Περίμενα να περάσουν κάποιες μέρες. Να μπορώ να έχω μια πιο ψύχραιμη ματιά σε σχέση με το αποτρόπαιο έγκλημα στα Γλυκά Νερά. Να αποκρυσταλλωθούν κάποια στοιχεία, αν και ακόμα νομίζω είναι πολλά αυτά που θα μάθουμε και θα δούμε. Να προσπαθήσω να μάθω λεπτομέρειες, να διαβάσω, να καταλάβω. Είναι μια τραγική ιστορία που ευνοεί γρήγορα συμπεράσματα που μπορούν να φανούν και ως «κουτσομπολιό». Πως, όταν κάτι αποτρόπαιο συμβαίνει σε μια γειτονιά και βγαίνουν αμέσως όλοι, το συζητάνε και τα ξέρουν όλα;
Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να κατανοήσουν αμέσως αυτό που τους τρομάζει, οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να ξεφύγουν από την δική τους δύσκολη πραγματικότητα ασχολούμενοι με κάτι πολύ χειρότερο και η σύγκριση να τους ανακουφίσει, οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να προβάλλουν τα δικά τους σκοτεινά κομμάτια σε κάποιον άλλον για μην ασχοληθούν μαζί τους, οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από αίγλη, δημοσιότητα και εξουσία.
Σίγουρα δεν θα πω κάτι καινούργιο. Μέσα σε 5 μέρες έχουν γραφτεί σχεδόν τα πάντα.
Θα προσπαθήσω όμως να συμπυκνώσω όλα τα ερωτήματα και τις εντάσεις γύρω από αυτή τη δολοφονία που παίρνει κοινωνικές διαστάσεις.
Αν με ρωτάτε «καλώς παίρνει κοινωνικές διαστάσεις;», θα απαντήσω, ναι.
Η οποιαδήποτε συζήτηση προοδου της κοινωνίας ανοίγει, ακόμα και με αφορμή κάτι τόσο οδυνηρό, μόνο όφελος μπορεί να έχει. Ακόμα και αν υπάρχουν διαφωνίες, ενστάσεις και εντάσεις. Ακόμα κι αν όπως ισχυρίζονται πολλοί, σε 2 μήνες θα το έχουμε ξεχάσει.
Φαντάζομαι τις οικογένειες και τις παρέες που συζητάνε και διαβάζουν για αυτό.
Φαντάζομαι τις οικογένειες με παιδιά και εφήβους που συζητάνε για αυτό. Πώς οι ουσιαστικές συζητήσεις, με σωστές πληροφορίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αλλαγή νοοτροπιών, σε ερωτήματα που αν απαντηθούν σωστά μπορούν να οδηγήσουν σε μια άλλη στροφή συμπεριφοράς την επόμενη φορά.
Φαντάζομαι σχολικές τάξεις να μιλάνε για αυτό.
Για αυτό όσοι ειδικοί βγαίνουν και μιλάνε ή γράφουν, έχουν τεράστιο χρέος να μεταφέρουν σωστές πληροφορίες και τοποθετήσεις που δεν θα οδηγήσουν σε περισσότερη πόλωση, σε ανατριχιαστικές κουτσομπολίστικες λεπτομέρειες, σε βαρύγδουπες διαγνώσεις, που όλα αυτά μπορεί να λειτουργήσουν αποπροσανατολιστικά.
Πόσο σημαντικό είναι σε ένα τέτοιο περιστατικό όλοι εμείς οι ειδικοί να μπορούσαμε να κρατήσουμε υπό έλεγχο όλα τα ναρκισσιστικά μας ελλείμματα και να μην χρησιμοποιήσουμε μια τέτοια ιστορία για να τραβήξουμε τα βλέμματα πάνω μας.
Το κείμενο που γράφω κινείται στους βασικούς άξονες των θεμάτων που «ξεπήδησαν» από αυτή τη δολοφονία.
Το πρώτο θέμα που θα κάνω αναφορά είναι η πόλωση που δημιουργήθηκε για το αν το έγκλημα αυτό είναι γυναικοκτονία.
Δεν άπτεται πλήρως της ειδικότητας μου, θα προσπαθήσω όμως να εξηγήσω την άποψη μου. Τα επόμενα θέματα που θα αναφερθώ και θα αναλύσω στο πλαίσιο που μου επιτρέπει ένα κείμενο, είναι οι διάφορες ψυχολογικές διαγνώσεις που κυκλοφορούν για τον δράστη, ο ρόλος που μπορεί να έχουν παίξει οι πατρικές οικογένειες (ακόμα και σε αυτή τη φράση τη λέξη «πατρικές» χρησιμοποιούμε) του θύματος και του δράστη, και τέλος και πιο σημαντικό, τι σημαίνει μια κακοποιητική, εξαρτητική σχέση για μια γυναίκα και ιδιαίτερα για μια γυναίκα που σε αυτή τη σχέση μπήκε ηλικιακά οριακά ως παιδί, και πως μια γυναίκα μπορεί να φύγει από μια τέτοια σχέση.
Ναι, είναι γυναικοτονία
Φυσικά και είναι ανθρωποκτονία. Είναι όμως και γυναικοκτονία. Ο όρος αυτός δεν χρειάζεται να μας οδηγεί σε πόλωση. Ο όρος αυτός δεν σημαίνει ότι όλες οι γυναίκες είναι ενάντια των ανδρών. Ο όρος αυτός φυσικά και δεν σημαίνει ότι όλοι οι άντρες είναι κακοποιητικοί. Ο όρος αυτός δεν σημαίνει ότι όλες οι γυναίκες είναι θύματα. Ο όρος αυτός δεν χρειάζεται να μας οδηγεί σε σύγκρουση αλλά σε συνεργασία. Δεν είναι μομφή.
Ο όρος αυτός δηλώνει την δυναμική και το κίνητρο του εγκλήματος. Τις βαθύτερες συνθήκες τέλεσής του.
Οι συνθήκες αυτές έχουν να κάνουν με την προσωπικότητα του δράστη αλλά δυστυχώς και με την κοινωνία που ευνοεί και δικαιολογεί «μάτσο» συμπεριφορές. Η ελληνική κοινωνία δυστυχώς ακόμα προσδιορίζεται από ένα πατριαρχικό μοντέλο και στη σκέψη και στη συμπεριφορά. Έχει να κάνει με το πως μεγαλώνουν τα περισσότερα αγόρια μέσα στην ελληνική οικογένεια.
Το πιο απλό και πρόσφατο παράδειγμα πατριαρχική νοοτροπίας ήταν το περιβόητο "Συνέδριο Γονιμότητας".
Η «γυναικοκτονία» είναι ένας νεολογισμός που καλά κάνει και υπάρχει, ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη ότι στην Ελλάδα πριν λίγα χρόνια δεν υπήρχαν καν στατιστικά δεδομένα για τις γυναικοκτονίες. Οι φόνοι με την συγκεκριμένη αιτία και δυναμική καταγράφονταν ως ανθρωποκτονίες. Και αυτό από μόνο του δείχνει πολλά για την ελληνική κοινωνία και οικογένεια.
Πρέπει να μας τρομάζουν οι συμπεριφορές, όχι οι λέξεις
Δεν γίνεται να μας τρομάζουν περισσότερο οι λέξεις από τις συμπεριφορές και τις νοοτροπίες. Συνεργασία χρειάζεται. Όχι αντιπαλότητα και επιθετικότητα. Θα ήθελα κάτι από τους άνδρες που διαβάζουν αυτό (αυτή τη στιγμή μιλάω περισσότερο ως γυναίκα και ίσως να χάνω και την ισορροπία): να μας πουν «δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Είμαστε όλοι δίπλα σας». Θα ήθελα επίσης οι γονείς να σκεφτούν πως συμβάλλουν με τον δικό τους τρόπο διαπαιδαγώγησης σε αυτές τις δυναμικές.
Μία σκέψη που με οδηγεί στον επόμενο προβληματισμό: τι ρόλο μπορεί να έπαιξαν οι πατρικές οικογένειες του θύματος και του δράστη;
Φυσικά και δεν μπορούμε να ξέρουμε τις λεπτομέρειες. Αυτό που ξέρουμε όμως είναι ότι ένα κορίτσι 15 χρονών συνδέθηκε ερωτικά με έναν άντρα σχεδόν 12 χρόνια μεγαλύτερο της τον οποίο παντρεύτηκε λίγο καιρό αργότερα. Ψυχολογικά ένα κορίτσι 15 χρονών δεν είναι έτοιμο να δεσμευθεί με αυτό τον τρόπο με κανέναν. Είναι σαν να το καταδικάζεις να μην μεγαλώσει ποτέ. Πηγαίνει από την μια "ιδιοκτησία" στην άλλη.
Δεν ξέρει τι σημαίνει αυτονομία, δεν ξέρει τι σημαίνει αυτοδιάθεση, δεν ξέρει τι σημαίνει όνειρα και υλοποίηση ονείρων, δεν ξέρει τι σημαίνει πατάω στα πόδια μου, δεν ξέρει τι σημαίνει αυτοεκτίμηση, δεν ξέρει τι σημαίνει πετάω, δεν ξέρει τι σημαίνει επιλέγω.
Από το ένα "κλουβί" πηγαίνει στο άλλο. Φυσικά και οι ευθύνες των γονιών της είναι τεράστιες. Επίσης μπορούμε να καταλάβουμε την προέκταση των ευθυνών αυτών από το γεγονός ότι για κάποιο λόγο η Καρολαιν δεν είχε την δυνατότητα να καταφύγει στους γονείς της να μιλήσει για όλα αυτά που της συνέβαιναν. Προκύπτει ότι ήταν σε μια εξαρτητική, ιδιοκτησιακή σχέση που της προκαλούσε πολύ έντονα συναισθήματα που δεν είχε κανέναν να τα μοιραστεί, πέρα από την απόλυτα θολή σχέση που είχε με την "ψυχολόγο" υπό ολική αμφισβήτηση.
Που ήταν οι γονείς της σε όλο αυτό το βασανιστικό που ζούσε; Απάντηση δεν έχουμε.
Σε σχέση με τους γονείς του δολοφόνου, προφανώς και έχουν συμβάλλει στην ψυχικά διαταραγμένη "καλωδίωση" του (με αυτό σε καμία περίπτωση δεν εννοώ ότι είναι άμοιρος ευθυνών όπως θα αναλύσω και παρακάτω). Ποιοι γονείς λένε «τι ωραία που ο γιος μας παντρεύεται μια έφηβη»;
Δεν μπορώ να ξέρω πως μεγάλωσε ο άνθρωπος αυτός. Μπορώ όμως να πω με σιγουριά ότι κάτι δεν πήγε καθόλου καλά. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να βγουν αυτοί οι άνθρωποι και κάποια στιγμή να μιλήσουν
Έτσι περνάω στο επόμενο θέμα. Ο δολοφόνος είναι ψυχικά άρρωστος; Έχει κάποια διάγνωση; Φυσικά και δεν μπορούμε να δώσουμε διάγνωση. Δεν έχει περάσει από επίσημη αξιολόγηση.
Το να βγαίνουνε εμείς οι ειδικοί και να δίνουμε ταμπέλες είναι το λιγότερο ανεύθυνο. Και δεν είναι ανεύθυνο ως προς τον δολοφόνο, αλλά κυρίως προς τους ασθενείς μας ή άλλους ασθενείς που μπορεί να έχουν ακούσει μια παρόμοια διάγνωση και φυσικά δεν είναι δολοφόνοι. Υπάρχουν μόνο στοιχεία στη συμπεριφορά του που παραπέμπουν σε ευρύτερες διαγνωστικές προσεγγίσεις όπως είναι αυτή της σοβαρής ναρκισσιστικής διαταραχής με έντονα ψυχοπαθητικά και αντικοινωνικά στοιχεία.
Φαίνεται να υπάρχει έντονη απώλεια συναισθηματικής επαφής και με τον ίδιο του τον εαυτό, χειρισμός, φιλοδοξία μέχρι και την υπέρμετρη αλαζονεία. Απώλεια αισθήματος ενοχής, διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Ο άνθρωπος με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι ο ορισμός του χειριστικού ανθρώπου, που δημιουργεί ενοχές στο θύμα, στέρηση επαφής του θύματος με οικείους για να μπορεί να το χειρίζεται και να του περνάει τα δικά του διαστρεβλωμένα δεδομένα, το παίζει πολύ συχνά ο ίδιος θύμα. Υπάρχει σοβαρή κακοποίηση του θύματος ψυχολογική και σωματική που ο θύτης πάντα το κάνει να πιστεύει ότι αυτό φταίει. Προσωπικά πιστεύω ότι είναι "έγκλημα ιδιοκτησίας" (εξ ου και γυναικοκτονία). Η Καρολαιν ήταν "κτήμα" του, "ιδιοκτησία" του. Και το σκυλί η προέκταση της. Το παιδί η δική του προέκταση.
Όταν λέμε ότι υπάρχει διαταραχή φυσικά και δεν εννοούμε ότι ο δολοφόνος έχει το ακαταλόγιστο. Φαίνεται να ήξερε απόλυτα τι έκανε, πως το έκανε, πως να το καλύψει. Μια ψυχιατρική διάγνωση δεν απαλλάσσει τον δολοφόνο από την ευθύνη. Μας βοηθά όμως να εξηγήσουμε πως έφτασε ίσως εκεί που έφτασε.
«Μα, γιατί δεν φεύγεις;»
Τέλος, το πιο σημαντικό είναι πως οι γυναίκες θα μπορούσαν να φύγουν από τέτοιου είδους σχέσεις, ιδιαίτερα όταν έχουν μπει από τόσο μικρή ηλικία σε μια τέτοια σχέση.
Είναι πολύ εύκολο να σηκώνουμε το δάχτυλο και να λέμε «μα γιατί δεν φεύγεις;». Η διαδικασία για να αποδεσμευτεί ένας άνθρωπος από μια κακοποιητική σχέση απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα, οργάνωση, συναισθηματική και πρακτική υποστήριξη. Να φύγει, ναι… Που θα πάει όμως; Πως;
Χρειάζεται συναισθηματική στήριξη και κυρίως δομική στήριξη, από την οικογένεια της και από φίλους. Όταν αυτοί δεν υπάρχουν, αλλά υπάρχει μια κοινότητα που θα την κατακρίνει, είναι πολύ σημαντικό αυτές οι γυναίκες να στηριχθούν από σοβαρές κοινωνικές, κρατικές και δημοτικές δομές και ισχυρούς θεσμούς.
Αν αυτή η οργάνωση δεν υπάρχει, τότε το θύμα μπορεί να κινδυνεύσει περισσότερο στην προσπάθεια του να φύγει.
Έτσι όταν κουνάμε το δάχτυλο και λέμε «γιατί δεν φεύγει;» πρέπει να σκεφτόμαστε λίγο πριν πως αν μπορούσε να φύγει τόσο εύκολα, δεν θα είχε μπει καν σε τέτοιου είδους σχέση.
Όλα τα παραπάνω αν και ορθολογιστικά γράφτηκαν με μεγάλη συναισθηματική δυσκολία. Θα ήθελα να γράφω και να μιλάω με τις ώρες αλλά έτσι ξέρω ότι μπορεί να διολισθήσω σε δρόμους αδόκιμους.
Υπάρχουν ακόμα δύο μεγάλα θέματα: το ένα είναι ο ρόλος των ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και το μεγαλύτερο θέμα που είναι το μικρό παιδάκι.
Που θα πάει και πως θα ζήσει; Πως θα μάθει την αλήθεια; Ποιοι θα το μεγαλώσουν;
Θα επανέλθουμε και με άλλα κείμενα.
Προς το παρόν, όσο ακραίο μπορεί να ακούγεται, θα πρέπει να "αξιοποιήσουμε" (δεν ξέρω καν τι λέξη μπορώ να χρησιμοποιήσω που δεν θα παρεξηγηθεί) την τραγική κατάληξη της κοπέλας αυτής για να αποφύγουμε άλλες τέτοιες δολοφονίες, άλλες γυναικοκτονίες.
Είναι ο μόνος τρόπος για να "κερδίσουμε" από έναν τέτοιο θάνατο.
Που ήταν οι γονείς της σε όλο αυτό το βασανιστικό που ζούσε; Απάντηση δεν έχουμε.
Σε σχέση με τους γονείς του δολοφόνου, προφανώς και έχουν συμβάλλει στην ψυχικά διαταραγμένη "καλωδίωση" του (με αυτό σε καμία περίπτωση δεν εννοώ ότι είναι άμοιρος ευθυνών όπως θα αναλύσω και παρακάτω). Ποιοι γονείς λένε «τι ωραία που ο γιος μας παντρεύεται μια έφηβη»;
Δεν μπορώ να ξέρω πως μεγάλωσε ο άνθρωπος αυτός. Μπορώ όμως να πω με σιγουριά ότι κάτι δεν πήγε καθόλου καλά. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να βγουν αυτοί οι άνθρωποι και κάποια στιγμή να μιλήσουν
Έτσι περνάω στο επόμενο θέμα. Ο δολοφόνος είναι ψυχικά άρρωστος; Έχει κάποια διάγνωση; Φυσικά και δεν μπορούμε να δώσουμε διάγνωση. Δεν έχει περάσει από επίσημη αξιολόγηση.
Το να βγαίνουνε εμείς οι ειδικοί και να δίνουμε ταμπέλες είναι το λιγότερο ανεύθυνο. Και δεν είναι ανεύθυνο ως προς τον δολοφόνο, αλλά κυρίως προς τους ασθενείς μας ή άλλους ασθενείς που μπορεί να έχουν ακούσει μια παρόμοια διάγνωση και φυσικά δεν είναι δολοφόνοι. Υπάρχουν μόνο στοιχεία στη συμπεριφορά του που παραπέμπουν σε ευρύτερες διαγνωστικές προσεγγίσεις όπως είναι αυτή της σοβαρής ναρκισσιστικής διαταραχής με έντονα ψυχοπαθητικά και αντικοινωνικά στοιχεία.
Φαίνεται να υπάρχει έντονη απώλεια συναισθηματικής επαφής και με τον ίδιο του τον εαυτό, χειρισμός, φιλοδοξία μέχρι και την υπέρμετρη αλαζονεία. Απώλεια αισθήματος ενοχής, διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Ο άνθρωπος με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι ο ορισμός του χειριστικού ανθρώπου, που δημιουργεί ενοχές στο θύμα, στέρηση επαφής του θύματος με οικείους για να μπορεί να το χειρίζεται και να του περνάει τα δικά του διαστρεβλωμένα δεδομένα, το παίζει πολύ συχνά ο ίδιος θύμα. Υπάρχει σοβαρή κακοποίηση του θύματος ψυχολογική και σωματική που ο θύτης πάντα το κάνει να πιστεύει ότι αυτό φταίει. Προσωπικά πιστεύω ότι είναι "έγκλημα ιδιοκτησίας" (εξ ου και γυναικοκτονία). Η Καρολαιν ήταν "κτήμα" του, "ιδιοκτησία" του. Και το σκυλί η προέκταση της. Το παιδί η δική του προέκταση.
Όταν λέμε ότι υπάρχει διαταραχή φυσικά και δεν εννοούμε ότι ο δολοφόνος έχει το ακαταλόγιστο. Φαίνεται να ήξερε απόλυτα τι έκανε, πως το έκανε, πως να το καλύψει. Μια ψυχιατρική διάγνωση δεν απαλλάσσει τον δολοφόνο από την ευθύνη. Μας βοηθά όμως να εξηγήσουμε πως έφτασε ίσως εκεί που έφτασε.
«Μα, γιατί δεν φεύγεις;»
Τέλος, το πιο σημαντικό είναι πως οι γυναίκες θα μπορούσαν να φύγουν από τέτοιου είδους σχέσεις, ιδιαίτερα όταν έχουν μπει από τόσο μικρή ηλικία σε μια τέτοια σχέση.
Είναι πολύ εύκολο να σηκώνουμε το δάχτυλο και να λέμε «μα γιατί δεν φεύγεις;». Η διαδικασία για να αποδεσμευτεί ένας άνθρωπος από μια κακοποιητική σχέση απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα, οργάνωση, συναισθηματική και πρακτική υποστήριξη. Να φύγει, ναι… Που θα πάει όμως; Πως;
Χρειάζεται συναισθηματική στήριξη και κυρίως δομική στήριξη, από την οικογένεια της και από φίλους. Όταν αυτοί δεν υπάρχουν, αλλά υπάρχει μια κοινότητα που θα την κατακρίνει, είναι πολύ σημαντικό αυτές οι γυναίκες να στηριχθούν από σοβαρές κοινωνικές, κρατικές και δημοτικές δομές και ισχυρούς θεσμούς.
Αν αυτή η οργάνωση δεν υπάρχει, τότε το θύμα μπορεί να κινδυνεύσει περισσότερο στην προσπάθεια του να φύγει.
Έτσι όταν κουνάμε το δάχτυλο και λέμε «γιατί δεν φεύγει;» πρέπει να σκεφτόμαστε λίγο πριν πως αν μπορούσε να φύγει τόσο εύκολα, δεν θα είχε μπει καν σε τέτοιου είδους σχέση.
Όλα τα παραπάνω αν και ορθολογιστικά γράφτηκαν με μεγάλη συναισθηματική δυσκολία. Θα ήθελα να γράφω και να μιλάω με τις ώρες αλλά έτσι ξέρω ότι μπορεί να διολισθήσω σε δρόμους αδόκιμους.
Υπάρχουν ακόμα δύο μεγάλα θέματα: το ένα είναι ο ρόλος των ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και το μεγαλύτερο θέμα που είναι το μικρό παιδάκι.
Που θα πάει και πως θα ζήσει; Πως θα μάθει την αλήθεια; Ποιοι θα το μεγαλώσουν;
Θα επανέλθουμε και με άλλα κείμενα.
Προς το παρόν, όσο ακραίο μπορεί να ακούγεται, θα πρέπει να "αξιοποιήσουμε" (δεν ξέρω καν τι λέξη μπορώ να χρησιμοποιήσω που δεν θα παρεξηγηθεί) την τραγική κατάληξη της κοπέλας αυτής για να αποφύγουμε άλλες τέτοιες δολοφονίες, άλλες γυναικοκτονίες.
Είναι ο μόνος τρόπος για να "κερδίσουμε" από έναν τέτοιο θάνατο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου