστηκε βασιλικός υπασπιστής του Όθωνα. Πέθανε στην Αθήνα το 1847 και το άγαλμα του στο Κότορ, (υπάρχει ακόμη ένα στην πρωτεύουσα του Μαυροβουνίου, την Ποντγκόριτσα), θυμίζει την πολύτιμη συνεισφορά αυτού του σκληροτράχηλου Μαυροβούνιου στην ανεξαρτησία της Ελλάδας.
Εκκλησίες ζωγραφισμένες από Έλληνες αγιογράφους
Στις ακτές του Μαυροβουνίου συναντά κανείς πανάρχαιες σχέσεις με τον ελληνικό κόσμο του Ιονίου αλλά και του Αιγαίου πελάγους. Πολλά ερείπια ελληνικών αποικιών και ελληνικές επιγραφές το αποδεικνύουν.
Πολλές ορθόδοξες εκκλησίες, όπως αυτή του Αρχάγγελου Μιχαήλ, είναι γεμάτες με βυζαντινές αγιογραφίες της σχολής της Θεσσαλονίκης και της Κρήτης.
Ανάμεσα στα πολλά ορθόδοξα παρεκκλήσια που κρύβει το Κότορ, ξεχωρίζει αυτό του Αγίου Σπυρίδωνα. Είναι κι αυτό εικονογραφημένο από αγιογράφους της περίφημης «Κρητικής Σχολής», που άνθησε στη μεγαλόνησο κατά την Ενετοκρατία. Τα έργα των Ελλήνων καλλιτεχνών της άφησαν τα ανεξίτηλα ίχνη τους σε πολλές εκκλησίες των Δαλματικών ακτών.
Στο κοσμοπολίτικο Κότορ ανέκαθεν συνυπήρχαν οι ορθόδοξοι με τους καθολικούς. Σήμερα ζουν εδώ Σέρβοι, Μαυροβούνιοι αλλά και Κροάτες, που παρά τους πρόσφατους πολέμους, οι μεικτοί γάμοι μεταξύ τους είναι κάτι το συνηθισμένο.
Πέραστ και τα δύο τεχνητά νησάκια του Κόλπου του Κότορ
Κοντά στο μεσαιωνικό Κότορ βρίσκεται το γραφικό παραθαλάσσιο χωριό Πέραστ, που είναι γεμάτο μπαρόκ αρχοντικά και μνήμες της Ενετικής Εποχής. Αν και σήμερα έχει λίγους κατοίκους το Πέραστ γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τον 18ο αιώνα, όταν αποτελούσε κτήση της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Τότε λειτουργούσαν εδώ τέσσερα ναυπηγεία και ο πληθυσμός του έφτανε τις δύο χιλιάδες.
Το πλήθος των καλοδιατηρημένων κτισμάτων κι εκκλησιών, που αποτελούν και Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, θυμίζουν αυτό το ένδοξο παρελθόν. Τα θλιμμένα μεσαιωνικά καμπαναριά και τα πέτρινα σπίτια διώχνουν τη μοναξιά τους το καλοκαίρι, όταν το χωριό γεμίζει τουρίστες, που έρχονται να δουν τα μνημεία του.
Απέναντι από το Πέραστ υπάρχουν δύο μικρά νησάκια. Το ένα ονομάζεται «Νησί του Αγίου Γεωργίου» και φιλοξενεί μια ορθόδοξη εκκλησία και το άλλο ονομάζεται «Παναγία του Βράχου» και φιλοξενεί έναν καθολικό ναό. Στα γαλήνια νερά του Κότορ οι δύο θρησκευτικές κοινότητες του Μαυροβουνίου συνεχίζουν την αιώνια αρμονική τους συνύπαρξη.
Και τα δύο νησάκια είναι τεχνητά. Το 1452 δύο Βενετοί ναύτες από το Πέραστ βρήκαν στο βυθό μια εικόνα της Παναγίας. Από τότε οι ψαράδες και οι ναυτικοί της περιοχής άρχισαν να ρίχνουν πέτρες σ’ εκείνο το σημείο, που μεταμορφώθηκε έτσι σε τεχνητό νησί, πάνω στο οποίο έκτισαν στη συνέχεια την εκκλησία. Για να γιορτάσουν εκείνο το γεγονός μια μέρα κάθε χρόνο οι ψαράδες του Πέραστ ρίχνουν συμβολικά πέτρες στο ίδιο σημείο…
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου