Μαριάνθη Πελεβάνη
Εν μέσω διεθνών διαδηλώσεων και προειδοποιήσεων των επιστημόνων ότι είμαστε σε σημείο μηδέν, προσομοιάζοντας τον πλανήτη με τον Τιτανικό ξεκίνησε στη Μαδρίτη η 25η Διεθνής Διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή. Μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου η παγκόσμια κοινότητα συζητά μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής έκτακτης ανάγκης, όπως την χαρακτήρισαν εκ νέου οι επιστήμονες. 25.000 συμμετέχοντες από σχεδόν 200 χώρες αναλαμβάνουν την αποστολή να συγκεκριμενοποιήσουν τους τρόπους με τους οποίους θα εφαρμόσουν τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα του 2015, που προβλέπει περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας μέχρι το 2100 κατά 2 βαθμούς Κελσίου και ιδανικά κατά μόλις 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Το πιθανότερο είναι να μην επιτευχθεί συμφωνία και σίγουρα δεν αναμένεται να σχεδιαστεί κάποια απάντηση στην κλιματική κρίση που απειλεί όχι το μέλλον αλλά το παρόν του πλανήτη, όχι λόγω ανικανότητας ή γεωπολιτικής, διπλωματικής διαστροφής αλλά λόγω συγκεκριμένης πολιτικής επιλογής που επιτρέπει στο σύστημα να ζήσει ακόμη κι αν ο πλανήτης πεθάνει.
Είναι αποτέλεσμα των πιέσεων των πολυεθνικών του πετρελαίου, του άνθρακα και του φυσικού αερίου, καθώς και των πολυάριθμων τομέων της καπιταλιστικής οικονομίας που εξαρτώνται άμεσα από αυτές τις ορυκτές πηγές ενέργειας (αυτοκίνητα, πετροχημεία, ναυπηγικές και αεροναυτικές κατασκευές, κλπ.), όπως γράφει περιεκτικά ο Daniel Tanuro, οικονομολόγος και περιβαλλοντολόγος. Υποστηριζόμενες πιστά από τα κράτη που είναι στην υπηρεσία τους, μάλιστα οι μεγάλες εταιρίες του πετρελαίου και του άνθρακα έδωσαν επιπλέον εκατομμύρια δολάρια σε ψευτο-επιστήμονες επιφορτισμένους να διαδώσουν στο κοινό χονδροειδή κλιματο-αρνητικά ψεύδη.
Ωστόσο το Eυρωκοινοβούλιο κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης αναφορικά με την κλιματική κρίση, λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει η σύνοδος του ΟΗΕ COP25 για το κλίμα. Το ψήφισμα εγκρίθηκε με ευρεία πλειοψηφία 429 ψήφων· στις οποίες δεν συμπεριλαμβάνονται οι ψήφοι 4 ευρωβουλευτών της Νέας Δημοκρατίας από ελληνικής πλευράς ακολουθώντας την πολιτική του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
Η ψηφοφορία συνέπεσε με τη δημοσίευση έρευνας, σύμφωνα με την οποία εννέα από τα 15 κομβικά σημεία για τη σταθερότητα του κλίματος έχουν αρχίσει να κλονίζονται. Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για το παγοκάλυμμα της Γροιλανδίας, τους πάγους σε δύο μεγάλες περιοχές της Ανταρκτικής, το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, το μόνιμα παγωμένο έδαφος (περμαφρόστ) στην Αρκτική, αλλά και για θαλάσσια ρεύματα, όπως το Ρεύμα του Κόλπου, που αποσταθεροποιούνται.
Ο κόσμος βρίσκεται σε ένα «σημείο καμπής» και «μέχρι το τέλος της επόμενης δεκαετίας θα έχουμε ακολουθήσει έναν από τους δύο δρόμους. Ο ένας είναι ο δρόμος της παράδοσης, στον οποίο θα έχουμε περάσει σαν υπνοβάτες το σημείο χωρίς επιστροφή, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλεια όλων των κατοίκων αυτού του πλανήτη», εξήγησε ο Γκουτέρες ενώπιον των εκπροσώπων περίπου 200 χωρών που έχουν υπογράψει τη Συμφωνία του Παρισιού, ανάμεσά τους και περίπου 40 ηγέτες κρατών και κυβερνήσεων. «Θέλουμε πραγματικά να μείνουμε στην Ιστορία ως η γενιά που στρουθοκαμήλισε, που αδιαφορούσε την ώρα που ο κόσμος καιγόταν;», διερωτήθηκε.
Ταυτόχρονα, περισσότεροι από 11.200 επιστήμονες από 153 χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, συνυπογράφουν μια διακήρυξη με την οποία προειδοποιούν ότι πλέον υπάρχει, όχι απλώς κλιματική αλλαγή, αλλά κλιματική επείγουσα ανάγκη (climate emergency). Επισημαίνουν ότι αν δεν γίνει άμεσα μια ριζική και διαρκής στροφή στις ανθρώπινες δραστηριότητες σύντομα θα μιλάμε για «ανείπωτα ανθρώπινα βάσανα» που θα καταστούν αναπόφευκτα. Πέρυσι, το παγκόσμιο Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) ανέφερε ότι για να μπορέσει να κρατηθεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 1,5 βαθμούς Κελσίου, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να περιορισθούν κατά 45% το 2030. Αυτό κατέληξε στο σλόγκαν «12 χρόνια για να σώσουμε τον πλανήτη».
Στο μεταξύ όμως και ενώ σημειώνονται όλο και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι τεράστιες άγριες πυρκαγιές στον αρκτικό κύκλο (Αλάσκα, Σιβηρία και Σουηδία), που απελευθέρωσαν ήδη στην ατμόσφαιρα όσο διοξείδιο του άνθρακα εκπέμπει σε ένα χρόνο το Βέλγιο, και ενώ οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι τα μόνιμα παγωμένα εδάφη (permafrost) του αρκτικού Βορρά λιώνουν 70 χρόνια νωρίτερα από τις προβλέψεις τους, απειλώντας να απελευθερώσουν τα τεράστια αποθέματα αερίων του θερμοκηπίου που σκεπάζουν, οι επιστήμονες συγκλίνουν ότι δεν έχουμε 12 χρόνια, αλλά 18 μήνες για να σώσουμε τον πλανήτη! «Αν αμελήσουμε να λάβουμε τα αναγκαία μέτρα έως το τέλος του 2020, ο κόσμος μας θα δεχτεί μοιραίο πλήγμα», υπογράμμισε ο Hans Joachim Schellnhuber, ιδρυτής και επίτιμος Διευθυντής του Ινστιτούτου του Πότσνταμ για το κλίμα.
Η ομάδα ερευνητών, οι οποίοι δημοσίευσαν την μελέτη τους στο περιοδικό Nature, λένε ότι υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι έχουν ήδη λάβει χώρα μη αναστρέψιμες αλλαγές στα περιβαλλοντικά συστήματα της Γης και ότι τώρα βρισκόμαστε σε κατάσταση «πλανητικής έκτακτης ανάγκης». «Ο χρόνος παρέμβασης που απομένει για να αποφευχθεί αυτή η καταστροφή θα μπορούσε να έχει ήδη συρρικνωθεί προς το μηδέν, ενώ ο χρόνος αντίδρασης για την επίτευξη καθαρά μηδενικών εκπομπών είναι στην καλύτερη περίπτωση 30 χρόνια» αναφέρουν οι συντάκτες.
Η φόρμουλα για την κλιματική επείγουσα ανάγκη δείχνει πως εάν ο χρόνος αντίδρασης είναι μεγαλύτερος από τον χρόνο παρέμβασης που έχει απομείνει, τότε «έχουμε χάσει τον έλεγχο», λένε οι επιστήμονες. Εάν είστε ο καπετάνιος του Τιτανικού και πλησιάζετε σε ένα γιγαντιαίο παγόβουνο, γίνεται κατάσταση έκτακτης ανάγκης όταν συνειδητοποιήσετε ότι ίσως να μην έχετε αρκετό χρόνο για να κατευθύνετε το πλοίο σε μια ασφαλή πορεία. Αυτό συμβαίνει τώρα, λέει ο καθηγητής Hans Joachim Schellnhuber για την κλιματική έκτακτη ανάγκη. Γνωρίζοντας πόσο καιρό έχουν οι κοινωνίες για να αντιδράσουν και να τραβήξουν το φρένο στο κλίμα της Γης και, στη συνέχεια, πόσο χρόνο θα χρειαστούν για να επιβραδύνουν το πλοίο προκύπτει η διαφορά μεταξύ έκτακτης ανάγκης για το κλίμα και διαχειρίσιμου προβλήματος.
Σύμφωνα και με τον Schellnhuber οι κίνδυνοι είναι σαφείς και υπολογίσιμοι. Ο μαθηματικός τύπος για την κλιματική έκτακτη ανάγκη είναι ο εξής: Emergency = R × U = p × D × τ / T Όπως εξηγούν στο περιοδικό Nature, ο Schellnhuber και οι συνάδελφοί του για να κατανοήσουμε την κλιματική έκτακτη ανάγκη, έπρεπε να ποσοτικοποιήσουμε τη σχέση μεταξύ κινδύνου (R) και επείγοντος (U). Δανειζόμενοι από τον ασφαλιστικό κλάδο, οι επιστήμονες ορίζουν τον κίνδυνο (R) ως την πιθανότητα να συμβεί κάτι (p) πολλαπλασιασμένο με ζημιά (D). Για παράδειγμα, πόσο πιθανό είναι να αυξηθούν τα επίπεδα της θάλασσας κατά ένα μέτρο και πόση ζημιά θα προκαλέσει. Το επείγον (U) είναι ο χρόνος που χρειάζεται για να αντιδράσουμε σε ένα ζήτημα (τ) «διαιρούμενο με το χρόνο παρέμβασης που απομένει για να αποφύγουμε ένα κακό αποτέλεσμα (Τ)», εξηγούν.
Ο Schellnhuber, δήλωσε στον Guardian ότι η εργασία για τον επιστημονικό τύπο ήταν μόνο η «άκρη ενός μαθηματικού παγόβουνου» στον καθορισμό της κλιματικής έκτακτης ανάγκης. Το να γνωρίζεις αν έχεις αρκετό χρόνο σου λέει αν είσαι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή όχι. Ο Schellnhuber λοιπόν χρησιμοποίησε την «τυποποιημένη ανάλυση κινδύνου και τη θεωρία ελέγχου» για να βρει τη φόρμουλα στο κλίμα. «Στην πραγματικότητα, ο χρόνος παρέμβασης για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε λιγότερο από 2 βαθμούς Κελσίου είναι περίπου 30 χρόνια στην καλύτερη περίπτωση. Ο χρόνος αντίδρασης που απαιτείται για την πλήρη μείωση του άνθρακα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι τουλάχιστον 20».
Όπως γράφουν οι επιστήμονες, υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι έχουν ήδη λάβει χώρα μη αναστρέψιμες αλλαγές στα περιβαλλοντικά συστήματα της Γης και ότι τώρα βρισκόμαστε σε κατάσταση «πλανητικής έκτακτης ανάγκης». Το παγκόσμιο σημείο καμπής, όπως χαρακτηρίζεται, είναι το κατώφλι όπου τα συστήματα του πλανήτη φτάνουν σε σημείο χωρίς επιστροφή - όπως η απώλεια του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, η επιτάχυνση της τήξης των πάγων και το λιώσιμο του μόνιμα παγωμένου υπεδάφους της Αρκτικής - λένε οι συντάκτες του δημοσιεύματος. Και όπως λέει ο Schellnhuber: «Πέρα από αυτό το κρίσιμο σημείο, μόνο κάποια επιλογή προσαρμογής αφήνεται, όπως η μετακίνηση των επιβατών του Τιτανικού σε σκάφη διάσωσης (αν υπάρχουν)».
Σε λιγότερο από έναν χρόνο τέσσερις επιστημονικές εκθέσεις του ΟΗΕ για την κατάσταση του πλανήτη έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου. Οι τέσσερις τελευταίες δεκαετίες υπήρξαν οι πιο ζεστές που έχουν καταγραφεί στη Γη. Με τον φετινό Ιούλιο να είναι ο πιο ζεστός μήνας στην Ιστορία, το 2019 μπαίνει στην κατάταξη των πέντε πιο θερμών ετών, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Και αυτή είναι μόνο η αρχή. Η παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά περίπου 1 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Ειδικοί του ΟΗΕ εκτιμούν ότι, ακόμη κι αν ο υδράργυρος συνεχίσει να ανεβαίνει με τους τρέχοντες ρυθμούς, η αύξηση της θερμοκρασίας θα φτάσει στο όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου, ο ιδανικός στόχος βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού, μεταξύ του 2030 και του 2052.
Ακόμη κι αν οι χώρες τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους αναφορικά με τη μείωση των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η θερμοκρασία θα έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον 3 βαθμούς Κελσίου ως το τέλος του αιώνα, την ώρα που κάθε μισός βαθμός επιπλέον αυξάνει την ένταση και τη συχνότητα των φυσικών καταστροφών, όπως οι καύσωνες, οι καταιγίδες, η ξηρασία και οι πλημμύρες.
Εξάλλου τα νέα κλιματικά μοντέλα πάνω στα οποία εργάζονται επιστήμονες και τα οποία θα χρησιμεύσουν ως βάση για την επόμενη έκθεση του Διακυβερνητικού Πάνελ του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) το 2021 προβλέπουν ακόμη μεγαλύτερη υπερθέρμανση από αυτή που προβλεπόταν, με το χειρότερο σενάριο να κάνει λόγο για αύξηση της θερμοκρασίας της Γης κατά 7 βαθμούς Κελσίου το 2100, δηλαδή έναν βαθμό περισσότερο από τις προηγούμενες εκτιμήσεις.
Έντονοι καύσωνες στην Ευρώπη, τεράστιες πυρκαγιές στη Σιβηρία και την Αυστραλία, ο κυκλώνας Ιντάι στη Μοζαμβίκη, η Βενετία κάτω από το νερό... Αν και είναι δύσκολο να αποδοθεί μία συγκεκριμένη φυσική καταστροφή στην κλιματική απορρύθμιση, η αύξηση των ακραίων φαινομένων συνάδει με τις προβλέψεις των επιστημόνων. Και το μέλλον θα είναι ακόμη πιο ζοφερό.
Σε έναν κόσμο με θερμοκρασία αυξημένη κατά 1,5 βαθμό Κλείσου, οι σφοδρές βροχοπτώσεις θα είναι πιο συχνές και έντονες, σύμφωνα με το IPCC. Η συχνότητα και η ένταση των ξηρασιών επίσης θα αυξηθεί. Αν για παράδειγμα τηρηθεί το όριο των 2 βαθμών Κελσίου, ο όρος που έχει τεθεί στη Συμφωνία του Παρισιού, το ποσοστό των κυκλώνων κατηγορίας 4 και 5 θα αυξηθεί. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ, η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα αυξάνεται κατά μέσο όρο κατά 1,5% τα δέκα τελευταία χρόνια και δεν υπάρχουν ενδείξεις επιβράδυνσης, την ώρα που θα έπρεπε να μειώνονται κατά 7,6% ετησίως, κάθε χρόνο από το 2020 ως το 2030 προκειμένου να τηρηθεί το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου. Στα τέλη του 2018 τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου έσπασαν νέο ρεκόρ συγκέντρωσης στην ατμόσφαιρα, κυρίως το διοξείδιο του άνθρακα.
Σύμφωνα με το IPCC, το επίπεδο των θαλασσών αυξήθηκε κατά 15 εκατοστά τον 20ο αιώνα. Ο ρυθμός της αύξησης αυτής ενισχύεται και το επίπεδο των ωκεανών θα συνεχίσει να ανεβαίνει επί αιώνες, απειλώντας παράκτιες περιοχές όπου θα ζουν ως το 2050 περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι. Ακόμη κι αν μειωθούν σημαντικά οι εκπομπές των αερίων αυτών, η άνοδος των νερών των ωκεανών ενδέχεται να φτάσει τα 30 με 60 εκατοστά ως το 2100 και τα 60 με 110 εκατοστά, αν οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα εξακολουθήσουν να αυξάνονται. Η αύξηση του επιπέδου της θάλασσας οφείλεται κυρίως στο λιώσιμο των πάγων. Οι πάγοι στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική χάνουν κατά μέσο όρο 430 δισεκατομμύρια τόνους κάθε χρόνο μετά το 2006.
Ο άνθρωπος δεν ευθύνεται μόνο για την κλιματική απορρύθμιση. Η άνευ προηγούμενου εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, κυρίως προκειμένου για να τραφεί ένας ολοένα και αυξανόμενος πληθυσμός, οδηγεί σε μείωση της φύσης με ρυθμούς πιο γοργούς από ποτέ. Οι γεωργικές πρακτικές, η εκμετάλλευση των δασών, η μόλυνση: Σύμφωνα με τους ειδικούς του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα, το 75% του χερσαίου περιβάλλοντος και το 66% του θαλάσσιου περιβάλλοντος έχουν επηρεαστεί. Αποτέλεσμα: ένα εκατομμύρια είδη ζώων και φυτών απειλούνται με εξαφάνιση, εκ των οποίων πολλά τις επόμενες δεκαετίες.
Το πώς θα εξελιχθεί το κλίμα της Γης είναι καθαρά πολιτικό ζήτημα. Δεν θα καθοριστεί από κάποιους φυσικούς παράγοντες, αλλά από τις οικονομικές πολιτικές που θα ασκηθούν, το επίπεδο διεθνούς συνεργασίας, το κατά πόσο θα περάσουμε σε χρήση ηλεκτρισμού στα αυτοκίνητα, από το αν θα μεταβάλλουμε την ατομική καταναλωτική μας συμπεριφορά κλπ. Μιλάμε στην πραγματικότητα για το σύνολο των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δομών της ανθρωπότητας, τον πολιτισμό της δηλαδή.
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Εν μέσω διεθνών διαδηλώσεων και προειδοποιήσεων των επιστημόνων ότι είμαστε σε σημείο μηδέν, προσομοιάζοντας τον πλανήτη με τον Τιτανικό ξεκίνησε στη Μαδρίτη η 25η Διεθνής Διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή. Μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου η παγκόσμια κοινότητα συζητά μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής έκτακτης ανάγκης, όπως την χαρακτήρισαν εκ νέου οι επιστήμονες. 25.000 συμμετέχοντες από σχεδόν 200 χώρες αναλαμβάνουν την αποστολή να συγκεκριμενοποιήσουν τους τρόπους με τους οποίους θα εφαρμόσουν τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα του 2015, που προβλέπει περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας μέχρι το 2100 κατά 2 βαθμούς Κελσίου και ιδανικά κατά μόλις 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Το πιθανότερο είναι να μην επιτευχθεί συμφωνία και σίγουρα δεν αναμένεται να σχεδιαστεί κάποια απάντηση στην κλιματική κρίση που απειλεί όχι το μέλλον αλλά το παρόν του πλανήτη, όχι λόγω ανικανότητας ή γεωπολιτικής, διπλωματικής διαστροφής αλλά λόγω συγκεκριμένης πολιτικής επιλογής που επιτρέπει στο σύστημα να ζήσει ακόμη κι αν ο πλανήτης πεθάνει.
Είναι αποτέλεσμα των πιέσεων των πολυεθνικών του πετρελαίου, του άνθρακα και του φυσικού αερίου, καθώς και των πολυάριθμων τομέων της καπιταλιστικής οικονομίας που εξαρτώνται άμεσα από αυτές τις ορυκτές πηγές ενέργειας (αυτοκίνητα, πετροχημεία, ναυπηγικές και αεροναυτικές κατασκευές, κλπ.), όπως γράφει περιεκτικά ο Daniel Tanuro, οικονομολόγος και περιβαλλοντολόγος. Υποστηριζόμενες πιστά από τα κράτη που είναι στην υπηρεσία τους, μάλιστα οι μεγάλες εταιρίες του πετρελαίου και του άνθρακα έδωσαν επιπλέον εκατομμύρια δολάρια σε ψευτο-επιστήμονες επιφορτισμένους να διαδώσουν στο κοινό χονδροειδή κλιματο-αρνητικά ψεύδη.
Ωστόσο το Eυρωκοινοβούλιο κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης αναφορικά με την κλιματική κρίση, λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει η σύνοδος του ΟΗΕ COP25 για το κλίμα. Το ψήφισμα εγκρίθηκε με ευρεία πλειοψηφία 429 ψήφων· στις οποίες δεν συμπεριλαμβάνονται οι ψήφοι 4 ευρωβουλευτών της Νέας Δημοκρατίας από ελληνικής πλευράς ακολουθώντας την πολιτική του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
Η ψηφοφορία συνέπεσε με τη δημοσίευση έρευνας, σύμφωνα με την οποία εννέα από τα 15 κομβικά σημεία για τη σταθερότητα του κλίματος έχουν αρχίσει να κλονίζονται. Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για το παγοκάλυμμα της Γροιλανδίας, τους πάγους σε δύο μεγάλες περιοχές της Ανταρκτικής, το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, το μόνιμα παγωμένο έδαφος (περμαφρόστ) στην Αρκτική, αλλά και για θαλάσσια ρεύματα, όπως το Ρεύμα του Κόλπου, που αποσταθεροποιούνται.
Ο κόσμος βρίσκεται σε ένα «σημείο καμπής» και «μέχρι το τέλος της επόμενης δεκαετίας θα έχουμε ακολουθήσει έναν από τους δύο δρόμους. Ο ένας είναι ο δρόμος της παράδοσης, στον οποίο θα έχουμε περάσει σαν υπνοβάτες το σημείο χωρίς επιστροφή, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλεια όλων των κατοίκων αυτού του πλανήτη», εξήγησε ο Γκουτέρες ενώπιον των εκπροσώπων περίπου 200 χωρών που έχουν υπογράψει τη Συμφωνία του Παρισιού, ανάμεσά τους και περίπου 40 ηγέτες κρατών και κυβερνήσεων. «Θέλουμε πραγματικά να μείνουμε στην Ιστορία ως η γενιά που στρουθοκαμήλισε, που αδιαφορούσε την ώρα που ο κόσμος καιγόταν;», διερωτήθηκε.
Ταυτόχρονα, περισσότεροι από 11.200 επιστήμονες από 153 χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, συνυπογράφουν μια διακήρυξη με την οποία προειδοποιούν ότι πλέον υπάρχει, όχι απλώς κλιματική αλλαγή, αλλά κλιματική επείγουσα ανάγκη (climate emergency). Επισημαίνουν ότι αν δεν γίνει άμεσα μια ριζική και διαρκής στροφή στις ανθρώπινες δραστηριότητες σύντομα θα μιλάμε για «ανείπωτα ανθρώπινα βάσανα» που θα καταστούν αναπόφευκτα. Πέρυσι, το παγκόσμιο Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) ανέφερε ότι για να μπορέσει να κρατηθεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 1,5 βαθμούς Κελσίου, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να περιορισθούν κατά 45% το 2030. Αυτό κατέληξε στο σλόγκαν «12 χρόνια για να σώσουμε τον πλανήτη».
Στο μεταξύ όμως και ενώ σημειώνονται όλο και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι τεράστιες άγριες πυρκαγιές στον αρκτικό κύκλο (Αλάσκα, Σιβηρία και Σουηδία), που απελευθέρωσαν ήδη στην ατμόσφαιρα όσο διοξείδιο του άνθρακα εκπέμπει σε ένα χρόνο το Βέλγιο, και ενώ οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι τα μόνιμα παγωμένα εδάφη (permafrost) του αρκτικού Βορρά λιώνουν 70 χρόνια νωρίτερα από τις προβλέψεις τους, απειλώντας να απελευθερώσουν τα τεράστια αποθέματα αερίων του θερμοκηπίου που σκεπάζουν, οι επιστήμονες συγκλίνουν ότι δεν έχουμε 12 χρόνια, αλλά 18 μήνες για να σώσουμε τον πλανήτη! «Αν αμελήσουμε να λάβουμε τα αναγκαία μέτρα έως το τέλος του 2020, ο κόσμος μας θα δεχτεί μοιραίο πλήγμα», υπογράμμισε ο Hans Joachim Schellnhuber, ιδρυτής και επίτιμος Διευθυντής του Ινστιτούτου του Πότσνταμ για το κλίμα.
Η εξίσωση του Τιτανικού
Η ομάδα ερευνητών, οι οποίοι δημοσίευσαν την μελέτη τους στο περιοδικό Nature, λένε ότι υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι έχουν ήδη λάβει χώρα μη αναστρέψιμες αλλαγές στα περιβαλλοντικά συστήματα της Γης και ότι τώρα βρισκόμαστε σε κατάσταση «πλανητικής έκτακτης ανάγκης». «Ο χρόνος παρέμβασης που απομένει για να αποφευχθεί αυτή η καταστροφή θα μπορούσε να έχει ήδη συρρικνωθεί προς το μηδέν, ενώ ο χρόνος αντίδρασης για την επίτευξη καθαρά μηδενικών εκπομπών είναι στην καλύτερη περίπτωση 30 χρόνια» αναφέρουν οι συντάκτες.
Η φόρμουλα για την κλιματική επείγουσα ανάγκη δείχνει πως εάν ο χρόνος αντίδρασης είναι μεγαλύτερος από τον χρόνο παρέμβασης που έχει απομείνει, τότε «έχουμε χάσει τον έλεγχο», λένε οι επιστήμονες. Εάν είστε ο καπετάνιος του Τιτανικού και πλησιάζετε σε ένα γιγαντιαίο παγόβουνο, γίνεται κατάσταση έκτακτης ανάγκης όταν συνειδητοποιήσετε ότι ίσως να μην έχετε αρκετό χρόνο για να κατευθύνετε το πλοίο σε μια ασφαλή πορεία. Αυτό συμβαίνει τώρα, λέει ο καθηγητής Hans Joachim Schellnhuber για την κλιματική έκτακτη ανάγκη. Γνωρίζοντας πόσο καιρό έχουν οι κοινωνίες για να αντιδράσουν και να τραβήξουν το φρένο στο κλίμα της Γης και, στη συνέχεια, πόσο χρόνο θα χρειαστούν για να επιβραδύνουν το πλοίο προκύπτει η διαφορά μεταξύ έκτακτης ανάγκης για το κλίμα και διαχειρίσιμου προβλήματος.
Σύμφωνα και με τον Schellnhuber οι κίνδυνοι είναι σαφείς και υπολογίσιμοι. Ο μαθηματικός τύπος για την κλιματική έκτακτη ανάγκη είναι ο εξής: Emergency = R × U = p × D × τ / T Όπως εξηγούν στο περιοδικό Nature, ο Schellnhuber και οι συνάδελφοί του για να κατανοήσουμε την κλιματική έκτακτη ανάγκη, έπρεπε να ποσοτικοποιήσουμε τη σχέση μεταξύ κινδύνου (R) και επείγοντος (U). Δανειζόμενοι από τον ασφαλιστικό κλάδο, οι επιστήμονες ορίζουν τον κίνδυνο (R) ως την πιθανότητα να συμβεί κάτι (p) πολλαπλασιασμένο με ζημιά (D). Για παράδειγμα, πόσο πιθανό είναι να αυξηθούν τα επίπεδα της θάλασσας κατά ένα μέτρο και πόση ζημιά θα προκαλέσει. Το επείγον (U) είναι ο χρόνος που χρειάζεται για να αντιδράσουμε σε ένα ζήτημα (τ) «διαιρούμενο με το χρόνο παρέμβασης που απομένει για να αποφύγουμε ένα κακό αποτέλεσμα (Τ)», εξηγούν.
Ο Schellnhuber, δήλωσε στον Guardian ότι η εργασία για τον επιστημονικό τύπο ήταν μόνο η «άκρη ενός μαθηματικού παγόβουνου» στον καθορισμό της κλιματικής έκτακτης ανάγκης. Το να γνωρίζεις αν έχεις αρκετό χρόνο σου λέει αν είσαι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή όχι. Ο Schellnhuber λοιπόν χρησιμοποίησε την «τυποποιημένη ανάλυση κινδύνου και τη θεωρία ελέγχου» για να βρει τη φόρμουλα στο κλίμα. «Στην πραγματικότητα, ο χρόνος παρέμβασης για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε λιγότερο από 2 βαθμούς Κελσίου είναι περίπου 30 χρόνια στην καλύτερη περίπτωση. Ο χρόνος αντίδρασης που απαιτείται για την πλήρη μείωση του άνθρακα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι τουλάχιστον 20».
Όπως γράφουν οι επιστήμονες, υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι έχουν ήδη λάβει χώρα μη αναστρέψιμες αλλαγές στα περιβαλλοντικά συστήματα της Γης και ότι τώρα βρισκόμαστε σε κατάσταση «πλανητικής έκτακτης ανάγκης». Το παγκόσμιο σημείο καμπής, όπως χαρακτηρίζεται, είναι το κατώφλι όπου τα συστήματα του πλανήτη φτάνουν σε σημείο χωρίς επιστροφή - όπως η απώλεια του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, η επιτάχυνση της τήξης των πάγων και το λιώσιμο του μόνιμα παγωμένου υπεδάφους της Αρκτικής - λένε οι συντάκτες του δημοσιεύματος. Και όπως λέει ο Schellnhuber: «Πέρα από αυτό το κρίσιμο σημείο, μόνο κάποια επιλογή προσαρμογής αφήνεται, όπως η μετακίνηση των επιβατών του Τιτανικού σε σκάφη διάσωσης (αν υπάρχουν)».
Ο πλανήτης έχει καταστραφεί και είναι μόνο η αρχή
Σε λιγότερο από έναν χρόνο τέσσερις επιστημονικές εκθέσεις του ΟΗΕ για την κατάσταση του πλανήτη έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου. Οι τέσσερις τελευταίες δεκαετίες υπήρξαν οι πιο ζεστές που έχουν καταγραφεί στη Γη. Με τον φετινό Ιούλιο να είναι ο πιο ζεστός μήνας στην Ιστορία, το 2019 μπαίνει στην κατάταξη των πέντε πιο θερμών ετών, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Και αυτή είναι μόνο η αρχή. Η παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά περίπου 1 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Ειδικοί του ΟΗΕ εκτιμούν ότι, ακόμη κι αν ο υδράργυρος συνεχίσει να ανεβαίνει με τους τρέχοντες ρυθμούς, η αύξηση της θερμοκρασίας θα φτάσει στο όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου, ο ιδανικός στόχος βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού, μεταξύ του 2030 και του 2052.
Ακόμη κι αν οι χώρες τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους αναφορικά με τη μείωση των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η θερμοκρασία θα έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον 3 βαθμούς Κελσίου ως το τέλος του αιώνα, την ώρα που κάθε μισός βαθμός επιπλέον αυξάνει την ένταση και τη συχνότητα των φυσικών καταστροφών, όπως οι καύσωνες, οι καταιγίδες, η ξηρασία και οι πλημμύρες.
Εξάλλου τα νέα κλιματικά μοντέλα πάνω στα οποία εργάζονται επιστήμονες και τα οποία θα χρησιμεύσουν ως βάση για την επόμενη έκθεση του Διακυβερνητικού Πάνελ του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) το 2021 προβλέπουν ακόμη μεγαλύτερη υπερθέρμανση από αυτή που προβλεπόταν, με το χειρότερο σενάριο να κάνει λόγο για αύξηση της θερμοκρασίας της Γης κατά 7 βαθμούς Κελσίου το 2100, δηλαδή έναν βαθμό περισσότερο από τις προηγούμενες εκτιμήσεις.
Πολλαπλές καταστροφές
Έντονοι καύσωνες στην Ευρώπη, τεράστιες πυρκαγιές στη Σιβηρία και την Αυστραλία, ο κυκλώνας Ιντάι στη Μοζαμβίκη, η Βενετία κάτω από το νερό... Αν και είναι δύσκολο να αποδοθεί μία συγκεκριμένη φυσική καταστροφή στην κλιματική απορρύθμιση, η αύξηση των ακραίων φαινομένων συνάδει με τις προβλέψεις των επιστημόνων. Και το μέλλον θα είναι ακόμη πιο ζοφερό.
Σε έναν κόσμο με θερμοκρασία αυξημένη κατά 1,5 βαθμό Κλείσου, οι σφοδρές βροχοπτώσεις θα είναι πιο συχνές και έντονες, σύμφωνα με το IPCC. Η συχνότητα και η ένταση των ξηρασιών επίσης θα αυξηθεί. Αν για παράδειγμα τηρηθεί το όριο των 2 βαθμών Κελσίου, ο όρος που έχει τεθεί στη Συμφωνία του Παρισιού, το ποσοστό των κυκλώνων κατηγορίας 4 και 5 θα αυξηθεί. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ, η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα αυξάνεται κατά μέσο όρο κατά 1,5% τα δέκα τελευταία χρόνια και δεν υπάρχουν ενδείξεις επιβράδυνσης, την ώρα που θα έπρεπε να μειώνονται κατά 7,6% ετησίως, κάθε χρόνο από το 2020 ως το 2030 προκειμένου να τηρηθεί το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου. Στα τέλη του 2018 τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου έσπασαν νέο ρεκόρ συγκέντρωσης στην ατμόσφαιρα, κυρίως το διοξείδιο του άνθρακα.
Οι πάγοι λιώνουν, το επίπεδο της θάλασσας ανεβαίνει
Σύμφωνα με το IPCC, το επίπεδο των θαλασσών αυξήθηκε κατά 15 εκατοστά τον 20ο αιώνα. Ο ρυθμός της αύξησης αυτής ενισχύεται και το επίπεδο των ωκεανών θα συνεχίσει να ανεβαίνει επί αιώνες, απειλώντας παράκτιες περιοχές όπου θα ζουν ως το 2050 περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι. Ακόμη κι αν μειωθούν σημαντικά οι εκπομπές των αερίων αυτών, η άνοδος των νερών των ωκεανών ενδέχεται να φτάσει τα 30 με 60 εκατοστά ως το 2100 και τα 60 με 110 εκατοστά, αν οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα εξακολουθήσουν να αυξάνονται. Η αύξηση του επιπέδου της θάλασσας οφείλεται κυρίως στο λιώσιμο των πάγων. Οι πάγοι στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική χάνουν κατά μέσο όρο 430 δισεκατομμύρια τόνους κάθε χρόνο μετά το 2006.
Ένα εκατομμύριο είδη υπό απειλή
Ο άνθρωπος δεν ευθύνεται μόνο για την κλιματική απορρύθμιση. Η άνευ προηγούμενου εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, κυρίως προκειμένου για να τραφεί ένας ολοένα και αυξανόμενος πληθυσμός, οδηγεί σε μείωση της φύσης με ρυθμούς πιο γοργούς από ποτέ. Οι γεωργικές πρακτικές, η εκμετάλλευση των δασών, η μόλυνση: Σύμφωνα με τους ειδικούς του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα, το 75% του χερσαίου περιβάλλοντος και το 66% του θαλάσσιου περιβάλλοντος έχουν επηρεαστεί. Αποτέλεσμα: ένα εκατομμύρια είδη ζώων και φυτών απειλούνται με εξαφάνιση, εκ των οποίων πολλά τις επόμενες δεκαετίες.
Το πώς θα εξελιχθεί το κλίμα της Γης είναι καθαρά πολιτικό ζήτημα. Δεν θα καθοριστεί από κάποιους φυσικούς παράγοντες, αλλά από τις οικονομικές πολιτικές που θα ασκηθούν, το επίπεδο διεθνούς συνεργασίας, το κατά πόσο θα περάσουμε σε χρήση ηλεκτρισμού στα αυτοκίνητα, από το αν θα μεταβάλλουμε την ατομική καταναλωτική μας συμπεριφορά κλπ. Μιλάμε στην πραγματικότητα για το σύνολο των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δομών της ανθρωπότητας, τον πολιτισμό της δηλαδή.
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου