Γιώργος Στάμκος
Ο γιγαντιαίος Δούναβης είναι ο “Αμαζόνιος της Ευρώπης”. Με έκταση πέντε χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα το Δέλτα του Δούναβη, στις εκβολές του στη Μαύρη Θάλασσα, είναι η τελευταία “ζούγκλα” της ηπείρου μας, με άγρια φύση και ζωή. Είναι ένα καταφύγιο για πολλά σπάνια είδη πουλιών και ζώων. Ένας υδάτινος παράδεισος για την άγρια ζωή. Ένας “παράδεισος” όμως που απειλείται.
Το Δέλτα του Δούναβη απειλείται από τη ρύπανση, τον υπερτροφισμό, την υπεραλίευση και τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η βιοποικιλότητα του Δέλτα του Δούναβη περιορίζεται καθώς, όσο πιο μολυσμένα είναι τα νερά του, τόσο λιγότερα υδρόβια πλάσματα ευημερούν.
Η Τούλτσεα είναι μια ρουμανική πόλη και λιμάνι του Δούναβη,που θεωρείται η πύλη για τον άγριο και υδάτινο κόσμο του Δέλτα. Με πληθυσμό 80.000 κατοίκων η Τούλτσεα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της πολυεθνικής Δοβρουτσάς, μετά την Κωστάντζα.
Είναι μια πόλη-γέφυρα μεταξύ Βαλκανίων και Ανατολικής Ευρώπης. Η Τούλτσεα ή Τούλτσα, όπως την αποκαλούν συχνά, είναι μια μεθοριακή πόλη, καθώς βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Είναι ένα παλιό φρούριο και λιμάνι του Δούναβη, που ζει, αναπνέει και τρέφεται από αυτόν τον ήρεμο υδάτινο γίγαντα. Ο δυναμισμός της Τούλτσεα οφείλεται στο ότι είναι το σημαντικότερο λιμάνι του Δούναβη, τόσο κοντά στο Δέλτα και στις εκβολές του στη Μαύρη Θάλασσα.
Εκτός από πλοία κι εμπορεύματα, ο Δούναβης έφερνε πάντα σε αυτό το φιλόξενο λιμάνι και μια μεγάλη ποικιλία ανθρώπων από Δύση και Ανατολή. Εκτός από τους Ρουμάνους, που είναι και η πλειοψηφία, σήμερα ζουν εδώ Ρώσοι Λιποβάνοι, Τούρκοι, Ουκρανοί, Ρομά και αρκετοί Έλληνες, δίνοντας στην Τούλτσεα έναν κοσμοπολίτικο χαρακτήρα. Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα ανέκαθεν ήταν ο πλούτος αυτού του παραδουνάβιου λιμανιού.
Τόσο ο κοσμοπολιτισμός, όσο και η γεωγραφική θέση της Τούλτσεα, μεταξύ Δούναβη και Μαύρης Θάλασσας, αντανακλάται και στην ποικιλομορφία της κουζίνας της. Αυτό δεν αφήνει ασυγκίνητους τους επισκέπτες και, ειδικά όσους λατρεύουν και τα “γαστριμαργικά ταξίδια”. Η πόλη εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια σ' έναν ανερχόμενο τουριστικό προορισμό.
Αποτελεί πόλο έλξης τουριστών γιατί είναι και η φυσική πύλη για την εξερεύνηση του τεράστιου Δέλτα του Δούναβη, που είναι και ο “Αμαζόνιος της Ευρώπης”. Τουριστικά ποταμόπλοια, που είναι στην ουσία πλωτά ξενοδοχεία, προσφέρουν απολαυστικά ταξίδια στο μεγαλοπρεπή Δούναβη μέχρι τις εκβολές του, στο λιμάνι του Σουλινά στη Μαύρη Θάλασσα. Εκεί που τελειώνει ένας κόσμος κι αρχίζει ένα άλλος...
Παρά τις μελανές σελίδες του παρελθόντος, που ευτυχώς δεν είναι πολλές, η συμβίωση των διαφόρων εθνο-θρησκευτικών ομάδων στη Δοβρουτσά υπήρξε αρμονική και όχι συγκρουσιακή. Κυριαρχούσε πάντα ο σεβασμός στη διαφορετικότητα και η ανεκτικότητα. H παραδουνάβια κουλτούρα μοιάζει ανοικτή και κοσμοπολίτικη. Ταυτόχρονα όμως είναι και μια κουλτούρα των συνόρων και του φράγματος. Του προμαχώνα κατά των κάθε λογής εισβολέων.
Η κοιλάδα του Κάτω Δούναβη είχε μόνιμους νεολιθικούς οικισμούς από την 7η χιλιετία π.Χ.. Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν έναν εξελιγμένο προϊστορικό πολιτισμό, από τους πρώτους στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Οι Έλληνες άποικοι έφτασαν εδώ, όπου σήμερα βρίσκεται η Τούλτσεα, πριν από 27 αιώνες, και ίδρυσαν την Αιγισσό. Σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη ο μυθικός ιδρυτής της πόλης ήταν ο “Αίγισσος ο Κάσπιος”.
Στην Αιγισσό οι Έλληνες ζούσαν μαζί με τους Γέτες και συναλλάσσονταν με το Δακοθρακικό κόσμο. Όταν οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την πόλη και τη Δοβρουτσά, προώθησαν τον Ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και τη λατινική γλώσσα. Οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν την περιοχή της Δοβρουτσάς “Μικρή Σκυθία” και εξαρχής προώθησαν τον εκλατινισμό των κατοίκων της.
Σήμερα αυτή η βαλκανική πόλη και λιμάνι του Δούναβη μοιάζει με μείγμα όλων των πολιτισμικών στοιχείων, που τα κύματα της Ιστορίας εναπόθεσαν στις όχθες της. Ο ορθόδοξος ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου είναι και η παλιότερη ελληνική εκκλησία της Τούλτσεας. Κτισμένος το 1848 σε νεοκλασικό ρυθμό, με κιονόκρανα και μαιάνδρους,αυτός ο ναός έζησε αρκετές δεκαετίες έχοντας ως γλώσσα λατρείας της αποκλειστικά την Ελληνική. Κτίστηκε με δωρεές Ελλήνων εμπόρων, μεταφορέων και πλοιοκτητών, που τα πλοία τους διέσχιζαν το Δούναβη μεταφέροντας δημητριακά προς τη Μεσόγειο. Αυτή η εκκλησία υπήρξε ο πυρήνας της ελληνικής κοινότητας. Σήμερα οι εναπομείναντες Έλληνες συνεχίζουν να εκκλησιάζονται εδώ, μαζί με τους Ρουμάνους ομόδοξούς τους.
Με παρουσία εδώ και 27 αιώνες, οι Έλληνες συνέβαλαν καθοριστικά στο πολύχρωμο εθνο-θρησκευτικό ψηφιδωτό της Δοβρουτσάς, που είναι ανεκτικό στη διαφορετικότητα. Η Τούλτσεα είναι μια πόλη γεμάτη ζωντάνια και με μια ρομαντική προκυμαία κατάλληλη για περιπάτους δίπλα στο Δούναβη. Γι' αυτό κι έχει εξελιχθεί σε τουριστικό προορισμό.
Καθώς οι ελληνο-ρουμανικές σχέσεις γνωρίζουν μια νέα περίοδο άνθησης, οικονομικής και πολιτιστικής, η Ελληνική Κοινότητα Τούλτσεας γίνεται όλο και πιο δραστήρια. Οι άλλες κοινότητες διατηρούν στενές φιλικές σχέσεις με τους Έλληνες της Τούλτσεας. Η ελληνορουμανική φιλία είναι σφυρηλατημένη από αιώνες κοινής ιστορίας, πολιτισμού και θρησκευτικής παράδοσης. Σήμερα οι στενές οικονομικές σχέσεις, οι μεγάλες ελληνικές επενδύσεις στη Ρουμανία, καθώς και η συμμετοχή των δύο χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επιταχύνουν το βηματισμό αυτής της φιλίας.
Τον 19ο αιώνα Έλληνες έμποροι κι εφοπλιστές άρχισαν να εγκαθίστανται στην Τούλτσεα. Σήμερα οι ελληνικές επιχειρήσεις καταλαμβάνουν την έβδομη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στη Ρουμανία. Αυτή η οικονομική άνθηση των ελληνορουμανικών σχέσεων ενισχύει και το γόητρο της Ελληνικής Κοινότητας, πολλά μέλη της οποίας είναι τέκνα μεικτών γάμων. Μέχρι το 1990 οι Έλληνες της Ρουμανίας ήταν αποκομμένοι από την Ελλάδα. Για πολλούς μια επίσκεψη στη μητέρα πατρίδα ήταν ένα όνειρο...
Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου η Ελληνική Κοινότητα Τούλτσεας είχε γνωρίσει μια αναλαμπή, αλλά έπεσε σε λήθαργο κατά τη σκοτεινή περίοδο του Τσαουσέσκου. Μετά το 1990, όμως, ξαναζωντάνεψε και πάλι.
Το 1863 καταγράφονται στην Τούλτσεα πάνω από τρεις χιλιάδες Έλληνες, κυρίως από Κυκλάδες και Ιόνιο. Αρκετοί από αυτούς απέκτησαν εδώ περιουσίες και κατέληξαν εύποροι, στολίζοντας την πόλη με τις πολυτελείς κατοικίες τους. Ορισμένες από αυτές τις ελληνικές οικίες του 19ου αιώνα διασώζονται ακόμη. Συνήθως ξεχωρίζουν με το νεοκλασικό αρχιτεκτονικό τους ρυθμό και το ντεκόρ της Μπελ Επόκ.
Πραγματικό κόσμημα για την Τούλτσεα αποτελεί η “Οικία Αβραμίδη” στην ελληνική συνοικία της πόλης. Κτίστηκε στα τέλη του Δέκατου Ένατου Αιώνα, από Ιταλούς τεχνίτες, σε νεοκλασικό και εκλεκτικιστικό αρχιτεκτονικό στυλ. Αυτή η πολυτελής οικία, τα έπιπλα της οποίας ήρθαν από τη Βιέννη, ήταν σύμβολο πλούτου για την Τούλτσεα. Παρέμεινε στην κατοχή της οικογένειας Αβραμίδη μέχρι την “εθνικοποίηση” της, τη δεκαετία του 1950. Σήμερα λειτουργεί ως μουσείο τέχνης και “Άρτ Καφέ”, όπου διοργανώνονται πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Η Τούλτσεα της Ρουμανίας, που βρίσκεται στην αρχή του Δέλτα του Δούναβη, φιλοξενεί και το “Μουσείο του Δέλτα”, που στεγάζεται σ' ένα νεόδμητο κτίριο στο κέντρο της πόλης. Στα εκθετήρια και στα ενυδρεία του παρουσιάζεται η χλωρίδα και η πανίδα των τεράστιων εκβολών του Δούναβη. To παλιό Μουσείο του Δέλτα, στεγαζόταν σ' ένα τεράστιο αρχοντικό που ανήκε σ' ένα πλούσιο Έλληνα εφοπλιστή της πόλης. Το νέο μουσείο, που εγκαινιάστηκε το 2009, παρουσιάζει την πλούσια βιόσφαιρα του Δέλτα του Δούναβη.
Ο Δούναβης βρίσκεται σε διαρκή κίνηση. Πλημμύρες και ξηρασία διαμορφώνουν τη ροή του. Αυτό ο υδάτινος γίγαντας διαμόρφωσε το περιβάλλον στο διάβα του. Το σημερινό Δέλτα είναι αποτέλεσμα χιλιετιών συνεχόμενων προσχώσεων, που άλλαξαν το χάρτη της περιοχής. Στην αρχαιότητα το Δέλτα ήταν πιο μικρό και είχε έξι στόμια.
Το Δέλτα του Δούναβη είναι καταφύγιο για την άγρια ζωή, καθώς δεν υπάρχουν πολλοί θηρευτές εδώ. Είναι όμως ένας αμφίβιος κόσμος που απειλείται. Το Δέλτα είναι πολύ σημαντικό για την αναπαραγωγή των υδρόβιων κι αποδημητικών πτηνών, όπως είναι οι Πελεκάνοι, που γεννούν την άνοιξη τα αυγά τους εδώ.
Για μια σειρά από ζώα το Δέλτα του Δούναβη είναι ένας “υδάτινος παράδεισος”. Στο μουσείο εκτίθενται αντικείμενα της παραδοσιακής αλιείας στο Δούναβη. Στα ενυδρεία του φιλοξενούνται πολλά είδη σπάνιων ψαριών του ποταμού.
Ανάμεσα τους ξεχωρίζει ένα θρυλικό ψάρι. Με το μεγάλο του μέγεθος και τη σχεδόν προϊστορική του εμφάνιση, ο οξύρρυγχος Μπελούγκα, που κάποτε ευημερούσε στα νερά του Δούναβη, σήμερα είναι ένα είδος υπό εξαφάνιση. Ο Οξύρρυγχος μπελούγκα, αυτό το γιγαντιαίο ψάρι με το άφθονο πολύτιμο χαβιάρι στα σωθικά του, κυνηγήθηκε άγρια, είναι υπό εξαφάνιση και γι' αυτό προστατεύεται.
Ο Δούναβης διαρρέει το κεντροευρωπαϊκό λεκανοπέδιο ως τη Μαύρη Θάλασσα, όπως κάποτε διέρρεε την περιοχή ο κοσμοπολιτισμός. Η τεράστια λεκάνη απορροής του Δούναβη αντιστοιχεί στο 10% της ευρωπαϊκής ηπείρου! Εκτός από αμμοχάλικα από τις Άλπεις, που καταλήγουν στη Μαύρη Θάλασσα, ο Δούναβης μεταφέρει, δυστυχώς, και απορρίμματα και ρύπανση.
Το παραδουνάβιο λιμάνι της Τούλτσεα αποτελεί την ιδανική βάση εξόρμησης για την εξερεύνηση του Δέλτα. Έστω κι αν αυτή έχει στην εποχή μας τη μορφή μιας οικοτουριστικής περιήγησης, με ταχύπλοο καθώς στο Δέλτα δεν υπάρχουν δρόμοι, ούτε και πρατήρια καυσίμων. Ο λεγόμενος “ήπιος τουρισμός”, που δεν επηρεάζει αρνητικά το περιβάλλον των προστατευομένων περιοχών, γνωρίζει άνθηση τα τελευταία χρόνια.
Το Δέλτα είναι ένας αμφίβιος κόσμος, μεταξύ ξηράς, ποταμού και θάλασσας. Εδώ, σ' αυτό το καταφύγιο για την άγρια ζωή, οι άνθρωποι ζουν χάρη στον πλούτο και τη γενναιοδωρία του ποταμού. Τα νερά γίνονται υφάλμυρα, με λιμνοθάλασσες θολές. Οι καλαμιώνες ερωτοτροπούν με τον άνεμο, αλλά σε χαλαρώνουν.
Στην περιοχή του Δέλτα, εκτός από Ρουμάνους ζούνε εδώ και δύο αιώνες και οι Ρωσόφωνοι Λιποβάνοι ή Παλαιόπιστοι, που κατέφυγαν εδώ έπειτα από τις μεταρρυθμίσεις που επέβαλε στη ρωσική ορθόδοξη εκκλησία ο Τσάρος Πέτρος ο Μέγας. Παραδοσιακά η κύρια δραστηριότητα των Λιποβάνων ήταν το ψάρεμα στο Δέλτα του Δούναβη και στις γειτονικές λιμνοθάλασσες.
Πριν από δύο αιώνες Ρωσόφωνοι Λιποβάνοι ίδρυσαν πολλά χωριά μέσα και γύρω από το Δέλτα του Δούναβη, όπως η Ζουριλόφκα, το Σφάντου Γκεόργκιου κ.ά. Οι Λιποβάνοι, που δεν ξεπερνούν τις 20.000 κρατούν ακόμη ζωντανές τις παραδόσεις τους. Η μουσική, το τραγούδι, ο χορός, το ντύσιμο και η γλώσσα τους θυμίζουν την παλαιά Ρωσία από την οποία και έφυγαν πριν από δυόμισι αιώνες. Οι Λιποβάνοι κατέφυγαν στη Δοβρουτσά, επειδή διαφωνούσαν με τις εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις στη Ρωσία. Ήταν υπερσυντηρητικοί που ήθελαν να κρατήσουν τις παλιές ορθόδοξες παραδόσεις. Το όνομά τους προέρχεται από το “Φιλίπποβτσι”, που σημαίνει “οπαδοί του μοναχού Φιλίππου”. Οι Λιποβάνοι ονομάζονται και “Παλαιόπιστοι” (starovernici).
Μέχρι πρόσφατα οι Λιποβάνοι κυριολεκτικά ζούσαν μέσα στα νερά του Δέλτα, σε καλαμόσκεπα σπίτια, ψαρεύοντας με τις μαύρες βάρκες τους. Ωστόσο τα ψάρια έχουν λιγοστεύσει πλέον επικίνδυνα στο Δέλτα του Δούναβη.
Είναι μια υδρόβια περιοχή ιδανική για οικοτουρισμό. Για ένα βιώσιμο μοντέλο που συντονίζεται με τους ρυθμούς της Φύσης. Οι ντόπιοι κάτοικοι αυτού του υδροβιότοπου εγκαταλείπουν το ψάρεμα και στρέφονται στο λεγόμενο “αργό τουρισμό”.Το έπος του Δέλτα είναι οι ανώνυμες ιστορίες που εξελίσσονται μέσα στους καλαμιώνες και πάνω στις βάρκες των ψαράδων...
Το Δέλτα του Δούναβη είναι μια τεράστια διάλυση: διακλαδώσεις, παρακλάδια και ρυάκια που σκορπίζουν εδώ κι εκεί σαν τις αρτηρίες και τις φλέβες του σώματός μας. Οι ηπειρωτικές υδάτινες οδοί τροφοδοτούν μια σειρά από οικοσυστήματα, που στηρίζουν μια μεγάλη ποικιλία ζωής, ενώ τόνοι ιζημάτων χύνονται καθημερινά στη Μαύρη Θάλασσα...
Το Δέλτα είναι μια τεράστια υδάτινη ζούγκλα, έκτασης πέντε χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, που φιλοξενεί τριακόσια είδη πουλιών, τριάντα είδη θηλαστικών και χιλιάδες είδη φυτών. Σ' αυτόν τον καταπράσινο οικότοπο, με τα υδάτινα μονοπάτια που διασταυρώνονται, εύκολα χάνεις τον προσανατολισμό σου. Ωστόσο, όλοι οι υδάτινοι δρόμοι ξεκινούν από την Τούλτσεα.
Από εκεί μπορεί να διασχίσει κανείς ένα από τα κυριότερα τεχνητά κανάλια του Δέλτα του Δούναβη και να κατευθυνθεί προς το στόμιο αυτού του υδάτινου γίγαντα, λίγο πριν εκβάλει και διαλυθεί στη Μαύρη Θάλασσα.
Προς το μικρό αλλά στρατηγικό λιμάνι του Σουλινά, που βρίσκεται στην άκρη αυτού του τεράστιου αμφίβιου κόσμου. Ο Δούναβης, τιθασευμένος πλέον, κυλά αργά προς το τέρμα του. Προς τον Σουλινά: το Σημείο-Μηδέν.
Ο Σουλινάς είναι το τέλος μιας μεγάλης υδάτινης διαδρομής. Από το Μέλαινα Δρυμό της Γερμανίας, όπου πηγάζει ο Δούναβης, ως τις εκβολές του στη Μαύρη Θάλασσα. Είναι το λιμάνι που συνδέει τον ποταμό με τη θάλασσα. Ωστόσο η πόλη μοιάζει πλέον αφοπλισμένη, βυθισμένη σε μια ύπνωση. Σα να βρίσκεται σε μια παρατεταμένη ανάρρωση από κάποια συμφορά του παρελθόντος. Ενός παρελθόντος έντονα εμποτισμένου στο ελληνικό στοιχείο, καθώς στα τέλη του 19ου οι Έλληνες ήταν η πλειοψηφία σε αυτό το λιμάνι του Δέλτα.
Αφήνουμε και τον Δούναβη, αυτόν τον καλόβολο υδάτινο γίγαντα του ταξιδιού και της λησμονιάς. Είναι ένας ποταμός που χωρίζει κι ενώνει μια ολόκληρη ήπειρο. Ένας ποταμός είναι ένα ολοζώντανο εργαστήριο μέσα στο οποίο πειραματίζεται συνεχώς η Φύση. Εμείς δεν είμαστε παρά οι παρατηρητές του...
*Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος.
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Ο γιγαντιαίος Δούναβης είναι ο “Αμαζόνιος της Ευρώπης”. Με έκταση πέντε χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα το Δέλτα του Δούναβη, στις εκβολές του στη Μαύρη Θάλασσα, είναι η τελευταία “ζούγκλα” της ηπείρου μας, με άγρια φύση και ζωή. Είναι ένα καταφύγιο για πολλά σπάνια είδη πουλιών και ζώων. Ένας υδάτινος παράδεισος για την άγρια ζωή. Ένας “παράδεισος” όμως που απειλείται.
Το Δέλτα του Δούναβη απειλείται από τη ρύπανση, τον υπερτροφισμό, την υπεραλίευση και τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η βιοποικιλότητα του Δέλτα του Δούναβη περιορίζεται καθώς, όσο πιο μολυσμένα είναι τα νερά του, τόσο λιγότερα υδρόβια πλάσματα ευημερούν.
Τούλτσεα: η πύλη προς τον υδάτινο κόσμο του Δέλτα
Η Τούλτσεα είναι μια ρουμανική πόλη και λιμάνι του Δούναβη,που θεωρείται η πύλη για τον άγριο και υδάτινο κόσμο του Δέλτα. Με πληθυσμό 80.000 κατοίκων η Τούλτσεα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της πολυεθνικής Δοβρουτσάς, μετά την Κωστάντζα.
Είναι μια πόλη-γέφυρα μεταξύ Βαλκανίων και Ανατολικής Ευρώπης. Η Τούλτσεα ή Τούλτσα, όπως την αποκαλούν συχνά, είναι μια μεθοριακή πόλη, καθώς βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Είναι ένα παλιό φρούριο και λιμάνι του Δούναβη, που ζει, αναπνέει και τρέφεται από αυτόν τον ήρεμο υδάτινο γίγαντα. Ο δυναμισμός της Τούλτσεα οφείλεται στο ότι είναι το σημαντικότερο λιμάνι του Δούναβη, τόσο κοντά στο Δέλτα και στις εκβολές του στη Μαύρη Θάλασσα.
Εκτός από πλοία κι εμπορεύματα, ο Δούναβης έφερνε πάντα σε αυτό το φιλόξενο λιμάνι και μια μεγάλη ποικιλία ανθρώπων από Δύση και Ανατολή. Εκτός από τους Ρουμάνους, που είναι και η πλειοψηφία, σήμερα ζουν εδώ Ρώσοι Λιποβάνοι, Τούρκοι, Ουκρανοί, Ρομά και αρκετοί Έλληνες, δίνοντας στην Τούλτσεα έναν κοσμοπολίτικο χαρακτήρα. Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα ανέκαθεν ήταν ο πλούτος αυτού του παραδουνάβιου λιμανιού.
Τόσο ο κοσμοπολιτισμός, όσο και η γεωγραφική θέση της Τούλτσεα, μεταξύ Δούναβη και Μαύρης Θάλασσας, αντανακλάται και στην ποικιλομορφία της κουζίνας της. Αυτό δεν αφήνει ασυγκίνητους τους επισκέπτες και, ειδικά όσους λατρεύουν και τα “γαστριμαργικά ταξίδια”. Η πόλη εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια σ' έναν ανερχόμενο τουριστικό προορισμό.
Αποτελεί πόλο έλξης τουριστών γιατί είναι και η φυσική πύλη για την εξερεύνηση του τεράστιου Δέλτα του Δούναβη, που είναι και ο “Αμαζόνιος της Ευρώπης”. Τουριστικά ποταμόπλοια, που είναι στην ουσία πλωτά ξενοδοχεία, προσφέρουν απολαυστικά ταξίδια στο μεγαλοπρεπή Δούναβη μέχρι τις εκβολές του, στο λιμάνι του Σουλινά στη Μαύρη Θάλασσα. Εκεί που τελειώνει ένας κόσμος κι αρχίζει ένα άλλος...
Μια κοσμοπολίτικη παραδουνάβια κουλτούρα
Παρά τις μελανές σελίδες του παρελθόντος, που ευτυχώς δεν είναι πολλές, η συμβίωση των διαφόρων εθνο-θρησκευτικών ομάδων στη Δοβρουτσά υπήρξε αρμονική και όχι συγκρουσιακή. Κυριαρχούσε πάντα ο σεβασμός στη διαφορετικότητα και η ανεκτικότητα. H παραδουνάβια κουλτούρα μοιάζει ανοικτή και κοσμοπολίτικη. Ταυτόχρονα όμως είναι και μια κουλτούρα των συνόρων και του φράγματος. Του προμαχώνα κατά των κάθε λογής εισβολέων.
Η κοιλάδα του Κάτω Δούναβη είχε μόνιμους νεολιθικούς οικισμούς από την 7η χιλιετία π.Χ.. Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν έναν εξελιγμένο προϊστορικό πολιτισμό, από τους πρώτους στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Οι Έλληνες άποικοι έφτασαν εδώ, όπου σήμερα βρίσκεται η Τούλτσεα, πριν από 27 αιώνες, και ίδρυσαν την Αιγισσό. Σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη ο μυθικός ιδρυτής της πόλης ήταν ο “Αίγισσος ο Κάσπιος”.
Στην Αιγισσό οι Έλληνες ζούσαν μαζί με τους Γέτες και συναλλάσσονταν με το Δακοθρακικό κόσμο. Όταν οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την πόλη και τη Δοβρουτσά, προώθησαν τον Ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και τη λατινική γλώσσα. Οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν την περιοχή της Δοβρουτσάς “Μικρή Σκυθία” και εξαρχής προώθησαν τον εκλατινισμό των κατοίκων της.
Σήμερα αυτή η βαλκανική πόλη και λιμάνι του Δούναβη μοιάζει με μείγμα όλων των πολιτισμικών στοιχείων, που τα κύματα της Ιστορίας εναπόθεσαν στις όχθες της. Ο ορθόδοξος ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου είναι και η παλιότερη ελληνική εκκλησία της Τούλτσεας. Κτισμένος το 1848 σε νεοκλασικό ρυθμό, με κιονόκρανα και μαιάνδρους,αυτός ο ναός έζησε αρκετές δεκαετίες έχοντας ως γλώσσα λατρείας της αποκλειστικά την Ελληνική. Κτίστηκε με δωρεές Ελλήνων εμπόρων, μεταφορέων και πλοιοκτητών, που τα πλοία τους διέσχιζαν το Δούναβη μεταφέροντας δημητριακά προς τη Μεσόγειο. Αυτή η εκκλησία υπήρξε ο πυρήνας της ελληνικής κοινότητας. Σήμερα οι εναπομείναντες Έλληνες συνεχίζουν να εκκλησιάζονται εδώ, μαζί με τους Ρουμάνους ομόδοξούς τους.
Ο Ελληνισμός της Τούλτσεα
Με παρουσία εδώ και 27 αιώνες, οι Έλληνες συνέβαλαν καθοριστικά στο πολύχρωμο εθνο-θρησκευτικό ψηφιδωτό της Δοβρουτσάς, που είναι ανεκτικό στη διαφορετικότητα. Η Τούλτσεα είναι μια πόλη γεμάτη ζωντάνια και με μια ρομαντική προκυμαία κατάλληλη για περιπάτους δίπλα στο Δούναβη. Γι' αυτό κι έχει εξελιχθεί σε τουριστικό προορισμό.
Καθώς οι ελληνο-ρουμανικές σχέσεις γνωρίζουν μια νέα περίοδο άνθησης, οικονομικής και πολιτιστικής, η Ελληνική Κοινότητα Τούλτσεας γίνεται όλο και πιο δραστήρια. Οι άλλες κοινότητες διατηρούν στενές φιλικές σχέσεις με τους Έλληνες της Τούλτσεας. Η ελληνορουμανική φιλία είναι σφυρηλατημένη από αιώνες κοινής ιστορίας, πολιτισμού και θρησκευτικής παράδοσης. Σήμερα οι στενές οικονομικές σχέσεις, οι μεγάλες ελληνικές επενδύσεις στη Ρουμανία, καθώς και η συμμετοχή των δύο χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επιταχύνουν το βηματισμό αυτής της φιλίας.
Τον 19ο αιώνα Έλληνες έμποροι κι εφοπλιστές άρχισαν να εγκαθίστανται στην Τούλτσεα. Σήμερα οι ελληνικές επιχειρήσεις καταλαμβάνουν την έβδομη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στη Ρουμανία. Αυτή η οικονομική άνθηση των ελληνορουμανικών σχέσεων ενισχύει και το γόητρο της Ελληνικής Κοινότητας, πολλά μέλη της οποίας είναι τέκνα μεικτών γάμων. Μέχρι το 1990 οι Έλληνες της Ρουμανίας ήταν αποκομμένοι από την Ελλάδα. Για πολλούς μια επίσκεψη στη μητέρα πατρίδα ήταν ένα όνειρο...
Η Ελληνική Κοινότητα Τούλτσεας
Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου η Ελληνική Κοινότητα Τούλτσεας είχε γνωρίσει μια αναλαμπή, αλλά έπεσε σε λήθαργο κατά τη σκοτεινή περίοδο του Τσαουσέσκου. Μετά το 1990, όμως, ξαναζωντάνεψε και πάλι.
Το 1863 καταγράφονται στην Τούλτσεα πάνω από τρεις χιλιάδες Έλληνες, κυρίως από Κυκλάδες και Ιόνιο. Αρκετοί από αυτούς απέκτησαν εδώ περιουσίες και κατέληξαν εύποροι, στολίζοντας την πόλη με τις πολυτελείς κατοικίες τους. Ορισμένες από αυτές τις ελληνικές οικίες του 19ου αιώνα διασώζονται ακόμη. Συνήθως ξεχωρίζουν με το νεοκλασικό αρχιτεκτονικό τους ρυθμό και το ντεκόρ της Μπελ Επόκ.
Πραγματικό κόσμημα για την Τούλτσεα αποτελεί η “Οικία Αβραμίδη” στην ελληνική συνοικία της πόλης. Κτίστηκε στα τέλη του Δέκατου Ένατου Αιώνα, από Ιταλούς τεχνίτες, σε νεοκλασικό και εκλεκτικιστικό αρχιτεκτονικό στυλ. Αυτή η πολυτελής οικία, τα έπιπλα της οποίας ήρθαν από τη Βιέννη, ήταν σύμβολο πλούτου για την Τούλτσεα. Παρέμεινε στην κατοχή της οικογένειας Αβραμίδη μέχρι την “εθνικοποίηση” της, τη δεκαετία του 1950. Σήμερα λειτουργεί ως μουσείο τέχνης και “Άρτ Καφέ”, όπου διοργανώνονται πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Το “Μουσείο του Δέλτα”
Η Τούλτσεα της Ρουμανίας, που βρίσκεται στην αρχή του Δέλτα του Δούναβη, φιλοξενεί και το “Μουσείο του Δέλτα”, που στεγάζεται σ' ένα νεόδμητο κτίριο στο κέντρο της πόλης. Στα εκθετήρια και στα ενυδρεία του παρουσιάζεται η χλωρίδα και η πανίδα των τεράστιων εκβολών του Δούναβη. To παλιό Μουσείο του Δέλτα, στεγαζόταν σ' ένα τεράστιο αρχοντικό που ανήκε σ' ένα πλούσιο Έλληνα εφοπλιστή της πόλης. Το νέο μουσείο, που εγκαινιάστηκε το 2009, παρουσιάζει την πλούσια βιόσφαιρα του Δέλτα του Δούναβη.
Ο Δούναβης βρίσκεται σε διαρκή κίνηση. Πλημμύρες και ξηρασία διαμορφώνουν τη ροή του. Αυτό ο υδάτινος γίγαντας διαμόρφωσε το περιβάλλον στο διάβα του. Το σημερινό Δέλτα είναι αποτέλεσμα χιλιετιών συνεχόμενων προσχώσεων, που άλλαξαν το χάρτη της περιοχής. Στην αρχαιότητα το Δέλτα ήταν πιο μικρό και είχε έξι στόμια.
Το Δέλτα του Δούναβη είναι καταφύγιο για την άγρια ζωή, καθώς δεν υπάρχουν πολλοί θηρευτές εδώ. Είναι όμως ένας αμφίβιος κόσμος που απειλείται. Το Δέλτα είναι πολύ σημαντικό για την αναπαραγωγή των υδρόβιων κι αποδημητικών πτηνών, όπως είναι οι Πελεκάνοι, που γεννούν την άνοιξη τα αυγά τους εδώ.
Για μια σειρά από ζώα το Δέλτα του Δούναβη είναι ένας “υδάτινος παράδεισος”. Στο μουσείο εκτίθενται αντικείμενα της παραδοσιακής αλιείας στο Δούναβη. Στα ενυδρεία του φιλοξενούνται πολλά είδη σπάνιων ψαριών του ποταμού.
Ανάμεσα τους ξεχωρίζει ένα θρυλικό ψάρι. Με το μεγάλο του μέγεθος και τη σχεδόν προϊστορική του εμφάνιση, ο οξύρρυγχος Μπελούγκα, που κάποτε ευημερούσε στα νερά του Δούναβη, σήμερα είναι ένα είδος υπό εξαφάνιση. Ο Οξύρρυγχος μπελούγκα, αυτό το γιγαντιαίο ψάρι με το άφθονο πολύτιμο χαβιάρι στα σωθικά του, κυνηγήθηκε άγρια, είναι υπό εξαφάνιση και γι' αυτό προστατεύεται.
Στον αμφίβιο κόσμο του Δέλτα
Ο Δούναβης διαρρέει το κεντροευρωπαϊκό λεκανοπέδιο ως τη Μαύρη Θάλασσα, όπως κάποτε διέρρεε την περιοχή ο κοσμοπολιτισμός. Η τεράστια λεκάνη απορροής του Δούναβη αντιστοιχεί στο 10% της ευρωπαϊκής ηπείρου! Εκτός από αμμοχάλικα από τις Άλπεις, που καταλήγουν στη Μαύρη Θάλασσα, ο Δούναβης μεταφέρει, δυστυχώς, και απορρίμματα και ρύπανση.
Το παραδουνάβιο λιμάνι της Τούλτσεα αποτελεί την ιδανική βάση εξόρμησης για την εξερεύνηση του Δέλτα. Έστω κι αν αυτή έχει στην εποχή μας τη μορφή μιας οικοτουριστικής περιήγησης, με ταχύπλοο καθώς στο Δέλτα δεν υπάρχουν δρόμοι, ούτε και πρατήρια καυσίμων. Ο λεγόμενος “ήπιος τουρισμός”, που δεν επηρεάζει αρνητικά το περιβάλλον των προστατευομένων περιοχών, γνωρίζει άνθηση τα τελευταία χρόνια.
Το Δέλτα είναι ένας αμφίβιος κόσμος, μεταξύ ξηράς, ποταμού και θάλασσας. Εδώ, σ' αυτό το καταφύγιο για την άγρια ζωή, οι άνθρωποι ζουν χάρη στον πλούτο και τη γενναιοδωρία του ποταμού. Τα νερά γίνονται υφάλμυρα, με λιμνοθάλασσες θολές. Οι καλαμιώνες ερωτοτροπούν με τον άνεμο, αλλά σε χαλαρώνουν.
Λιποβάνοι: ο παράξενος λαός του Δέλτα
Στην περιοχή του Δέλτα, εκτός από Ρουμάνους ζούνε εδώ και δύο αιώνες και οι Ρωσόφωνοι Λιποβάνοι ή Παλαιόπιστοι, που κατέφυγαν εδώ έπειτα από τις μεταρρυθμίσεις που επέβαλε στη ρωσική ορθόδοξη εκκλησία ο Τσάρος Πέτρος ο Μέγας. Παραδοσιακά η κύρια δραστηριότητα των Λιποβάνων ήταν το ψάρεμα στο Δέλτα του Δούναβη και στις γειτονικές λιμνοθάλασσες.
Πριν από δύο αιώνες Ρωσόφωνοι Λιποβάνοι ίδρυσαν πολλά χωριά μέσα και γύρω από το Δέλτα του Δούναβη, όπως η Ζουριλόφκα, το Σφάντου Γκεόργκιου κ.ά. Οι Λιποβάνοι, που δεν ξεπερνούν τις 20.000 κρατούν ακόμη ζωντανές τις παραδόσεις τους. Η μουσική, το τραγούδι, ο χορός, το ντύσιμο και η γλώσσα τους θυμίζουν την παλαιά Ρωσία από την οποία και έφυγαν πριν από δυόμισι αιώνες. Οι Λιποβάνοι κατέφυγαν στη Δοβρουτσά, επειδή διαφωνούσαν με τις εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις στη Ρωσία. Ήταν υπερσυντηρητικοί που ήθελαν να κρατήσουν τις παλιές ορθόδοξες παραδόσεις. Το όνομά τους προέρχεται από το “Φιλίπποβτσι”, που σημαίνει “οπαδοί του μοναχού Φιλίππου”. Οι Λιποβάνοι ονομάζονται και “Παλαιόπιστοι” (starovernici).
Μέχρι πρόσφατα οι Λιποβάνοι κυριολεκτικά ζούσαν μέσα στα νερά του Δέλτα, σε καλαμόσκεπα σπίτια, ψαρεύοντας με τις μαύρες βάρκες τους. Ωστόσο τα ψάρια έχουν λιγοστεύσει πλέον επικίνδυνα στο Δέλτα του Δούναβη.
Είναι μια υδρόβια περιοχή ιδανική για οικοτουρισμό. Για ένα βιώσιμο μοντέλο που συντονίζεται με τους ρυθμούς της Φύσης. Οι ντόπιοι κάτοικοι αυτού του υδροβιότοπου εγκαταλείπουν το ψάρεμα και στρέφονται στο λεγόμενο “αργό τουρισμό”.Το έπος του Δέλτα είναι οι ανώνυμες ιστορίες που εξελίσσονται μέσα στους καλαμιώνες και πάνω στις βάρκες των ψαράδων...
Μια υδάτινη ζούγκλα
Το Δέλτα του Δούναβη είναι μια τεράστια διάλυση: διακλαδώσεις, παρακλάδια και ρυάκια που σκορπίζουν εδώ κι εκεί σαν τις αρτηρίες και τις φλέβες του σώματός μας. Οι ηπειρωτικές υδάτινες οδοί τροφοδοτούν μια σειρά από οικοσυστήματα, που στηρίζουν μια μεγάλη ποικιλία ζωής, ενώ τόνοι ιζημάτων χύνονται καθημερινά στη Μαύρη Θάλασσα...
Το Δέλτα είναι μια τεράστια υδάτινη ζούγκλα, έκτασης πέντε χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, που φιλοξενεί τριακόσια είδη πουλιών, τριάντα είδη θηλαστικών και χιλιάδες είδη φυτών. Σ' αυτόν τον καταπράσινο οικότοπο, με τα υδάτινα μονοπάτια που διασταυρώνονται, εύκολα χάνεις τον προσανατολισμό σου. Ωστόσο, όλοι οι υδάτινοι δρόμοι ξεκινούν από την Τούλτσεα.
Σουλινάς: το Σημείο-Μηδέν του Δούναβη
Από εκεί μπορεί να διασχίσει κανείς ένα από τα κυριότερα τεχνητά κανάλια του Δέλτα του Δούναβη και να κατευθυνθεί προς το στόμιο αυτού του υδάτινου γίγαντα, λίγο πριν εκβάλει και διαλυθεί στη Μαύρη Θάλασσα.
Προς το μικρό αλλά στρατηγικό λιμάνι του Σουλινά, που βρίσκεται στην άκρη αυτού του τεράστιου αμφίβιου κόσμου. Ο Δούναβης, τιθασευμένος πλέον, κυλά αργά προς το τέρμα του. Προς τον Σουλινά: το Σημείο-Μηδέν.
Ο Σουλινάς είναι το τέλος μιας μεγάλης υδάτινης διαδρομής. Από το Μέλαινα Δρυμό της Γερμανίας, όπου πηγάζει ο Δούναβης, ως τις εκβολές του στη Μαύρη Θάλασσα. Είναι το λιμάνι που συνδέει τον ποταμό με τη θάλασσα. Ωστόσο η πόλη μοιάζει πλέον αφοπλισμένη, βυθισμένη σε μια ύπνωση. Σα να βρίσκεται σε μια παρατεταμένη ανάρρωση από κάποια συμφορά του παρελθόντος. Ενός παρελθόντος έντονα εμποτισμένου στο ελληνικό στοιχείο, καθώς στα τέλη του 19ου οι Έλληνες ήταν η πλειοψηφία σε αυτό το λιμάνι του Δέλτα.
Αφήνουμε και τον Δούναβη, αυτόν τον καλόβολο υδάτινο γίγαντα του ταξιδιού και της λησμονιάς. Είναι ένας ποταμός που χωρίζει κι ενώνει μια ολόκληρη ήπειρο. Ένας ποταμός είναι ένα ολοζώντανο εργαστήριο μέσα στο οποίο πειραματίζεται συνεχώς η Φύση. Εμείς δεν είμαστε παρά οι παρατηρητές του...
*Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος.
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου