Βασίλης Μακρίδης
Η συνάντηση των ηγετών της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ρωσίας και της Ουκρανίας, γνωστή με την ονομασία «Νορμανδική τετράδα», πραγματοποιείται στο Παρίσι σήμερα 9/12. Η ονομασία αυτή δόθηκε στο συγκεκριμένο φορμάτ συναντήσεων, επειδή η πρωτοβουλία για την πραγματοποίησή τους ξεκίνησε στις 6 Ιουνίου 2014 στη μικρή κωμόπολη Château-de-Bénouville, που βρίσκεται στη Νορμανδία από τον τότε Πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ. Αφορμή για την καθιέρωση αυτών των συναντήσεων αποτέλεσαν τα γεγονότα στην Ουκρανία στις αρχές του 2014, που οδήγησαν στην πραξικοπηματική ανατροπή του εκλεγμένου Προέδρου της χώρας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς και στην εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού, νεοφασιστικού τύπου, καθεστώτος, για το οποίο έχουμε αφιερώσει σημαντικό αριθμό άρθρων.
Η ανατροπή της νόμιμης κυβέρνησης της Ουκρανίας οδήγησε σε δύο κομβικής σημασίας γεγονότα: στην αυτοανακήρυξη, μετά από δημοψήφισμα, της Κριμαίας σε ανεξάρτητο κράτος και την μετέπειτα προσχώρησή της στη Ρωσική Ομοσπονδία και στην αυτοανακήρυξη, πάλι μετά από τοπικά δημοψηφίσματα, των πρώην Περιφερειών του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ της Ουκρανίας σε Λαϊκές Δημοκρατίες υπό τη μορφή ομοσπονδίας και με την κοινή ονομασία «Νεορωσία». Η περιοχή αυτή, που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Ουκρανίας είναι γνωστή και με τη γεωγραφική της ονομασία Ντονμπάς, που μεταφράζεται ως «πεδιάδα του Ντονιέτς» (ποταμού που διασχίζει την περιοχή και είναι παραπόταμος του Ντον, ο οποίος βρίσκεται εξολοκλήρου στη ρωσική επικράτεια). Την ονομασία «Ντονμπάς» θα χρησιμοποιεί και ο υποφαινόμενος στη συνέχεια του άρθρου, χάριν συντομίας.
Ο ουσιαστικός, λοιπόν, λόγος για την καθιέρωση αυτής της μορφής συναντήσεων ήταν η επίτευξης της ειρήνευσης στο Ντονμπάς, εναντίον του οποίου η νέα, πραξικοπηματική κυβέρνηση του Κιέβου εξαπέλυσε στρατιωτική επίθεση, υπό την ονομασία «Αντι-Τρομοκρατική Επιχείρηση», γνωστή και με τα ουκρανικά και ρωσικά αρχικά της «ΑΤΟ». Από την έναρξη των συγκρούσεων ανάμεσα στον «επίσημο» ουκρανικό στρατό και τις νεοναζιστικές παραστρατιωτικές ομάδες που τον υποστήριξαν εξαρχής και τις δυνάμεις της Λαϊκής Πολιτοφυλακής του Ντονμπάς, η περιοχή αυτή έχει θρηνήσει πάνω από 13 χιλιάδες θύματα, που μοιράζονται σχεδόν εξίσου στους στρατιώτες των επιτιθεμένων, στους πολιτοφύλακες του Ντονμπάς και στον τοπικό άμαχο πληθυσμό αποκλειστικά από την πλευρά των Λαϊκών Δημοκρατιών, δεδομένου ότι η Λαϊκή Πολιτοφυλακή δεν έχει επιτεθεί ποτέ, στα 5μιση χρόνια που διαρκούν οι συγκρούσεις, σε κατοικημένες περιοχές της «απέναντι» πλευράς, κάτι που είναι καταγεγραμμένο και από τους παρατηρητές του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), του μόνου διεθνούς οργανισμού που έχει παρουσία στην περιοχή και καταγράφει τα τεκταινόμενα των συγκρούσεων, αλλά και τις παύσεις πυρών και την απομάκρυνση μάχιμων μονάδων από τη γραμμή πυρός, όταν και όποτε αυτές συμβαίνουν.
Στις πρώτες συναντήσεις της «Νορμανδικής τετράδας» συμμετείχαν ο τότε Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν και ο «νεοεκλεγμένος», τότε, «Πρόεδρος» της Ουκρανίας Πετρό Ποροσένκο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι λέξεις «νεοεκλεγμένος» και «Πρόεδρος» βρίσκονται σε εισαγωγικά, δεδομένου ότι όλες οι διαδικασίες που ακολούθησαν το πραξικόπημα της 22ης Φεβρουαρίου 2014 στην Ουκρανία ουσιαστικά στερούνται νομιμοποίησης, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η νέα ουκρανική ηγεσία βρήκε την αμέριστη στήριξη των χωρών της Δύσης. Ή μάλλον, για να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους, οι πραξικοπηματίες είχαν την αμέριστη στήριξη της Δύσης πριν ακόμη καταλάβουν την εξουσία και χρηματοδοτήθηκαν αδρά, προκειμένου να πραγματοποιήσουν τη λεγόμενη «επανάσταση της αξιοπρέπειας», το γνωστό «Ευρω-Μαϊντάν» και να δρομολογήσουν την Ουκρανία ως ένα «προκεχωρημένο φυλάκιο» των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ εναντίον της Ρωσίας.
Η τελευταία συνάντηση των τεσσάρων ηγετών είχε πραγματοποιηθεί πριν από 3 χρόνια, την εποχή που η ηγεσία του Κιέβου, υπό το κράτος δύο βαρύτατων ηττών των ενόπλων της δυνάμεων στο πεδίο της μάχης, στις κωμοπόλεις Ιλοβάισκ και Ντεμπάλτσεβο (ΛΔ Ντονιέτσκ), οδηγήθηκε στην υπογραφή των Συνθηκών (ειρήνευσης) του Μινσκ, αρχικά τη Συνθήκη «Μινσκ-1» και στη συνέχεια τη Συνθήκη «Μινσκ-2», που θεωρείται και η ισχύουσα μέχρι σήμερα. Στις Συνθήκες του Μινσκ αναγνωρίζονται ως αντιμαχόμενες πλευρές από τη μία του επίσημο κράτος της Ουκρανίας και από την άλλη οι δύο Λαϊκές Δημοκρατίες (Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ), ενώ η Γαλλία, η Γερμανία και η Ρωσία συμμετέχουν ως εγγυήτριες δυνάμεις για την τήρηση των συμφωνηθέντων από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Η Συνθήκη «Μινσκ-2» προβλέπει 13 σημεία τα οποία πρέπει να τηρήσουν οι δύο πλευρές προκειμένου να επιτευχθεί η παύση πυρός και η ειρήνευση στην περιοχή του Ντονμπάς. Τα περισσότερα από αυτά τα σημεία αποτελούν υποχρεώσεις της ουκρανικής πλευράς (η οποία, υπενθυμίζουμε, οδηγήθηκε στο Μινσκ ως ηττημένη στο πεδίο της μάχης). Τα σημαντικότερα από τα σημεία της Συνθήκης αφορούν στην παύση πυρός σε όλη τη γραμμή της σύγκρουσης, στην απομάκρυνση του βαρέος οπλισμού και των στρατιωτικών μονάδων των δύο πλευρών σε βάθος που δεν θα επιτρέπει την απευθείας σύγκρουση μεταξύ τους, στη χορήγηση ειδικού καθεστώτος αυτονομίας στην περιοχή του Ντονμπάς, που θα μετέτρεπε, επί της ουσίας, την Ουκρανία σε ομοσπονδιακό ή συνομοσπονδιακό κράτος και στην πραγματοποίηση τοπικών εκλογών με όρους που θα αποτελούσαν προϊόν συμφωνίας των δύο πλευρών (Ουκρανίας και Ντονμπάς).
Στην τωρινή συνάντηση τη θέση του Φρανσουά Ολάντ θα πάρει ο νυν Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ενώ τη θέση του Πετρό Ποροσένκο από πλευράς Ουκρανίας θα καταλάβει ο (νεοεκλεγμένος κι αυτός) νυν Πρόεδρος της χώρας, Βλαντίμιρ (ή Βολοντίμιρ, στα Ουκρανικά) Ζελένσκι. Η Άνγκελα Μέρκελ και ο Βλαντίμιρ Πούτιν παραμένουν ακλόνητοι στις θέσεις τους, όντας – εν παρόδω – οι δύο μακροβιότεροι πολιτικοί ηγέτες στην Ευρώπη…
Τι είναι αυτό, όμως, που περιορίζει τα περιθώρια αισιοδοξίας για τη συνάντηση αυτή; Και ποια θα είναι η «κρυφή» ατζέντα της συνάντησης, εκτός από την προφανή, που έχει να κάνει με την υπόθεση της ειρήνευσης στο Ντονμπάς;
Εάν θέλαμε να συνοψίσουμε την απάντησή μας σε μία φράση, αυτή θα ήταν «για όλα φταίει η Ουκρανία». Όπως γράψαμε και πιο πάνω, η «μετα-Μαϊντάν» Ουκρανία μετατρέπεται καθημερινά και με μεγαλύτερη ένταση σε «προκεχωρημένο φυλάκιο» της Δύσης εναντίον της Ρωσίας, δημιουργώντας ένα απολύτως εχθρικό κλίμα στις σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες. Ακολουθώντας μία απολύτως εθνικιστική και ρατσιστική πολιτική ατζέντα, η ηγεσία του Κιέβου διαχωρίζει συνειδητά τους πολίτες της χώρας σε «καλούς» και «κακούς», συμπεριλαμβάνοντας στους δεύτερους συλλήβδην όλους τους εθνοτικά μη-Ουκρανούς και ειδικότερα τους εθνοτικά Ρώσους και τους ρωσόφωνους εν γένει. Με μέτρα όπως η απαγόρευση της χρήσης της ρωσικής γλώσσας (αλλά και άλλων μειονοτικών γλωσσών) στον δημόσιο βίο, ακόμη και στη σφαίρα της παροχής υπηρεσιών (καφετέριες, μπαρ, εστιατόρια κλπ), η απαγόρευση της διδασκαλίας άλλων γλωσσών πλην της ουκρανικής στο σύστημα εκπαίδευσης από το 2020, αλλά και η «ηρωοποίηση» των συνεργατών των Ναζί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (όπως οι διαβόητοι Στ. Μπαντέρα, Ρ. Σουχέβιτς και Γεβ. Κονοβάλετς), τα εγκλήματα των οποίων κόστισαν τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους της Ουκρανίας την περίοδο της ΕΣΣΔ, η ηγεσία του Κιέβου εδώ και 5μιση χρόνια δείχνει να πασχίζει να διαρρήξει κάθε δεσμό με το σοβιετικό παρελθόν, αλλά και τις μακραίωνες σχέσεις αδελφικής φιλίας μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων.
Σε ό,τι αφορά στις Συνθήκες του Μινσκ (και τη συντετμημένη τους μορφή που είναι γνωστή ως «πρόταση Στάινμάιερ», αφού τη διατύπωσή της έκανε το 2016 ο τότε Υπουργός Εξωτερικών και νυν Πρόεδρος της Γερμανίας), η επίσημη ουκρανική ηγεσία δεν δείχνει όλα αυτά τα χρόνια την παραμικρή διάθεση να τις εφαρμόσει, προβάλλοντας διαφόρων ειδών προσκόμματα ή ερμηνεύοντάς τες αυθαίρετα και με τρόπο μη αποδεκτό από καμία από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις. Επιπλέον, από την αρχή των συγκρούσεων στο Ντονμπάς καλλιεργεί τον μύθο περί δήθεν «στρατιωτικής επέμβασης» της Ρωσίας στο Ντονμπάς (το οποίο στο Κίεβο θεωρούν ακόμη «ουκρανική γη», παρά τη δεδομένη βούληση της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων της περιοχής για απόσχιση από το ουκρανικό κράτος), χωρίς ωστόσο να έχει κηρύξει τον πόλεμο στη Ρωσία και χωρίς να έχει αποδείξει επ’ ουδενί την παρουσία επίσημων ρωσικών στρατιωτικών μονάδων στο Ντονμπάς (ο ίδιος ο ΟΑΣΕ έχει κατηγορηματικά αρνηθεί ότι υφίσταται κάτι ανάλογο).
Επιπλέον, οι ουκρανικές ηγεσίες, τόσο η παλιά υπό τον Π. Ποροσένκο, όσο και η νέα υπό τον Βλ. Ζελένσκι φαίνεται να είναι δέσμιες μιας χούφτας Ουκρανών νεοναζί, που μπορεί να αποτελούν οικτρή μειοψηφία στην κοινωνία της χώρας, είναι όμως εξαιρετικά οργανωμένοι και, κυρίως, εξοπλισμένοι και με την παρακίνηση και τη χρηματοδότηση τόσο των «γερακιών» της Δύσης, όσο και μερίδας των Ουκρανών ολιγαρχών, που βγάζουν χοντρό χρήμα όσο διατηρείται η ένταση στο εσωτερικό της χώρας. Οι μερικές χιλιάδες, λοιπόν, μέλη του «Δεξιού Τομέα», της «Σβομπόντα», του «Εθνικού Μετώπου» και των υπόλοιπων ακροδεξιών-νεοναζιστικών και εθνικιστικών οργανώσεων είναι αυτές που καθορίζουν, επί της ουσίας, την πολιτική ατζέντα της εκάστοτε ηγεσίας και της δημιουργούν σωρεία προβλημάτων, όταν γίνεται έστω και κάποια δειλή προσπάθεια στην κατεύθυνση της ειρήνευσης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, πριν από 1 περίπου μήνα, όταν είχε συμφωνηθεί ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές η απομάκρυνση των στρατιωτικών μονάδων και του βαρέος οπλισμού σε τρία χωριά της περιοχής, δύο στο Ντονιέτσκ και ένα στο Λουγκάνσκ. Μια χούφτα οργανωμένων νεοναζί κατευθύνθηκε στα συγκεκριμένα χωριά και προσπάθησε να εμποδίσει την απομάκρυνση των μονάδων του ουκρανικού στρατού, χωρίς να υπάρξει η παραμικρή αντίδραση και, κυρίως, συλλήψεις των «ταραξιών» και προσαγωγές σε δίκη!!! Τελικά η απομάκρυνση των στρατιωτικών δυνάμεων ολοκληρώθηκε, αφού οι μονάδες του ουκρανικού στρατού χρειάστηκε να κάνουν ολόκληρη «μανούβρα» για να ξεγελάσουν τις ορδές των νεοναζί, δίνοντάς τους ψεύτικες πληροφορίες για τις κινήσεις τους!!!
Στη συνάντηση στο Παρίσι στις 9/12 ο Ουκρανός Πρόεδρος Βλ. Ζελένσκι φαίνεται να είναι ο λιγότερο προετοιμασμένος για να βοηθήσει στην επίλυση του ζητήματος του Ντονμπάς και να οδηγήσει τη χώρα του στην ειρήνευση. Ακολουθώντας, τόσο ο ίδιος, όσο και τα μέλη της κυβέρνησής του τη ρητορική της προηγούμενης ηγεσίας υπό τον Π. Ποροσένκο, αλλά και τα όσα του επιβάλλουν οι ορδές των νεοναζί, εξακολουθούν να μιλούν για «επανακατάληψη» του Ντονμπάς, αλλά και της Κριμαίας (!!!), χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την πραγματικότητα και τα γεγονότα που αυτή έχει επιβάλει. Ο Ζελένσκι δείχνει να αγνοεί προκλητικά το περιεχόμενο των Συνθηκών του Μινσκ και τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η χώρα του με την υπογραφή τους, ενώ δείχνει να θέλει να επιβάλει στη συνάντηση των τεσσάρων ηγετών μια ατζέντα θεμάτων που είναι εντελώς εκτός του πλαισίου της. Ειδικά μάλιστα το θέμα της Κριμαίας για τη Ρωσία θεωρείται οριστικά λήξαν και δεν τίθεται προς συζήτηση σε καμία διεθνή συνάντηση. Η θέση της Ρωσίας στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι απολύτως σκληρή, παρά τις οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις που έχει υποστεί εξαιτίας του τα τελευταία χρόνια από τις χώρες της Δύσης, επειδή είναι προφανές ότι η Κριμαία αποτελεί γι’ αυτήν περιοχή στρατηγικής σημασίας για την ασφάλειά της και κόμβο ανάσχεσης και αναχαίτισης οποιασδήποτε πιθανής στρατιωτικής απειλής από την πλευρά του ΝΑΤΟ.
Ένα θέμα, πάντως, που θα αποτελέσει τμήμα της «κρυφής» ατζέντας και θα συζητηθεί, κατά κύριο λόγο, στις διμερείς επαφής ανάμεσα στους τέσσερις ηγέτες, στο περιθώριο του βασικού προγράμματος της συνάντησης, είναι αυτό του φυσικού αερίου, με όλες του τις παραμέτρους: ρωσικοί αγωγοί, αμερικανικό υγροποιημένο αέριο – LNG, διέλευση (τράνζιτ) μέσω της Ουκρανίας κοκ. Το συγκεκριμένο θέμα χρήζει και ειδικής ανάλυσης, κάτι που ο υποφαινόμενος ελπίζει ότι θα κάνει σύντομα, σε ξεχωριστό άρθρο. Για την ώρα αρκούμαστε να σημειώσουμε, ότι ο Βλ. Ζελένσκι δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο και από την επίλυση του θέματος του Ντονμπάς για την υπόθεση του φυσικού αερίου και αυτό θα προσπαθήσει να προωθήσει κυρίως στη διμερή του συνάντηση με τον Βλ. Πούτιν, η οποία θα είναι και η πρώτη ανάμεσά τους, μετά από τις τρεις τηλεφωνικές επαφές που είχαν οι δύο ηγέτες κατά το τελευταίο 7μηνο, από τότε δηλαδή που ο 42χρονος πρώην ηθοποιός ανέβηκε στον προεδρικό θώκο της Ουκρανίας.
Επίσης θα παρατηρήσουμε, ότι τόσο ο Εμ. Μακρόν, όσο και η Ά. Μέρκελ δεν δείχνουν να διακατέχονται, πλέον, από κανένα συναίσθημα ξεχωριστής συμπάθειας προς τον Ουκρανό Πρόεδρο, ειδικά μετά τα όσα διέρρευσαν ότι είπε κατά τη διάρκεια της διαβόητης τηλεφωνικής συνομιλίας τους με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και διαπιστώνοντας ότι η μέχρι τώρα άκριτη στήριξή τους προς τις πραξικοπηματικές ουκρανικές ηγεσίες και η επιβολή κυρώσεων προς τη Ρωσία κάθε άλλο παρά εξυπηρετεί την οικονομία των χωρών τους, αλλά και τους δικούς τους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς, οι οποίοι πλέον παίρνουν σαφείς αποστάσεις (για να το διατυπώσουμε κομψά) από τους αντίστοιχους των ΗΠΑ.
Το εάν η συνάντηση της «Νορμανδικής τετράδας» θα αποδώσει καρπούς, ειδικά για την «πονεμένη» υπόθεση της ειρήνευσης στο Ντονμπάς ή θα είναι μια συνάντηση που γίνεται απλώς επειδή «έπρεπε να γίνει», θα φανεί στο τέλος της ημέρας, κυριολεκτικά και μεταφορικά… Για τα αποτελέσματα της συνάντησης, αλλά και για το θέμα του ενεργειακού ανταγωνισμού ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία με πεδίο αντιπαράθεσης την ευρωπαϊκή ήπειρο, θα επανέλθουμε σύντομα με νέο άρθρο.
Βασίλης Μακρίδης: Σχετικά με τον συντάκτη
Η συνάντηση των ηγετών της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ρωσίας και της Ουκρανίας, γνωστή με την ονομασία «Νορμανδική τετράδα», πραγματοποιείται στο Παρίσι σήμερα 9/12. Η ονομασία αυτή δόθηκε στο συγκεκριμένο φορμάτ συναντήσεων, επειδή η πρωτοβουλία για την πραγματοποίησή τους ξεκίνησε στις 6 Ιουνίου 2014 στη μικρή κωμόπολη Château-de-Bénouville, που βρίσκεται στη Νορμανδία από τον τότε Πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ. Αφορμή για την καθιέρωση αυτών των συναντήσεων αποτέλεσαν τα γεγονότα στην Ουκρανία στις αρχές του 2014, που οδήγησαν στην πραξικοπηματική ανατροπή του εκλεγμένου Προέδρου της χώρας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς και στην εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού, νεοφασιστικού τύπου, καθεστώτος, για το οποίο έχουμε αφιερώσει σημαντικό αριθμό άρθρων.
Η ανατροπή της νόμιμης κυβέρνησης της Ουκρανίας οδήγησε σε δύο κομβικής σημασίας γεγονότα: στην αυτοανακήρυξη, μετά από δημοψήφισμα, της Κριμαίας σε ανεξάρτητο κράτος και την μετέπειτα προσχώρησή της στη Ρωσική Ομοσπονδία και στην αυτοανακήρυξη, πάλι μετά από τοπικά δημοψηφίσματα, των πρώην Περιφερειών του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ της Ουκρανίας σε Λαϊκές Δημοκρατίες υπό τη μορφή ομοσπονδίας και με την κοινή ονομασία «Νεορωσία». Η περιοχή αυτή, που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Ουκρανίας είναι γνωστή και με τη γεωγραφική της ονομασία Ντονμπάς, που μεταφράζεται ως «πεδιάδα του Ντονιέτς» (ποταμού που διασχίζει την περιοχή και είναι παραπόταμος του Ντον, ο οποίος βρίσκεται εξολοκλήρου στη ρωσική επικράτεια). Την ονομασία «Ντονμπάς» θα χρησιμοποιεί και ο υποφαινόμενος στη συνέχεια του άρθρου, χάριν συντομίας.
Ο ουσιαστικός, λοιπόν, λόγος για την καθιέρωση αυτής της μορφής συναντήσεων ήταν η επίτευξης της ειρήνευσης στο Ντονμπάς, εναντίον του οποίου η νέα, πραξικοπηματική κυβέρνηση του Κιέβου εξαπέλυσε στρατιωτική επίθεση, υπό την ονομασία «Αντι-Τρομοκρατική Επιχείρηση», γνωστή και με τα ουκρανικά και ρωσικά αρχικά της «ΑΤΟ». Από την έναρξη των συγκρούσεων ανάμεσα στον «επίσημο» ουκρανικό στρατό και τις νεοναζιστικές παραστρατιωτικές ομάδες που τον υποστήριξαν εξαρχής και τις δυνάμεις της Λαϊκής Πολιτοφυλακής του Ντονμπάς, η περιοχή αυτή έχει θρηνήσει πάνω από 13 χιλιάδες θύματα, που μοιράζονται σχεδόν εξίσου στους στρατιώτες των επιτιθεμένων, στους πολιτοφύλακες του Ντονμπάς και στον τοπικό άμαχο πληθυσμό αποκλειστικά από την πλευρά των Λαϊκών Δημοκρατιών, δεδομένου ότι η Λαϊκή Πολιτοφυλακή δεν έχει επιτεθεί ποτέ, στα 5μιση χρόνια που διαρκούν οι συγκρούσεις, σε κατοικημένες περιοχές της «απέναντι» πλευράς, κάτι που είναι καταγεγραμμένο και από τους παρατηρητές του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), του μόνου διεθνούς οργανισμού που έχει παρουσία στην περιοχή και καταγράφει τα τεκταινόμενα των συγκρούσεων, αλλά και τις παύσεις πυρών και την απομάκρυνση μάχιμων μονάδων από τη γραμμή πυρός, όταν και όποτε αυτές συμβαίνουν.
Στις πρώτες συναντήσεις της «Νορμανδικής τετράδας» συμμετείχαν ο τότε Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν και ο «νεοεκλεγμένος», τότε, «Πρόεδρος» της Ουκρανίας Πετρό Ποροσένκο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι λέξεις «νεοεκλεγμένος» και «Πρόεδρος» βρίσκονται σε εισαγωγικά, δεδομένου ότι όλες οι διαδικασίες που ακολούθησαν το πραξικόπημα της 22ης Φεβρουαρίου 2014 στην Ουκρανία ουσιαστικά στερούνται νομιμοποίησης, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η νέα ουκρανική ηγεσία βρήκε την αμέριστη στήριξη των χωρών της Δύσης. Ή μάλλον, για να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους, οι πραξικοπηματίες είχαν την αμέριστη στήριξη της Δύσης πριν ακόμη καταλάβουν την εξουσία και χρηματοδοτήθηκαν αδρά, προκειμένου να πραγματοποιήσουν τη λεγόμενη «επανάσταση της αξιοπρέπειας», το γνωστό «Ευρω-Μαϊντάν» και να δρομολογήσουν την Ουκρανία ως ένα «προκεχωρημένο φυλάκιο» των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ εναντίον της Ρωσίας.
Η τελευταία συνάντηση των τεσσάρων ηγετών είχε πραγματοποιηθεί πριν από 3 χρόνια, την εποχή που η ηγεσία του Κιέβου, υπό το κράτος δύο βαρύτατων ηττών των ενόπλων της δυνάμεων στο πεδίο της μάχης, στις κωμοπόλεις Ιλοβάισκ και Ντεμπάλτσεβο (ΛΔ Ντονιέτσκ), οδηγήθηκε στην υπογραφή των Συνθηκών (ειρήνευσης) του Μινσκ, αρχικά τη Συνθήκη «Μινσκ-1» και στη συνέχεια τη Συνθήκη «Μινσκ-2», που θεωρείται και η ισχύουσα μέχρι σήμερα. Στις Συνθήκες του Μινσκ αναγνωρίζονται ως αντιμαχόμενες πλευρές από τη μία του επίσημο κράτος της Ουκρανίας και από την άλλη οι δύο Λαϊκές Δημοκρατίες (Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ), ενώ η Γαλλία, η Γερμανία και η Ρωσία συμμετέχουν ως εγγυήτριες δυνάμεις για την τήρηση των συμφωνηθέντων από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Η Συνθήκη «Μινσκ-2» προβλέπει 13 σημεία τα οποία πρέπει να τηρήσουν οι δύο πλευρές προκειμένου να επιτευχθεί η παύση πυρός και η ειρήνευση στην περιοχή του Ντονμπάς. Τα περισσότερα από αυτά τα σημεία αποτελούν υποχρεώσεις της ουκρανικής πλευράς (η οποία, υπενθυμίζουμε, οδηγήθηκε στο Μινσκ ως ηττημένη στο πεδίο της μάχης). Τα σημαντικότερα από τα σημεία της Συνθήκης αφορούν στην παύση πυρός σε όλη τη γραμμή της σύγκρουσης, στην απομάκρυνση του βαρέος οπλισμού και των στρατιωτικών μονάδων των δύο πλευρών σε βάθος που δεν θα επιτρέπει την απευθείας σύγκρουση μεταξύ τους, στη χορήγηση ειδικού καθεστώτος αυτονομίας στην περιοχή του Ντονμπάς, που θα μετέτρεπε, επί της ουσίας, την Ουκρανία σε ομοσπονδιακό ή συνομοσπονδιακό κράτος και στην πραγματοποίηση τοπικών εκλογών με όρους που θα αποτελούσαν προϊόν συμφωνίας των δύο πλευρών (Ουκρανίας και Ντονμπάς).
Στην τωρινή συνάντηση τη θέση του Φρανσουά Ολάντ θα πάρει ο νυν Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ενώ τη θέση του Πετρό Ποροσένκο από πλευράς Ουκρανίας θα καταλάβει ο (νεοεκλεγμένος κι αυτός) νυν Πρόεδρος της χώρας, Βλαντίμιρ (ή Βολοντίμιρ, στα Ουκρανικά) Ζελένσκι. Η Άνγκελα Μέρκελ και ο Βλαντίμιρ Πούτιν παραμένουν ακλόνητοι στις θέσεις τους, όντας – εν παρόδω – οι δύο μακροβιότεροι πολιτικοί ηγέτες στην Ευρώπη…
Τι είναι αυτό, όμως, που περιορίζει τα περιθώρια αισιοδοξίας για τη συνάντηση αυτή; Και ποια θα είναι η «κρυφή» ατζέντα της συνάντησης, εκτός από την προφανή, που έχει να κάνει με την υπόθεση της ειρήνευσης στο Ντονμπάς;
Εάν θέλαμε να συνοψίσουμε την απάντησή μας σε μία φράση, αυτή θα ήταν «για όλα φταίει η Ουκρανία». Όπως γράψαμε και πιο πάνω, η «μετα-Μαϊντάν» Ουκρανία μετατρέπεται καθημερινά και με μεγαλύτερη ένταση σε «προκεχωρημένο φυλάκιο» της Δύσης εναντίον της Ρωσίας, δημιουργώντας ένα απολύτως εχθρικό κλίμα στις σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες. Ακολουθώντας μία απολύτως εθνικιστική και ρατσιστική πολιτική ατζέντα, η ηγεσία του Κιέβου διαχωρίζει συνειδητά τους πολίτες της χώρας σε «καλούς» και «κακούς», συμπεριλαμβάνοντας στους δεύτερους συλλήβδην όλους τους εθνοτικά μη-Ουκρανούς και ειδικότερα τους εθνοτικά Ρώσους και τους ρωσόφωνους εν γένει. Με μέτρα όπως η απαγόρευση της χρήσης της ρωσικής γλώσσας (αλλά και άλλων μειονοτικών γλωσσών) στον δημόσιο βίο, ακόμη και στη σφαίρα της παροχής υπηρεσιών (καφετέριες, μπαρ, εστιατόρια κλπ), η απαγόρευση της διδασκαλίας άλλων γλωσσών πλην της ουκρανικής στο σύστημα εκπαίδευσης από το 2020, αλλά και η «ηρωοποίηση» των συνεργατών των Ναζί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (όπως οι διαβόητοι Στ. Μπαντέρα, Ρ. Σουχέβιτς και Γεβ. Κονοβάλετς), τα εγκλήματα των οποίων κόστισαν τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους της Ουκρανίας την περίοδο της ΕΣΣΔ, η ηγεσία του Κιέβου εδώ και 5μιση χρόνια δείχνει να πασχίζει να διαρρήξει κάθε δεσμό με το σοβιετικό παρελθόν, αλλά και τις μακραίωνες σχέσεις αδελφικής φιλίας μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων.
Σε ό,τι αφορά στις Συνθήκες του Μινσκ (και τη συντετμημένη τους μορφή που είναι γνωστή ως «πρόταση Στάινμάιερ», αφού τη διατύπωσή της έκανε το 2016 ο τότε Υπουργός Εξωτερικών και νυν Πρόεδρος της Γερμανίας), η επίσημη ουκρανική ηγεσία δεν δείχνει όλα αυτά τα χρόνια την παραμικρή διάθεση να τις εφαρμόσει, προβάλλοντας διαφόρων ειδών προσκόμματα ή ερμηνεύοντάς τες αυθαίρετα και με τρόπο μη αποδεκτό από καμία από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις. Επιπλέον, από την αρχή των συγκρούσεων στο Ντονμπάς καλλιεργεί τον μύθο περί δήθεν «στρατιωτικής επέμβασης» της Ρωσίας στο Ντονμπάς (το οποίο στο Κίεβο θεωρούν ακόμη «ουκρανική γη», παρά τη δεδομένη βούληση της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων της περιοχής για απόσχιση από το ουκρανικό κράτος), χωρίς ωστόσο να έχει κηρύξει τον πόλεμο στη Ρωσία και χωρίς να έχει αποδείξει επ’ ουδενί την παρουσία επίσημων ρωσικών στρατιωτικών μονάδων στο Ντονμπάς (ο ίδιος ο ΟΑΣΕ έχει κατηγορηματικά αρνηθεί ότι υφίσταται κάτι ανάλογο).
Επιπλέον, οι ουκρανικές ηγεσίες, τόσο η παλιά υπό τον Π. Ποροσένκο, όσο και η νέα υπό τον Βλ. Ζελένσκι φαίνεται να είναι δέσμιες μιας χούφτας Ουκρανών νεοναζί, που μπορεί να αποτελούν οικτρή μειοψηφία στην κοινωνία της χώρας, είναι όμως εξαιρετικά οργανωμένοι και, κυρίως, εξοπλισμένοι και με την παρακίνηση και τη χρηματοδότηση τόσο των «γερακιών» της Δύσης, όσο και μερίδας των Ουκρανών ολιγαρχών, που βγάζουν χοντρό χρήμα όσο διατηρείται η ένταση στο εσωτερικό της χώρας. Οι μερικές χιλιάδες, λοιπόν, μέλη του «Δεξιού Τομέα», της «Σβομπόντα», του «Εθνικού Μετώπου» και των υπόλοιπων ακροδεξιών-νεοναζιστικών και εθνικιστικών οργανώσεων είναι αυτές που καθορίζουν, επί της ουσίας, την πολιτική ατζέντα της εκάστοτε ηγεσίας και της δημιουργούν σωρεία προβλημάτων, όταν γίνεται έστω και κάποια δειλή προσπάθεια στην κατεύθυνση της ειρήνευσης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, πριν από 1 περίπου μήνα, όταν είχε συμφωνηθεί ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές η απομάκρυνση των στρατιωτικών μονάδων και του βαρέος οπλισμού σε τρία χωριά της περιοχής, δύο στο Ντονιέτσκ και ένα στο Λουγκάνσκ. Μια χούφτα οργανωμένων νεοναζί κατευθύνθηκε στα συγκεκριμένα χωριά και προσπάθησε να εμποδίσει την απομάκρυνση των μονάδων του ουκρανικού στρατού, χωρίς να υπάρξει η παραμικρή αντίδραση και, κυρίως, συλλήψεις των «ταραξιών» και προσαγωγές σε δίκη!!! Τελικά η απομάκρυνση των στρατιωτικών δυνάμεων ολοκληρώθηκε, αφού οι μονάδες του ουκρανικού στρατού χρειάστηκε να κάνουν ολόκληρη «μανούβρα» για να ξεγελάσουν τις ορδές των νεοναζί, δίνοντάς τους ψεύτικες πληροφορίες για τις κινήσεις τους!!!
Στη συνάντηση στο Παρίσι στις 9/12 ο Ουκρανός Πρόεδρος Βλ. Ζελένσκι φαίνεται να είναι ο λιγότερο προετοιμασμένος για να βοηθήσει στην επίλυση του ζητήματος του Ντονμπάς και να οδηγήσει τη χώρα του στην ειρήνευση. Ακολουθώντας, τόσο ο ίδιος, όσο και τα μέλη της κυβέρνησής του τη ρητορική της προηγούμενης ηγεσίας υπό τον Π. Ποροσένκο, αλλά και τα όσα του επιβάλλουν οι ορδές των νεοναζί, εξακολουθούν να μιλούν για «επανακατάληψη» του Ντονμπάς, αλλά και της Κριμαίας (!!!), χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την πραγματικότητα και τα γεγονότα που αυτή έχει επιβάλει. Ο Ζελένσκι δείχνει να αγνοεί προκλητικά το περιεχόμενο των Συνθηκών του Μινσκ και τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η χώρα του με την υπογραφή τους, ενώ δείχνει να θέλει να επιβάλει στη συνάντηση των τεσσάρων ηγετών μια ατζέντα θεμάτων που είναι εντελώς εκτός του πλαισίου της. Ειδικά μάλιστα το θέμα της Κριμαίας για τη Ρωσία θεωρείται οριστικά λήξαν και δεν τίθεται προς συζήτηση σε καμία διεθνή συνάντηση. Η θέση της Ρωσίας στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι απολύτως σκληρή, παρά τις οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις που έχει υποστεί εξαιτίας του τα τελευταία χρόνια από τις χώρες της Δύσης, επειδή είναι προφανές ότι η Κριμαία αποτελεί γι’ αυτήν περιοχή στρατηγικής σημασίας για την ασφάλειά της και κόμβο ανάσχεσης και αναχαίτισης οποιασδήποτε πιθανής στρατιωτικής απειλής από την πλευρά του ΝΑΤΟ.
Ένα θέμα, πάντως, που θα αποτελέσει τμήμα της «κρυφής» ατζέντας και θα συζητηθεί, κατά κύριο λόγο, στις διμερείς επαφής ανάμεσα στους τέσσερις ηγέτες, στο περιθώριο του βασικού προγράμματος της συνάντησης, είναι αυτό του φυσικού αερίου, με όλες του τις παραμέτρους: ρωσικοί αγωγοί, αμερικανικό υγροποιημένο αέριο – LNG, διέλευση (τράνζιτ) μέσω της Ουκρανίας κοκ. Το συγκεκριμένο θέμα χρήζει και ειδικής ανάλυσης, κάτι που ο υποφαινόμενος ελπίζει ότι θα κάνει σύντομα, σε ξεχωριστό άρθρο. Για την ώρα αρκούμαστε να σημειώσουμε, ότι ο Βλ. Ζελένσκι δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο και από την επίλυση του θέματος του Ντονμπάς για την υπόθεση του φυσικού αερίου και αυτό θα προσπαθήσει να προωθήσει κυρίως στη διμερή του συνάντηση με τον Βλ. Πούτιν, η οποία θα είναι και η πρώτη ανάμεσά τους, μετά από τις τρεις τηλεφωνικές επαφές που είχαν οι δύο ηγέτες κατά το τελευταίο 7μηνο, από τότε δηλαδή που ο 42χρονος πρώην ηθοποιός ανέβηκε στον προεδρικό θώκο της Ουκρανίας.
Επίσης θα παρατηρήσουμε, ότι τόσο ο Εμ. Μακρόν, όσο και η Ά. Μέρκελ δεν δείχνουν να διακατέχονται, πλέον, από κανένα συναίσθημα ξεχωριστής συμπάθειας προς τον Ουκρανό Πρόεδρο, ειδικά μετά τα όσα διέρρευσαν ότι είπε κατά τη διάρκεια της διαβόητης τηλεφωνικής συνομιλίας τους με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και διαπιστώνοντας ότι η μέχρι τώρα άκριτη στήριξή τους προς τις πραξικοπηματικές ουκρανικές ηγεσίες και η επιβολή κυρώσεων προς τη Ρωσία κάθε άλλο παρά εξυπηρετεί την οικονομία των χωρών τους, αλλά και τους δικούς τους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς, οι οποίοι πλέον παίρνουν σαφείς αποστάσεις (για να το διατυπώσουμε κομψά) από τους αντίστοιχους των ΗΠΑ.
Το εάν η συνάντηση της «Νορμανδικής τετράδας» θα αποδώσει καρπούς, ειδικά για την «πονεμένη» υπόθεση της ειρήνευσης στο Ντονμπάς ή θα είναι μια συνάντηση που γίνεται απλώς επειδή «έπρεπε να γίνει», θα φανεί στο τέλος της ημέρας, κυριολεκτικά και μεταφορικά… Για τα αποτελέσματα της συνάντησης, αλλά και για το θέμα του ενεργειακού ανταγωνισμού ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία με πεδίο αντιπαράθεσης την ευρωπαϊκή ήπειρο, θα επανέλθουμε σύντομα με νέο άρθρο.
Βασίλης Μακρίδης: Σχετικά με τον συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου