Αριστείδης Καλαργαλής*
Αρκετές φορές έχουμε σχηματίσει μια λανθάνουσα εντύπωση γιατί αυτή την υποστηρίζει ένας αστικός ή λαϊκός μύθος ή και μια μυθιστορηματική αφήγηση.
Τούτο συμβαίνει και με την Παναγιά Γοργόνα της Σκάλας Συκαμιάς της Λέσβου. Στο μικρό ξωκλήσι θέλουν τα παλιά χρόνια να υπήρχε τοιχογραφία που απεικόνιζε την Παναγιά με ουρά γοργόνας απ’ τη μέση και κάτω. Και από την τοιχογραφία αυτήν εμπνεύστηκε ο Μυριβήλης το ομώνυμο μυθιστόρημά του.
Αυτή η άποψη ενισχύεται από την αντίστοιχη αναφορά του ίδιου συγγραφέα στο μυθιστόρημα. Σε αυτό γράφει για τον Μικρασιάτη καπτα-Λια, που ξέμεινε στο ψαροχώρι κι έκανε μερεμέτια στα καΐκια του μικρού μόλου. Μαζί ζωγράφιζε και τις μάσκες των καϊκιών κι είχε ως αγαπημένα θέματα γοργόνες και λουλούδια. Ετσι το θέλησε, ο συγγραφέας, μυθιστορηματικά, να ζωγραφίζει την Παναγιά Γοργόνα στον τοίχο του ξωκλησιού.
Σε μια συζήτηση που είχε ο Μυριβήλης με τον Μυτιληνιό συγγραφέα Θανάση Παρασκευαΐδη, σε καφενεδάκι στα Τσαμάκια του Κάστρου, το 1962, του αποκάλυψε την ιστορία της Παναγιάς Γοργόνας και πώς την εμπνεύστηκε.
«Ξέρεις», του είπε, «εγώ την Παναγιά Γοργόνα με τα ακρογιάλια της την έχω εμπνευστεί σ’ αυτά τα μέρη. Η Παναγιά Γοργόνα ζωγραφίστηκε στο εκκλησάκι κάτω από το Κάστρο της Μυτιλήνης στο βόρειο τοίχο, που τώρα είναι κατάλευκος από τον ασβέστη».
Στην ίδια θέση ένας λωλός, το «Βουβό της Χιόνης», ζωγράφισε στις αρχές του 20ού αιώνα ολόσωμο σε φυσικό μέγεθος τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μιας και σχεδόν όλοι οι Μυτιληνιοί ήταν βενιζελικοί. Μετά τις εκλογές του 1920, στην ίδια θέση, ζωγράφισε ολόσωμο τον βασιλιά Κωνσταντίνο.
Και συνεχίζει την αφήγηση ο Μυριβήλης: «Για να μην σβήνει μια τον Βενιζέλο και μια τον Κωνσταντίνο, σκαρφίστηκε να ζωγραφίσει τη γοργόνα που παρίστανε την Παναγιά. Εδώ σε τούτο το μέρος εμπνεύστηκα το μύθο της Παναγιάς Γοργόνας».
«Της Παναγιάς τα Ράχτα», στη Συκαμιά, συνεχίζουν να τα δέρνουν οι άνεμοι της Ανατολής και να ξεβράζουν ανθρώπους αποδιωγμένους από τις συμφορές. Εκατό χρόνια τώρα άνθρωποι περνάνε το μπουγάζι. Πότε για να ’βρουν δουλειά, πότε για να ’βρουν άλλη γης.
Και στο ερώτημα τι είναι τούτοι, απαντά ο καπτα-Λιας: «Από τούτο τον κόσμο είμαι και ’γώ, γιε μου. Πατριωτάκια είμαστε, βλέπεις».
Αυτά κάνουν και λένε οι αλαφροΐσκιωτοι, και βάζουν στο κατόπι, εμάς τους γνωστικούς, να αναρωτιόμαστε.
*συγγραφέας, διδάκτορας Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας
Πηγή: efsyn.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Αρκετές φορές έχουμε σχηματίσει μια λανθάνουσα εντύπωση γιατί αυτή την υποστηρίζει ένας αστικός ή λαϊκός μύθος ή και μια μυθιστορηματική αφήγηση.
Τούτο συμβαίνει και με την Παναγιά Γοργόνα της Σκάλας Συκαμιάς της Λέσβου. Στο μικρό ξωκλήσι θέλουν τα παλιά χρόνια να υπήρχε τοιχογραφία που απεικόνιζε την Παναγιά με ουρά γοργόνας απ’ τη μέση και κάτω. Και από την τοιχογραφία αυτήν εμπνεύστηκε ο Μυριβήλης το ομώνυμο μυθιστόρημά του.
Αυτή η άποψη ενισχύεται από την αντίστοιχη αναφορά του ίδιου συγγραφέα στο μυθιστόρημα. Σε αυτό γράφει για τον Μικρασιάτη καπτα-Λια, που ξέμεινε στο ψαροχώρι κι έκανε μερεμέτια στα καΐκια του μικρού μόλου. Μαζί ζωγράφιζε και τις μάσκες των καϊκιών κι είχε ως αγαπημένα θέματα γοργόνες και λουλούδια. Ετσι το θέλησε, ο συγγραφέας, μυθιστορηματικά, να ζωγραφίζει την Παναγιά Γοργόνα στον τοίχο του ξωκλησιού.
Σε μια συζήτηση που είχε ο Μυριβήλης με τον Μυτιληνιό συγγραφέα Θανάση Παρασκευαΐδη, σε καφενεδάκι στα Τσαμάκια του Κάστρου, το 1962, του αποκάλυψε την ιστορία της Παναγιάς Γοργόνας και πώς την εμπνεύστηκε.
«Ξέρεις», του είπε, «εγώ την Παναγιά Γοργόνα με τα ακρογιάλια της την έχω εμπνευστεί σ’ αυτά τα μέρη. Η Παναγιά Γοργόνα ζωγραφίστηκε στο εκκλησάκι κάτω από το Κάστρο της Μυτιλήνης στο βόρειο τοίχο, που τώρα είναι κατάλευκος από τον ασβέστη».
Στην ίδια θέση ένας λωλός, το «Βουβό της Χιόνης», ζωγράφισε στις αρχές του 20ού αιώνα ολόσωμο σε φυσικό μέγεθος τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μιας και σχεδόν όλοι οι Μυτιληνιοί ήταν βενιζελικοί. Μετά τις εκλογές του 1920, στην ίδια θέση, ζωγράφισε ολόσωμο τον βασιλιά Κωνσταντίνο.
Και συνεχίζει την αφήγηση ο Μυριβήλης: «Για να μην σβήνει μια τον Βενιζέλο και μια τον Κωνσταντίνο, σκαρφίστηκε να ζωγραφίσει τη γοργόνα που παρίστανε την Παναγιά. Εδώ σε τούτο το μέρος εμπνεύστηκα το μύθο της Παναγιάς Γοργόνας».
«Της Παναγιάς τα Ράχτα», στη Συκαμιά, συνεχίζουν να τα δέρνουν οι άνεμοι της Ανατολής και να ξεβράζουν ανθρώπους αποδιωγμένους από τις συμφορές. Εκατό χρόνια τώρα άνθρωποι περνάνε το μπουγάζι. Πότε για να ’βρουν δουλειά, πότε για να ’βρουν άλλη γης.
Και στο ερώτημα τι είναι τούτοι, απαντά ο καπτα-Λιας: «Από τούτο τον κόσμο είμαι και ’γώ, γιε μου. Πατριωτάκια είμαστε, βλέπεις».
Αυτά κάνουν και λένε οι αλαφροΐσκιωτοι, και βάζουν στο κατόπι, εμάς τους γνωστικούς, να αναρωτιόμαστε.
*συγγραφέας, διδάκτορας Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας
Πηγή: efsyn.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου