Τάσος Κωστόπουλος
H ιδεολογική χρήση της Ιστορίας δεν περιορίζεται στην κατασκευή των εθνικών ταυτοτήτων ή στη νομιμοποίηση πολιτικών επιλογών και παρατάξεων.
Η φαντασιακή αναδρομή στο παρελθόν, και μάλιστα σ’ ένα παρελθόν όσο το δυνατόν πιο απομακρυσμένο χρονικά και βυθισμένο στην αχλύ του μύθου, προσφέρεται επίσης ως ιδανικό προπαγανδιστικό επιχείρημα για τον εξωραϊσμό αντιδημοφιλών οικονομικών δραστηριοτήτων που αντιμετωπίζουν δημόσια κατακραυγή.
Το διαπιστώσαμε για μιαν ακόμη φορά τα τελευταία χρόνια, με την περίφημη «επένδυση» της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. στα μεταλλεία της βορειοανατολικής Χαλκιδικής.
Προσπαθώντας να διασκεδάσουν την ανησυχία της κοινής γνώμης για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εξόρυξης και κατεργασίας χρυσού σε μικρή απόσταση από τη συμπρωτεύουσα, αλλά και να καταστείλουν τις αντιστάσεις μιας μεγάλης μερίδας της τοπικής κοινωνίας στην προαναγγελθείσα καταστροφή του τόπου τους, η εταιρεία και οι υποστηρικτές της δεν βρήκαν τίποτα καλύτερο να επιστρατεύσουν από τη μακραίωνη παράδοση του τόπου σ’ αυτού του είδους τις δραστηριότητες.
«Η Χαλκιδική είναι ιστορικά μια περιοχή όπου υπήρχε εξορυκτική δραστηριότητα ήδη από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου», διαβάζουμε χαρακτηριστικά σε ολοσέλιδη συνέντευξη του διευθύνοντος συμβούλου της Eldorado Gold, Πολ Ράιτ, στη φιλόξενη «Καθημερινή» (5.4.2015). «Δεν είναι μια ασυνήθιστη δραστηριότητα στην περιοχή».
Στο ίδιο μήκος κύματος, την επαύριο των πιο βίαιων επεισοδίων το διαδικτυακό «Βήμα» έγραφε για «αντιδράσεις ως προς την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του γνωστού από την αρχαιότητα χρυσοφόρου υπεδάφους της περιοχής» (24.2.2013).
Λες και οι αρχαίοι Μακεδόνες χρησιμοποιούσαν μπουλντόζες ή διέθεταν τη σημερινή τεχνολογία ανάκτησης κι εμπλουτισμού των μεταλλευμάτων, που μετατρέπουν τον περιβάλλοντα χώρο σε τοξικό σκουπιδότοπο και κρανίου τόπο!
Αποκαλυπτικοί γι’ αυτού του τύπου την επικοινωνιακή διαχείριση του ζητήματος είναι δυο ιστότοποι, ο επίσημος της εταιρείας (hellas-gold.com) και ο ομόφρων «Το Χρυσάφι της Ελλάδας» (ellikoshrysos.gr).
O πρώτος περιλαμβάνει ιστοσελίδα ιστορικού περιεχομένου, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «25 αιώνες μεταλλεία. Η μεταλλευτική μας ιστορία από την Αρχαιότητα στην “Ελληνικός Χρυσός”», όπου η σημερινή δραστηριότητα της εταιρείας εμφανίζεται ως η φυσική συνέχεια ενός ένδοξου παρελθόντος –αρχής γενομένης με τον (πλήρως ατεκμηρίωτο) ισχυρισμό ότι «στην αρχαιότητα τα μεταλλεία [της ΒΑ Χαλκιδικής] αποτελούν τον κυρίαρχο χρηματοδότη του Μακεδονικού Βασιλείου και των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου».
Ο δεύτερος ανακυκλώνει κάθε πιθανό και απίθανο μύθο της αρχαιότητας που σχετίζεται έστω και οριακά με την επίμαχη λέξη, για να φιλοτεχνήσει ένα αφήγημα που θέλει την Ελλάδα και τους Ελληνες αναπόσπαστα δεμένους με το χρυσάφι.
Οπως συμβαίνει όμως συνήθως μ’ αυτά τα εγχειρήματα, η επισκόπηση των επί μέρους συστατικών οδηγεί τελικά τον προσεκτικό αναγνώστη στην αναίρεση του ιδρυτικού μύθου: όταν ως τεκμήρια διαχρονικής ελληνικότητας του πολύτιμου μετάλλου επιστρατεύονται ο μυθικός Μίδας (βασιλιάς της Φρυγίας, στην κεντρική Μ. Ασία), ο Κροίσος (βασιλιάς της Λυδίας και «βαρβάρων πρώτος» κατά τον Ηρόδοτο), τα μήλα των Εσπερίδων (που ο Ηρακλής εντόπισε κατά Μαρόκο μεριά) ή το χρυσόμαλλο δέρας (το τομάρι του κριαριού που ο Φρίξος θυσίασε στην Κολχίδα, δηλαδή στο σημερινό Λαζιστάν), είναι προφανές ότι το όλο σχήμα μπάζει νερά.
Διανθισμένο μάλιστα με απολαυστικές γκάφες, όπως όταν η ιστοσελίδα που αναφέρεται στα οθωμανικά νομίσματα (του ελλαδικού -υποτίθεται- χώρου) εικονογραφείται με κέρματα της σημερινής Τουρκικής Δημοκρατίας, με την επιγραφή Türkiye Cumhuriyeti και φαρδιά-πλατιά την κεφαλή του Κεμάλ κάτω από την επικεφαλίδα «Ελληνικός Χρυσός»...
Σε αντίθεση με την όποια προπαγανδιστική μυθολογία, η πραγματική ιστορία των μεταλλευτικών εξορύξεων στη Χαλκιδική έχει ωστόσο πολλά να μας διδάξει για τις διαχρονικά προβληματικές σχέσεις της συγκεκριμένης οικονομικής δραστηριότητας με το περιβάλλον και τους κατοίκους. Το εξηγεί αναλυτικά, («Το φάντασμα των οθωμανικών μεταλλείων στη Χαλκιδική») ο πανεπιστημιακός καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας Ηλίας Κολοβός, που έχει ασχοληθεί εκτενώς με το παρελθόν της περιοχής.
ΕΦ-ΣΥΝ
 |
| Ο Κάκκαβος προ διετίας, λίγο μετά την έναρξη της επέλασης των «επενδυτών». Κάποτε εδώ ήταν δάσος... | Γιώργος Τσιάρας |
«Η Χαλκιδική είναι ιστορικά μια περιοχή όπου υπήρχε εξορυκτική δραστηριότητα ήδη από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Δεν είναι μια ασυνήθιστη δραστηριότητα στην περιοχή»
Πολ Ράιτ, διευθύνων σύμβουλος της Eldorado Gold («Καθημερινή» 5.4.2015)
H ιδεολογική χρήση της Ιστορίας δεν περιορίζεται στην κατασκευή των εθνικών ταυτοτήτων ή στη νομιμοποίηση πολιτικών επιλογών και παρατάξεων.
Η φαντασιακή αναδρομή στο παρελθόν, και μάλιστα σ’ ένα παρελθόν όσο το δυνατόν πιο απομακρυσμένο χρονικά και βυθισμένο στην αχλύ του μύθου, προσφέρεται επίσης ως ιδανικό προπαγανδιστικό επιχείρημα για τον εξωραϊσμό αντιδημοφιλών οικονομικών δραστηριοτήτων που αντιμετωπίζουν δημόσια κατακραυγή.
Το διαπιστώσαμε για μιαν ακόμη φορά τα τελευταία χρόνια, με την περίφημη «επένδυση» της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. στα μεταλλεία της βορειοανατολικής Χαλκιδικής.
Προσπαθώντας να διασκεδάσουν την ανησυχία της κοινής γνώμης για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εξόρυξης και κατεργασίας χρυσού σε μικρή απόσταση από τη συμπρωτεύουσα, αλλά και να καταστείλουν τις αντιστάσεις μιας μεγάλης μερίδας της τοπικής κοινωνίας στην προαναγγελθείσα καταστροφή του τόπου τους, η εταιρεία και οι υποστηρικτές της δεν βρήκαν τίποτα καλύτερο να επιστρατεύσουν από τη μακραίωνη παράδοση του τόπου σ’ αυτού του είδους τις δραστηριότητες.
«Η Χαλκιδική είναι ιστορικά μια περιοχή όπου υπήρχε εξορυκτική δραστηριότητα ήδη από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου», διαβάζουμε χαρακτηριστικά σε ολοσέλιδη συνέντευξη του διευθύνοντος συμβούλου της Eldorado Gold, Πολ Ράιτ, στη φιλόξενη «Καθημερινή» (5.4.2015). «Δεν είναι μια ασυνήθιστη δραστηριότητα στην περιοχή».
Στο ίδιο μήκος κύματος, την επαύριο των πιο βίαιων επεισοδίων το διαδικτυακό «Βήμα» έγραφε για «αντιδράσεις ως προς την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του γνωστού από την αρχαιότητα χρυσοφόρου υπεδάφους της περιοχής» (24.2.2013).
Λες και οι αρχαίοι Μακεδόνες χρησιμοποιούσαν μπουλντόζες ή διέθεταν τη σημερινή τεχνολογία ανάκτησης κι εμπλουτισμού των μεταλλευμάτων, που μετατρέπουν τον περιβάλλοντα χώρο σε τοξικό σκουπιδότοπο και κρανίου τόπο!
Αποκαλυπτικοί γι’ αυτού του τύπου την επικοινωνιακή διαχείριση του ζητήματος είναι δυο ιστότοποι, ο επίσημος της εταιρείας (hellas-gold.com) και ο ομόφρων «Το Χρυσάφι της Ελλάδας» (ellikoshrysos.gr).
O πρώτος περιλαμβάνει ιστοσελίδα ιστορικού περιεχομένου, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «25 αιώνες μεταλλεία. Η μεταλλευτική μας ιστορία από την Αρχαιότητα στην “Ελληνικός Χρυσός”», όπου η σημερινή δραστηριότητα της εταιρείας εμφανίζεται ως η φυσική συνέχεια ενός ένδοξου παρελθόντος –αρχής γενομένης με τον (πλήρως ατεκμηρίωτο) ισχυρισμό ότι «στην αρχαιότητα τα μεταλλεία [της ΒΑ Χαλκιδικής] αποτελούν τον κυρίαρχο χρηματοδότη του Μακεδονικού Βασιλείου και των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου».
Ο δεύτερος ανακυκλώνει κάθε πιθανό και απίθανο μύθο της αρχαιότητας που σχετίζεται έστω και οριακά με την επίμαχη λέξη, για να φιλοτεχνήσει ένα αφήγημα που θέλει την Ελλάδα και τους Ελληνες αναπόσπαστα δεμένους με το χρυσάφι.
Οπως συμβαίνει όμως συνήθως μ’ αυτά τα εγχειρήματα, η επισκόπηση των επί μέρους συστατικών οδηγεί τελικά τον προσεκτικό αναγνώστη στην αναίρεση του ιδρυτικού μύθου: όταν ως τεκμήρια διαχρονικής ελληνικότητας του πολύτιμου μετάλλου επιστρατεύονται ο μυθικός Μίδας (βασιλιάς της Φρυγίας, στην κεντρική Μ. Ασία), ο Κροίσος (βασιλιάς της Λυδίας και «βαρβάρων πρώτος» κατά τον Ηρόδοτο), τα μήλα των Εσπερίδων (που ο Ηρακλής εντόπισε κατά Μαρόκο μεριά) ή το χρυσόμαλλο δέρας (το τομάρι του κριαριού που ο Φρίξος θυσίασε στην Κολχίδα, δηλαδή στο σημερινό Λαζιστάν), είναι προφανές ότι το όλο σχήμα μπάζει νερά.
Διανθισμένο μάλιστα με απολαυστικές γκάφες, όπως όταν η ιστοσελίδα που αναφέρεται στα οθωμανικά νομίσματα (του ελλαδικού -υποτίθεται- χώρου) εικονογραφείται με κέρματα της σημερινής Τουρκικής Δημοκρατίας, με την επιγραφή Türkiye Cumhuriyeti και φαρδιά-πλατιά την κεφαλή του Κεμάλ κάτω από την επικεφαλίδα «Ελληνικός Χρυσός»...
Σε αντίθεση με την όποια προπαγανδιστική μυθολογία, η πραγματική ιστορία των μεταλλευτικών εξορύξεων στη Χαλκιδική έχει ωστόσο πολλά να μας διδάξει για τις διαχρονικά προβληματικές σχέσεις της συγκεκριμένης οικονομικής δραστηριότητας με το περιβάλλον και τους κατοίκους. Το εξηγεί αναλυτικά, («Το φάντασμα των οθωμανικών μεταλλείων στη Χαλκιδική») ο πανεπιστημιακός καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας Ηλίας Κολοβός, που έχει ασχοληθεί εκτενώς με το παρελθόν της περιοχής.
ΕΦ-ΣΥΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου