Γελωτοποιός
«Πρέπει να είσαι ρεαλιστής: Είσαι αράπης.»
Το πραγματικό όνομα του Μάλκολμ Χ (δε θα γράφουμε Μάλκολμ Εξ, αλλά Μάλκολμ Χι, μα εσείς να διαβάζετε Malcolm X) ήταν Μάλκολμ Λιτλ.
Λάθος! Το «Λιτλ» ήταν το όνομα που κάποιος λευκός αφέντης έδωσε σε κάποιο δούλο πρόγονο του Μάλκολμ. Αυτός ήταν πολύ «μεγάλος» όταν αναγεννήθηκε ως ελεύθερος από πάθη και δυσαρμονίες, για να λέγεται Λιτλ.
Την πρώτη φορά που γεννήθηκε ήταν στις 19 Μαΐου του 1925, στην Νεμπράσκα. Ο πατέρας του ήταν ενεργό μέλος της UNIA (Παγκόσμια ένωση για τη βελτίωση της ζωής των μαύρων).
Έξι χρόνια μετά τη γέννηση του τρίτου παιδιού, του Μάλκολμ, πλήρωσε για το θάρρος του. Το πτώμα του, με θρυμματισμένο το κρανίο, βρέθηκε στις γραμμές του τραμ κομμένο στη μέση. Τα «παλικάρια» της Κου-Κλουξ-Κλαν είχαν κάνει τη δουλειά τους.
Ο Μάλκολμ και τα πέντε αδέλφια του μεγάλωσαν τρώγοντας χυλό από καλαμποκάλευρο και βραστά χόρτα. Στο σχολείο ήταν οι «αράπηδες», τα «νεγράκια».
Η μητέρα του καθάριζε σπίτια λευκών, αλλά κάποια στιγμή κατέρρευσε ψυχολογικά και κλείστηκε στο ψυχιατρείο. Τα παιδιά μοιράστηκαν σε ανάδοχες οικογένειες.
Ο Μάλκολμ ήταν πολύ καλός μαθητής, καλύτερος από τους περισσότερους λευκούς. Όταν όμως κάποιος καθηγητής τον ρώτησε τι ήθελε να κάνει στο μέλλον και εκείνος απάντησε ότι ήθελε να γίνει δικηγόρος, έλαβε την αποστομωτική «συμβουλή»:
«Πρέπει να είσαι ρεαλιστής: Είσαι αράπης. Η δικηγορία δεν είναι ρεαλιστικός στόχος για έναν αράπη. Τι θα έλεγες να γίνεις ξυλουργός;»
Όπως κάθε σωστός «αράπης» άρχισε να ισιώνει τα μαλλιά του, να ντύνεται «κουλ» και να πουλάει ναρκωτικά.
–
Δεκαπέντε χρονών ο Μάλκολμ πήγε να μείνει με τη μεγαλύτερη αδελφή του στη Βοστόνη. Από εκεί άρχισε η σταδιοδρομία του στο έγκλημα.
«Το σιδέρωμα των μαλλιών», γράφει στην αυτοβιογραφία του, «ήταν το πρώτο βήμα προς την αυτο-υποβάθμιση. Έκαιγα το δέρμα μου για να γίνονται τα μαλλιά μου όμορφα σαν των λευκών.»
Για πέντε χρόνια επιβεβαίωνε τις θεωρίες των λευκών που ήθελε τους «αράπηδες» παράσιτα της κοινωνίας.
Μέχρι που τον συνέλαβαν για ένοπλη ληστεία (με επιβαρυντικό τη σχέση του με λευκή γυναίκα) και φυλακίστηκε για οχτώ χρόνια στις φυλακές Τσαρλστάουν. Εκεί γεννήθηκε ο Χ.
Στη φυλακή ήρθε σε επαφή με το κίνημα «Έθνος του Ισλάμ». Αυτό προωθούσε τη μουσουλμανική θρησκεία ως φυσική θρησκεία των μαύρων, και πρέσβευε την ανεξαρτησία τους, την υπερηφάνεια για τη φυλή τους και το δικαίωμα στην αυτοάμυνα.
Ο Μάλκολμ είχε για πρώτη φορά πιστέψει σε κάτι και αυτό τον έσωσε. Σταμάτησε τις παράνομες δραστηριότητες και τους τσακωμούς και άρχισε να μορφώνεται. Μέχρι να βγει από τη φυλακή είχε διαβάσει τόσους τόμους –και σε τόσο άσχημες συνθήκες φωτισμού- που χρειάστηκε γυαλιά.
Όμως φάνηκεε αργότερα ότι ο ιδρυτής του Έθνους, Ιλάιτζα Μοχάμεντ, ήταν εξίσου διεφθαρμένος με τους «λευκούς διαβόλους».
Ο Μάλκολμ βγήκε από τη φυλακή -μετά από εφτά χρόνια- αποφασισμένος «… να αφιερώσω το υπόλοιπο της ζωής μου στο να διακηρύσσω στο λευκό αυτά που έκανε, αλλιώς να πεθάνω.»
Τα κατάφερε και τα δύο.
Ως μουσουλμάνος και ως Χ, ο Μάλκολμ έγινε πολύ γρήγορα το νούμερο δύο στο Έθνος του Ισλάμ. Δεν ήταν μόνο η παθιασμένη αφοσίωση του στον αγώνα, αλλά, κυρίως, η εκπληκτική του δεινότητα ως ομιλητής.
Όπου μιλούσε –ακόμα και στα μαύρα Σόδομα, το Χάρλεμ- οι «αδελφοί» του, οι αφροαμερικάνοι, εγκατέλειπαν την πρότερη άσωτη ζωή και τον ακολουθούσαν.
Το 1959 ήταν όμως η χρονιά που οι λευκοί γνώρισαν τον Μάλκολμ Χ –και σοκαρίστηκαν.
Μέσα από ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ είδαν έναν «αράπη» που δε ζητούσε χάρες, δεν εκλιπαρούσε για ενσωμάτωση στον κόσμο τους, δεν ικέτευε να γίνει αποδεκτός.
Ο Μάλκολμ περιφρονούσε την κοινωνία των λευκών και στηλίτευε τα εγκλήματα τους ενάντια στη φυλή του. Είδαν μια «μαύρη Αμερική» που στεκόταν περήφανη και αγέρωχη απέναντι στους δυνάστες της.
Οι λευκοί σίγουρα προτιμούσαν την πιο μετριοπαθή αντίδραση του άλλου μεγάλου του κινήματος των αφροαμερικάνων, του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Ο Μάλκολμ Χ, τους τρόμαζε.
Ο Κινγκ μιλούσε για ένα όνειρο, για μια μελλοντική κοινωνία ισότητας. Ο Μάλκολμ «μιλούσε για το πικρό και χωρίς απαντήσεις παρόν.»
Ο ένας ήλπιζε σε μια αλλαγή που θα ερχόταν. Ο άλλος απαιτούσε την αλλαγή εκείνη τη στιγμή.
Όταν συναντηθήκαν οι δύο άντρες -το 1964, λίγο πριν δολοφονηθούν και οι δύο- παραδέχτηκαν ότι είχαν τον ίδιο στόχο –με διαφορετικό χρονικό ορίζοντα.
Δυστυχώς ο μεγαλύτερος εχθρός του Μάλκολμ ήταν η ηγεσία του «Έθνους του Ισλάμ». Οι γιοι του Ιλάιτζα ζήλευαν τη δημοτικότητα του Χ και ήθελαν να τον βγάλουν από τη μέση. Δε χρειάστηκε να κάνουν κάτι γι’ αυτό.
Όταν ο Μάλκολμ ανακάλυψε ότι το πρότυπο του, ο Ιλάιτζα, δεν ήταν πρότυπο ηθικότητας –είχε παιδιά με τρεις τουλάχιστον από τις γραμματείς του- άρχισε να χάνει την αφοσίωση του.
Με αφορμή μια δήλωση του για τη δολοφονία Κένεντι ο Μάλκολμ αναγκάστηκε να αποχωρήσει από το «Έθνος».
Ο Μάλκολμ ίδρυσε τη δική του οργάνωση και ξεκίνησε το ταξίδι προς τη Μέκκα (κυριολεκτικά).
–
Έξω από την Αμερική γνώρισε για πρώτη φορά λευκούς που τον αντιμετώπιζαν με σεβασμό. Και άρχιζε να καταλαβαίνει ότι υπάρχουν λευκοί που μπορούν να νιώσουν αδελφικά για έναν «μαύρο».
Χαρακτηριστικά αναφέρει ένα επεισόδιο στην αυτοβιογραφία του:
Σε κάποιο φανάρι ένα αυτοκίνητο σταμάτησε δίπλα του. Ο οδηγός, λευκός, σαν γνώρισε το Μάλκολμ άνοιξε το παράθυρο του και έτεινε το χέρι του χαμογελώντας.
«Θα σε πείραζε να σφίξεις το χέρι ενός λευκού;» τον ρώτησε.
«Δε με πειράζει να σφίξω το χέρι ενός άλλου ανθρώπου. Άνθρωπος δεν είσαι;» του απάντησε ο Μάλκολμ.
Μετά την περιοδεία του στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική ο Μάλκολμ γύρισε στις ΗΠΑ ενδυναμωμένος και ανανεωμένος. Οι επαφές του τον είχαν κάνει να καταλάβει ότι θα πετύχαινε περισσότερα αν συμμαχούσε με τους απανταχού κατατρεγμένους.
Δήλωσε ότι δε θεωρούσε πια όλους τους λευκούς δαιμονικούς, αν και συνέχιζε να είναι οργισμένος για την κατάσταση των αφροαμερικάνων.
Ίδρυσε την Οργάνωση Αφροαμερικάνικης Ενότητας και ετοιμάστηκε να μηνύσει τις ΗΠΑ στο δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών για «στέρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων».
Οι πολιτικοί κατάλαβαν ότι ο καινούριος Μάλκολμ ήταν πολύ πιο επικίνδυνος από τον Χ του «Έθνους του Ισλάμ».
Στις 21 Φεβρουαρίου 1964, κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας του στο Χάρλεμ, τρεις άντρες του έριξαν 16 σφαίρες. Οι εκτελεστές, μέλη του «Έθνους του Ισλάμ», είπαν ότι τους είχαν προσλάβει, αλλά ποτέ δεν αποκάλυψαν ποιος. Ο Μάλκολμ ήταν 39 χρονών.
Πενήντα χρόνια μετά τη δολοφονία του ένας αφροαμερικάνος είναι στο Λευκό Οίκο.
Αυτό όμως δε θα ικανοποιούσε το Μάλκολμ, αφού θα έβλεπε ότι υπάρχουν περισσότεροι αφροαμερικάνοι στις φυλακές παρά στα πανεπιστήμια. Και δε θα σταματούσε να λέει:
«Η κατάσταση μας δεν άλλαξε ποτέ. Αν είσαι στο πίσω μέρος ενός αεροπλάνου που πάει με εκατό μίλια την ώρα, είσαι στο πίσω μέρος ενός αεροπλάνου. Αν αρχίσει να πηγαίνει με χίλια μίλια την ώρα πηγαίνεις κι εσύ πιο γρήγορα, αλλά είσαι πάντα στο πίσω μέρος του αεροπλάνου. Το ίδιο γίνεται και με τους νέγρους σ’ αυτήν την κοινωνία: Ξεκινήσαμε από το πίσω μέρος και είμαστε ακόμα εκεί.»
(Ο Γελωτοποιός άντλησε στοιχεία για τον Μάλκολμ Χ από τη βιογραφία του, γραμμένη από τον D. Downing, εκδόσεις Σαββάλας, μετάφραση Αγγελική Ιωακείμ. Διαβάστε όλη τη σειρά βιογραφιών. Μέσα σε λίγες σελίδες θα μάθετε πολλά για κάποιους ανθρώπους που έκαναν πολύ περισσότερα από όσα τους προόριζαν.
Αλλά αν θέλετε να μεταφερθείτε στο Χάρλεμ του πενήντα διαβάστε το «Αόρατος άνθρωπος», του Ραλφ Έλισον, το οποίο μεταφράστηκε στα ελληνικά πριν λίγο καιρό, εκδόσεις Κέδρος.
Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ουαιώνα και αναφέρεται προφητικά πλην σαφώς στο Μάλκολμ… Εξ.)
Γελωτοποιός
«Πρέπει να είσαι ρεαλιστής: Είσαι αράπης.»
–
Το πραγματικό όνομα του Μάλκολμ Χ (δε θα γράφουμε Μάλκολμ Εξ, αλλά Μάλκολμ Χι, μα εσείς να διαβάζετε Malcolm X) ήταν Μάλκολμ Λιτλ.
Λάθος! Το «Λιτλ» ήταν το όνομα που κάποιος λευκός αφέντης έδωσε σε κάποιο δούλο πρόγονο του Μάλκολμ. Αυτός ήταν πολύ «μεγάλος» όταν αναγεννήθηκε ως ελεύθερος από πάθη και δυσαρμονίες, για να λέγεται Λιτλ.
–
Την πρώτη φορά που γεννήθηκε ήταν στις 19 Μαΐου του 1925, στην Νεμπράσκα. Ο πατέρας του ήταν ενεργό μέλος της UNIA (Παγκόσμια ένωση για τη βελτίωση της ζωής των μαύρων).
Έξι χρόνια μετά τη γέννηση του τρίτου παιδιού, του Μάλκολμ, πλήρωσε για το θάρρος του. Το πτώμα του, με θρυμματισμένο το κρανίο, βρέθηκε στις γραμμές του τραμ κομμένο στη μέση. Τα «παλικάρια» της Κου-Κλουξ-Κλαν είχαν κάνει τη δουλειά τους. Ο Μάλκολμ και τα πέντε αδέλφια του μεγάλωσαν τρώγοντας χυλό από καλαμποκάλευρο και βραστά χόρτα. Στο σχολείο ήταν οι «αράπηδες», τα «νεγράκια».
Η μητέρα του καθάριζε σπίτια λευκών, αλλά κάποια στιγμή κατέρρευσε ψυχολογικά και κλείστηκε στο ψυχιατρείο. Τα παιδιά μοιράστηκαν σε ανάδοχες οικογένειες.
–
Ο Μάλκολμ ήταν πολύ καλός μαθητής, καλύτερος από τους περισσότερους λευκούς. Όταν όμως κάποιος καθηγητής τον ρώτησε τι ήθελε να κάνει στο μέλλον και εκείνος απάντησε ότι ήθελε να γίνει δικηγόρος, έλαβε την αποστομωτική «συμβουλή»:
«Πρέπει να είσαι ρεαλιστής: Είσαι αράπης. Η δικηγορία δεν είναι ρεαλιστικός στόχος για έναν αράπη. Τι θα έλεγες να γίνεις ξυλουργός;»
Όπως κάθε σωστός «αράπης» άρχισε να ισιώνει τα μαλλιά του, να ντύνεται «κουλ» και να πουλάει ναρκωτικά. –
Δεκαπέντε χρονών ο Μάλκολμ πήγε να μείνει με τη μεγαλύτερη αδελφή του στη Βοστόνη. Από εκεί άρχισε η σταδιοδρομία του στο έγκλημα.
«Το σιδέρωμα των μαλλιών», γράφει στην αυτοβιογραφία του, «ήταν το πρώτο βήμα προς την αυτο-υποβάθμιση. Έκαιγα το δέρμα μου για να γίνονται τα μαλλιά μου όμορφα σαν των λευκών.»
Για πέντε χρόνια επιβεβαίωνε τις θεωρίες των λευκών που ήθελε τους «αράπηδες» παράσιτα της κοινωνίας.
–
Μέχρι που τον συνέλαβαν για ένοπλη ληστεία (με επιβαρυντικό τη σχέση του με λευκή γυναίκα) και φυλακίστηκε για οχτώ χρόνια στις φυλακές Τσαρλστάουν. Εκεί γεννήθηκε ο Χ.
 |
| elija muhammed |
Ο Μάλκολμ είχε για πρώτη φορά πιστέψει σε κάτι και αυτό τον έσωσε. Σταμάτησε τις παράνομες δραστηριότητες και τους τσακωμούς και άρχισε να μορφώνεται. Μέχρι να βγει από τη φυλακή είχε διαβάσει τόσους τόμους –και σε τόσο άσχημες συνθήκες φωτισμού- που χρειάστηκε γυαλιά.
Όμως φάνηκεε αργότερα ότι ο ιδρυτής του Έθνους, Ιλάιτζα Μοχάμεντ, ήταν εξίσου διεφθαρμένος με τους «λευκούς διαβόλους».
Ο Μάλκολμ βγήκε από τη φυλακή -μετά από εφτά χρόνια- αποφασισμένος «… να αφιερώσω το υπόλοιπο της ζωής μου στο να διακηρύσσω στο λευκό αυτά που έκανε, αλλιώς να πεθάνω.»
Τα κατάφερε και τα δύο.
–
Ως μουσουλμάνος και ως Χ, ο Μάλκολμ έγινε πολύ γρήγορα το νούμερο δύο στο Έθνος του Ισλάμ. Δεν ήταν μόνο η παθιασμένη αφοσίωση του στον αγώνα, αλλά, κυρίως, η εκπληκτική του δεινότητα ως ομιλητής. Όπου μιλούσε –ακόμα και στα μαύρα Σόδομα, το Χάρλεμ- οι «αδελφοί» του, οι αφροαμερικάνοι, εγκατέλειπαν την πρότερη άσωτη ζωή και τον ακολουθούσαν.
Το 1959 ήταν όμως η χρονιά που οι λευκοί γνώρισαν τον Μάλκολμ Χ –και σοκαρίστηκαν.
Μέσα από ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ είδαν έναν «αράπη» που δε ζητούσε χάρες, δεν εκλιπαρούσε για ενσωμάτωση στον κόσμο τους, δεν ικέτευε να γίνει αποδεκτός.
Ο Μάλκολμ περιφρονούσε την κοινωνία των λευκών και στηλίτευε τα εγκλήματα τους ενάντια στη φυλή του. Είδαν μια «μαύρη Αμερική» που στεκόταν περήφανη και αγέρωχη απέναντι στους δυνάστες της.
Οι λευκοί σίγουρα προτιμούσαν την πιο μετριοπαθή αντίδραση του άλλου μεγάλου του κινήματος των αφροαμερικάνων, του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Ο Μάλκολμ Χ, τους τρόμαζε.
Ο Κινγκ μιλούσε για ένα όνειρο, για μια μελλοντική κοινωνία ισότητας. Ο Μάλκολμ «μιλούσε για το πικρό και χωρίς απαντήσεις παρόν.»
Ο ένας ήλπιζε σε μια αλλαγή που θα ερχόταν. Ο άλλος απαιτούσε την αλλαγή εκείνη τη στιγμή.
Όταν συναντηθήκαν οι δύο άντρες -το 1964, λίγο πριν δολοφονηθούν και οι δύο- παραδέχτηκαν ότι είχαν τον ίδιο στόχο –με διαφορετικό χρονικό ορίζοντα.
–
Δυστυχώς ο μεγαλύτερος εχθρός του Μάλκολμ ήταν η ηγεσία του «Έθνους του Ισλάμ». Οι γιοι του Ιλάιτζα ζήλευαν τη δημοτικότητα του Χ και ήθελαν να τον βγάλουν από τη μέση. Δε χρειάστηκε να κάνουν κάτι γι’ αυτό.
Όταν ο Μάλκολμ ανακάλυψε ότι το πρότυπο του, ο Ιλάιτζα, δεν ήταν πρότυπο ηθικότητας –είχε παιδιά με τρεις τουλάχιστον από τις γραμματείς του- άρχισε να χάνει την αφοσίωση του.
Με αφορμή μια δήλωση του για τη δολοφονία Κένεντι ο Μάλκολμ αναγκάστηκε να αποχωρήσει από το «Έθνος».
Ο Μάλκολμ ίδρυσε τη δική του οργάνωση και ξεκίνησε το ταξίδι προς τη Μέκκα (κυριολεκτικά).
–
 |
| Με τον Μωχάμεντ Άλι, τέως Κάσιους Κλέι |
Χαρακτηριστικά αναφέρει ένα επεισόδιο στην αυτοβιογραφία του:
Σε κάποιο φανάρι ένα αυτοκίνητο σταμάτησε δίπλα του. Ο οδηγός, λευκός, σαν γνώρισε το Μάλκολμ άνοιξε το παράθυρο του και έτεινε το χέρι του χαμογελώντας.
«Θα σε πείραζε να σφίξεις το χέρι ενός λευκού;» τον ρώτησε.
«Δε με πειράζει να σφίξω το χέρι ενός άλλου ανθρώπου. Άνθρωπος δεν είσαι;» του απάντησε ο Μάλκολμ.
–
Μετά την περιοδεία του στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική ο Μάλκολμ γύρισε στις ΗΠΑ ενδυναμωμένος και ανανεωμένος. Οι επαφές του τον είχαν κάνει να καταλάβει ότι θα πετύχαινε περισσότερα αν συμμαχούσε με τους απανταχού κατατρεγμένους.
Δήλωσε ότι δε θεωρούσε πια όλους τους λευκούς δαιμονικούς, αν και συνέχιζε να είναι οργισμένος για την κατάσταση των αφροαμερικάνων.
Ίδρυσε την Οργάνωση Αφροαμερικάνικης Ενότητας και ετοιμάστηκε να μηνύσει τις ΗΠΑ στο δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών για «στέρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων».
–
Οι πολιτικοί κατάλαβαν ότι ο καινούριος Μάλκολμ ήταν πολύ πιο επικίνδυνος από τον Χ του «Έθνους του Ισλάμ».
 |
| Με τον Κάστρο… Και νέγρος και κομμούνι; |
–
Πενήντα χρόνια μετά τη δολοφονία του ένας αφροαμερικάνος είναι στο Λευκό Οίκο.
Αυτό όμως δε θα ικανοποιούσε το Μάλκολμ, αφού θα έβλεπε ότι υπάρχουν περισσότεροι αφροαμερικάνοι στις φυλακές παρά στα πανεπιστήμια. Και δε θα σταματούσε να λέει:
«Η κατάσταση μας δεν άλλαξε ποτέ. Αν είσαι στο πίσω μέρος ενός αεροπλάνου που πάει με εκατό μίλια την ώρα, είσαι στο πίσω μέρος ενός αεροπλάνου. Αν αρχίσει να πηγαίνει με χίλια μίλια την ώρα πηγαίνεις κι εσύ πιο γρήγορα, αλλά είσαι πάντα στο πίσω μέρος του αεροπλάνου. Το ίδιο γίνεται και με τους νέγρους σ’ αυτήν την κοινωνία: Ξεκινήσαμε από το πίσω μέρος και είμαστε ακόμα εκεί.»
–
(Ο Γελωτοποιός άντλησε στοιχεία για τον Μάλκολμ Χ από τη βιογραφία του, γραμμένη από τον D. Downing, εκδόσεις Σαββάλας, μετάφραση Αγγελική Ιωακείμ. Διαβάστε όλη τη σειρά βιογραφιών. Μέσα σε λίγες σελίδες θα μάθετε πολλά για κάποιους ανθρώπους που έκαναν πολύ περισσότερα από όσα τους προόριζαν.
Αλλά αν θέλετε να μεταφερθείτε στο Χάρλεμ του πενήντα διαβάστε το «Αόρατος άνθρωπος», του Ραλφ Έλισον, το οποίο μεταφράστηκε στα ελληνικά πριν λίγο καιρό, εκδόσεις Κέδρος.
Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ουαιώνα και αναφέρεται προφητικά πλην σαφώς στο Μάλκολμ… Εξ.)
Γελωτοποιός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου