Του Νίκου Αραπάκη
Είναι μέρες τώρα που προσπαθώ να γράψω για τις εξελίξεις. Όμως, κάθε που ξεκινούσα και έγραφα λίγες αράδες, τα γεγονότα ανέτρεπαν τα όσα γνωρίζαμε. Μέχρι που κάποια στιγμή, η συμφωνία ολοκληρώθηκε και, πλέον, έχουμε σαφή εικόνα για το τι μας περιμένει.
Πριν ασχοληθούμε με την καινούργια συμφωνία, νομίζω ότι είναι ώρα να κάνουμε μια μικρή αποτίμηση της διαπραγματευτικής προσπάθειας του ΣΥΡΙΖΑ, μιας και πλέον έχουμε τα περισσότερα στοιχεία. Λείπουν, βέβαια, κάποια, τα οποία θα τα μάθουμε εν καιρώ, αλλά και με αυτά που έχουμε στα χέρια μας μπορούμε να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η έλλειψη εναλλακτικού σχεδίου.
Το περιβόητο plan B. Προφανώς, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ήταν πεπεισμένη ότι δεν χρειάζεται, ότι θα καταφέρει αυτό που έλεγε από την αρχή «έντιμη συμφωνία, παραμονή εντός του ευρώ». Μολονότι δεν μπορώ να γνωρίζω πού βάσιζε αυτή της την αισιοδοξία, η πεποίθησή μου είναι ότι κάποιες επαφές με διάφορους ευρωπαίους αξιωματούχους προ των εκλογών, έπεισαν τον πρωθυπουργό και κάποια από τα κορυφαία στελέχη ότι μια συμφωνία με όρους καλύτερους από αυτούς των προηγούμενων μνημονίων είναι εφικτή.
Εγκληματικό λάθος. Ασυγχώρητο. Διότι όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, οι Γερμανοί μετέτρεψαν το μειονέκτημα της εκλογής ΣΥΡΙΖΑ σε πλεονέκτημα. Πώς; Πολύ απλά αποφάσισαν το λάθος του ’10, όταν ένα πρόβλημα χρεοκοπίας προσπάθησαν να το εμφανίσουν ως πρόβλημα ρευστότητας, να το λύσουν θυσιάζοντας την Ελλάδα. Επειδή και οι ίδιοι γνώριζαν ότι αυτή τους η επιλογή ήταν λανθασμένη και υπό οποιοσδήποτε συνθήκες η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσει αυτά τα δάνεια, αποφάσισαν να την εξωθήσουν εκτός ευρώ, ώστε να πουν στους ευρωπαίους πολίτες, που φορτώθηκαν τα χρέη των –γαλλογερμανικών, κυρίως– τραπεζών χωρίς να φέρουν καμία ευθύνη γι’ αυτά, ότι οι κακοί Έλληνες τους έφαγαν τα χρήματα. Γι’ αυτό, άλλωστε, όλη αυτή η εκστρατεία των τελευταίων ετών περί τεμπέληδων Ελλήνων, χαραμοφάηδων, ανεπρόκοπων κλπ. Αφενός, προετοίμαζαν το έδαφος, αφετέρου προσπαθούσαν να μετριάσουν τις αντιδράσεις από τις υπερβολικές δόσεις λιτότητας.
Τώρα, βέβαια, κάποιοι θα αναρωτηθούν γιατί έκαναν αυτό το λάθος οι τόσο οργανωμένοι και προνοητικοί Γερμανοί; Εξ ανάγκης. Το ’10, δεν μπορούσαν να βρουν καλύτερο τρόπο ώστε να προστατέψουν τις τράπεζές τους, σε περίπτωση που η Ελλάδα χρεοκοπούσε. Κάπως έτσι, μιμούμενοι τους Έλληνες, αποφάσισαν να μεταθέσουν το πρόβλημα γι’ αργότερα. Το οποίο «αργότερα» έγινε τώρα.
Θα μπορούσε να τα γνωρίζει αυτή η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ; Δύσκολο.
Θα έπρεπε όμως, ιδίως μετά τις πρώτες επαφές, να το υποψιαστεί. Δυστυχώς, το μεγαλύτερο πρόβλημα απ’ όλα, ήταν ότι οι του ΣΥΡΙΖΑ είχαν πλήρη άγνοια για το ποιους έχουν πραγματικά απέναντί τους. Νόμιζαν, οι αφελείς, ότι θα καταφέρουν να πείσουν τον Σόιμπλε και την παρέα του χρησιμοποιώντας νούμερα, σχέδια και διάφορα τέτοια χαριτωμένα. Κοντολογίς, πίστεψαν ότι παρουσιάζοντάς τους στοιχεία που αποδείκνυαν το αδιέξοδο των μνημονίων, θα καταφέρουν να τους κάνουν, αν όχι να αναθεωρήσουν πλήρως, τουλάχιστον να ρίξουν νερό στο κρασί τους.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: σε μια από τις πολλές συναντήσεις, η διαπραγματευτική μας ομάδα κατέθεσε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία όσες χώρες έχουν προστατευμένες σχέσεις εργασίας παρουσιάζουν μεγαλύτερη ανάπτυξη από χώρες που δεν έχουν. Όντως, ακλόνητο επιχείρημα. Ποια ήταν η αντίδραση των δανειστών; Επέμειναν στην άποψή τους, αδιαφορώντας για τα στοιχεία που τους παρουσίασαν. Όπερ σημαίνει, ότι οι δανειστές λειτουργούσαν με το εγχειρίδιο του νεοφιλελευθερισμού, που θέλει τις εργασιακές σχέσεις αντιαναπτυξιακές, ασχέτως αν η πραγματικότητα τους διαψεύδει. Εκτός αυτού απεδείχθη και κάτι άλλο, χρησιμότερο: δεν ενδιαφέρονταν για συμφωνία. Κι αν, παρά τη θέλησή τους, η ανάγκη τους οδηγούσε ώστε να υπογράψουν μια συμφωνία, αυτή θα ήταν εξευτελιστική για την Ελλάδα –όπως και έγινε τελικά.
Κλείνοντας το θέμα της διαπραγμάτευσης και προσπαθώντας να κάνω μια αποτίμηση, δεν μπορώ παρά να καταγράψω ότι η διαπραγματευτική μας τακτική ήταν άθλια. Ειλικρινά, δεν περίμενα ποτέ ότι οι άνθρωποι του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι τόσο πολύ εκτός τόπου και χρόνου. Έξι μήνες τους κορόιδευαν, άλλαζαν συνεχώς την ατζέντα για να χρονοτριβούν και να μας φέρουν στο σημείο μηδέν, τότε που η χώρα δεν θα μπορούσε να αποπληρώσεις τις υποχρεώσεις της προς το ΔΝΤ και την ΕΚΤ, κι αυτοί «αγρόν ηγόραζαν». Αντί να αντιληφθούν την παγίδα και να προσπαθήσουν να φερθούν αναλόγως, δήλωναν συνεχώς ότι βρισκόμαστε ένα βήμα πριν από τη συμφωνία.
Κρίμα. Και εκφράζομαι με πολλή επιείκεια.
Διότι αν έπρεπε να εκφραστώ όπως αισθάνομαι, το κρίμα θα έπρεπε να αντικατασταθεί από λεξιλόγιο πεζοδρομίου. Είναι αδιανόητο να αναλαμβάνεις τις τύχες ενός ολόκληρου λαού σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο και εσύ να αποδεικνύεσαι όχι απλώς κατώτερος των περιστάσεων, αλλά λίγος. Επικίνδυνα λίγος.
Στα της συμφωνίας τώρα. Μια από τα ίδια. Ένα ακόμη μνημόνιο με έμφαση στην είσπραξη εσόδων από τους εξαθλιωμένους. Βέβαια, για πρώτη φορά βάζει χέρι και σε κάποιους που μέχρι τώρα τη γλίτωναν, αλλά αυτό, για όλους όσοι θα κληθούν να πληρώσουν από αυτά που δεν έχουν, δεν κάνει μεγάλη διαφορά.
Όσο για ανάπτυξη… Και μη χειρότερα. Διάφορα ευχολόγια, όπως τα 35 δισεκατομμύρια του Γιούνκερ, τα οποία δεν θα τα εισπράξουμε ποτέ. Γιατί; Διότι αυτά τα χρήματα αφορούν σε αναπτυξιακά προγράμματα τα οποία απαιτούν τη συμμετοχή και της Ελλάδας. Δηλαδή, για να γίνει ένα έργο θα πρέπει να συμβάλλουν και οι δυο, Ε.Ε., Ελλάδα (σε μικρότερο ποσοστό). Πώς, όμως, θα εξασφαλίσει χρήματα για αναπτυξιακές επενδύσεις η χρεοκοπημένη Ελλάδα όταν δεν της περισσεύουν για να καλύψει τις στοιχειώδεις ανάγκες της;
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να μακρηγορήσω για να αποδείξω ότι και αυτό το μνημόνιο θα είναι μια από τα ίδια. Αυτό, πλέον, το γνωρίζουν όλοι. Όπως όλοι γνωρίζουν ότι πολύ σύντομα θα βρεθούμε σε νέο αδιέξοδο, μιας και οι στόχοι δεν θα πιάνονται. Και φτου κι απ’ την αρχή…
Γιατί επέλεξε η κυβέρνηση αυτή τη λύση;
Ειλικρινά, δεν έχω πειστική απάντηση. Μόνο εικασίες μπορώ να κάνω επί του θέματος. Με βασικότερη την εξής: ο Τσίπρας, κι αυτό πρέπει να του το πιστώσουμε, ήταν απολύτως ειλικρινής. Όταν έλεγε ότι δεν υπάρχει σχέδιο για έξοδο από το ευρώ, το εννοούσε. Τραγικό σφάλμα, βέβαια, αλλά έτσι έχει η κατάσταση. Ο άνθρωπος είχε πιστέψει ότι θα καταφέρει να φέρει αποτέλεσμα. Ποιος τον έπεισε ότι αυτό είναι εφικτό, γιατί τον πίστεψε και διάφορα τέτοια ερωτήματα, μπορεί να τα απαντήσει μόνο ο ίδιος.
Και τώρα; Τώρα, ο καθένας ας αποφασίσει κατά συνείδηση.
Όλοι έχουν σοβαρά επιχειρήματα. Αυτοί που συντάχθηκαν με τον πρωθυπουργό, ασπαζόμενοι την άποψη ότι δεν υπάρχει εναλλακτική (πάλι μπροστά μας η TINA), εστιάζουν στο χάος που θα επικρατήσει εάν χρεοκοπήσουμε άτακτα. Βέβαια, για να είμαι δίκαιος, το ίδιο επιχείρημα χρησιμοποιούσαν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, κι ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο δεν το ασπαζόταν αλλά τις περνούσε γενεές δεκατέσσερις. Τι άλλαξε από τότε μέχρι σήμερα; Πάντως, σίγουρα δεν άλλαξε η πραγματικότητα. Και τότε και τώρα οι ίδιες συνθήκες επικρατούν. Όπερ σημαίνει, ότι κάποιος (βλέπε ΣΥΡΙΖΑ) έκανε λάθος εκτίμηση.
Εκτός κι αν κυβέρνηση γνωρίζει περισσότερα πράγματα που δεν μπορεί να δημοσιοποιήσει, και τα οποία, στο βάθος του χρόνου μπορούν να διαφοροποιήσουν την κατάσταση. Δεν το βλέπω πολύ λογικό, αλλά δεν μπορώ και να το αποκλείσω. Επίσης, προσπαθώντας να πείσουν για την ανάγκη στήριξης της κυβέρνησης, ισχυρίζονται ότι ακόμη και με το νέο μνημόνιο, η κυβέρνηση μπορεί να αντιμετωπίσει/λύσει χρόνια προβλήματα. Να κάνει το δημόσιο καλύτερο, να συγκρουστεί με τη διαπλοκή, να πατάξει το λαθρεμπόριο και τη φοροδιαφυγή. Δε λέω ότι αυτά δεν είναι σοβαρά επιχειρήματα. Όμως προσπερνούν κάτι πολύ σημαντικό: ο ΣΥΡΙΖΑ ψηφίστηκε από τα λαϊκά στρώματα, τα οποία έχουν πληγεί όσο κανείς από την κρίση, για να βελτιώσει τη ζωή τους άμεσα.
Μπορεί να γίνει αυτό μέσω των μνημονίων;
Αστεία πράγματα. Μόνο ηλίθιος μπορεί να πιστέψει ότι αυτό είναι εφικτό. Ακόμη κι αν βελτιώσει κάποια πράγματα, η μεγάλη εικόνα θα εξακολουθεί να είναι ίδια. Και τι θα δείχνει αυτή η εικόνα; Ένα λαό εξαθλιωμένο και μια χώρα στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Κι αυτό, όσο κι αν προσπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο, δεν πρόκειται να αλλάξει. Για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, το καινούργιο μνημόνιο φροντίζει για τη μακροημέρευση όσων τα έφερναν βόλτα. Αυτών που έχουν ακόμη δουλειά, καταθέσεις, κοντολογίς, παρά την κρίση, καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Οι φτωχοί, οι άνεργοι, οι χρεοκοπημένοι δεν έχουν να προσδοκούν τίποτα από το καινούργιο μνημόνιο. Παρά μόνο την παγιοποίηση της εξαθλίωσής τους.
Στην αντίπερα όχθη, όλοι όσοι είναι εναντίον της ψήφισης ενός ακόμη μνημονίου, χρησιμοποιούν κάποια από τα επιχειρήματα που ανέφερα παραπάνω. Με κυριότερο ότι η οπισθοδρόμηση, η ύφεση, η εξαθλίωση θα συνεχιστούν με τους ίδιους ρυθμούς. Απ’ την άλλη όμως, ποια είναι η εναλλακτική; Η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα και η στάση πληρωμών, λένε πολλοί. Και οι συνέπειες που θα προκύψουν από αυτή την απόφαση; Πώς θα πορευτεί η χώρα το πρώτο κρίσιμο διάστημα όταν όλοι ομολογούν ότι δεν υπάρχει σχέδιο; Δύσκολη η απάντηση. Μολονότι πιστεύω ότι όλοι όσοι ισχυρίζονται πως σε περίπτωση χρεοκοπίας θα μας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι, που έλεγε κι ο Αστερίξ, κινδυνολογούν για να αποτρέψουν αυτή την επιλογή, εντελώς άδικο δεν μπορώ να τους ρίξω.
Η χρεοκοπία δεν είναι κάτι που συμβαίνει κάθε μέρα ώστε να υπάρχει εγχειρίδιο αντιμετώπισης.
Ακόμη κι αν υπήρχε σχέδιο, είναι δεδομένο πως η χώρα θα έκανε άλμα στο κενό. Διότι το πρόβλημα είναι πολυδιάστατο. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που θα προκύψουν χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες, κανείς δεν ξέρει πώς θα αντιδράσουν οι δανειστές μας. Θα θελήσουν να βοηθήσουν ή θα προσπαθήσουν να εκδικηθούν προσπαθώντας να παραδειγματίσουν τον επόμενο που θα σκεφθεί να πράξει το ίδιο; Ποια θα είναι η στάση των υπόλοιπων μεγάλων παικτών;
Η Ρωσία, η Κίνα, η Αμερική, θα δουν με συμπάθεια την κίνησή μας ή θα μας αφήσουν στο έλεος του θεού. Άγνωστο. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι κάποιους θα τους προσεγγίσεις πριν το εγχείρημα ώστε να γνωρίζεις την αντίδρασή τους, κανείς δεν εγγυάται ότι αυτό που σου υποσχέθηκαν, αν σου υποσχέθηκαν, θα το τηρήσουν.
Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Αυτή είναι η αλήθεια. Κανείς δεν έχει απόλυτο δίκιο, κανείς δεν είναι απόλυτα σίγουρος για την ορθότητα της επιλογής του.
Πάντως, επειδή εδώ που φθάσαμε πρέπει όλοι να αναλάβουμε το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί, θα συνταχθώ με το σενάριο «εθνικό νόμισμα, στάση πληρωμών». Τη συνταγή των μνημονίων την είδαμε. Όποιος πιστεύει ότι αυτή τη φορά θα υπάρξει διαφορετικό αποτέλεσμα είτε είναι αφελής, είτε έχει συμφέρον από αυτή τη λύση, είτε φοβάται το άγνωστο αλλά ντρέπεται να το δηλώσει.
Κλείνω με μια επισήμανση: οι χαρακτηρισμοί προδότες, πουλημένοι κλπ είναι γελοίοι. Ποτέ δεν θα αποδώσω σε συντρόφους που αποφάσισαν διαφορετικά ανάλογους χαρακτηρισμούς. Κι αυτό όχι για λόγους αστικής ευγένειας, αλλά γιατί, όπως ανέφερα παραπάνω, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για την ορθότητα της επιλογής του. Αν κάποιοι αισθάνονται ότι είναι απολύτως βέβαιοι, με γεια τους με χαρά τους. Εγώ δεν ανήκω σε αυτούς.
Όπως δεν ανήκω και σε αυτούς που θα στηρίξουν ένα ακόμη μνημόνιο.
Είναι μέρες τώρα που προσπαθώ να γράψω για τις εξελίξεις. Όμως, κάθε που ξεκινούσα και έγραφα λίγες αράδες, τα γεγονότα ανέτρεπαν τα όσα γνωρίζαμε. Μέχρι που κάποια στιγμή, η συμφωνία ολοκληρώθηκε και, πλέον, έχουμε σαφή εικόνα για το τι μας περιμένει.
Πριν ασχοληθούμε με την καινούργια συμφωνία, νομίζω ότι είναι ώρα να κάνουμε μια μικρή αποτίμηση της διαπραγματευτικής προσπάθειας του ΣΥΡΙΖΑ, μιας και πλέον έχουμε τα περισσότερα στοιχεία. Λείπουν, βέβαια, κάποια, τα οποία θα τα μάθουμε εν καιρώ, αλλά και με αυτά που έχουμε στα χέρια μας μπορούμε να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η έλλειψη εναλλακτικού σχεδίου.
Το περιβόητο plan B. Προφανώς, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ήταν πεπεισμένη ότι δεν χρειάζεται, ότι θα καταφέρει αυτό που έλεγε από την αρχή «έντιμη συμφωνία, παραμονή εντός του ευρώ». Μολονότι δεν μπορώ να γνωρίζω πού βάσιζε αυτή της την αισιοδοξία, η πεποίθησή μου είναι ότι κάποιες επαφές με διάφορους ευρωπαίους αξιωματούχους προ των εκλογών, έπεισαν τον πρωθυπουργό και κάποια από τα κορυφαία στελέχη ότι μια συμφωνία με όρους καλύτερους από αυτούς των προηγούμενων μνημονίων είναι εφικτή.
Εγκληματικό λάθος. Ασυγχώρητο. Διότι όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, οι Γερμανοί μετέτρεψαν το μειονέκτημα της εκλογής ΣΥΡΙΖΑ σε πλεονέκτημα. Πώς; Πολύ απλά αποφάσισαν το λάθος του ’10, όταν ένα πρόβλημα χρεοκοπίας προσπάθησαν να το εμφανίσουν ως πρόβλημα ρευστότητας, να το λύσουν θυσιάζοντας την Ελλάδα. Επειδή και οι ίδιοι γνώριζαν ότι αυτή τους η επιλογή ήταν λανθασμένη και υπό οποιοσδήποτε συνθήκες η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσει αυτά τα δάνεια, αποφάσισαν να την εξωθήσουν εκτός ευρώ, ώστε να πουν στους ευρωπαίους πολίτες, που φορτώθηκαν τα χρέη των –γαλλογερμανικών, κυρίως– τραπεζών χωρίς να φέρουν καμία ευθύνη γι’ αυτά, ότι οι κακοί Έλληνες τους έφαγαν τα χρήματα. Γι’ αυτό, άλλωστε, όλη αυτή η εκστρατεία των τελευταίων ετών περί τεμπέληδων Ελλήνων, χαραμοφάηδων, ανεπρόκοπων κλπ. Αφενός, προετοίμαζαν το έδαφος, αφετέρου προσπαθούσαν να μετριάσουν τις αντιδράσεις από τις υπερβολικές δόσεις λιτότητας.
Τώρα, βέβαια, κάποιοι θα αναρωτηθούν γιατί έκαναν αυτό το λάθος οι τόσο οργανωμένοι και προνοητικοί Γερμανοί; Εξ ανάγκης. Το ’10, δεν μπορούσαν να βρουν καλύτερο τρόπο ώστε να προστατέψουν τις τράπεζές τους, σε περίπτωση που η Ελλάδα χρεοκοπούσε. Κάπως έτσι, μιμούμενοι τους Έλληνες, αποφάσισαν να μεταθέσουν το πρόβλημα γι’ αργότερα. Το οποίο «αργότερα» έγινε τώρα.
Θα μπορούσε να τα γνωρίζει αυτή η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ; Δύσκολο.
Θα έπρεπε όμως, ιδίως μετά τις πρώτες επαφές, να το υποψιαστεί. Δυστυχώς, το μεγαλύτερο πρόβλημα απ’ όλα, ήταν ότι οι του ΣΥΡΙΖΑ είχαν πλήρη άγνοια για το ποιους έχουν πραγματικά απέναντί τους. Νόμιζαν, οι αφελείς, ότι θα καταφέρουν να πείσουν τον Σόιμπλε και την παρέα του χρησιμοποιώντας νούμερα, σχέδια και διάφορα τέτοια χαριτωμένα. Κοντολογίς, πίστεψαν ότι παρουσιάζοντάς τους στοιχεία που αποδείκνυαν το αδιέξοδο των μνημονίων, θα καταφέρουν να τους κάνουν, αν όχι να αναθεωρήσουν πλήρως, τουλάχιστον να ρίξουν νερό στο κρασί τους.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: σε μια από τις πολλές συναντήσεις, η διαπραγματευτική μας ομάδα κατέθεσε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία όσες χώρες έχουν προστατευμένες σχέσεις εργασίας παρουσιάζουν μεγαλύτερη ανάπτυξη από χώρες που δεν έχουν. Όντως, ακλόνητο επιχείρημα. Ποια ήταν η αντίδραση των δανειστών; Επέμειναν στην άποψή τους, αδιαφορώντας για τα στοιχεία που τους παρουσίασαν. Όπερ σημαίνει, ότι οι δανειστές λειτουργούσαν με το εγχειρίδιο του νεοφιλελευθερισμού, που θέλει τις εργασιακές σχέσεις αντιαναπτυξιακές, ασχέτως αν η πραγματικότητα τους διαψεύδει. Εκτός αυτού απεδείχθη και κάτι άλλο, χρησιμότερο: δεν ενδιαφέρονταν για συμφωνία. Κι αν, παρά τη θέλησή τους, η ανάγκη τους οδηγούσε ώστε να υπογράψουν μια συμφωνία, αυτή θα ήταν εξευτελιστική για την Ελλάδα –όπως και έγινε τελικά.
Κλείνοντας το θέμα της διαπραγμάτευσης και προσπαθώντας να κάνω μια αποτίμηση, δεν μπορώ παρά να καταγράψω ότι η διαπραγματευτική μας τακτική ήταν άθλια. Ειλικρινά, δεν περίμενα ποτέ ότι οι άνθρωποι του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι τόσο πολύ εκτός τόπου και χρόνου. Έξι μήνες τους κορόιδευαν, άλλαζαν συνεχώς την ατζέντα για να χρονοτριβούν και να μας φέρουν στο σημείο μηδέν, τότε που η χώρα δεν θα μπορούσε να αποπληρώσεις τις υποχρεώσεις της προς το ΔΝΤ και την ΕΚΤ, κι αυτοί «αγρόν ηγόραζαν». Αντί να αντιληφθούν την παγίδα και να προσπαθήσουν να φερθούν αναλόγως, δήλωναν συνεχώς ότι βρισκόμαστε ένα βήμα πριν από τη συμφωνία.
Κρίμα. Και εκφράζομαι με πολλή επιείκεια.
Διότι αν έπρεπε να εκφραστώ όπως αισθάνομαι, το κρίμα θα έπρεπε να αντικατασταθεί από λεξιλόγιο πεζοδρομίου. Είναι αδιανόητο να αναλαμβάνεις τις τύχες ενός ολόκληρου λαού σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο και εσύ να αποδεικνύεσαι όχι απλώς κατώτερος των περιστάσεων, αλλά λίγος. Επικίνδυνα λίγος.
Στα της συμφωνίας τώρα. Μια από τα ίδια. Ένα ακόμη μνημόνιο με έμφαση στην είσπραξη εσόδων από τους εξαθλιωμένους. Βέβαια, για πρώτη φορά βάζει χέρι και σε κάποιους που μέχρι τώρα τη γλίτωναν, αλλά αυτό, για όλους όσοι θα κληθούν να πληρώσουν από αυτά που δεν έχουν, δεν κάνει μεγάλη διαφορά.
Όσο για ανάπτυξη… Και μη χειρότερα. Διάφορα ευχολόγια, όπως τα 35 δισεκατομμύρια του Γιούνκερ, τα οποία δεν θα τα εισπράξουμε ποτέ. Γιατί; Διότι αυτά τα χρήματα αφορούν σε αναπτυξιακά προγράμματα τα οποία απαιτούν τη συμμετοχή και της Ελλάδας. Δηλαδή, για να γίνει ένα έργο θα πρέπει να συμβάλλουν και οι δυο, Ε.Ε., Ελλάδα (σε μικρότερο ποσοστό). Πώς, όμως, θα εξασφαλίσει χρήματα για αναπτυξιακές επενδύσεις η χρεοκοπημένη Ελλάδα όταν δεν της περισσεύουν για να καλύψει τις στοιχειώδεις ανάγκες της;
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να μακρηγορήσω για να αποδείξω ότι και αυτό το μνημόνιο θα είναι μια από τα ίδια. Αυτό, πλέον, το γνωρίζουν όλοι. Όπως όλοι γνωρίζουν ότι πολύ σύντομα θα βρεθούμε σε νέο αδιέξοδο, μιας και οι στόχοι δεν θα πιάνονται. Και φτου κι απ’ την αρχή…
Γιατί επέλεξε η κυβέρνηση αυτή τη λύση;
Ειλικρινά, δεν έχω πειστική απάντηση. Μόνο εικασίες μπορώ να κάνω επί του θέματος. Με βασικότερη την εξής: ο Τσίπρας, κι αυτό πρέπει να του το πιστώσουμε, ήταν απολύτως ειλικρινής. Όταν έλεγε ότι δεν υπάρχει σχέδιο για έξοδο από το ευρώ, το εννοούσε. Τραγικό σφάλμα, βέβαια, αλλά έτσι έχει η κατάσταση. Ο άνθρωπος είχε πιστέψει ότι θα καταφέρει να φέρει αποτέλεσμα. Ποιος τον έπεισε ότι αυτό είναι εφικτό, γιατί τον πίστεψε και διάφορα τέτοια ερωτήματα, μπορεί να τα απαντήσει μόνο ο ίδιος.
Και τώρα; Τώρα, ο καθένας ας αποφασίσει κατά συνείδηση.
Όλοι έχουν σοβαρά επιχειρήματα. Αυτοί που συντάχθηκαν με τον πρωθυπουργό, ασπαζόμενοι την άποψη ότι δεν υπάρχει εναλλακτική (πάλι μπροστά μας η TINA), εστιάζουν στο χάος που θα επικρατήσει εάν χρεοκοπήσουμε άτακτα. Βέβαια, για να είμαι δίκαιος, το ίδιο επιχείρημα χρησιμοποιούσαν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, κι ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο δεν το ασπαζόταν αλλά τις περνούσε γενεές δεκατέσσερις. Τι άλλαξε από τότε μέχρι σήμερα; Πάντως, σίγουρα δεν άλλαξε η πραγματικότητα. Και τότε και τώρα οι ίδιες συνθήκες επικρατούν. Όπερ σημαίνει, ότι κάποιος (βλέπε ΣΥΡΙΖΑ) έκανε λάθος εκτίμηση.
Εκτός κι αν κυβέρνηση γνωρίζει περισσότερα πράγματα που δεν μπορεί να δημοσιοποιήσει, και τα οποία, στο βάθος του χρόνου μπορούν να διαφοροποιήσουν την κατάσταση. Δεν το βλέπω πολύ λογικό, αλλά δεν μπορώ και να το αποκλείσω. Επίσης, προσπαθώντας να πείσουν για την ανάγκη στήριξης της κυβέρνησης, ισχυρίζονται ότι ακόμη και με το νέο μνημόνιο, η κυβέρνηση μπορεί να αντιμετωπίσει/λύσει χρόνια προβλήματα. Να κάνει το δημόσιο καλύτερο, να συγκρουστεί με τη διαπλοκή, να πατάξει το λαθρεμπόριο και τη φοροδιαφυγή. Δε λέω ότι αυτά δεν είναι σοβαρά επιχειρήματα. Όμως προσπερνούν κάτι πολύ σημαντικό: ο ΣΥΡΙΖΑ ψηφίστηκε από τα λαϊκά στρώματα, τα οποία έχουν πληγεί όσο κανείς από την κρίση, για να βελτιώσει τη ζωή τους άμεσα.
Μπορεί να γίνει αυτό μέσω των μνημονίων;
Αστεία πράγματα. Μόνο ηλίθιος μπορεί να πιστέψει ότι αυτό είναι εφικτό. Ακόμη κι αν βελτιώσει κάποια πράγματα, η μεγάλη εικόνα θα εξακολουθεί να είναι ίδια. Και τι θα δείχνει αυτή η εικόνα; Ένα λαό εξαθλιωμένο και μια χώρα στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Κι αυτό, όσο κι αν προσπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο, δεν πρόκειται να αλλάξει. Για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, το καινούργιο μνημόνιο φροντίζει για τη μακροημέρευση όσων τα έφερναν βόλτα. Αυτών που έχουν ακόμη δουλειά, καταθέσεις, κοντολογίς, παρά την κρίση, καταφέρνουν να επιβιώνουν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Οι φτωχοί, οι άνεργοι, οι χρεοκοπημένοι δεν έχουν να προσδοκούν τίποτα από το καινούργιο μνημόνιο. Παρά μόνο την παγιοποίηση της εξαθλίωσής τους.
Στην αντίπερα όχθη, όλοι όσοι είναι εναντίον της ψήφισης ενός ακόμη μνημονίου, χρησιμοποιούν κάποια από τα επιχειρήματα που ανέφερα παραπάνω. Με κυριότερο ότι η οπισθοδρόμηση, η ύφεση, η εξαθλίωση θα συνεχιστούν με τους ίδιους ρυθμούς. Απ’ την άλλη όμως, ποια είναι η εναλλακτική; Η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα και η στάση πληρωμών, λένε πολλοί. Και οι συνέπειες που θα προκύψουν από αυτή την απόφαση; Πώς θα πορευτεί η χώρα το πρώτο κρίσιμο διάστημα όταν όλοι ομολογούν ότι δεν υπάρχει σχέδιο; Δύσκολη η απάντηση. Μολονότι πιστεύω ότι όλοι όσοι ισχυρίζονται πως σε περίπτωση χρεοκοπίας θα μας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι, που έλεγε κι ο Αστερίξ, κινδυνολογούν για να αποτρέψουν αυτή την επιλογή, εντελώς άδικο δεν μπορώ να τους ρίξω.
Η χρεοκοπία δεν είναι κάτι που συμβαίνει κάθε μέρα ώστε να υπάρχει εγχειρίδιο αντιμετώπισης.
Ακόμη κι αν υπήρχε σχέδιο, είναι δεδομένο πως η χώρα θα έκανε άλμα στο κενό. Διότι το πρόβλημα είναι πολυδιάστατο. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που θα προκύψουν χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες, κανείς δεν ξέρει πώς θα αντιδράσουν οι δανειστές μας. Θα θελήσουν να βοηθήσουν ή θα προσπαθήσουν να εκδικηθούν προσπαθώντας να παραδειγματίσουν τον επόμενο που θα σκεφθεί να πράξει το ίδιο; Ποια θα είναι η στάση των υπόλοιπων μεγάλων παικτών;
Η Ρωσία, η Κίνα, η Αμερική, θα δουν με συμπάθεια την κίνησή μας ή θα μας αφήσουν στο έλεος του θεού. Άγνωστο. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι κάποιους θα τους προσεγγίσεις πριν το εγχείρημα ώστε να γνωρίζεις την αντίδρασή τους, κανείς δεν εγγυάται ότι αυτό που σου υποσχέθηκαν, αν σου υποσχέθηκαν, θα το τηρήσουν.
Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Αυτή είναι η αλήθεια. Κανείς δεν έχει απόλυτο δίκιο, κανείς δεν είναι απόλυτα σίγουρος για την ορθότητα της επιλογής του.
Πάντως, επειδή εδώ που φθάσαμε πρέπει όλοι να αναλάβουμε το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί, θα συνταχθώ με το σενάριο «εθνικό νόμισμα, στάση πληρωμών». Τη συνταγή των μνημονίων την είδαμε. Όποιος πιστεύει ότι αυτή τη φορά θα υπάρξει διαφορετικό αποτέλεσμα είτε είναι αφελής, είτε έχει συμφέρον από αυτή τη λύση, είτε φοβάται το άγνωστο αλλά ντρέπεται να το δηλώσει.
Κλείνω με μια επισήμανση: οι χαρακτηρισμοί προδότες, πουλημένοι κλπ είναι γελοίοι. Ποτέ δεν θα αποδώσω σε συντρόφους που αποφάσισαν διαφορετικά ανάλογους χαρακτηρισμούς. Κι αυτό όχι για λόγους αστικής ευγένειας, αλλά γιατί, όπως ανέφερα παραπάνω, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για την ορθότητα της επιλογής του. Αν κάποιοι αισθάνονται ότι είναι απολύτως βέβαιοι, με γεια τους με χαρά τους. Εγώ δεν ανήκω σε αυτούς.
Όπως δεν ανήκω και σε αυτούς που θα στηρίξουν ένα ακόμη μνημόνιο.
Νόστιμον Ήμαρ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου