artinews.gr
Ο Δημήτρης Λάλος συνεχίζει για δεύτερη χρονιά και με την ίδια ομάδα ηθοποιών την «Αρρώστια της Νιότης» του Ferdinand Bruckner στο θέατρο Tempus Verum Εν Αθήναις.
Ο Μπρούκνερ είναι ο πιο διάσημος δραματουργός της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Στην Αρρώστια της Νιότης ανιχνεύει και αναδεικνύει την ασθένεια που αδρανοποιεί τον πληθυσμό και κυρίως τη νεολαία, την αρρώστια που λέγεται Απάθεια. Ο Φέρντιναντ Μπρούκνερ, προέβλεψε ότι η αστάθεια και η απάθεια καθώς και η προπαγανδιστική ρητορική του ολοκληρωτισμού αργά ή γρήγορα θα προϋπαντήσουν το φασισμό...
Είναι η εποχή που χαρακτηρίζεται από τον ανερχόμενο καπιταλισμό, τον κοινοβουλευτισμό που προσπαθεί να σταθεροποιηθεί, την αιματηρή καταστολή της κομμουνιστικής επανάστασης, τις επαναλαμβανόμενες οικονομικές και κυβερνητικές κρίσεις, αλλά κι ένα καλλιτεχνικό πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από τον ενθουσιασμό σε όλα τα επίπεδα- και το οποίο εκφράζεται στο θέατρο από τις εμπειρίες του Erwin Piscator, τα επαναστατικά έργα της Ernst Toller και τα έργα αποστασιοποίησης του Μπρεχτ.
O Ferdinand Bruckner(ψευδώνυμο του Theodore Tagger) γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου 1891 στη Σόφια. Ο πατέρας ήταν αυστριακός εβραϊκής καταγωγής(τραπεζίτης και επιχειρηματίας), ενώ η μητέρα του, Claire Heintz, ήταν γαλλίδα που γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Ο θεατρικός συγγραφέας ξεκίνησε την καριέρα του το 1926 με την «Αρρώστα της Νιότης», ακολούθησαν «Οι Εγκληματίες» το 1928, η «Ελισάβετ της Αγγλίας», κ.ά.
Ο Bruckner, όπως και ο φίλος και συνάδελφός του Ödön von Horváth, θα διερευνήσει και θα απογειώσει το είδος της Zeitstück, το «έργο επικαιρότητας», ένα θεατρικό είδος που αντιμετωπίζει άμεσα τα ερωτήματα τα οποία συνταράσσουν την κοινωνική ζωή στη Γερμανία του μεσοπολέμου, καθώς έχουν απολεσθεί όλες οι αξίες λόγω της Ήττας και του καπιταλιστικού οδοστρωτήρα, του κυνικού, πολιτικού οπορτουνισμού και της μηδενιστικής απαισιοδοξίας των νεότερων γενιών, της αναντιστοιχίας μεταξύ των υφιστάμενων νόμων και των προηγμένων κοινωνικών αναγκών (σεξουαλική χειραφέτηση, ταξικές συγκρούσεις). Πρόκειται για μία μοντέρνα φόρμα ιδιαίτερα ελκυστική στο κοινό που ήθελε να ενημερώνεται για τις ειδήσεις της εποχής εκείνης. Αν, μάλιστα, ήθελε να κάνει κάποιος μία σύγκριση, ό,τι συνέβη με το θέατρο επικαιρότητας στη Γερμανία, το ίδιο έγινε και με την ελληνική Επιθεώρηση. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε την εκδραμάτιση των γεγονότων, ενώ στην δεύτερη τη διακωμώδησή τους! Στην πρώτη, η συγκίνηση ενδοβάλλεται, στην άλλη εκτονώνεται και λυτρώνεται με το γέλιο.
Στην περίπτωση του Bruckner, η διάσταση της κοινωνικής κριτικής στο έργο του συμβαδίζει με το δημοσιογραφικό πνεύμα και τη γνώση των ψυχαναλυτικών θεωριών. Όλα τα έργα έχουν ένα χαρακτήρα νεωτεριστικό, προοδευτικό αλλά και απαισιόδοξο. Πάντως, διαρκούσης της περιόδου της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, έχουν έναν χαρακτήρα ιδιαίτερα πολεμικό.
Η άνοδος στην εξουσία του Χίτλερ θα ριζοσπαστικοποιήσει το έργο του Bruckner και θα το οδηγήσει από τον «κριτικό γερμανισμό» στον «στρατευμένο ουμανισμό». Στα τέλη Φεβρουαρίου του 1933 θα μεταναστεύσει. Τότε είναι που η συντηρητική διάσταση θα εξαφανιστεί από το έργο του υπέρ ενός σαφούς πολιτικού ακτιβισμού, κοντά στις ιδέες του Λαϊκού Μετώπου. Αυτή η νέα περίοδος εγκαινιάζεται έξοχα από το αντιφασιστικό έργο Οι Ράτσες (1933), που εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να εκπλήσσει με την οξύτητα της πολιτικής και κοινωνικής ανάλυσης της ναζιστικής Γερμανίας και τις προβλέψεις του. Αυτή η στράτευση του Μπρούκνερ στον αντι-φασιστικό ανθρωπισμό θα σταμπάρει τα έργα του που γράφτηκαν στην εξορία (Αυστρία, Γαλλία, Ελβετία, ΗΠΑ). Όταν επέστρεψε στη Γερμανία από τις ΗΠΑ, όπου είχε πάει το 1936, τα πράγματα ήταν τρομακτικά δύσκολα καθώς το ιδεολογικό χάσμα μεταξύ των «απελευθερωτών» (Αμερικανών) και των τραυματισμένων από το ναζισμό Γερμανών ήταν τεράστιο.
Η ζωή του Μπρούκνερ μετά τον πόλεμο είναι κοντά σε θέατρα, τα οποία επιχειρούν να «ανοικοδομήσουν» την πολιτιστική ζωή στη Γερμανία και την Αυστρία. Αναζωογονεί το είδος της Zeitstück με το έργο Früchte des Nichts - Φρούτα του Τίποτα, 1951 -, ένα είδος υπαρξιστικού θεατρικού road movie, που περιγράφει τις περιπλανήσεις μιας ομάδας νέων ανθρώπων στον απόηχο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίοι κινούνται μεταξύ ενός ριζοσπαστικού μηδενισμού και της απόλυτης ανάγκης να ανοικοδομηθεί εκ νέου ο κόσμος.
Το 1953, έγινε ο θεατρικός συγγραφέας του Schiller Theater στο Δυτικό Βερολίνο, συμβολίζοντας την επιστροφή του αντιφασισμού στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία. Εκεί θα ενσαρκώσει ένα είδος πιο φιλελεύθερου Μπρεχτ, πιο διακριτικού και πιο μετριοπαθή σε σχέση με τον διάσημο συνάδελφό του. Ένα από τα τελευταία έργα του, Der Kampf mit dem Engel (Η μάχη με τον άγγελο, 1956), ανεβάζει στη σκηνή μια γυναικεία φιγούρα πέραν του συνηθισμένου, που ελέγχει κυνικά τα εργαλεία του χρηματιστηρίου, αλλά η οποία αντιπαρατίθεται με την πνευματική ανωτερότητα μιας ζωής αφιερωμένης στους άλλους.
Για να ολοκληρώσουμε αυτή την παρουσίαση, θα παραθέσουμε ένα απόσπασμα από τη διατριβή του Francis Cros: Tagger / Bruckner, νεωτερικές αμφισημίες και στρατευμένος ανθρωπισμός (Nancy, 1984).
«Ακόμη και στον εμπειρικό του θεάτρου, τα προβλήματα της σκηνής ενσωματώνουν την πιο ευρεία πολυπλοκότητα της ύπαρξης και της πολιτικής ζωής, την κουλτούρα της εποχής. Ο Bruckner είναι πρωτίστως ένας «διανοούμενος» που συλλογίζεται, στη διάρκεια της ζωής του, τον γερμανικό κόσμο, το ανθρώπινο σύμπαν, την ιστορία και τα επίκαιρα γεγονότα -μερικές φορές αγωνιώδη- ενός ταραγμένου αιώνα. Ήταν παθιασμένος όχι μόνο για το θέατρο, αλλά και για τα προβλήματα του πολέμου και της ειρήνης, για την πολιτική και κοινωνική οργάνωση της χώρας του και της Ευρώπης, για τη μοίρα της σύγχρονης νεολαίας, για την έλλειψη ιδανικών και τις αιώνιες νοσταλγίες της.»
Ο Ferdinand Bruckner πέθανε στο Βερολίνο στις 5 Δεκεμβρίου 1958, από πνευμονία.
*Πληροφορίες: Laurent Muhleisen
artinews.gr
Ο Δημήτρης Λάλος συνεχίζει για δεύτερη χρονιά και με την ίδια ομάδα ηθοποιών την «Αρρώστια της Νιότης» του Ferdinand Bruckner στο θέατρο Tempus Verum Εν Αθήναις.
Ο Μπρούκνερ είναι ο πιο διάσημος δραματουργός της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Στην Αρρώστια της Νιότης ανιχνεύει και αναδεικνύει την ασθένεια που αδρανοποιεί τον πληθυσμό και κυρίως τη νεολαία, την αρρώστια που λέγεται Απάθεια. Ο Φέρντιναντ Μπρούκνερ, προέβλεψε ότι η αστάθεια και η απάθεια καθώς και η προπαγανδιστική ρητορική του ολοκληρωτισμού αργά ή γρήγορα θα προϋπαντήσουν το φασισμό...
Είναι η εποχή που χαρακτηρίζεται από τον ανερχόμενο καπιταλισμό, τον κοινοβουλευτισμό που προσπαθεί να σταθεροποιηθεί, την αιματηρή καταστολή της κομμουνιστικής επανάστασης, τις επαναλαμβανόμενες οικονομικές και κυβερνητικές κρίσεις, αλλά κι ένα καλλιτεχνικό πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από τον ενθουσιασμό σε όλα τα επίπεδα- και το οποίο εκφράζεται στο θέατρο από τις εμπειρίες του Erwin Piscator, τα επαναστατικά έργα της Ernst Toller και τα έργα αποστασιοποίησης του Μπρεχτ.
O Ferdinand Bruckner(ψευδώνυμο του Theodore Tagger) γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου 1891 στη Σόφια. Ο πατέρας ήταν αυστριακός εβραϊκής καταγωγής(τραπεζίτης και επιχειρηματίας), ενώ η μητέρα του, Claire Heintz, ήταν γαλλίδα που γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Ο θεατρικός συγγραφέας ξεκίνησε την καριέρα του το 1926 με την «Αρρώστα της Νιότης», ακολούθησαν «Οι Εγκληματίες» το 1928, η «Ελισάβετ της Αγγλίας», κ.ά.
Ο Bruckner, όπως και ο φίλος και συνάδελφός του Ödön von Horváth, θα διερευνήσει και θα απογειώσει το είδος της Zeitstück, το «έργο επικαιρότητας», ένα θεατρικό είδος που αντιμετωπίζει άμεσα τα ερωτήματα τα οποία συνταράσσουν την κοινωνική ζωή στη Γερμανία του μεσοπολέμου, καθώς έχουν απολεσθεί όλες οι αξίες λόγω της Ήττας και του καπιταλιστικού οδοστρωτήρα, του κυνικού, πολιτικού οπορτουνισμού και της μηδενιστικής απαισιοδοξίας των νεότερων γενιών, της αναντιστοιχίας μεταξύ των υφιστάμενων νόμων και των προηγμένων κοινωνικών αναγκών (σεξουαλική χειραφέτηση, ταξικές συγκρούσεις). Πρόκειται για μία μοντέρνα φόρμα ιδιαίτερα ελκυστική στο κοινό που ήθελε να ενημερώνεται για τις ειδήσεις της εποχής εκείνης. Αν, μάλιστα, ήθελε να κάνει κάποιος μία σύγκριση, ό,τι συνέβη με το θέατρο επικαιρότητας στη Γερμανία, το ίδιο έγινε και με την ελληνική Επιθεώρηση. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε την εκδραμάτιση των γεγονότων, ενώ στην δεύτερη τη διακωμώδησή τους! Στην πρώτη, η συγκίνηση ενδοβάλλεται, στην άλλη εκτονώνεται και λυτρώνεται με το γέλιο.
Στην περίπτωση του Bruckner, η διάσταση της κοινωνικής κριτικής στο έργο του συμβαδίζει με το δημοσιογραφικό πνεύμα και τη γνώση των ψυχαναλυτικών θεωριών. Όλα τα έργα έχουν ένα χαρακτήρα νεωτεριστικό, προοδευτικό αλλά και απαισιόδοξο. Πάντως, διαρκούσης της περιόδου της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, έχουν έναν χαρακτήρα ιδιαίτερα πολεμικό.
Η άνοδος στην εξουσία του Χίτλερ θα ριζοσπαστικοποιήσει το έργο του Bruckner και θα το οδηγήσει από τον «κριτικό γερμανισμό» στον «στρατευμένο ουμανισμό». Στα τέλη Φεβρουαρίου του 1933 θα μεταναστεύσει. Τότε είναι που η συντηρητική διάσταση θα εξαφανιστεί από το έργο του υπέρ ενός σαφούς πολιτικού ακτιβισμού, κοντά στις ιδέες του Λαϊκού Μετώπου. Αυτή η νέα περίοδος εγκαινιάζεται έξοχα από το αντιφασιστικό έργο Οι Ράτσες (1933), που εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να εκπλήσσει με την οξύτητα της πολιτικής και κοινωνικής ανάλυσης της ναζιστικής Γερμανίας και τις προβλέψεις του. Αυτή η στράτευση του Μπρούκνερ στον αντι-φασιστικό ανθρωπισμό θα σταμπάρει τα έργα του που γράφτηκαν στην εξορία (Αυστρία, Γαλλία, Ελβετία, ΗΠΑ). Όταν επέστρεψε στη Γερμανία από τις ΗΠΑ, όπου είχε πάει το 1936, τα πράγματα ήταν τρομακτικά δύσκολα καθώς το ιδεολογικό χάσμα μεταξύ των «απελευθερωτών» (Αμερικανών) και των τραυματισμένων από το ναζισμό Γερμανών ήταν τεράστιο.
Η ζωή του Μπρούκνερ μετά τον πόλεμο είναι κοντά σε θέατρα, τα οποία επιχειρούν να «ανοικοδομήσουν» την πολιτιστική ζωή στη Γερμανία και την Αυστρία. Αναζωογονεί το είδος της Zeitstück με το έργο Früchte des Nichts - Φρούτα του Τίποτα, 1951 -, ένα είδος υπαρξιστικού θεατρικού road movie, που περιγράφει τις περιπλανήσεις μιας ομάδας νέων ανθρώπων στον απόηχο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίοι κινούνται μεταξύ ενός ριζοσπαστικού μηδενισμού και της απόλυτης ανάγκης να ανοικοδομηθεί εκ νέου ο κόσμος.
Το 1953, έγινε ο θεατρικός συγγραφέας του Schiller Theater στο Δυτικό Βερολίνο, συμβολίζοντας την επιστροφή του αντιφασισμού στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία. Εκεί θα ενσαρκώσει ένα είδος πιο φιλελεύθερου Μπρεχτ, πιο διακριτικού και πιο μετριοπαθή σε σχέση με τον διάσημο συνάδελφό του. Ένα από τα τελευταία έργα του, Der Kampf mit dem Engel (Η μάχη με τον άγγελο, 1956), ανεβάζει στη σκηνή μια γυναικεία φιγούρα πέραν του συνηθισμένου, που ελέγχει κυνικά τα εργαλεία του χρηματιστηρίου, αλλά η οποία αντιπαρατίθεται με την πνευματική ανωτερότητα μιας ζωής αφιερωμένης στους άλλους.
Για να ολοκληρώσουμε αυτή την παρουσίαση, θα παραθέσουμε ένα απόσπασμα από τη διατριβή του Francis Cros: Tagger / Bruckner, νεωτερικές αμφισημίες και στρατευμένος ανθρωπισμός (Nancy, 1984).
«Ακόμη και στον εμπειρικό του θεάτρου, τα προβλήματα της σκηνής ενσωματώνουν την πιο ευρεία πολυπλοκότητα της ύπαρξης και της πολιτικής ζωής, την κουλτούρα της εποχής. Ο Bruckner είναι πρωτίστως ένας «διανοούμενος» που συλλογίζεται, στη διάρκεια της ζωής του, τον γερμανικό κόσμο, το ανθρώπινο σύμπαν, την ιστορία και τα επίκαιρα γεγονότα -μερικές φορές αγωνιώδη- ενός ταραγμένου αιώνα. Ήταν παθιασμένος όχι μόνο για το θέατρο, αλλά και για τα προβλήματα του πολέμου και της ειρήνης, για την πολιτική και κοινωνική οργάνωση της χώρας του και της Ευρώπης, για τη μοίρα της σύγχρονης νεολαίας, για την έλλειψη ιδανικών και τις αιώνιες νοσταλγίες της.»
Ο Ferdinand Bruckner πέθανε στο Βερολίνο στις 5 Δεκεμβρίου 1958, από πνευμονία.
*Πληροφορίες: Laurent Muhleisen
artinews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου