Μάρθα Κίσκιλα
Μία από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο εκτυλίσσεται στις όχθες της λίμνης Τσαντ, στην Κεντρική Αφρική, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Στη Νιγηρία, το Νίγηρα, το Καμερούν και το Τσαντ, οι άνθρωποι υποφέρουν περισσότερο από την ακραία φτώχεια. Την ίδια στιγμή οι ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις σε συνδυασμό με διεφθαρμένες κυβερνήσεις και η απουσία οποιασδήποτε λειτουργικής κρατικής διοίκησης κάνουν τη ζωή τους κόλαση, για να μην αναφέρουμε τις ασθένειες, τις φυσικές καταστροφές και τον υπερπληθυσμό. Όλα αυτά τα προβλήματα τώρα επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή και την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Το Σαχέλ, μια ζώνη ημι-άνυδρης γης νότια της Σαχάρας στην οποία βρίσκονται και οι ακτές της λίμνης Τσαντ, θερμαίνεται 1,5 φορές ταχύτερα από ό, τι ο υπόλοιπος πλανήτης. Διάφορα πρότυπα κλιματικής πρόβλεψης υποδηλώνουν ότι στο μέλλον αυτό το μέρος του κόσμου θα αντιμετωπίσει βαρύτερες βροχοπτώσεις σε μικρότερες χρονικές περιόδους, οδηγώντας σε μαζικά προβλήματα για τους ανθρώπους που εργάζονται στη γη. Οι πόροι είναι ήδη λίγοι ακόμη και χωρίς ακραίες καιρικές συνθήκες και τα παραδοσιακά συστήματα διανομής καταρρέουν. Παράλληλα, πολλοί άνθρωποι βασίζονται στα όλο και λιγότερα κομμάτια εύφορης γης, γεγονός που οδηγεί σε περισσότερες διαμάχες.
Το πρόβλημα δεν είναι, όπως συχνά περιγράφεται, μια συρρίκνωση της λίμνης, αλλά ο απρόβλεπτος καιρός. Μια μελέτη που διεξήχθη από το think tank Adelphi στο Βερολίνο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, ενώ η έκταση της λίμνης Τσαντ μπορεί να αλλάζει στη διάρκεια του έτους, το μέγεθος της έχει παραμείνει σχετικά σταθερό από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Στην πραγματικότητα, αν συμπεριληφθούν τα υπόγεια ύδατα, έχει αυξηθεί. Το πρόβλημα είναι η βροχή, που γίνεται όλο και λιγότερο προβλέψιμη. Επιπλέον, η επιφάνεια της λίμνης γεμίζει με νησιά, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα στην αλιεία και την κυκλοφορία των πλοίων. Τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν αύξηση των ακραίων καιρικών συνθηκών στο Σαχέλ, που θα επιδεινώσει περαιτέρω αυτά τα προβλήματα.
Όλα αυτά έχουν άμεσες συνέπειες για την Ευρώπη. Χωρίς τη συνεργασία των κρατών του Σαχέλ, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα μπορέσει να επιτύχει το επίπεδο ελέγχου της μετανάστευσης. Επιπλέον στο Σαχέλ υπάρχει όλο και περισσότερη ανομία. Η πείνα και η τρομοκρατία εξελίσσονται, όπως και η μετανάστευση, η εμπορία ανθρώπων και το λαθρεμπόριο.
Η λίμνη Τσαντ είναι μια από τις σημαντικότερες πηγές ζωής στο Σαχέλ. Για αιώνες προσέφερε τα προς το ζην σε όσους ζούσαν στις όχθες και τα νησιά της, ενώ έχει χρησιμεύσει ως οικονομικός κόμβος και πηγή τροφής για περισσότερα από 20 εκατομμύρια ανθρώπους. Αλλά το οικοσύστημα της λίμνης μεταβάλλεται ταχύτατα και το ίδιο συμβαίνει και με τους κατοίκους της γύρω περιοχής.
Η κλιματική αλλαγή παίζει σημαντικό ρόλο σε όλα αυτά τα προβλήματα. Ο πόλεμος εναντίον της Μπόκο Χαράμ (εξτρεμιστική ισλαμιστική τρομοκρατική οργάνωση), σε συνδυασμό με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττουν τόσο οι ανταρτικές ομάδες όσο και οι επίσημοι στρατοί, καθιστά δύσκολη την προσαρμογή των ανθρώπων στις νέες συνθήκες που δημιουργεί η υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτό έχει οδηγήσει σε μεγαλύτερη πείνα και φτώχεια, γεγονός που, με τη σειρά του, αυξάνει την προθυμία των πολιτών να ενταχθούν σε ένοπλες ομάδες.
Ο Μάμαματ Μούσα ζει σε ένα μικρό χωριό στις όχθες της λίμνης και είναι ο ανιψιός ενός αρχηγού των Buduma, ομάδας που ζούσε στη λίμνη εδώ και αιώνες. Η γη εδώ είναι πλέον άγονη. Πυκνά σύννεφα ακρίδων συγκεντρώνονται τη νύχτα κοντά στα φώτα, καταστρέφοντας ολόκληρα αγροκτήματα. Δεν υπάρχουν δρόμοι και τα μοναδικά οχήματα που συναντά κανείς εδώ είναι τα λευκά Land Cruisers που ανήκουν στις ΜΚΟ και τα πικ απ του στρατού. Στις κατασκηνώσεις για τους εσωτερικά εκτοπισμένους θα δει κανείς καλύβες από καλάμια. Τα εμπορεύματα μεταφέρονται με καμήλες και γαϊδούρια, ενώ μόνο μερικές από τις μεγαλύτερες πόλεις έχουν ηλεκτρική ενέργεια.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η φτώχεια και ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν σε πολέμους μειώνεται τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ οι συγκρούσεις μεταξύ των χωρών είναι λιγότερο συχνές. Αλλά η κλιματική αλλαγή απειλεί την πρόοδο αυτή και ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη θα μπορούσε να επιφέρει θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο που ζουν οι άνθρωποι και οι συγκρούσεις θα μπορούσαν και πάλι να γίνουν πιο συχνές.
Ο Τσάκ Χάγκελ, πρώην υπουργός άμυνας των ΗΠΑ, χαρακτήρισε την κλιματική αλλαγή ως «τεράστια απειλή». Η Συρία γνώρισε μια περίοδο ακραίας ξηρασίας, μια από τις πιο σοβαρές της πρόσφατης ιστορίας, που οδήγησε σε εμφύλιο πόλεμό. Στο Μάλι, οι συγκρούσεις μεταξύ αγροτών και κτηνοτρόφων επιδεινώθηκαν. Ο πόλεμος στην Νταρφούρ, ο οποίος εξακολουθεί να γίνεται στο Σουδάν, θεωρείται ευρέως ως η πρώτη κλιματική σύγκρουση της εποχής μας.
Στην περιοχή γύρω από την λίμνη Τσαντ ο αριθμός των προσφύγων και των νεκρών αυξάνεται κάθε μέρα. Η μελέτη Adelphi περιγράφει την αλληλεπίδραση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των συγκρούσεων. Αυτοί οι δύο παράγοντες καθιστούν τη ζωή όλο και πιο δύσκολη για τους κατοίκους.
Σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις, η λίμνη, συμπεριλαμβανομένων των υπογείων υδάτων, καλύπτει έκταση περίπου 14.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Περίπου 7.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι ανοικτό νερό, ενώ 5.000 καλύπτονται από βλάστηση. Παρόλο που ο συνολικός όγκος νερού αυξάνεται, η προσβάσιμη επιφάνεια του νερού μειώνεται στην πραγματικότητα λόγω της βλάστησης της επιφάνειας. Αυτό σήμανε ότι υπάρχει μικρότερη ποσότητα νερού για τους αλιείς. Εκτός αυτού, οι κυβερνήσεις των γειτονικών χωρών δήλωσαν πολλά νησιά και εκτάσεις ακτών «κόκκινων ζωνών». Η είσοδος στις περιοχές αυτές δεν επιτρέπεται λόγω των συγκρούσεων ενάντιων της Μπόκο Χαράμ .
«Ποτέ στο παρελθόν οι κάτοικοι της περιοχής δεν γνώριζαν την πείνα. Τα νησιά είχαν πλούσια βλάστηση, οι αγελάδες έδιναν αρκετό γάλα, η λίμνη ήταν βαθύτερη και γεμάτη μεγάλα ψάρια», ανέφερε στον Spiegel ο Μούσα.
Κατά την ξηρασία της δεκαετίας του’ 70 και του '80, όμως, η λίμνη άρχισε να συρρικνώνεται γρήγορα. Υπήρχαν πάντα διακυμάνσεις, αλλά ως αποτέλεσμα της ξηρασίας, το νερό υποχώρησε δεκάδες χιλιόμετρα. Μέχρι τη δεκαετία του 1990, η λίμνη είχε συρρικνωθεί περισσότερο από 90%.
Υπάρχει νερό. Αυτό δεν είναι πραγματικά το πρόβλημα. Ακόμα και τα υπόγεια ύδατα είναι προσβάσιμα σε πολλά μέρη. Αλλά δεν υπάρχουν αρκετά πηγάδια και υπάρχουν πολύ λίγα κανάλια άρδευσης - και σχεδόν όλες οι υποδομές που υπάρχουν έχουν δημιουργηθεί από ξένες ΜΚΟ. Εδώ, η κυβέρνηση είναι συχνά μέρος του προβλήματος και όχι μέρος της λύσης. Σύμφωνα με αξιωματούχους του ΟΗΕ, οι οργανώσεις βοήθειας έχουν εδώ και καιρό αναλάβει τις βασικότερες λειτουργίες που θα έπρεπε να είναι ευθύνη του κράτους.
Ο αρχηγός Αμπντουλάι, ο γέροντας του νησιού Νταμπουρόμ, ένα από τα νησιά που βρίσκονται σε πόλεμο, έχει ζήσει στο νησί 75 χρόνια. Όταν ρωτήθηκε γιατί οι άνθρωποι δεν εκμεταλλεύονται τα υπόγεια ύδατα, είπε ότι δεν έχουν πηγάδια ούτε αντλίες. Η μεταφορά νερού από τη λίμνη στο χωράφι μέσω ενός καναλιού ή με κουβάδες θα ήταν αδύνατη, προσθέτει.
Η αποδοχή νέων τρόπων αντιμετώπισης των πραγμάτων αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) του ΟΗΕ στο Τσαντ. Ακόμη και όταν δημιουργούνται πηγάδια, οι γεννήτριες που τροφοδοτούν τις αντλίες χαλάνε γρήγορα και δεν υπάρχουν χρήματα για το καύσιμο. Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην πρόοδο είναι η έλλειψη παιδείας.
Σήμερα, περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους του νησιού υποφέρουν από ελονοσία ή τυφοειδή πυρετό, ενώ δεν υπάρχει κέντρο υγείας οπουδήποτε κοντά. Η μόνη κρατική παρουσία στην περιοχή είναι ο στρατός. Και πολλές φορές, η παρουσία του στρατού στη λίμνη Τσαντ συμβάλλει μόνο στην ταλαιπωρία των ανθρώπων. Οι κτηνοτρόφοι λένε συχνά ιστορίες σχετικά με τους στρατιώτες που πληρώνουν τα παιδιά για να οδηγήσουν τα βοοειδή τους σε αγροκτήματα για να προκαλέσουν συγκρούσεις. Στη συνέχεια, παίρνουν τα βοοειδή και τα πωλούν πίσω στους βοσκούς η τα κρατάνε γι΄ αυτούς.
«Δεν ξέρουμε πότε να βάλουμε τους σπόρους. Η βροχή είναι απρόβλεπτη» λέει ο Αμπντουλάι. «Αυτό το έτος, δεν θα υπάρξει συγκομιδή και πάλι. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν κακές χρονιές», προσθέτει. Τα ψάρια, που είναι πλέον η σημαντικότερη πηγή τροφής στην περιοχή είναι λιγότερα, ενώ και το μέγεθος τους μειώνεται σταθερά εξαιτίας της υπεραλίευσης. Επίσης, οι ασθένειες επηρεάζουν και τα ζώα. Τώρα χρειάζονται 20 αγελάδες για να παράγουν τόσο γάλα όσο μία αγελάδα κάποτε, σύμφωνα με τους κτηνοτρόφους.
«Έχουμε σπείρει δύο φορές φέτος. Την πρώτη φορά που ήρθαν οι πρώτες βροχές, όπως ακριβώς κάναμε πάντα. Στη συνέχεια όμως υπήρξε ξηρασία για εβδομάδες. Οι σπόροι δεν βλάστησαν. Όταν έβρεξε πάλι, επαναλάβαμε την διαδικασία αλλά χωρίς αποτέλεσμα», ανέφερε.
Παραδοσιακά, οι αγρότες αφήνουν το καλαμπόκι και το κεχρί τους να στεγνώσει στα φυτά. Η συγκομιδή γίνεται μόνο όταν οι κόκκοι είναι έτοιμοι για φρεζάρισμα. Αλλά οι καθυστερημένες βροχές μπορεί να κάνουν τα σιτηρά να σαπίσουν στα χωράφια. Ακόμα και οι κόκκοι που έχουν ήδη μαζευτεί είναι σπάνια καλά προστατευμένοι από τη βροχή ή την υγρασία.
«Αυτό που δεν έχει ακόμη συγκεντρωθεί θα σαπίσει», λέει ο τοπικός επικεφαλής του WFP στο Bol, μια πόλη στη βόρεια ακτή της λίμνης. «Είναι πολύ πιθανό μάλιστα να πάρει υγρό μέσα στις καλύβες. Το τεράστιο πρόβλημα είναι ότι θα συνεχίσουν να επεξεργάζονται αυτό που έχουν ούτως ή άλλως, παρά τις αφλατοξίνες που μπορεί να προκαλέσει η υγρασία». Οι αφλατοξίνες είναι μια οικογένεια τοξινών που παράγονται από ορισμένους μύκητες που βρίσκονται σε γεωργικές καλλιέργειες. Θεωρούνται ότι είναι πολύ καρκινογόνοι και προκαλούν πάρα πολλά δεινά εδώ.
Ο Μαχαμάτ Μούσα, ο διαμεσολαβητής των συγκρούσεων, περνά σε ένα μικρό νησί που καταστράφηκε την προηγούμενη μέρα. Κάποιοι από την οικογένεια του Αμπντουλάι, που επιδιώκει να εκδικηθεί για τους νεκρούς της, προκάλεσαν χάος στο μικρό κομμάτι γης στην τελευταία κλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ των δύο νησιών.
Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους κατοίκους των νησιών δεν είναι σπάνιες. Τόσο οι κάτοικοι του Νταμπουρόμ όσο και του Τχιτσίρο, χρειάζονται τα νησιά για τα οποία αγωνίζονται με σκοπό να έχουν μέρος για να βοσκούν τα ζώα τους και αλιευτικά πεδία γύρω από τα νησιά. Το 2017 ο πρώτος άνθρωπος πέθανε σε αυτόν τον μικρό πόλεμο και πολλοί περισσότεροι τραυματίστηκαν. Πέρυσι, έξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις μάχες., ενώ σε ολόκληρη την περιοχή, τέτοιες συγκρούσεις έχουν έως τώρα στοιχήσει τη ζωή σε πάνω από 15.000 ανθρώπους. Είναι δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ θυμάτων και δραστών στις όχθες της λίμνης. Στο τέλος, όλοι εδώ είναι θύματα.
Αλλά η κλιματική αλλαγή «ενισχύει» ακόμα και τις ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις. Στις 3 Ιανουαρίου του 2015 ο Nassiru Husseini βρισκόταν στο σπίτι του στη Doron Baga, έναν μεγάλο οικισμό στη βορειοανατολική Νιγηρία στις όχθες της λίμνης Τσαντ. Στις 5:30 π.μ., άκουσε τις πρώτες βολές από τις πύλες του χωριού, κοντά στη βάση του στρατού. Μέχρι τις 6:30 π.μ., άρχισαν να φτάνουν οι πρώτοι τραυματίες στο χωριό.
Ο Husseini και η σύζυγός του άρπαξαν τα παιδιά τους και έτρεξαν στο νερό. Εκατοντάδες βάρκες φαίνονταν να απομακρύνονται από τις ακτές και χιλιάδες άνθρωποι διέφυγαν. Η επίθεση αυτή των τρομοκρατικών οργανώσεων θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες και πιο βάναυσες. Περισσότερα από 3.100 κτίρια καταστράφηκαν, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία. Οι μάρτυρες αναφέρουν βουνά από πτώματα. Δεν είναι σαφές πόσοι άνθρωποι πέθαναν. Δεν υπήρχε κανένας για να μετράει τα σώματα, λέει ένας επιζών. Έξι ημέρες αργότερα, περισσότεροι από 7.000 πρόσφυγες έφτασαν στο Τσαντ, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Άλλοι 5.000 φέρεται να κατέφυγαν στο Borno.
Η Μπόκο Χαράμ και η κλιματική αλλαγή σχετίζονται άμεσα. «Πολλοί άνθρωποι συμμετέχουν στην ομάδα επειδή είναι πεινασμένοι κι επειδή είναι φτωχοί», αναφέρει ο Husseini.
Στο hotspot του Dar as Salam ο Husseini βοηθά αυτούς που καταφθάνουν να εγγραφούν. Μόνο φέτος, έχουν έρθει χιλιάδες, λέει. Συνολικά, στο στρατόπεδο στεγάζονται πάνω από 15.000 πρόσφυγες που έχουν φύγει από τους ισλαμιστές. Τα κίνητρα εκείνων που συμμετέχουν στην ομάδα είναι πάντα τα ίδια, λέει. «Φτώχεια, κλίμα, θυμός, χρήματα».
Και έτσι η Μπόκο Χαράμ έχει σαν εύκολο στόχο το Τσαντ, όπου περίπου 5.000 μαχητές είναι ενεργοί. «Έρχονται στα χωριά και λένε στους ανθρώπους: “ελάτε μαζί μας! Θα σας δώσουμε χρήματα και φαγητό”. Οι άνθρωποι είναι απελπισμένο και το κάνουν», κατέληξε ο Husseini.
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Μία από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο εκτυλίσσεται στις όχθες της λίμνης Τσαντ, στην Κεντρική Αφρική, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Στη Νιγηρία, το Νίγηρα, το Καμερούν και το Τσαντ, οι άνθρωποι υποφέρουν περισσότερο από την ακραία φτώχεια. Την ίδια στιγμή οι ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις σε συνδυασμό με διεφθαρμένες κυβερνήσεις και η απουσία οποιασδήποτε λειτουργικής κρατικής διοίκησης κάνουν τη ζωή τους κόλαση, για να μην αναφέρουμε τις ασθένειες, τις φυσικές καταστροφές και τον υπερπληθυσμό. Όλα αυτά τα προβλήματα τώρα επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή και την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Περισσότεροι άνθρωποι, λιγότεροι πόροι
Το Σαχέλ, μια ζώνη ημι-άνυδρης γης νότια της Σαχάρας στην οποία βρίσκονται και οι ακτές της λίμνης Τσαντ, θερμαίνεται 1,5 φορές ταχύτερα από ό, τι ο υπόλοιπος πλανήτης. Διάφορα πρότυπα κλιματικής πρόβλεψης υποδηλώνουν ότι στο μέλλον αυτό το μέρος του κόσμου θα αντιμετωπίσει βαρύτερες βροχοπτώσεις σε μικρότερες χρονικές περιόδους, οδηγώντας σε μαζικά προβλήματα για τους ανθρώπους που εργάζονται στη γη. Οι πόροι είναι ήδη λίγοι ακόμη και χωρίς ακραίες καιρικές συνθήκες και τα παραδοσιακά συστήματα διανομής καταρρέουν. Παράλληλα, πολλοί άνθρωποι βασίζονται στα όλο και λιγότερα κομμάτια εύφορης γης, γεγονός που οδηγεί σε περισσότερες διαμάχες.
Το πρόβλημα δεν είναι, όπως συχνά περιγράφεται, μια συρρίκνωση της λίμνης, αλλά ο απρόβλεπτος καιρός. Μια μελέτη που διεξήχθη από το think tank Adelphi στο Βερολίνο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, ενώ η έκταση της λίμνης Τσαντ μπορεί να αλλάζει στη διάρκεια του έτους, το μέγεθος της έχει παραμείνει σχετικά σταθερό από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Στην πραγματικότητα, αν συμπεριληφθούν τα υπόγεια ύδατα, έχει αυξηθεί. Το πρόβλημα είναι η βροχή, που γίνεται όλο και λιγότερο προβλέψιμη. Επιπλέον, η επιφάνεια της λίμνης γεμίζει με νησιά, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα στην αλιεία και την κυκλοφορία των πλοίων. Τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν αύξηση των ακραίων καιρικών συνθηκών στο Σαχέλ, που θα επιδεινώσει περαιτέρω αυτά τα προβλήματα.
Όλα αυτά έχουν άμεσες συνέπειες για την Ευρώπη. Χωρίς τη συνεργασία των κρατών του Σαχέλ, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα μπορέσει να επιτύχει το επίπεδο ελέγχου της μετανάστευσης. Επιπλέον στο Σαχέλ υπάρχει όλο και περισσότερη ανομία. Η πείνα και η τρομοκρατία εξελίσσονται, όπως και η μετανάστευση, η εμπορία ανθρώπων και το λαθρεμπόριο.
Η λίμνη Τσαντ είναι μια από τις σημαντικότερες πηγές ζωής στο Σαχέλ. Για αιώνες προσέφερε τα προς το ζην σε όσους ζούσαν στις όχθες και τα νησιά της, ενώ έχει χρησιμεύσει ως οικονομικός κόμβος και πηγή τροφής για περισσότερα από 20 εκατομμύρια ανθρώπους. Αλλά το οικοσύστημα της λίμνης μεταβάλλεται ταχύτατα και το ίδιο συμβαίνει και με τους κατοίκους της γύρω περιοχής.
Η κλιματική αλλαγή παίζει σημαντικό ρόλο σε όλα αυτά τα προβλήματα. Ο πόλεμος εναντίον της Μπόκο Χαράμ (εξτρεμιστική ισλαμιστική τρομοκρατική οργάνωση), σε συνδυασμό με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττουν τόσο οι ανταρτικές ομάδες όσο και οι επίσημοι στρατοί, καθιστά δύσκολη την προσαρμογή των ανθρώπων στις νέες συνθήκες που δημιουργεί η υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτό έχει οδηγήσει σε μεγαλύτερη πείνα και φτώχεια, γεγονός που, με τη σειρά του, αυξάνει την προθυμία των πολιτών να ενταχθούν σε ένοπλες ομάδες.
Το κλίμα
Ο Μάμαματ Μούσα ζει σε ένα μικρό χωριό στις όχθες της λίμνης και είναι ο ανιψιός ενός αρχηγού των Buduma, ομάδας που ζούσε στη λίμνη εδώ και αιώνες. Η γη εδώ είναι πλέον άγονη. Πυκνά σύννεφα ακρίδων συγκεντρώνονται τη νύχτα κοντά στα φώτα, καταστρέφοντας ολόκληρα αγροκτήματα. Δεν υπάρχουν δρόμοι και τα μοναδικά οχήματα που συναντά κανείς εδώ είναι τα λευκά Land Cruisers που ανήκουν στις ΜΚΟ και τα πικ απ του στρατού. Στις κατασκηνώσεις για τους εσωτερικά εκτοπισμένους θα δει κανείς καλύβες από καλάμια. Τα εμπορεύματα μεταφέρονται με καμήλες και γαϊδούρια, ενώ μόνο μερικές από τις μεγαλύτερες πόλεις έχουν ηλεκτρική ενέργεια.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η φτώχεια και ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν σε πολέμους μειώνεται τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ οι συγκρούσεις μεταξύ των χωρών είναι λιγότερο συχνές. Αλλά η κλιματική αλλαγή απειλεί την πρόοδο αυτή και ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη θα μπορούσε να επιφέρει θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο που ζουν οι άνθρωποι και οι συγκρούσεις θα μπορούσαν και πάλι να γίνουν πιο συχνές.
Ο Τσάκ Χάγκελ, πρώην υπουργός άμυνας των ΗΠΑ, χαρακτήρισε την κλιματική αλλαγή ως «τεράστια απειλή». Η Συρία γνώρισε μια περίοδο ακραίας ξηρασίας, μια από τις πιο σοβαρές της πρόσφατης ιστορίας, που οδήγησε σε εμφύλιο πόλεμό. Στο Μάλι, οι συγκρούσεις μεταξύ αγροτών και κτηνοτρόφων επιδεινώθηκαν. Ο πόλεμος στην Νταρφούρ, ο οποίος εξακολουθεί να γίνεται στο Σουδάν, θεωρείται ευρέως ως η πρώτη κλιματική σύγκρουση της εποχής μας.
Στην περιοχή γύρω από την λίμνη Τσαντ ο αριθμός των προσφύγων και των νεκρών αυξάνεται κάθε μέρα. Η μελέτη Adelphi περιγράφει την αλληλεπίδραση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των συγκρούσεων. Αυτοί οι δύο παράγοντες καθιστούν τη ζωή όλο και πιο δύσκολη για τους κατοίκους.
Σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις, η λίμνη, συμπεριλαμβανομένων των υπογείων υδάτων, καλύπτει έκταση περίπου 14.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Περίπου 7.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι ανοικτό νερό, ενώ 5.000 καλύπτονται από βλάστηση. Παρόλο που ο συνολικός όγκος νερού αυξάνεται, η προσβάσιμη επιφάνεια του νερού μειώνεται στην πραγματικότητα λόγω της βλάστησης της επιφάνειας. Αυτό σήμανε ότι υπάρχει μικρότερη ποσότητα νερού για τους αλιείς. Εκτός αυτού, οι κυβερνήσεις των γειτονικών χωρών δήλωσαν πολλά νησιά και εκτάσεις ακτών «κόκκινων ζωνών». Η είσοδος στις περιοχές αυτές δεν επιτρέπεται λόγω των συγκρούσεων ενάντιων της Μπόκο Χαράμ .
«Ποτέ στο παρελθόν οι κάτοικοι της περιοχής δεν γνώριζαν την πείνα. Τα νησιά είχαν πλούσια βλάστηση, οι αγελάδες έδιναν αρκετό γάλα, η λίμνη ήταν βαθύτερη και γεμάτη μεγάλα ψάρια», ανέφερε στον Spiegel ο Μούσα.
Κατά την ξηρασία της δεκαετίας του’ 70 και του '80, όμως, η λίμνη άρχισε να συρρικνώνεται γρήγορα. Υπήρχαν πάντα διακυμάνσεις, αλλά ως αποτέλεσμα της ξηρασίας, το νερό υποχώρησε δεκάδες χιλιόμετρα. Μέχρι τη δεκαετία του 1990, η λίμνη είχε συρρικνωθεί περισσότερο από 90%.
Κυβερνητική αποτυχία
Υπάρχει νερό. Αυτό δεν είναι πραγματικά το πρόβλημα. Ακόμα και τα υπόγεια ύδατα είναι προσβάσιμα σε πολλά μέρη. Αλλά δεν υπάρχουν αρκετά πηγάδια και υπάρχουν πολύ λίγα κανάλια άρδευσης - και σχεδόν όλες οι υποδομές που υπάρχουν έχουν δημιουργηθεί από ξένες ΜΚΟ. Εδώ, η κυβέρνηση είναι συχνά μέρος του προβλήματος και όχι μέρος της λύσης. Σύμφωνα με αξιωματούχους του ΟΗΕ, οι οργανώσεις βοήθειας έχουν εδώ και καιρό αναλάβει τις βασικότερες λειτουργίες που θα έπρεπε να είναι ευθύνη του κράτους.
Ο αρχηγός Αμπντουλάι, ο γέροντας του νησιού Νταμπουρόμ, ένα από τα νησιά που βρίσκονται σε πόλεμο, έχει ζήσει στο νησί 75 χρόνια. Όταν ρωτήθηκε γιατί οι άνθρωποι δεν εκμεταλλεύονται τα υπόγεια ύδατα, είπε ότι δεν έχουν πηγάδια ούτε αντλίες. Η μεταφορά νερού από τη λίμνη στο χωράφι μέσω ενός καναλιού ή με κουβάδες θα ήταν αδύνατη, προσθέτει.
Η αποδοχή νέων τρόπων αντιμετώπισης των πραγμάτων αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) του ΟΗΕ στο Τσαντ. Ακόμη και όταν δημιουργούνται πηγάδια, οι γεννήτριες που τροφοδοτούν τις αντλίες χαλάνε γρήγορα και δεν υπάρχουν χρήματα για το καύσιμο. Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην πρόοδο είναι η έλλειψη παιδείας.
Σήμερα, περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους του νησιού υποφέρουν από ελονοσία ή τυφοειδή πυρετό, ενώ δεν υπάρχει κέντρο υγείας οπουδήποτε κοντά. Η μόνη κρατική παρουσία στην περιοχή είναι ο στρατός. Και πολλές φορές, η παρουσία του στρατού στη λίμνη Τσαντ συμβάλλει μόνο στην ταλαιπωρία των ανθρώπων. Οι κτηνοτρόφοι λένε συχνά ιστορίες σχετικά με τους στρατιώτες που πληρώνουν τα παιδιά για να οδηγήσουν τα βοοειδή τους σε αγροκτήματα για να προκαλέσουν συγκρούσεις. Στη συνέχεια, παίρνουν τα βοοειδή και τα πωλούν πίσω στους βοσκούς η τα κρατάνε γι΄ αυτούς.
Πείνα
«Δεν ξέρουμε πότε να βάλουμε τους σπόρους. Η βροχή είναι απρόβλεπτη» λέει ο Αμπντουλάι. «Αυτό το έτος, δεν θα υπάρξει συγκομιδή και πάλι. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν κακές χρονιές», προσθέτει. Τα ψάρια, που είναι πλέον η σημαντικότερη πηγή τροφής στην περιοχή είναι λιγότερα, ενώ και το μέγεθος τους μειώνεται σταθερά εξαιτίας της υπεραλίευσης. Επίσης, οι ασθένειες επηρεάζουν και τα ζώα. Τώρα χρειάζονται 20 αγελάδες για να παράγουν τόσο γάλα όσο μία αγελάδα κάποτε, σύμφωνα με τους κτηνοτρόφους.
«Έχουμε σπείρει δύο φορές φέτος. Την πρώτη φορά που ήρθαν οι πρώτες βροχές, όπως ακριβώς κάναμε πάντα. Στη συνέχεια όμως υπήρξε ξηρασία για εβδομάδες. Οι σπόροι δεν βλάστησαν. Όταν έβρεξε πάλι, επαναλάβαμε την διαδικασία αλλά χωρίς αποτέλεσμα», ανέφερε.
Παραδοσιακά, οι αγρότες αφήνουν το καλαμπόκι και το κεχρί τους να στεγνώσει στα φυτά. Η συγκομιδή γίνεται μόνο όταν οι κόκκοι είναι έτοιμοι για φρεζάρισμα. Αλλά οι καθυστερημένες βροχές μπορεί να κάνουν τα σιτηρά να σαπίσουν στα χωράφια. Ακόμα και οι κόκκοι που έχουν ήδη μαζευτεί είναι σπάνια καλά προστατευμένοι από τη βροχή ή την υγρασία.
«Αυτό που δεν έχει ακόμη συγκεντρωθεί θα σαπίσει», λέει ο τοπικός επικεφαλής του WFP στο Bol, μια πόλη στη βόρεια ακτή της λίμνης. «Είναι πολύ πιθανό μάλιστα να πάρει υγρό μέσα στις καλύβες. Το τεράστιο πρόβλημα είναι ότι θα συνεχίσουν να επεξεργάζονται αυτό που έχουν ούτως ή άλλως, παρά τις αφλατοξίνες που μπορεί να προκαλέσει η υγρασία». Οι αφλατοξίνες είναι μια οικογένεια τοξινών που παράγονται από ορισμένους μύκητες που βρίσκονται σε γεωργικές καλλιέργειες. Θεωρούνται ότι είναι πολύ καρκινογόνοι και προκαλούν πάρα πολλά δεινά εδώ.
Πόλεμοι διανομής
Ο Μαχαμάτ Μούσα, ο διαμεσολαβητής των συγκρούσεων, περνά σε ένα μικρό νησί που καταστράφηκε την προηγούμενη μέρα. Κάποιοι από την οικογένεια του Αμπντουλάι, που επιδιώκει να εκδικηθεί για τους νεκρούς της, προκάλεσαν χάος στο μικρό κομμάτι γης στην τελευταία κλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ των δύο νησιών.
Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους κατοίκους των νησιών δεν είναι σπάνιες. Τόσο οι κάτοικοι του Νταμπουρόμ όσο και του Τχιτσίρο, χρειάζονται τα νησιά για τα οποία αγωνίζονται με σκοπό να έχουν μέρος για να βοσκούν τα ζώα τους και αλιευτικά πεδία γύρω από τα νησιά. Το 2017 ο πρώτος άνθρωπος πέθανε σε αυτόν τον μικρό πόλεμο και πολλοί περισσότεροι τραυματίστηκαν. Πέρυσι, έξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις μάχες., ενώ σε ολόκληρη την περιοχή, τέτοιες συγκρούσεις έχουν έως τώρα στοιχήσει τη ζωή σε πάνω από 15.000 ανθρώπους. Είναι δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ θυμάτων και δραστών στις όχθες της λίμνης. Στο τέλος, όλοι εδώ είναι θύματα.
Τρομοκρατικές οργανώσεις
Αλλά η κλιματική αλλαγή «ενισχύει» ακόμα και τις ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις. Στις 3 Ιανουαρίου του 2015 ο Nassiru Husseini βρισκόταν στο σπίτι του στη Doron Baga, έναν μεγάλο οικισμό στη βορειοανατολική Νιγηρία στις όχθες της λίμνης Τσαντ. Στις 5:30 π.μ., άκουσε τις πρώτες βολές από τις πύλες του χωριού, κοντά στη βάση του στρατού. Μέχρι τις 6:30 π.μ., άρχισαν να φτάνουν οι πρώτοι τραυματίες στο χωριό.
Ο Husseini και η σύζυγός του άρπαξαν τα παιδιά τους και έτρεξαν στο νερό. Εκατοντάδες βάρκες φαίνονταν να απομακρύνονται από τις ακτές και χιλιάδες άνθρωποι διέφυγαν. Η επίθεση αυτή των τρομοκρατικών οργανώσεων θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες και πιο βάναυσες. Περισσότερα από 3.100 κτίρια καταστράφηκαν, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία. Οι μάρτυρες αναφέρουν βουνά από πτώματα. Δεν είναι σαφές πόσοι άνθρωποι πέθαναν. Δεν υπήρχε κανένας για να μετράει τα σώματα, λέει ένας επιζών. Έξι ημέρες αργότερα, περισσότεροι από 7.000 πρόσφυγες έφτασαν στο Τσαντ, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Άλλοι 5.000 φέρεται να κατέφυγαν στο Borno.
Η Μπόκο Χαράμ και η κλιματική αλλαγή σχετίζονται άμεσα. «Πολλοί άνθρωποι συμμετέχουν στην ομάδα επειδή είναι πεινασμένοι κι επειδή είναι φτωχοί», αναφέρει ο Husseini.
Στο hotspot του Dar as Salam ο Husseini βοηθά αυτούς που καταφθάνουν να εγγραφούν. Μόνο φέτος, έχουν έρθει χιλιάδες, λέει. Συνολικά, στο στρατόπεδο στεγάζονται πάνω από 15.000 πρόσφυγες που έχουν φύγει από τους ισλαμιστές. Τα κίνητρα εκείνων που συμμετέχουν στην ομάδα είναι πάντα τα ίδια, λέει. «Φτώχεια, κλίμα, θυμός, χρήματα».
Και έτσι η Μπόκο Χαράμ έχει σαν εύκολο στόχο το Τσαντ, όπου περίπου 5.000 μαχητές είναι ενεργοί. «Έρχονται στα χωριά και λένε στους ανθρώπους: “ελάτε μαζί μας! Θα σας δώσουμε χρήματα και φαγητό”. Οι άνθρωποι είναι απελπισμένο και το κάνουν», κατέληξε ο Husseini.
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου