Του Ντμίτρι Κερασίδη*
Η σύγκρουση συμφερόντων (των Πατριαρχείων) της Μόσχας και της Κωνσταντινούπολης δεν έχει προκληθεί μόνο από την πολιτικο-θρησκευτική κατάσταση στην Ουκρανία. Η απόφαση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου για την ανάγκη παροχής αυτοκεφαλίας στην Ουκρανική Εκκλησία εμφανίστηκε στο πλαίσιο της αστάθειας που υπάρχει στα νώτα του: στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Επί της ουσίας, σήμερα στον Βαρθολομαίο ασκείται κολοσσιαία πίεση από την πλευρά των τουρκικών αρχών. Βεβαίως, η θέση του δεν ήταν ποτέ αξιοζήλευτη, όμως μετά το (αποτυχημένο) πραξικόπημα του 2016, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Βαρθολομαίος είχε φύγει εσπευσμένα αεροπορικώς για την Σλοβακία, οι μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας τον έθεσαν οριστικά υπό διαρκή έλεγχο. Από τότε (ο Βαρθολομαίος) πηγαίνει σπάνια στο Φανάρι και εμφανίζεται μόνο για σοβαρούς λόγους, τοποθετώντας γύρω του ισχυρή σωματοφυλακή. Επιπλέον, παρά τις πολυάριθμες απειλές για δολοφονία του από την πλευρά των ακραίων ισλαμιστών, η τουρκική αστυνομία ολοένα και αποδυναμώνει την παρουσία της στην περιοχή του Φαναριού.
Ποια ήταν, όμως, η αιτία μιας τέτοιας αντιμετώπισης του Βαρθολομαίου από τις τουρκικές αρχές; Είναι προφανές, ότι η περίεργη συμπεριφορά του ιεράρχη κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος στην Τουρκία, ήταν μόνο η αφορμή. Σύμφωνα με πληροφορίες μιας σειράς ειδικών – πολιτικών αναλυτών, η σημερινή σύγκρουση ανάμεσα στον Βαρθολομαίο και την Τουρκία έχει «διαστρωματική» δομή. Μία από τις «διαστρωματώσεις» που, πλέον, δεν βρίσκεται στην επιφάνεια, είναι η αρνητική αντίληψη από την τουρκική ηγεσία της συνεχούς διεύρυνσης της επιρροής (του Πατριαρχείου) της Κωνσταντινούπολης, κάτι που, κατά την άποψη των τουρκικών πολιτικών δυνάμεων «παραβιάζει την Συνθήκη της Λωζάννης του 1923». Οι Τούρκοι εξάγουν ένα ανακριβές, πλην εξαιρετικά βολικό για τους ίδιους συμπέρασμα. Ότι, δήθεν, εάν το Φανάρι έχει υπό την σκέπη του πρώτα και κύρια τους Έλληνες που ζουν στην επικράτεια της Τουρκίας, αυτό σημαίνει ότι η ενίσχυση της επιρροής του εκτός Τουρκίας είναι παράνομη.Έτσι δουλεύει η επικοινωνιακή μηχανή που έχει θέσει σε λειτουργία ο «νεοσουλτάνος» Ερντογάν. Είναι προφανές, ότι ο Βαρθολομαίος σήμερα διεκδικεί τον ρόλο της «πρωτοκαθεδρίας» στον ορθόδοξο (χριστιανικό) κόσμο, κάτι που δεν συμφωνεί καθόλου με την τουρκική εδαφική πολιτική. Όλες αυτές οι συνιστώσες οδήγησαν στο να μη μπορεί το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης να βρει την ησυχία του και να είναι αναγκασμένο να προσαρμοστεί στην παρούσα κατάσταση.
Σήμερα, ωστόσο, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης είναι η μεγαλύτερη εκκλησία στον κόσμο, έχοντας εκπροσώπηση στην Τουρκία, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ελλάδα, την Εσθονία, την Φινλανδία και τώρα, κατά πάσα πιθανότητα και στην Ουκρανία. Και μάλιστα το έδαφος της τελευταίας μπορεί να γίνει αποφασιστικό για την δημιουργία μιας «εφεδρικής βάσης» ή ακόμη και για την προσωρινή μεταφορά της έδρας του Πατριαρχείου σε περίπτωση επιδείνωσης των σχέσεων με την τουρκική κυβέρνηση. Γιατί το καθεστώς Ποροσένκο είναι ασταθές, το δυνητικό ουκρανικό ποίμνιο είναι μεγάλο και το ιστορικό κύρος του Κιέβου μεγάλο. Ακόμη και κάποια ισλαμικά κινήματα στην επικράτεια της Ουκρανίας, ειδικά δε το κίνημα των Τατάρων της Κριμαίας του Μουσταφά Τζεμίλεβ, δηλώνουν ανοιχτά τις στενές τους σχέσεις με το Φανάρι. Να σημειώσουμε, ότι ο Μουσταφά Τζεμίλεβ δεν είναι ένα συνηθισμένο άτομο, αλλά ο επιτετραμμένος παρά τω Προέδρω της Ουκρανίας Πετρό Ποροσένκο για τις υποθέσεις του Κριμαιο-Ταταρικού λαού. Με τη διαμεσολάβησή του διεξήχθη μια σειρά από «εισαγωγικές εκδηλώσεις», στις οποίες είχαν προσκληθεί άνθρωποι του Βαρθολομαίου, οι οποίοι επεδίωκαν να ρυθμίσουν την υπάρχουσα θρησκευτική διένεξη στην Ουκρανία.
Ο προφανής κίνδυνος της απώλειας του μεγαλύτερου μέρους των προνομίων που υπάρχουν «πίσω», χωρίζει την ηγεσία του Φαναριού σε αυτούς που είναι πρόθυμοι να υποκύψουν στις πιέσεις της Άγκυρας και σε αυτούς που αρνούνται κατηγορηματικά να πράξουν κάτι τέτοιο. Η πρώτη ομάδα προσπαθεί διαρκώς να πείσει τις τουρκικές αρχές, ότι το να έχουν στην επικράτειά τους την Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης τους προσδίδει κύρος και παγκόσμιες δυνατότητες. Η δεύτερη ομάδα δεν επιθυμεί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες να κάνει υποχωρήσεις, χωρίς να αποκλείει την δυνατότητα να διαθέτει ένα «εφεδρικό πεδίο δράσης».
Είναι προφανές, ότι ο Βαρθολομαίος σήμερα βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση και τα προαναφερθέντα προβλήματα είναι κάθε άλλο παρά τα μοναδικά που αντιμετωπίζει. Όμως το πιο δυσάρεστο στην όλη υπόθεση είναι το γεγονός, ότι ένα πιθανό σχίσμα του ορθόδοξου κόσμου θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του ανταγωνιστικού προς αυτόν στη Μέση Ανατολή ισλαμικού κόσμου, αλλά και τα συμφέροντα μιας σειράς από άλλους θρησκευτικο-πολιτικούς οργανισμούς, στους οποίους η επιρροή της Τουρκίας παίζει σημαντικό ρόλο. Μια τέτοια κατάσταση πραγμάτων θα αποδυναμώσει όχι μόνο την Μόσχα, αλλά πρώτα και κύρια το ίδιο το Φανάρι και τις υπόλοιπες ελληνικές (ορθόδοξες) εκκλησίες.
*Μετάφραση από τα Ρωσικά: Βασίλης Μακρίδης
Ντμίτρι Κερασίδης : Σχετικά με τον Συντάκτη
Η σύγκρουση συμφερόντων (των Πατριαρχείων) της Μόσχας και της Κωνσταντινούπολης δεν έχει προκληθεί μόνο από την πολιτικο-θρησκευτική κατάσταση στην Ουκρανία. Η απόφαση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου για την ανάγκη παροχής αυτοκεφαλίας στην Ουκρανική Εκκλησία εμφανίστηκε στο πλαίσιο της αστάθειας που υπάρχει στα νώτα του: στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Επί της ουσίας, σήμερα στον Βαρθολομαίο ασκείται κολοσσιαία πίεση από την πλευρά των τουρκικών αρχών. Βεβαίως, η θέση του δεν ήταν ποτέ αξιοζήλευτη, όμως μετά το (αποτυχημένο) πραξικόπημα του 2016, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Βαρθολομαίος είχε φύγει εσπευσμένα αεροπορικώς για την Σλοβακία, οι μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας τον έθεσαν οριστικά υπό διαρκή έλεγχο. Από τότε (ο Βαρθολομαίος) πηγαίνει σπάνια στο Φανάρι και εμφανίζεται μόνο για σοβαρούς λόγους, τοποθετώντας γύρω του ισχυρή σωματοφυλακή. Επιπλέον, παρά τις πολυάριθμες απειλές για δολοφονία του από την πλευρά των ακραίων ισλαμιστών, η τουρκική αστυνομία ολοένα και αποδυναμώνει την παρουσία της στην περιοχή του Φαναριού.
Ποια ήταν, όμως, η αιτία μιας τέτοιας αντιμετώπισης του Βαρθολομαίου από τις τουρκικές αρχές; Είναι προφανές, ότι η περίεργη συμπεριφορά του ιεράρχη κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος στην Τουρκία, ήταν μόνο η αφορμή. Σύμφωνα με πληροφορίες μιας σειράς ειδικών – πολιτικών αναλυτών, η σημερινή σύγκρουση ανάμεσα στον Βαρθολομαίο και την Τουρκία έχει «διαστρωματική» δομή. Μία από τις «διαστρωματώσεις» που, πλέον, δεν βρίσκεται στην επιφάνεια, είναι η αρνητική αντίληψη από την τουρκική ηγεσία της συνεχούς διεύρυνσης της επιρροής (του Πατριαρχείου) της Κωνσταντινούπολης, κάτι που, κατά την άποψη των τουρκικών πολιτικών δυνάμεων «παραβιάζει την Συνθήκη της Λωζάννης του 1923». Οι Τούρκοι εξάγουν ένα ανακριβές, πλην εξαιρετικά βολικό για τους ίδιους συμπέρασμα. Ότι, δήθεν, εάν το Φανάρι έχει υπό την σκέπη του πρώτα και κύρια τους Έλληνες που ζουν στην επικράτεια της Τουρκίας, αυτό σημαίνει ότι η ενίσχυση της επιρροής του εκτός Τουρκίας είναι παράνομη.Έτσι δουλεύει η επικοινωνιακή μηχανή που έχει θέσει σε λειτουργία ο «νεοσουλτάνος» Ερντογάν. Είναι προφανές, ότι ο Βαρθολομαίος σήμερα διεκδικεί τον ρόλο της «πρωτοκαθεδρίας» στον ορθόδοξο (χριστιανικό) κόσμο, κάτι που δεν συμφωνεί καθόλου με την τουρκική εδαφική πολιτική. Όλες αυτές οι συνιστώσες οδήγησαν στο να μη μπορεί το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης να βρει την ησυχία του και να είναι αναγκασμένο να προσαρμοστεί στην παρούσα κατάσταση.
Σήμερα, ωστόσο, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης είναι η μεγαλύτερη εκκλησία στον κόσμο, έχοντας εκπροσώπηση στην Τουρκία, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ελλάδα, την Εσθονία, την Φινλανδία και τώρα, κατά πάσα πιθανότητα και στην Ουκρανία. Και μάλιστα το έδαφος της τελευταίας μπορεί να γίνει αποφασιστικό για την δημιουργία μιας «εφεδρικής βάσης» ή ακόμη και για την προσωρινή μεταφορά της έδρας του Πατριαρχείου σε περίπτωση επιδείνωσης των σχέσεων με την τουρκική κυβέρνηση. Γιατί το καθεστώς Ποροσένκο είναι ασταθές, το δυνητικό ουκρανικό ποίμνιο είναι μεγάλο και το ιστορικό κύρος του Κιέβου μεγάλο. Ακόμη και κάποια ισλαμικά κινήματα στην επικράτεια της Ουκρανίας, ειδικά δε το κίνημα των Τατάρων της Κριμαίας του Μουσταφά Τζεμίλεβ, δηλώνουν ανοιχτά τις στενές τους σχέσεις με το Φανάρι. Να σημειώσουμε, ότι ο Μουσταφά Τζεμίλεβ δεν είναι ένα συνηθισμένο άτομο, αλλά ο επιτετραμμένος παρά τω Προέδρω της Ουκρανίας Πετρό Ποροσένκο για τις υποθέσεις του Κριμαιο-Ταταρικού λαού. Με τη διαμεσολάβησή του διεξήχθη μια σειρά από «εισαγωγικές εκδηλώσεις», στις οποίες είχαν προσκληθεί άνθρωποι του Βαρθολομαίου, οι οποίοι επεδίωκαν να ρυθμίσουν την υπάρχουσα θρησκευτική διένεξη στην Ουκρανία.
Ο προφανής κίνδυνος της απώλειας του μεγαλύτερου μέρους των προνομίων που υπάρχουν «πίσω», χωρίζει την ηγεσία του Φαναριού σε αυτούς που είναι πρόθυμοι να υποκύψουν στις πιέσεις της Άγκυρας και σε αυτούς που αρνούνται κατηγορηματικά να πράξουν κάτι τέτοιο. Η πρώτη ομάδα προσπαθεί διαρκώς να πείσει τις τουρκικές αρχές, ότι το να έχουν στην επικράτειά τους την Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης τους προσδίδει κύρος και παγκόσμιες δυνατότητες. Η δεύτερη ομάδα δεν επιθυμεί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες να κάνει υποχωρήσεις, χωρίς να αποκλείει την δυνατότητα να διαθέτει ένα «εφεδρικό πεδίο δράσης».
Είναι προφανές, ότι ο Βαρθολομαίος σήμερα βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση και τα προαναφερθέντα προβλήματα είναι κάθε άλλο παρά τα μοναδικά που αντιμετωπίζει. Όμως το πιο δυσάρεστο στην όλη υπόθεση είναι το γεγονός, ότι ένα πιθανό σχίσμα του ορθόδοξου κόσμου θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του ανταγωνιστικού προς αυτόν στη Μέση Ανατολή ισλαμικού κόσμου, αλλά και τα συμφέροντα μιας σειράς από άλλους θρησκευτικο-πολιτικούς οργανισμούς, στους οποίους η επιρροή της Τουρκίας παίζει σημαντικό ρόλο. Μια τέτοια κατάσταση πραγμάτων θα αποδυναμώσει όχι μόνο την Μόσχα, αλλά πρώτα και κύρια το ίδιο το Φανάρι και τις υπόλοιπες ελληνικές (ορθόδοξες) εκκλησίες.
*Μετάφραση από τα Ρωσικά: Βασίλης Μακρίδης
Ντμίτρι Κερασίδης : Σχετικά με τον Συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου