Κόσμος
Ανταγωνισμοί για την κυριαρχία και την εκμετάλλευση των πλούσιων φυσικών πόρων - Η κλιματική αλλαγή λιώνει τους πάγους και δημιουργεί νέες θερμές εστίες μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων
Λίγες ημέρες πριν από τη σύνοδο της Αγίας Πετρούπολης με τίτλο «Αρκτική: μια περιοχή διαλόγου» (9-10 Απριλίου), όπου ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν φιλοξένησε τέσσερις ηγέτες χωρών της περιοχής, τα ρωσικά πολεμικά πλοία έκαναν γυμνάσια στα παγωμένα νερά του Βορρά. Στη Θάλασσα του Μπάρεντς, μια φρεγάτα του Βόρειου Στόλου κατέρριψε με τους πυραύλους της τους πυραύλους που είχαν εκτοξευθεί από ένα σκάφος ανθυποβρυχιακού πολέμου.
Ήταν μια επίδειξη δύναμης που δεν θα μπορούσαν παρά να λάβουν υπόψη οι προσκεκλημένοι του κυρίου Πούτιν. Η Θάλασσα του Μπάρεντς, που βρέχει τις νορβηγικές ακτές, αποτελεί το δυτικό όριο του Βόρειου Περάσματος (Βόρειας Θαλάσσιας Οδού), της θαλάσσιας έκτασης που περιβάλλει τον Βόρειο Πόλο και η οποία ήταν αποκλεισμένη από τους πάγους επί χιλιάδες χρόνια.
Όμως, τώρα που λιώνουν οι πάγοι εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, η περιοχή έχει μετατραπεί σε μία από τις σημαντικότερες εστίες γεωπολιτικής σύγκρουσης, καθώς μπορεί να αποτελέσει τη συντομότερη θαλάσσια οδό μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας και να αλλάξει τον ρου του παγκόσμιου εμπορίου. Επίσης, τα τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων που κρύβονται στον βυθό της θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανακατατάξεις στην αγορά της ενέργειας, ενώ η αυξανόμενη στρατιωτικοποίησή της βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής των μεγάλων δυνάμεων.
Δεκάδες χώρες διεκδικούν αυτόν τον φυσικό πλούτο, αλλά καμία δεν είναι τόσο ενεργός όσο η Ρωσία που έχει πολύ μεγάλο προβάδισμα στην εκμετάλλευση της περιοχής. Το ένα δέκατο των συνολικών οικονομικών επενδύσεων της Ρωσίας γίνονται σήμερα στην Αρκτική, όπως δήλωσε ο Βλαντίμιρ Πούτιν στο συνέδριο της Αγίας Πετρούπολης.
Από το 2013 η Ρωσία έχει δαπανήσει δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή ή την αναβάθμιση επτά στρατιωτικών βάσεων σε νησιά και χερσονήσους κατά μήκος του Βόρειου Περάσματος, αναπτύσσοντας σύγχρονα συστήματα ραντάρ και πυραυλικής άμυνας - ικανά να πλήξουν αεροσκάφη, πυραύλους και πλοία- σε περιοχές όπου οι θερμοκρασίες πέφτουν μέχρι τους -50 βαθμούς Κελσίου. Με αυτόν τον τρόπο η Μόσχα έχει σχεδόν πλήρη κάλυψη της ακτογραμμής και των παραπλήσιων υδάτων.
Το μήνυμα είναι σαφές: Όποιος θέλει να πλεύσει στην Αρκτική και να ταξιδέψει γρηγορότερα από και προς την Ασία ή έχει σχέδια για τα υποθαλάσσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, θα πρέπει να βρίσκεται υπό ρωσική επίβλεψη.
«Οι Αμερικανοί νομίζουν πως μόνοι εκείνοι μπορούν να αλλάζουν τη μουσική και να φτιάχνουν τους κανόνες», δήλωσε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, στη σύνοδο της Αγίας Πετρούπολης. «Αλλά σε ό,τι αφορά το Βόρειο Πέρασμα, αυτό αποτελεί τη δική μας εθνική μεταφορική αρτηρία. Είναι προφανές... Είναι σαν Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας. Όταν πας σε μια άλλη χώρα και οδηγείς, πρέπει να συμμορφώνεσαι με τους κανόνες αυτής της χώρας».
Η κυκλοφορία είναι αραιή σήμερα, αλλά μεγαλώνει. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι κατά τους μήνες που η περιοχή είναι ελεύθερη από τους πάγους, οι μεταφορές προς τα ανατολικά, από την Ευρώπη προς την Κίνα μέσω του Βόρειου Περάσματος, είναι κατά 40% πιο σύντομες από εκείνες μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, με αποτέλεσμα να μειώνεται το κόστος κατά εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια καθώς και να μειώνονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι 52% από τα συγκεκριμένα ταξίδια. Σήμερα, ο Αρκτικός Ωκεανός είναι ελεύθερος από πάγο για τρεις μήνες, αλλά εκτιμάται ότι το διάστημα αυτό θα μεγαλώσει τα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η κίνηση.
Ενόψει της εκτόξευσης της ναυτιλιακής κίνησης, η Ρωσία έχει νομοθετήσει την αύξηση του ελέγχου της, δίνοντας στην κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Rosatom το μονοπώλιο της διαχείρισης της πρόσβασης στη Βόρεια Θαλάσσια Οδό, μέσω των παγοθραυστικών που συνοδεύουν τα πλοία.
Με το ένα πέμπτο των εδαφών της να βρίσκεται μέσα στον Αρκτικό Κύκλο, η Ρωσία διεκδικεί ακόμα 1,2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα του Αρκτικού Ωκεανού. Η επιτροπή του ΟΗΕ για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας (CLCS) αναγνώρισε ότι ένα τμήμα του Αρκτικού Ωκεανού αποτελεί συνέχεια της ρωσικής υφαλοκρηπίδας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να γίνουν τμήμα της ρωσικής επικράτειας οι υποθαλάσσιες οροσειρές Μεντελέγιεφ και Λομονόσοφ μέχρι το καλοκαίρι του 2020, όπως δήλωσε αξιωματούχος που παρακολουθεί την εξέλιξη των συνομιλιών.
Οι ανταγωνιστές της Ρωσίας αγωνίζονται να την προφτάσουν ασθμαίνοντας. Την προηγούμενη εβδομάδα, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι παρήγγειλαν το πρώτο παγοθραυστικό τους μετά από δυο δεκαετίες, διαθέτοντας 746 εκατομμύρια δολάρια για τη ναυπήγηση του πλοίου που θα είναι έτοιμο το 2024. «Ενόψει του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων, το πλοίο είναι απαραίτητο ώστε να έχει παρουσία η χώρα μας στους πόλους» είπε ο διοικητής της αμερικανικής Ακτοφυλακής ναύαρχος Καρλ Σουλτζ, επικαλούμενος την «αύξηση των εμπορικών, τουριστικών, ερευνητικών και διεθνών δραστηριοτήτων στην Αρκτική».
Το 2007, οι Ρώσοι φύτεψαν μια ρωσική σημαία από τιτάνιο στον πυθμένα κάτω από τον Βόρειο Πόλο. Η ενέργεια αυτή για τη διεκδίκηση του Βόρειου Πόλου ήλθε σχεδόν 300 χρόνια μετά την έναρξη της εξερεύνησης της Αρκτικής από τη Ρωσία. Οι εξερευνητικές αποστολές που διέταξε ο Μέγας Πέτρος ήταν οι πρώτες που χαρτογράφησαν τις ακτές της Αρκτικής, μήκους περίπου 24.000 χιλιομέτρων, όσο και το συνολικό μήκος των ρωσικών χερσαίων συνόρων.
Η Ρωσία ναυπήγησε το πρώτο παγοθραυστικό στον κόσμο, το "Γιερμάκ", πριν από 120 χρόνια. Το 1957 ναυπήγησε το πρώτο πυρηνοκίνητο παγοθραυστικό, το "Lenin". Το ρωσικό παγοθραυστικό "Arktika" ήταν το πρώτο που έφτασε στον Βόρειο Πόλο το 1977. «Στα χρόνια που πέρασαν από τότε, πολύ λίγα άλλαξαν ουσιαστικά στο σχήμα και στο εσωτερικό του» λέει ο Σεργκέι Φρανκ, επικεφαλής της κρατικής ναυπηγικής εταιρείας Sovcomflot.
Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση αφιέρωσε σημαντικούς πόρους στην περιοχή. Ο Βόρειος Στόλος ήταν ο μεγαλύτερος του σοβιετικού πολεμικού ναυτικού, ενώ αεροπορικές βάσεις στην Αρκτική χρησιμοποιούνταν για τον ανεφοδιασμό με καύσιμα των βομβαρδιστικών που μετέφεραν πυρηνικά όπλα.
Οι δυτικές δυνάμεις περιορίστηκαν στην τακτική της ανάσχεσης, με δυνάμεις του ΝΑΤΟ να περιπολούν στις θαλάσσιες περιοχές μεταξύ της Γροιλανδίας, της Ισλανδίας και της Βρετανίας, προσπαθώντας να καταγράψουν τη διέλευση προς τον Ατλαντικό των σοβιετικών υποβρυχίων που ήταν εξοπλισμένα με βαλλιστικούς πυραύλους.
Όμως, με την κατάρρευση της σοβιετικής οικονομίας, η υποδομή στην Αρκτική σταδιακά περιέπεσε σε αχρηστία, εξαιτίας της ακριβής συντήρησης, της απουσίας στρατηγικού δόγματος και της στροφής της προσοχής της Μόσχας σε άλλα ζητήματα.
Η κλιματική αλλαγή σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ισχύ των ασιατικών οικονομιών είχα ως αποτέλεσμα να αλλάξουν αυτοί οι υπολογισμοί. Οι πάγοι της Αρκτικής μειώνονται κατά 12,8% κάθε δεκαετία από το 1979, σύμφωνα με τα στοιχεία της NASA, ενώ τον περασμένο Σεπτέμβριο η παγοκάλυψη ήταν μειωμένη κατά 42% σε σχέση με το 1980, με αποτέλεσμα να μετατρέπεται το παγωμένο ασφαλές βόρειο σύνορο σε μια περιοχή πιθανής εκμετάλλευσης και σύγκρουσης. Πέρυσι, ο Βόρειος Στόλος της Ρωσίας έκανε τα μεγαλύτερα γυμνάσια της τελευταίας δεκαετίας.
«Η Ρωσία απλώς δεν διαθέτει άλλον ωκεανό» δήλωσε ο υπουργός φυσικών πόρων της χώρας Ντμίτρι Κομπίλκιν. «Όλα τα σχέδια που εφαρμόζονται στην Αρκτική αποτελούν τους μελλοντικούς ορίζοντές μας».
Εκεί που η Μόσχα βλέπει μια πρόκληση για την ασφάλειά της, άλλες χώρες βλέπουν ευκαιρίες. Τον περασμένο Αύγουστο, ο δανέζικος κολοσσός της ναυτιλίας Maersk έκανε μια δοκιμαστική μεταφορά φορτίου μέσω της Βόρειας Θαλάσσιας Οδού: το πλοίο "Venta Maersk" μετέφερε ηλεκτρονικά, ορυκτά και 660 κοντέινερ με κατεψυγμένα ψάρια από το Βλαδιβοστόκ στην Αγία Πετρούπολη. Η πρώτη στην ιστορία διέλευση ενός φορτηγού πλοίου με κοντέινερ από τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό ήταν μια δοκιμή ώστε να αποκτηθεί εμπειρία. Το φορτηγό συνοδευόταν από ένα ρωσικό παγοθραυστικό στο μεγαλύτερο μέρος του ταξιδιού, κατά μήκος των βορειοανατολικών ακτών.
Πλοία από 20 χώρες πέρασαν από τα ίδια νερά πέρυσι, μεταφέροντας συνολικά φορτίο 20 εκατομμυρίων τόνων. Ίσως αυτό φαίνεται λίγο σε σχέση με τους τεράστιους όγκους που διακινούνται μέσα από τις παραδοσιακές οδούς της παγκόσμιας ναυτιλίας, αλλά είναι διπλάσιο από το 2017 και η Ρωσία αναμένει ότι ο όγκος θα τετραπλασιαστεί μέχρι το 2025. «Πρόκειται για έναν ρεαλιστικό, καλά υπολογισμένο και σταθερό στόχο» είπε ο Βλ. Πούτιν. «Πρέπει να κάνουμε τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό ασφαλή και εμπορικά εφικτή».
Σύμφωνα με τη Rosatom, ο στόχος για το φορτίο μπορεί να ξεπεραστεί, με την προϋπόθεση ότι θα παραλάβει έγκαιρα τα νέα παγοθραυστικά. «Η ζωή δεν τελειώνει εδώ» λέει ο Αλεξέι Λικατσέφ, ο διευθυντής της Rosatom. «Έχουμε βάλει ως στόχο τη μεταφορά 92,6 εκατομμυρίων τόνων το 2024, αντί 80 εκατομμυρίων τόνων. Ελπίζουμε πως μέχρι το 2030 θα προσθέσουμε σε αυτό ένα σημαντικό κομμάτι των διεθνών μεταφορών».
Το αυξανόμενο ενδιαφέρον της Κίνας για την Αρκτική και η αναπτυσσόμενη φιλία της με τη Ρωσία θα είναι καθοριστικοί παράγοντες για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Το Πεκίνο έχει καθεστώς παρατηρητή στο Συμβούλιο της Αρκτικής, το όργανο που διαχειρίζεται την περιφερειακή συνεργασία, διαθέτει έναν σταθμό ερευνών στο νορβηγικό αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ και είναι ο μεγαλύτερος ξένος μέτοχος στα ρωσικά έργα υγροποιημένου φυσικού αερίου της Αρκτικής, τα οποία θα χρησιμοποιούν τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό για εξαγωγές. Πέρυσι, η Κίνα παρουσίασε μια μελέτη για την πολιτική στην Αρκτική που συνέδεε σαφώς το Βόρειο Θαλάσσιο Πέρασμα με το φιλόδοξο στρατηγικό σχέδιο Δρόμος του Μεταξιού για την ανάπτυξη οδών εμπορίου και επιρροής, κάνοντας λόγο για τον «Πολικό Δρόμο του Μεταξιού». «Θυμάμαι ότι μόλις πριν από δυο δεκαετίες ο κόσμος έλεγε πως δεν μπορεί να υπάρξει Βόρεια Θαλάσσια Οδός» λέει ένας ξένος πρεσβευτής στη Μόσχα. «Αλλά όταν άκουσα τον όρο 'Πολικός Δρόμος του Μεταξιού' και κατάλαβα ότι ενδιαφέρονται οι Κινέζοι, αντελήφθην πως είναι σοβαρό».
Πιλοτικά ταξίδια έχουν κάνει από το 2013 και ναυτιλιακές εταιρείες από τη Νότια Κορέα, όπου ναυπηγούνται πολλά από τα φορτηγά πλοία της Ρωσίας. «Η Νότια Κορέα και άλλες ασιατικές χώρες θεωρούν ότι η Βόρεια Θαλάσσια Οδός είναι η συντομότερη που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη και έχει τεράστιες εμπορικές δυνατότητες» λέει ο πρεσβευτής Παρκ Χεούνγκ Κιεόνγκ, αρμόδιος για τις υποθέσεις της Αρκτικής στο υπουργείο Εξωτερικών της Νότιας Κορέας.
Ωστόσο δεν θα είναι εύκολο να μετατραπούν αυτές οι δυνατότητες σε κέρδη. Τα πλοία συχνά χρειάζονται τη συνοδεία παγοθραυστικού για προληπτικούς λόγους, ακόμα και όταν το Βόρειο Πέρασμα είναι ανοιχτό από πάγους. «Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο και τεχνολογικά εντατικό έργο, γιατί δρούμε σε ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον» λέει ο Μαξίμ Ακίμοφ, αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης.
Η Ρωσία είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που διαθέτει στόλο παγοθραυστικών. Τα τρία από τα τέσσερα παγοθραυστικά της θα αντικατασταθούν μέσα στην επόμενη δεκαετία, με εκτιμώμενο κόστος για το καθένα μεταξύ 500 εκατ. και 1,5 δισ. δολαρίων. Σύμφωνα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, μέχρι το 2035 ο αρκτικός στόλος της Ρωσίας θα αποτελείται από τουλάχιστον 13 παγοθραυστικά, εννέα από αυτά πυρηνοκίνητα.
Η Ρωσία θα πρέπει επίσης να επεκτείνει και να αναπτύξει λιμάνια και στα δυο άκρα της διαδρομής, το Μουρμάνσκ κοντά στα σύνορα με τη Νορβηγία και το Πετροπαβλόφσκ-Καμτσάτσκι στη χερσόνησο της Καμτσάτκα κοντά στην Ιαπωνία, και έχει ήδη απευθύνει πρόσκληση σε ξένες εταιρείες για να επενδύσουν στα έργα. «Είμαστε πεπεισμένοι ότι υπάρχει ζήτηση για τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό και σχεδιάζουμε να υλοποιήσουμε το σχέδιο με ευρείες διεθνείς συνεργασίες» λέει η Rosatom.
Στη σύνοδο της Αγίας Πετρούπολης, η λέξη που χρησιμοποιούσαν πιο συχνά οι ξένοι διπλωμάτες ήταν η «συνεργασία». Αν και έλαμψαν διά της απουσίας τους οι ανώτεροι αξιωματούχοι από τον Καναδά και τις ΗΠΑ, Πρόεδροι, πρωθυπουργοί και ανώτεροι διπλωμάτες από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις της Αρκτικής προσπάθησαν να πείσουν ότι θέλουν να συνεργαστούν με τη Μόσχα. Ίσως να το κάνουν. Η ταχύτατη και αποφασιστική κίνηση της Ρωσίας για να επιβάλει τον έλεγχό της στη Βόρεια Θαλάσσια Οδό έχει θορυβήσει πολλούς από τους γείτονές της στην Αρκτική, που τώρα θέλουν να συνεργαστούν με το Κρεμλίνο.
Το θέμα περιπλέκεται από τις επιβαρυμένες σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης, εξαιτίας της προσάρτησης της Κριμαίας το 2014 από τη Μόσχα, της απόπειρας δολοφονίας του πρώην κατασκόπου στη Βρετανία (υπόθεση Σκριπάλ) και της απόπειρας για ανάμιξη σε εκλογές άλλων χωρών.
Αυτές οι παράμετροι και οι συνακόλουθες κυρώσεις από δυτικές χώρες σημαίνουν ότι ορισμένες κυβερνήσεις διστάζουν να συνεργαστούν στενά με τη Μόσχα στο εμπόριο ή σε ζητήματα άμυνας και, αντίθετα, εστιάζουν σε τομείς όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η ασφάλεια.
Αν δεν αναληφθούν δράσεις για να περιοριστούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ο Αρκτικός Ωκεανός δεν θα έχει καθόλου πάγους κατά την καλοκαιρινή περίοδο πριν από το 2050, ίσως ακόμα και μέσα την επόμενη ή στη μεθεπόμενη δεκαετία, όπως προειδοποίησε με έκθεσή της πέρυσι η Επιτροπή Αμυντικών Υποθέσεων της βρετανικής Βουλής.
«Θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά ταυτόχρονα δεν παραιτούμαστε από πράγματα στα οποία πιστεύουμε και στα οποία έχουμε διαφορετική οπτική», είπε στον Βλ. Πούτιν ο Σουηδός πρωθυπουργός Στέφαν Λόφβεν από το βήμα της συνόδου στην Αγία Πετρούπολη.
Η Μαρί-Άνε Κόνινξ, πρεσβευτής της Ε.Ε. για την Αρκτική, αρνείται ότι οι Βρυξέλλες άργησαν να αντιληφθούν τις δυνατότητες της περιοχής. «Έχουμε εμπλακεί στο ζήτημα της Αρκτικής επί πολλά χρόνια» λέει. «Συνεργαζόμαστε καλά με τη Ρωσία - συνεργαζόμαστε, δεν ανταγωνιζόμαστε». Οι Βρυξέλλες εργάζονται με τη Μόσχα σε διάφορα ζητήματα, από τη διαχείριση αποβλήτων μέχρι την αντιμετώπιση των πυρηνικών αποβλήτων στην περιοχή» προσθέτει. «Οι χώρες - μέλη της Ε.Ε. διαθέτουν τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο» λέει η κυρία Κόνινξ. «Αν υπάρχουν νέες οικονομικές ευκαιρίες, θα χρησιμοποιηθούν».
Η άλλη πλευρά της αντίδρασης της Δύσης φανερώθηκε τον περασμένο Οκτώβριο, όταν στρατιώτες του ΝΑΤΟ με επιθετικά τουφέκια ξεχύθηκαν από τα αποβατικά σκάφη στις ακτές της βόρειας Νορβηγίας. Η επιχείρηση Trident Juncture ήταν η μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση της συμμαχίας από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Η άσκηση έγινε κοντά στα σύνορα της χώρας με τη Ρωσία, διήρκεσε τέσσερις εβδομάδες και συμμετείχαν σε αυτή 50.000 στρατιώτες, 10.000 οχήματα και 250 αεροσκάφη από 31 χώρες.
Η Ρωσία κατήγγειλε την άσκηση ως απόδειξη επιθετικών τάσεων. Σύμφωνα με αναλυτές, το ΝΑΤΟ έδειξε με την Trident Juncture πόσο στα σοβαρά παίρνει τις φιλοδοξίες της Ρωσίας στον παγωμένο Βορρά καθώς και ότι αντιλαμβάνεται πως τα στρατεύματά του χρειάζεται να αποκτήσουν εμπειρία στο πεδίο. Η Ρωσία διεκδικεί και στρατιωτικοποιεί την περιοχή, δήλωσε ο Βρετανός υφυπουργός Άμυνας Γκάβιν Γουίλιαμσον, παρουσιάζοντας τον περασμένο Σεπτέμβριο τη νέα αμυντική στρατηγική της χώρας του για την Αρκτική. «Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε όλους τους αναδυόμενους κινδύνους» είπε. Περίπου 800 Βρετανοί πεζοναύτες εκπαιδεύονται φέτος στη Νορβηγία, ενώ τέσσερα μαχητικά αεροσκάφη τύπου Typhoon περιπολούν τους ουρανούς της Ισλανδίας για πρώτη φορά.
Αναμένεται πως οι ΗΠΑ θα παρουσιάσουν αυτό το καλοκαίρι μια νέα στρατηγική για την Αρκτική, ένα έγγραφο το οποίο, σύμφωνα με το Πεντάγωνο, θα εστιάζει στους τρόπους για την «καλύτερη υπεράσπιση των αμερικανικών εθνικών συμφερόντων και την παροχή ασφάλειας και σταθερότητας στην Αρκτική».
«Η ανάπτυξη από τη Ρωσία των περιοχών της στην Αρκτική (...) συγκεντρώνει τεράστιο ενδιαφέρον και αυτό δημιουργεί ταυτόχρονα δίκαιο και άνισο ανταγωνισμό, που είναι καθαρά πολιτικό παιχνίδι» λέει ο Κονσταντίν Κοσάτσεφ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων στη ρωσική Άνω Βουλή.
Αυτή η πρόκληση για ισορροπία ανάμεσα στην άμυνα και την ανάπτυξη είναι το μεγαλύτερο ζήτημα που αντιμετωπίζει η Ρωσία, λέει ο Κρις Τοόκε, αναλυτής πολιτικών κινδύνων στην εταιρεία συμβούλων GPW. Η Μόσχα βοήθησε τη ρωσική εταιρεία Novatek να εκμεταλλευθεί το φυσικό αέριο της Αρκτικής χαλαρώνοντας το πλαίσιο που προέβλεπε πως μόνο τα πλοία ρωσικού νηολογίου θα μπορούσαν να διασχίζουν τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό, κάτι που περιόριζε τις εξαγωγικές δυνατότητές της. Αλλά ο αναλυτής πιστεύει ότι αυτού του είδους οι κινήσεις θα είναι σπάνιες. «Ως αντίβαρο, θα περίμενα να υπάρξουν απαιτήσεις ασφάλειας σε σχέση με την εμπορική εκμετάλλευση, οπότε αυτή η ένταση και η ανάγκη για την ανάπτυξη υποδομών πιθανώς θα καθυστερήσει την πρόοδο της εμπορικής εκμετάλλευσης μεσοπρόθεσμα» λέει. «Αλλά υπάρχουν αναμφισβήτητα δυνατότητες για ανάπτυξη».
Πηγή: avgi.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
 |
| Η επιχείρηση Trident Juncture ήταν η μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση της συμμαχίας από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Η άσκηση έγινε κοντά στα σύνορα της χώρας με τη Ρωσία, διήρκεσε τέσσερις εβδομάδες και συμμετείχαν σε αυτή 50.000 στρατιώτες, 10.000 οχήματα και 250 αεροσκάφη από 31 χώρες |
Ανταγωνισμοί για την κυριαρχία και την εκμετάλλευση των πλούσιων φυσικών πόρων - Η κλιματική αλλαγή λιώνει τους πάγους και δημιουργεί νέες θερμές εστίες μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων
Λίγες ημέρες πριν από τη σύνοδο της Αγίας Πετρούπολης με τίτλο «Αρκτική: μια περιοχή διαλόγου» (9-10 Απριλίου), όπου ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν φιλοξένησε τέσσερις ηγέτες χωρών της περιοχής, τα ρωσικά πολεμικά πλοία έκαναν γυμνάσια στα παγωμένα νερά του Βορρά. Στη Θάλασσα του Μπάρεντς, μια φρεγάτα του Βόρειου Στόλου κατέρριψε με τους πυραύλους της τους πυραύλους που είχαν εκτοξευθεί από ένα σκάφος ανθυποβρυχιακού πολέμου.
Ήταν μια επίδειξη δύναμης που δεν θα μπορούσαν παρά να λάβουν υπόψη οι προσκεκλημένοι του κυρίου Πούτιν. Η Θάλασσα του Μπάρεντς, που βρέχει τις νορβηγικές ακτές, αποτελεί το δυτικό όριο του Βόρειου Περάσματος (Βόρειας Θαλάσσιας Οδού), της θαλάσσιας έκτασης που περιβάλλει τον Βόρειο Πόλο και η οποία ήταν αποκλεισμένη από τους πάγους επί χιλιάδες χρόνια.
Όμως, τώρα που λιώνουν οι πάγοι εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, η περιοχή έχει μετατραπεί σε μία από τις σημαντικότερες εστίες γεωπολιτικής σύγκρουσης, καθώς μπορεί να αποτελέσει τη συντομότερη θαλάσσια οδό μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας και να αλλάξει τον ρου του παγκόσμιου εμπορίου. Επίσης, τα τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων που κρύβονται στον βυθό της θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανακατατάξεις στην αγορά της ενέργειας, ενώ η αυξανόμενη στρατιωτικοποίησή της βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής των μεγάλων δυνάμεων.
Δεκάδες χώρες διεκδικούν αυτόν τον φυσικό πλούτο, αλλά καμία δεν είναι τόσο ενεργός όσο η Ρωσία που έχει πολύ μεγάλο προβάδισμα στην εκμετάλλευση της περιοχής. Το ένα δέκατο των συνολικών οικονομικών επενδύσεων της Ρωσίας γίνονται σήμερα στην Αρκτική, όπως δήλωσε ο Βλαντίμιρ Πούτιν στο συνέδριο της Αγίας Πετρούπολης.
Η Μόσχα θέτει τους δικούς της κανόνες
Από το 2013 η Ρωσία έχει δαπανήσει δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή ή την αναβάθμιση επτά στρατιωτικών βάσεων σε νησιά και χερσονήσους κατά μήκος του Βόρειου Περάσματος, αναπτύσσοντας σύγχρονα συστήματα ραντάρ και πυραυλικής άμυνας - ικανά να πλήξουν αεροσκάφη, πυραύλους και πλοία- σε περιοχές όπου οι θερμοκρασίες πέφτουν μέχρι τους -50 βαθμούς Κελσίου. Με αυτόν τον τρόπο η Μόσχα έχει σχεδόν πλήρη κάλυψη της ακτογραμμής και των παραπλήσιων υδάτων.
Το μήνυμα είναι σαφές: Όποιος θέλει να πλεύσει στην Αρκτική και να ταξιδέψει γρηγορότερα από και προς την Ασία ή έχει σχέδια για τα υποθαλάσσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, θα πρέπει να βρίσκεται υπό ρωσική επίβλεψη.
«Οι Αμερικανοί νομίζουν πως μόνοι εκείνοι μπορούν να αλλάζουν τη μουσική και να φτιάχνουν τους κανόνες», δήλωσε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, στη σύνοδο της Αγίας Πετρούπολης. «Αλλά σε ό,τι αφορά το Βόρειο Πέρασμα, αυτό αποτελεί τη δική μας εθνική μεταφορική αρτηρία. Είναι προφανές... Είναι σαν Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας. Όταν πας σε μια άλλη χώρα και οδηγείς, πρέπει να συμμορφώνεσαι με τους κανόνες αυτής της χώρας».
Η κυκλοφορία είναι αραιή σήμερα, αλλά μεγαλώνει. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι κατά τους μήνες που η περιοχή είναι ελεύθερη από τους πάγους, οι μεταφορές προς τα ανατολικά, από την Ευρώπη προς την Κίνα μέσω του Βόρειου Περάσματος, είναι κατά 40% πιο σύντομες από εκείνες μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, με αποτέλεσμα να μειώνεται το κόστος κατά εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια καθώς και να μειώνονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι 52% από τα συγκεκριμένα ταξίδια. Σήμερα, ο Αρκτικός Ωκεανός είναι ελεύθερος από πάγο για τρεις μήνες, αλλά εκτιμάται ότι το διάστημα αυτό θα μεγαλώσει τα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η κίνηση.
Ενόψει της εκτόξευσης της ναυτιλιακής κίνησης, η Ρωσία έχει νομοθετήσει την αύξηση του ελέγχου της, δίνοντας στην κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Rosatom το μονοπώλιο της διαχείρισης της πρόσβασης στη Βόρεια Θαλάσσια Οδό, μέσω των παγοθραυστικών που συνοδεύουν τα πλοία.
Με το ένα πέμπτο των εδαφών της να βρίσκεται μέσα στον Αρκτικό Κύκλο, η Ρωσία διεκδικεί ακόμα 1,2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα του Αρκτικού Ωκεανού. Η επιτροπή του ΟΗΕ για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας (CLCS) αναγνώρισε ότι ένα τμήμα του Αρκτικού Ωκεανού αποτελεί συνέχεια της ρωσικής υφαλοκρηπίδας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να γίνουν τμήμα της ρωσικής επικράτειας οι υποθαλάσσιες οροσειρές Μεντελέγιεφ και Λομονόσοφ μέχρι το καλοκαίρι του 2020, όπως δήλωσε αξιωματούχος που παρακολουθεί την εξέλιξη των συνομιλιών.
Το προβάδισμα της Ρωσίας
Οι ανταγωνιστές της Ρωσίας αγωνίζονται να την προφτάσουν ασθμαίνοντας. Την προηγούμενη εβδομάδα, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι παρήγγειλαν το πρώτο παγοθραυστικό τους μετά από δυο δεκαετίες, διαθέτοντας 746 εκατομμύρια δολάρια για τη ναυπήγηση του πλοίου που θα είναι έτοιμο το 2024. «Ενόψει του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων, το πλοίο είναι απαραίτητο ώστε να έχει παρουσία η χώρα μας στους πόλους» είπε ο διοικητής της αμερικανικής Ακτοφυλακής ναύαρχος Καρλ Σουλτζ, επικαλούμενος την «αύξηση των εμπορικών, τουριστικών, ερευνητικών και διεθνών δραστηριοτήτων στην Αρκτική».
Το 2007, οι Ρώσοι φύτεψαν μια ρωσική σημαία από τιτάνιο στον πυθμένα κάτω από τον Βόρειο Πόλο. Η ενέργεια αυτή για τη διεκδίκηση του Βόρειου Πόλου ήλθε σχεδόν 300 χρόνια μετά την έναρξη της εξερεύνησης της Αρκτικής από τη Ρωσία. Οι εξερευνητικές αποστολές που διέταξε ο Μέγας Πέτρος ήταν οι πρώτες που χαρτογράφησαν τις ακτές της Αρκτικής, μήκους περίπου 24.000 χιλιομέτρων, όσο και το συνολικό μήκος των ρωσικών χερσαίων συνόρων.
Η Ρωσία ναυπήγησε το πρώτο παγοθραυστικό στον κόσμο, το "Γιερμάκ", πριν από 120 χρόνια. Το 1957 ναυπήγησε το πρώτο πυρηνοκίνητο παγοθραυστικό, το "Lenin". Το ρωσικό παγοθραυστικό "Arktika" ήταν το πρώτο που έφτασε στον Βόρειο Πόλο το 1977. «Στα χρόνια που πέρασαν από τότε, πολύ λίγα άλλαξαν ουσιαστικά στο σχήμα και στο εσωτερικό του» λέει ο Σεργκέι Φρανκ, επικεφαλής της κρατικής ναυπηγικής εταιρείας Sovcomflot.
Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση αφιέρωσε σημαντικούς πόρους στην περιοχή. Ο Βόρειος Στόλος ήταν ο μεγαλύτερος του σοβιετικού πολεμικού ναυτικού, ενώ αεροπορικές βάσεις στην Αρκτική χρησιμοποιούνταν για τον ανεφοδιασμό με καύσιμα των βομβαρδιστικών που μετέφεραν πυρηνικά όπλα.
Οι δυτικές δυνάμεις περιορίστηκαν στην τακτική της ανάσχεσης, με δυνάμεις του ΝΑΤΟ να περιπολούν στις θαλάσσιες περιοχές μεταξύ της Γροιλανδίας, της Ισλανδίας και της Βρετανίας, προσπαθώντας να καταγράψουν τη διέλευση προς τον Ατλαντικό των σοβιετικών υποβρυχίων που ήταν εξοπλισμένα με βαλλιστικούς πυραύλους.
Όμως, με την κατάρρευση της σοβιετικής οικονομίας, η υποδομή στην Αρκτική σταδιακά περιέπεσε σε αχρηστία, εξαιτίας της ακριβής συντήρησης, της απουσίας στρατηγικού δόγματος και της στροφής της προσοχής της Μόσχας σε άλλα ζητήματα.
Η κλιματική αλλαγή σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ισχύ των ασιατικών οικονομιών είχα ως αποτέλεσμα να αλλάξουν αυτοί οι υπολογισμοί. Οι πάγοι της Αρκτικής μειώνονται κατά 12,8% κάθε δεκαετία από το 1979, σύμφωνα με τα στοιχεία της NASA, ενώ τον περασμένο Σεπτέμβριο η παγοκάλυψη ήταν μειωμένη κατά 42% σε σχέση με το 1980, με αποτέλεσμα να μετατρέπεται το παγωμένο ασφαλές βόρειο σύνορο σε μια περιοχή πιθανής εκμετάλλευσης και σύγκρουσης. Πέρυσι, ο Βόρειος Στόλος της Ρωσίας έκανε τα μεγαλύτερα γυμνάσια της τελευταίας δεκαετίας.
Προκλήσεις και ευκαιρίες
«Η Ρωσία απλώς δεν διαθέτει άλλον ωκεανό» δήλωσε ο υπουργός φυσικών πόρων της χώρας Ντμίτρι Κομπίλκιν. «Όλα τα σχέδια που εφαρμόζονται στην Αρκτική αποτελούν τους μελλοντικούς ορίζοντές μας».
Εκεί που η Μόσχα βλέπει μια πρόκληση για την ασφάλειά της, άλλες χώρες βλέπουν ευκαιρίες. Τον περασμένο Αύγουστο, ο δανέζικος κολοσσός της ναυτιλίας Maersk έκανε μια δοκιμαστική μεταφορά φορτίου μέσω της Βόρειας Θαλάσσιας Οδού: το πλοίο "Venta Maersk" μετέφερε ηλεκτρονικά, ορυκτά και 660 κοντέινερ με κατεψυγμένα ψάρια από το Βλαδιβοστόκ στην Αγία Πετρούπολη. Η πρώτη στην ιστορία διέλευση ενός φορτηγού πλοίου με κοντέινερ από τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό ήταν μια δοκιμή ώστε να αποκτηθεί εμπειρία. Το φορτηγό συνοδευόταν από ένα ρωσικό παγοθραυστικό στο μεγαλύτερο μέρος του ταξιδιού, κατά μήκος των βορειοανατολικών ακτών.
Πλοία από 20 χώρες πέρασαν από τα ίδια νερά πέρυσι, μεταφέροντας συνολικά φορτίο 20 εκατομμυρίων τόνων. Ίσως αυτό φαίνεται λίγο σε σχέση με τους τεράστιους όγκους που διακινούνται μέσα από τις παραδοσιακές οδούς της παγκόσμιας ναυτιλίας, αλλά είναι διπλάσιο από το 2017 και η Ρωσία αναμένει ότι ο όγκος θα τετραπλασιαστεί μέχρι το 2025. «Πρόκειται για έναν ρεαλιστικό, καλά υπολογισμένο και σταθερό στόχο» είπε ο Βλ. Πούτιν. «Πρέπει να κάνουμε τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό ασφαλή και εμπορικά εφικτή».
Σύμφωνα με τη Rosatom, ο στόχος για το φορτίο μπορεί να ξεπεραστεί, με την προϋπόθεση ότι θα παραλάβει έγκαιρα τα νέα παγοθραυστικά. «Η ζωή δεν τελειώνει εδώ» λέει ο Αλεξέι Λικατσέφ, ο διευθυντής της Rosatom. «Έχουμε βάλει ως στόχο τη μεταφορά 92,6 εκατομμυρίων τόνων το 2024, αντί 80 εκατομμυρίων τόνων. Ελπίζουμε πως μέχρι το 2030 θα προσθέσουμε σε αυτό ένα σημαντικό κομμάτι των διεθνών μεταφορών».
«Πολικός Δρόμος του Μεταξιού»
Το αυξανόμενο ενδιαφέρον της Κίνας για την Αρκτική και η αναπτυσσόμενη φιλία της με τη Ρωσία θα είναι καθοριστικοί παράγοντες για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Το Πεκίνο έχει καθεστώς παρατηρητή στο Συμβούλιο της Αρκτικής, το όργανο που διαχειρίζεται την περιφερειακή συνεργασία, διαθέτει έναν σταθμό ερευνών στο νορβηγικό αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ και είναι ο μεγαλύτερος ξένος μέτοχος στα ρωσικά έργα υγροποιημένου φυσικού αερίου της Αρκτικής, τα οποία θα χρησιμοποιούν τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό για εξαγωγές. Πέρυσι, η Κίνα παρουσίασε μια μελέτη για την πολιτική στην Αρκτική που συνέδεε σαφώς το Βόρειο Θαλάσσιο Πέρασμα με το φιλόδοξο στρατηγικό σχέδιο Δρόμος του Μεταξιού για την ανάπτυξη οδών εμπορίου και επιρροής, κάνοντας λόγο για τον «Πολικό Δρόμο του Μεταξιού». «Θυμάμαι ότι μόλις πριν από δυο δεκαετίες ο κόσμος έλεγε πως δεν μπορεί να υπάρξει Βόρεια Θαλάσσια Οδός» λέει ένας ξένος πρεσβευτής στη Μόσχα. «Αλλά όταν άκουσα τον όρο 'Πολικός Δρόμος του Μεταξιού' και κατάλαβα ότι ενδιαφέρονται οι Κινέζοι, αντελήφθην πως είναι σοβαρό».
Πιλοτικά ταξίδια έχουν κάνει από το 2013 και ναυτιλιακές εταιρείες από τη Νότια Κορέα, όπου ναυπηγούνται πολλά από τα φορτηγά πλοία της Ρωσίας. «Η Νότια Κορέα και άλλες ασιατικές χώρες θεωρούν ότι η Βόρεια Θαλάσσια Οδός είναι η συντομότερη που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη και έχει τεράστιες εμπορικές δυνατότητες» λέει ο πρεσβευτής Παρκ Χεούνγκ Κιεόνγκ, αρμόδιος για τις υποθέσεις της Αρκτικής στο υπουργείο Εξωτερικών της Νότιας Κορέας.
Ωστόσο δεν θα είναι εύκολο να μετατραπούν αυτές οι δυνατότητες σε κέρδη. Τα πλοία συχνά χρειάζονται τη συνοδεία παγοθραυστικού για προληπτικούς λόγους, ακόμα και όταν το Βόρειο Πέρασμα είναι ανοιχτό από πάγους. «Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο και τεχνολογικά εντατικό έργο, γιατί δρούμε σε ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον» λέει ο Μαξίμ Ακίμοφ, αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης.
Η Ρωσία είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που διαθέτει στόλο παγοθραυστικών. Τα τρία από τα τέσσερα παγοθραυστικά της θα αντικατασταθούν μέσα στην επόμενη δεκαετία, με εκτιμώμενο κόστος για το καθένα μεταξύ 500 εκατ. και 1,5 δισ. δολαρίων. Σύμφωνα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, μέχρι το 2035 ο αρκτικός στόλος της Ρωσίας θα αποτελείται από τουλάχιστον 13 παγοθραυστικά, εννέα από αυτά πυρηνοκίνητα.
Η Ρωσία θα πρέπει επίσης να επεκτείνει και να αναπτύξει λιμάνια και στα δυο άκρα της διαδρομής, το Μουρμάνσκ κοντά στα σύνορα με τη Νορβηγία και το Πετροπαβλόφσκ-Καμτσάτσκι στη χερσόνησο της Καμτσάτκα κοντά στην Ιαπωνία, και έχει ήδη απευθύνει πρόσκληση σε ξένες εταιρείες για να επενδύσουν στα έργα. «Είμαστε πεπεισμένοι ότι υπάρχει ζήτηση για τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό και σχεδιάζουμε να υλοποιήσουμε το σχέδιο με ευρείες διεθνείς συνεργασίες» λέει η Rosatom.
Η Ευρώπη μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον
Στη σύνοδο της Αγίας Πετρούπολης, η λέξη που χρησιμοποιούσαν πιο συχνά οι ξένοι διπλωμάτες ήταν η «συνεργασία». Αν και έλαμψαν διά της απουσίας τους οι ανώτεροι αξιωματούχοι από τον Καναδά και τις ΗΠΑ, Πρόεδροι, πρωθυπουργοί και ανώτεροι διπλωμάτες από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις της Αρκτικής προσπάθησαν να πείσουν ότι θέλουν να συνεργαστούν με τη Μόσχα. Ίσως να το κάνουν. Η ταχύτατη και αποφασιστική κίνηση της Ρωσίας για να επιβάλει τον έλεγχό της στη Βόρεια Θαλάσσια Οδό έχει θορυβήσει πολλούς από τους γείτονές της στην Αρκτική, που τώρα θέλουν να συνεργαστούν με το Κρεμλίνο.
Το θέμα περιπλέκεται από τις επιβαρυμένες σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης, εξαιτίας της προσάρτησης της Κριμαίας το 2014 από τη Μόσχα, της απόπειρας δολοφονίας του πρώην κατασκόπου στη Βρετανία (υπόθεση Σκριπάλ) και της απόπειρας για ανάμιξη σε εκλογές άλλων χωρών.
Αυτές οι παράμετροι και οι συνακόλουθες κυρώσεις από δυτικές χώρες σημαίνουν ότι ορισμένες κυβερνήσεις διστάζουν να συνεργαστούν στενά με τη Μόσχα στο εμπόριο ή σε ζητήματα άμυνας και, αντίθετα, εστιάζουν σε τομείς όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η ασφάλεια.
Αν δεν αναληφθούν δράσεις για να περιοριστούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ο Αρκτικός Ωκεανός δεν θα έχει καθόλου πάγους κατά την καλοκαιρινή περίοδο πριν από το 2050, ίσως ακόμα και μέσα την επόμενη ή στη μεθεπόμενη δεκαετία, όπως προειδοποίησε με έκθεσή της πέρυσι η Επιτροπή Αμυντικών Υποθέσεων της βρετανικής Βουλής.
«Θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά ταυτόχρονα δεν παραιτούμαστε από πράγματα στα οποία πιστεύουμε και στα οποία έχουμε διαφορετική οπτική», είπε στον Βλ. Πούτιν ο Σουηδός πρωθυπουργός Στέφαν Λόφβεν από το βήμα της συνόδου στην Αγία Πετρούπολη.
Η Μαρί-Άνε Κόνινξ, πρεσβευτής της Ε.Ε. για την Αρκτική, αρνείται ότι οι Βρυξέλλες άργησαν να αντιληφθούν τις δυνατότητες της περιοχής. «Έχουμε εμπλακεί στο ζήτημα της Αρκτικής επί πολλά χρόνια» λέει. «Συνεργαζόμαστε καλά με τη Ρωσία - συνεργαζόμαστε, δεν ανταγωνιζόμαστε». Οι Βρυξέλλες εργάζονται με τη Μόσχα σε διάφορα ζητήματα, από τη διαχείριση αποβλήτων μέχρι την αντιμετώπιση των πυρηνικών αποβλήτων στην περιοχή» προσθέτει. «Οι χώρες - μέλη της Ε.Ε. διαθέτουν τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο» λέει η κυρία Κόνινξ. «Αν υπάρχουν νέες οικονομικές ευκαιρίες, θα χρησιμοποιηθούν».
Νατοϊκά γυμνάσια και πολιτικό παιχνίδι
Η άλλη πλευρά της αντίδρασης της Δύσης φανερώθηκε τον περασμένο Οκτώβριο, όταν στρατιώτες του ΝΑΤΟ με επιθετικά τουφέκια ξεχύθηκαν από τα αποβατικά σκάφη στις ακτές της βόρειας Νορβηγίας. Η επιχείρηση Trident Juncture ήταν η μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση της συμμαχίας από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Η άσκηση έγινε κοντά στα σύνορα της χώρας με τη Ρωσία, διήρκεσε τέσσερις εβδομάδες και συμμετείχαν σε αυτή 50.000 στρατιώτες, 10.000 οχήματα και 250 αεροσκάφη από 31 χώρες.
Η Ρωσία κατήγγειλε την άσκηση ως απόδειξη επιθετικών τάσεων. Σύμφωνα με αναλυτές, το ΝΑΤΟ έδειξε με την Trident Juncture πόσο στα σοβαρά παίρνει τις φιλοδοξίες της Ρωσίας στον παγωμένο Βορρά καθώς και ότι αντιλαμβάνεται πως τα στρατεύματά του χρειάζεται να αποκτήσουν εμπειρία στο πεδίο. Η Ρωσία διεκδικεί και στρατιωτικοποιεί την περιοχή, δήλωσε ο Βρετανός υφυπουργός Άμυνας Γκάβιν Γουίλιαμσον, παρουσιάζοντας τον περασμένο Σεπτέμβριο τη νέα αμυντική στρατηγική της χώρας του για την Αρκτική. «Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε όλους τους αναδυόμενους κινδύνους» είπε. Περίπου 800 Βρετανοί πεζοναύτες εκπαιδεύονται φέτος στη Νορβηγία, ενώ τέσσερα μαχητικά αεροσκάφη τύπου Typhoon περιπολούν τους ουρανούς της Ισλανδίας για πρώτη φορά.
Αναμένεται πως οι ΗΠΑ θα παρουσιάσουν αυτό το καλοκαίρι μια νέα στρατηγική για την Αρκτική, ένα έγγραφο το οποίο, σύμφωνα με το Πεντάγωνο, θα εστιάζει στους τρόπους για την «καλύτερη υπεράσπιση των αμερικανικών εθνικών συμφερόντων και την παροχή ασφάλειας και σταθερότητας στην Αρκτική».
«Η ανάπτυξη από τη Ρωσία των περιοχών της στην Αρκτική (...) συγκεντρώνει τεράστιο ενδιαφέρον και αυτό δημιουργεί ταυτόχρονα δίκαιο και άνισο ανταγωνισμό, που είναι καθαρά πολιτικό παιχνίδι» λέει ο Κονσταντίν Κοσάτσεφ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων στη ρωσική Άνω Βουλή.
Αυτή η πρόκληση για ισορροπία ανάμεσα στην άμυνα και την ανάπτυξη είναι το μεγαλύτερο ζήτημα που αντιμετωπίζει η Ρωσία, λέει ο Κρις Τοόκε, αναλυτής πολιτικών κινδύνων στην εταιρεία συμβούλων GPW. Η Μόσχα βοήθησε τη ρωσική εταιρεία Novatek να εκμεταλλευθεί το φυσικό αέριο της Αρκτικής χαλαρώνοντας το πλαίσιο που προέβλεπε πως μόνο τα πλοία ρωσικού νηολογίου θα μπορούσαν να διασχίζουν τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό, κάτι που περιόριζε τις εξαγωγικές δυνατότητές της. Αλλά ο αναλυτής πιστεύει ότι αυτού του είδους οι κινήσεις θα είναι σπάνιες. «Ως αντίβαρο, θα περίμενα να υπάρξουν απαιτήσεις ασφάλειας σε σχέση με την εμπορική εκμετάλλευση, οπότε αυτή η ένταση και η ανάγκη για την ανάπτυξη υποδομών πιθανώς θα καθυστερήσει την πρόοδο της εμπορικής εκμετάλλευσης μεσοπρόθεσμα» λέει. «Αλλά υπάρχουν αναμφισβήτητα δυνατότητες για ανάπτυξη».
Πηγή: avgi.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου