Σωτήρης Βλάχος
Παρά τα περισσότερα από διακόσια χρόνια από τη γέννηση του, ο Μαρξ εξακολουθεί να παραμένει επίκαιρος, ή, ακόμα καλύτερα, γίνεται ο πιο επίκαιρος κάθε φορά που πολιτικές και οικονομικές κρίσεις αναδεικνύουν τον απάνθρωπο χαρακτήρα της σημερινής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.
Ο Μαρξ δεν είναι ο σπουδαίος φιλόσοφος, που μίλησε για τα βάσανα, την αδικία, την εκμετάλλευση, «το όνειρο του ολοκληρωμένου ανθρώπου». Δεν είναι απλά αυτός που έδωσε με ακρίβεια μοναδική στην ιστορία, τους βασικούς όρους λειτουργίας του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος: Ποιος ήταν ο προοδευτικός ρόλος που κάποτε έπαιξε, αλλά και ποιες είναι οι ρίζες των ανισοτήτων, πείνας και δυστυχίας που δημιουργούνται. Ποιά είναι τέλος, η τεράστια απειλή πού κουβαλά για τις κοινωνίες.
Πάνω από όλα ο Μαρξ είναι αυτός που έδωσε πραγματικές απαντήσεις και διεξόδους στα καπιταλιστικά αδιέξοδα. Ο Μαρξ γίνεται ο πιο επίκαιρος κάθε φορά που το κίνημα επίμονα ζητά διεξόδους, αυτό που ακριβώς συμβαίνει στη μετά το 2008 εποχή. Και σε αυτή ακριβώς την διάσταση του, την παροχή διεξόδων, πρέπει να εντοπισθεί η μεγαλύτερη αξία αυτού που μας κληροδότησε.
Από το Κουμμουνιστικό Μανιφέστο κιόλας, για να μην αναφερθούμε σε μεταγενέστερα έργα του, που στα τριάντα του χρόνια έγραψε μαζί με τον Φρειδερίκο Ένγκελς, βάζει τις βάσεις, μέσα από εξαιρετικά σύντομες και περιεκτικές παραγράφους, πάνω στις οποίες μπορεί να θεμελιωθεί πορεία εξόδου από τα παγκόσμια αδιέξοδα.
«Η σύγχρονη αστική κοινωνία που πρόβαλε από την καταστροφή της φεουδαρχικής κοινωνίας δεν κατάργησε τις ταξικές αντιθέσεις…
«Ωστόσο… απλοποίησε τις ταξικές αντιθέσεις…
«Ολόκληρη η κοινωνία όλο και περισσότερο χωρίζεται σε δύο μεγάλα αντίπαλα στρατόπεδα… τάξεις, που βρίσκονται άμεσα αντιμέτωπες η μια με την άλλη: στην αστική τάξη και το προλεταριάτο…»
Δυο μεγάλα στρατόπεδα, τάξεις. Που βρίσκονται αντιμέτωπες η μια με την άλλη. Βρίσκονται αντιμέτωπες σε κάθε χώρα, σαν αποτέλεσμα συγκρουόμενων συμφερόντων, που στις παγκόσμιες κρίσεις γίνονται ασυμβίβαστα, κάτι που κάνει τόσο αληθινό η σημερινή κρίση.
Ο «σύγχρονος πολιτισμός» σπρώχνει σήμερα σε ακραίες συνθήκες φτώχειας και απειλεί, χωρίς καμία ηθική αναστολή, ακόμα και τις στέγες πάνω από τα κεφάλια των ανθρώπων, ακόμα και στις μητροπόλεις του καπιταλισμού -τόσο ασυμβίβαστα είναι τα πράγματα.
Η ύπαρξη ασυμβίβαστων συμφερόντων μέσα στα πλαίσια των εθνικών κρατών είναι μια μεγάλη αλήθεια της εποχής, και όχι η ύπαρξη εθνικών συμφερόντων, με την έννοια των κοινών συμφερόντων των δύο τάξεων.
Τα σπίτια και οι ζωές των ανθρώπων κινδυνεύουν σήμερα λόγω της καπιταλιστικής κρίσης, όπως θα κινδυνεύουν όταν η καπιταλιστική κρίση εκφραστεί μέσα από εθνικές συγκρούσεις που οι αστοί θα βάλουν σε κίνηση, όταν χαθεί πια εντελώς το παιγνίδι έλεγχου της κρίσης. Όσο και να τρομάζει, αυτή η στιγμή πλησιάζει. Η απότομη επιδείνωση, με πρωταγωνιστή τον Τράμπ, στις σχέσεις των μεγάλων πρώην «συμμάχων», το επιβεβαιώνει μέρα με τη μέρα. Το παιγνίδι ελέγχου της κρίσης από τους αστούς χάνεται. Και τον σημερινό εχθρό τους, το προλεταριάτο της χώρας τους, θα τον καλέσουν σε συμμαχία μαζί τους για να σφαχτεί με τους προλετάριους άλλων εθνών για υπεράσπιση της «πατρίδας», όταν η κρίση χωρίσει ξανά τους αστούς, ακόμα και του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, σε διαφορετικά στρατόπεδα.
Ενάντια σε μια τέτοια τραγική κατάληξη της κρίσης, πρέπει η εργατική τάξη της κάθε χώρας να παλέψει από σήμερα. Για αγώνα ενάντια σε μια τέτοια κατάληξη θα πρέπει από σήμερα να καλεί η αριστερά σε ολόκληρη την Ευρώπη, με το πιο σαφή τρόπο.
Δημοσιεύτηκε στη Χαραυγή
Σωτήρης Βλάχος: Σχετικά με τον συντάκτη
Παρά τα περισσότερα από διακόσια χρόνια από τη γέννηση του, ο Μαρξ εξακολουθεί να παραμένει επίκαιρος, ή, ακόμα καλύτερα, γίνεται ο πιο επίκαιρος κάθε φορά που πολιτικές και οικονομικές κρίσεις αναδεικνύουν τον απάνθρωπο χαρακτήρα της σημερινής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.
Ο Μαρξ δεν είναι ο σπουδαίος φιλόσοφος, που μίλησε για τα βάσανα, την αδικία, την εκμετάλλευση, «το όνειρο του ολοκληρωμένου ανθρώπου». Δεν είναι απλά αυτός που έδωσε με ακρίβεια μοναδική στην ιστορία, τους βασικούς όρους λειτουργίας του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος: Ποιος ήταν ο προοδευτικός ρόλος που κάποτε έπαιξε, αλλά και ποιες είναι οι ρίζες των ανισοτήτων, πείνας και δυστυχίας που δημιουργούνται. Ποιά είναι τέλος, η τεράστια απειλή πού κουβαλά για τις κοινωνίες.
Πάνω από όλα ο Μαρξ είναι αυτός που έδωσε πραγματικές απαντήσεις και διεξόδους στα καπιταλιστικά αδιέξοδα. Ο Μαρξ γίνεται ο πιο επίκαιρος κάθε φορά που το κίνημα επίμονα ζητά διεξόδους, αυτό που ακριβώς συμβαίνει στη μετά το 2008 εποχή. Και σε αυτή ακριβώς την διάσταση του, την παροχή διεξόδων, πρέπει να εντοπισθεί η μεγαλύτερη αξία αυτού που μας κληροδότησε.
Από το Κουμμουνιστικό Μανιφέστο κιόλας, για να μην αναφερθούμε σε μεταγενέστερα έργα του, που στα τριάντα του χρόνια έγραψε μαζί με τον Φρειδερίκο Ένγκελς, βάζει τις βάσεις, μέσα από εξαιρετικά σύντομες και περιεκτικές παραγράφους, πάνω στις οποίες μπορεί να θεμελιωθεί πορεία εξόδου από τα παγκόσμια αδιέξοδα.
«Η σύγχρονη αστική κοινωνία που πρόβαλε από την καταστροφή της φεουδαρχικής κοινωνίας δεν κατάργησε τις ταξικές αντιθέσεις…
«Ωστόσο… απλοποίησε τις ταξικές αντιθέσεις…
«Ολόκληρη η κοινωνία όλο και περισσότερο χωρίζεται σε δύο μεγάλα αντίπαλα στρατόπεδα… τάξεις, που βρίσκονται άμεσα αντιμέτωπες η μια με την άλλη: στην αστική τάξη και το προλεταριάτο…»
Δυο μεγάλα στρατόπεδα, τάξεις. Που βρίσκονται αντιμέτωπες η μια με την άλλη. Βρίσκονται αντιμέτωπες σε κάθε χώρα, σαν αποτέλεσμα συγκρουόμενων συμφερόντων, που στις παγκόσμιες κρίσεις γίνονται ασυμβίβαστα, κάτι που κάνει τόσο αληθινό η σημερινή κρίση.
Ο «σύγχρονος πολιτισμός» σπρώχνει σήμερα σε ακραίες συνθήκες φτώχειας και απειλεί, χωρίς καμία ηθική αναστολή, ακόμα και τις στέγες πάνω από τα κεφάλια των ανθρώπων, ακόμα και στις μητροπόλεις του καπιταλισμού -τόσο ασυμβίβαστα είναι τα πράγματα.
Η ύπαρξη ασυμβίβαστων συμφερόντων μέσα στα πλαίσια των εθνικών κρατών είναι μια μεγάλη αλήθεια της εποχής, και όχι η ύπαρξη εθνικών συμφερόντων, με την έννοια των κοινών συμφερόντων των δύο τάξεων.
Τα σπίτια και οι ζωές των ανθρώπων κινδυνεύουν σήμερα λόγω της καπιταλιστικής κρίσης, όπως θα κινδυνεύουν όταν η καπιταλιστική κρίση εκφραστεί μέσα από εθνικές συγκρούσεις που οι αστοί θα βάλουν σε κίνηση, όταν χαθεί πια εντελώς το παιγνίδι έλεγχου της κρίσης. Όσο και να τρομάζει, αυτή η στιγμή πλησιάζει. Η απότομη επιδείνωση, με πρωταγωνιστή τον Τράμπ, στις σχέσεις των μεγάλων πρώην «συμμάχων», το επιβεβαιώνει μέρα με τη μέρα. Το παιγνίδι ελέγχου της κρίσης από τους αστούς χάνεται. Και τον σημερινό εχθρό τους, το προλεταριάτο της χώρας τους, θα τον καλέσουν σε συμμαχία μαζί τους για να σφαχτεί με τους προλετάριους άλλων εθνών για υπεράσπιση της «πατρίδας», όταν η κρίση χωρίσει ξανά τους αστούς, ακόμα και του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, σε διαφορετικά στρατόπεδα.
Ενάντια σε μια τέτοια τραγική κατάληξη της κρίσης, πρέπει η εργατική τάξη της κάθε χώρας να παλέψει από σήμερα. Για αγώνα ενάντια σε μια τέτοια κατάληξη θα πρέπει από σήμερα να καλεί η αριστερά σε ολόκληρη την Ευρώπη, με το πιο σαφή τρόπο.
Δημοσιεύτηκε στη Χαραυγή
Σωτήρης Βλάχος: Σχετικά με τον συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου