¨Σ’ αγαπώ μη γνωρίζοντας πώς, από πού και πότε,
σ’ αγαπώ στα ίσια δίχως πρόβλημα ή περηφάνια:
σ’ αγαπώ έτσι γιατί δεν ξέρω μ’ άλλον τρόπο,
παρά μ’ ετούτον όπου δεν είμαι μήτε είσαι,
που το χέρι σου πάνω μου το νιώθω σαν δικό μου,
που όταν κοιμάμαι κλείνουν και τα δικά σου μάτια.¨
Ο Πάμπλο Νερούδα (Pablo Neruda,) φιλολογικό ψευδώνυμο του Ρικάρδο Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο, ήταν Χιλιανός συγγραφέας και ποιητής.
Γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου 1904 στην πόλη Παράλ της Χιλής. Εξέδωσε πληθώρα ποιητικών συλλογών ποικίλου ύφους, όπως ερωτικά ποιήματα, έργα που διέπονται από τις αρχές του σουρεαλισμού.
Ένα μήνα μετά την γέννησή του έχασε την μητέρα του που πέθανε από φυματίωση. Ο πατέρας του, Χοσέ, σιδηροδρομικός υπάλληλος, μετακόμισε στην πόλη Τεμούκο, όπου ξαναπαντρεύτηκε. Ο Νερούδα ξεκίνησε να γράφει ποίηση σε ηλικία 10 ετών, αλλά ο πατέρας του τον αποθάρρυνε κι έτσι άρχισε να υπογράφει τα έργα του με το ψευδώνυμο Πάμπλο Νερούδα, υιοθετώντας το επώνυμο του γνωστού Τσέχου συγγραφέα και ποιητή Γιαν Νερούντα. Το μικρό του όνομα εικάζεται ότι το πήρε από τον Γάλλο ποιητή Πωλ Βερλαίν.
Από πολύ νεαρή ηλικία άρχισε να διαβάζει κλασικούς Λατινοαμερικάνους και Ευρωπαίους συγγραφείς. Στο Γυμνάσιο είχε καθηγήτρια την σπουδαία Χιλιανή πεζογράφο και μετέπειτα κάτοχο του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας Γκαμπριέλα Μιστράλ, η οποία τον μύησε στην κλασική Ρώσικη Λογοτεχνία. Εκείνη την εποχή αρχίζει να δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα στο τοπικό περιοδικό La Manana, αρχικά με διάφορα ψευδώνυμα. Το 1919 αποσπά το τρίτο βραβείο για το ποίημά του «Nocturno ideal». Στη συνέχεια φοίτησε στο πανεπιστήμιο του Σαντιάγκο και από εκεί και πέρα άρχισε η πορεία του προς την ευρεία αναγνώριση.
Κατά το διάστημα των σπουδών του, εξέδωσε δυο ποιητικές συλλογές: Crepusculario- Ηλιοβασιλέματα (1923) και Veinte poemas de amor y una cancion desesperada – Είκοσι ερωτικά ποιήματα και ένα απελπισμένο άσμα, (1924), συλλογή για την οποία έγινε περισσότερο γνωστός. Έργο που αναγνωρίζεται από λογοτέχνες όπως τον Αλόνε, τον Ραούλ Σίλβα Κάστρο και Πέδρο Πράδο. Αυτές οι δύο ποιητικές συλλογές τον καταξίωσαν ως μεγάλο ποιητή. Διαπιστώνοντας ότι τα έσοδά του από τα εκδιδόμενα έργα του δεν του αρκούσαν, αποφάσισε να μπει στο Διπλωματικό Σώμα, κάνοντας έτσι πολυάριθμα ταξίδια ανά τον κόσμο από το 1927 ως το 1935, ως πρόξενος στη Βιρμανία, στην Κεϋλάνη, στην Ιάβα, στη Σιγκαπούρη, στο Μπουένος Άιρες, στη Βαρκελώνη και τη Μαδρίτη. Το 1938, μετά από απόφαση του Λαϊκού Μετώπου της Χιλής, ο Νερούντα στέλνεται πρέσβης στο Παρίσι και αργότερα στο Μεξικό.
Στην Ιάβα γνώρισε και παντρεύτηκε την Ολλανδέζα Μαρύκα Αντονιέτα Χάγκενααρ Βόγκελζανγκ, με την οποία χώρισε μετά από έξι χρόνια, κατά τη θητεία του στην Ισπανία. Εκεί, ερωτική του σύντροφος και μετέπειτα δεύτερη σύζυγός του υπήρξε επί δεκαέξι χρόνια η Αργεντίνα Δέλια ντελ Καρρίλ, είκοσι χρόνια μεγαλύτερή του.
Η εμπειρία του από τις άθλιες συνθήκες επιβίωσης των ανθρώπων στην Ασία, τα καταπιεστικά καθεστώτα (υπήρξε ιδιαίτερα μαχητικός κατά του Ισπανικού Φρανκισμού και γενικά κάθε είδους Φασισμού) και η φιλία του με τους σχεδόν ομοϊδεάτες του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Λουί Αραγκόν και Φιντέλ Κάστρο, υπήρξαν ορισμένοι από τους παράγοντες που τον οδήγησαν να ενστερνιστεί τον κομμουνισμό. Στον Κάστρο είχε αφιερώσει και ένα ποίημα του, στο οποίο τον υμνούσε. Τα έργα του άρχισαν να γίνονται πιο πολιτικοποιημένα, με αποκορύφωμα το Κάντο Χενεράλ, το οποίο έχει μελοποιηθεί από το συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, με τον οποίο έχει μάλιστα συναντηθεί από κοντά. Όταν ο Πρόεδρος Γκονσάλες Βιδέλα απαγόρευσε τον κομμουνισμό στη Χιλή, εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης εις βάρος του Νερούδα. Για τέσσερις μήνες κρυβόταν στο υπόγειο ενός σπιτιού στην πόλη Βαλπαραΐσο. Κατόπιν κατάφερε να διαφύγει στην Αργεντινή και από εκεί στην Ευρώπη, όπου έζησε εξόριστος από το 1948 ως το 1952. Στο μεταξύ είχε εκλεγεί Γερουσιαστής με το Κομμουνιστικό Κόμμα Χιλής το 1948. Ανάμεσα στα μέρη που έζησε κατά την περίοδο της εξορίας του ήταν και το νησί Κάπρι της νότιας Ιταλίας, γεγονός από το οποίο είναι εμπνευσμένη η ταινία «Ο ταχυδρόμος». Στη διάρκεια της εξορίας του ταξίδεψε σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, σε πολλές από τις οποίες δεν έγινε δεκτός εξαιτίας των πολιτικών του πεποιθήσεων.
To 1949 επισκέφτηκε τη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν για τον εορτασμό των 100 χρόνων από τη γέννηση του σπουδαίου λογοτέχνη και ποιητή Αλεξάντερ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν. Εκεί γνώρισε τον επίσης κομμουνιστή ποιητή Ναζίμ Χικμέτ, στον οποίο διηγήθηκε τα δεινά του λαού του.
Kατά την εξορία του, γνώρισε και ανέπτυξε ερωτική σχέση με τη Χιλιανή τραγουδίστρια Ματίλντε Ουρρούτια, η οποία αποτέλεσε τη “μούσα” του για τα έργα του. Μετά το τέλος της δικτατορίας επέστρεψε στη Χιλή, αφού είχε γίνει πλέον διάσημος παγκοσμίως. Μετά το δεύτερο διαζύγιό του, παντρεύτηκε τελικά με την Ουρρούτια το 1966.
Κατά τη δεκαετία του ’60 το Κομμουνιστικό Κόμμα του απονέμει το μετάλλιο ”Ρεκαμπάρεμ” , την υψηλότερη κομματική διάκριση.
To 1953 ο Νερούντα παραλαμβάνει το βραβείο Στάλιν. Είναι ακόμα πιστός στο κόμμα, αλλά σύντομα, μετά τις αποκαλύψεις για τα εγκλήματα του καθεστώτος του Στάλιν από τον Χρούστσεφ, η πίστη του δέχεται ισχυρό πλήγμα που αποτυπώνεται στη συλλογή του «Εxtravagario» του 1958. Εγκαθίσταται μόνιμα στην Isla Negra αλλά συνεχίζει τα ταξίδια σε ολόκληρο τον κόσμο. Με την εκλογή του Σαλβαδόρ Αλιέντε ως πρόεδρο της Χιλής, ο Νερούδα διορίζεται πρέσβης στο Παρίσι (1970-1972). Το 1971, ένα χρόνο μετά την τιμητική διάκριση του Έλληνα ποιητή Γιώργου Σεφέρη , η Σουηδική Ακαδημία απονέμει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Χιλιανό Πάμπλο Νερούντα, που ήδη πάσχει από καρκίνο, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις λόγω της πολιτικής του δραστηριότητας και των κομμουνιστικών του πεποιθήσεων. Τάσσεται υπέρ του Αλιέντε και στηρίζει την προεκλογική του εκστρατεία.
Ωστόσο, στις 23 Σεπτεμβρίου 1973, λίγες μέρες μετά τη δολοφονία του Αλιέντε και των συνεργατών του, ο Νερούδα αφήνει την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο. Το καθεστώς του Αγκούστο Πινοσέτ απαγορεύει να γίνει η κηδεία του ποιητή δημόσιο γεγονός. Ωστόσο, δεκάδες χιλιάδες κόσμου συρρέουν στην πρωτεύουσα της χώρας για να συνοδεύσουν τον αγαπημένο ποιητή στην τελευταία του κατοικία και, αναπόφευκτα, η κηδεία του Νερούδα γίνεται η πρώτη δημόσια διαμαρτυρία ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία της Χιλής. Τα έργα του παρέμειναν απαγορευμένα στη Χιλή μέχρι και το 1990.
Ο Νερούντα ήταν θερμός φιλέλληνας και πάντα στάθηκε στο πλευρό του λαού μας στον αγώνα του εναντίον της βάρβαρης τρομοκρατίας και των στρατοπέδων του θανάτου. Από το Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1951 έστειλε το γνωστό στον κυπριακό λαό χαιρετισμό: «Στον κυπριακό λαό στέλλω τους αδελφικούς μου χαιρετισμούς. Οι λαοί της Λατινικής Αμερικής υποφέρουν το ίδιο όπως και ο κυπριακός λαός. Στον αγώνα για τη διατήρηση της Ειρήνης έχουμε ένα κοινό σκοπό. Ενωμένοι οι λαοί θα κερδίσουν».
Πάμπλο Νερούδα, ο υπερασπιστης των καταραμένων της γης, ο ερωτευμένος Χιλιανός. Μπορούσε να συνδυάσει ερωτικό λόγο και πολιτικό μανιφέστο σε μια μόνο εικόνα. Ο σουρεαλιστής Λατινοαμερικάνος με την συμβολική γραφή. Σύμφωνα με τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο σημαντικότερος ποιητής του 20ού αιώνα! Τα έργα του είναι τα πιο πολυδιαβασμένα έργα ισπανόφωνου δημιουργού.
Ο ποιητής μιας διαρκούς επανάστασης της ίδιας της ζωής. Η αγάπη του για ελευθερία και η ανάγκη του για δικαιοσύνη τον τοποθετούν στο πάνθεο των σπουδαίων και γενναίων…
Αν με ξεχάσειςΘέλω να ξέρεις
κάτι.
Ξέρεις πως είναι αυτό:
αν κοιτάζω στο κρυστάλλινο φεγγάρι, στο κόκκινο κλαδί
του αργού φθινοπώρου στο παράθυρό μου,
αν αγγίζω
κοντά στη φωτιά
την ανεπαίσθητη στάχτη
ή το ρυτιδιασμένο κορμί του ξύλου,
όλα με φέρνουν σε σένα,
σαν όλα αυτά που υπάρχουν
αρώματα, φώτα, μέταλλα,
να ήταν μικρά καραβάκια που πλέουν
προς εκείνα τα δικά σου νησιά που με περιμένουν.
Όμως,
αν λίγο λίγο σταματήσεις να μ’ αγαπάς
θα σταματήσω να σ’ αγαπώ λίγο λίγο.
Αν ξαφνικά
με ξεχάσεις
μη με ψάξεις,
θα σ’ έχω ήδη ξεχάσει.
Αν τον σκέφτεσαι μακρύ και τρελό,
τον άνεμο απ’ τις σημαίες
που περνά από τη ζωή μου
και αποφασίσεις
να μ’ αφήσεις στην ακτή
της καρδιάς όπου έχω ρίζες,
θυμήσου
ότι ετούτη εδώ τη μέρα,
ετούτη εδώ την ώρα
σηκώνω τα χέρια μου
και οι ρίζες μου βγαίνουν
σε αναζήτηση άλλης γης.
Μα
αν κάθε μέρα,
κάθε ώρα,
νιώθεις ότι είσαι προορισμένη για μένα
με αμείλικτη γλυκύτητα.
Αν κάθε μέρα σκαρφαλώνει
ένα λουλούδι στα χείλη σου να ψάξει για μένα,
αχ αγάπη μου, αχ δική μου,
μέσα μου αυτή η φωτιά ολόκληρη επαναλαμβάνεται
μέσα μου τίποτα δεν εξαφανίζεται, τίποτα δε λησμονιέται
η αγάπη σου δίνει τροφή στην αγάπη μου, αγαπημένη,
και για όσο ζεις θα είναι στα χέρια σου
χωρίς να αφήνει τη δική μου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου