Σαν σήμερα
Η «Μπουμπουλίνα» της αντίστασης κατά των ναζιστών, όπως έχει καταγραφεί στην ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, η Λέλα Καραγιάννη,γεννήθηκε στις 24 Ιουνίου του 1898 και εκτελέσθηκε από τους φασίστες την αυγή της 8ης Σεπτεμβρίου 1944, η οποία έδωσε την ίδια τη ζωή της, στα 44 της χρόνια, στον αντιφασιστικό αγώνα, είχε χαρακτηριστικά που την έκαναν σύμβολο εθνικών διαστάσεων και από το μετεμφυλιακό κράτος. Ηταν πολύτεκνη, μητέρα επτά παιδιών (Γιώργος , Βύρων, Ιωάννα, Νεφέλη, Ηλέκτρα, Νέλσων, η μικρή Ελένη).
Ανήκε στην υψηλή κοινωνία της εποχής, ευκατάστατη, αστή. Σύζυγός της ήταν ο φαρμακέμπορος Νίκος Καραγιάννης, που διατηρούσε στο νούμερο 16 της οδού Πατησίων, στη στοά Φέξη, φαρμακαποθήκη και αρωματοπωλείο. Η ίδια ήταν κόρη του Θανάση Μινόπουλου από το Πήλι Ευβοίας και της Σοφίας Μπουμπούλη από τις Σπέτσες – συγγενής της αγωνίστριας του 1821 Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας. Και δεν ήταν κομμουνίστρια – αυτό έπαιξε ρόλο στο να της αναγνωριστεί άμεσα η προσφορά της, σε αντίθεση με όσους και όσες αριστερούς/ές και κυρίως κομμουνιστές/στριες μετείχαν στην εποποιία της ΕΑΜικής αντίστασης και εκτελέστηκαν ή φυλακίστηκαν από τους ναζί και τους ντόπιους συνεργάτες τους ενώ ως «επιβράβευση» βρέθηκαν σε εξορίες από το μετεμφυλιακό αντικομμουνιστικό καθεστώς.
Η αγωνίστρια Λέλα Καραγιάννη βρέθηκε στο ίδιο κελί μελλοθανάτων στο στρατόπεδο Χαϊδάρι με την ΕΠΟΝίτισσα Ηρώ Κωνσταντοπούλου, η οποία στα 17 της εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις 5 Σεπτεμβρίου 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Τρεις μέρες αργότερα, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, η Λέλα Καραγιάννη εκτελέστηκε σε μια χαράδρα του Διομήδειου Κήπου, στο Δαφνί, με την ομάδα των 59 αγωνιστών μεταξύ των οποίων ο Μανώλης Λίτινας του ΕΔΕΣ, ο Γιάννης Χούπης κ.ά. Σχεδόν έναν μήνα μετά απελευθερώθηκε η χώρα. Νωρίτερα, τον Ιούλιο, είχε δολοφονηθεί από τους Γερμανούς στην Ειδική Ασφάλεια άλλη μια αγωνίστρια, το στέλεχος του ΚΚΕ Ηλέκτρα Αποστόλου…
Η Λέλα Καραγιάννη έδρασε αποκτώντας επαφή με τις βρετανικές υπηρεσίες, φυγάδευσε Αγγλους και Αυστραλούς στρατιώτες στο Κάιρο σε συντονισμό με το συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής. Αποσπούσε πληροφορίες, έχοντας διαμορφώσει δίκτυο επαφών με Ελληνες, σε Αθήνα και Πάτρα κυρίως αλλά και Ιταλούς αντιφασίστες, ενώ βοήθησε και στην πραγματοποίηση σαμποτάζ κατά των Γερμανών. Οι αποστολές φυγάδευσης στην Αίγυπτο γίνονταν με τρία καΐκια και με δική της χρηματοδότηση – από το ραδιόφωνο στις εκπομπές του ΒΒC Καΐρου ακουγόταν το σύνθημα της επιτυχίας της αποστολής που ήταν «Τζάκσον – Τζάκσον, ευχαριστούμε για το άρωμα» (παραπέμποντας στο αρωματοπωλείο Καραγιάννη).
Ο γιος της Γιώργος έφυγε για το βουνό και όταν συνελήφθη η Λέλα Καραγιάννη ύστερα από προδοσία το 1944 οδηγήθηκαν στη φυλακή μαζί της τα άλλα πέντε μεγάλα παιδιά της. Κατά τις περιγραφές ο Γερμανός βασανιστής απειλούσε μπροστά της με περίστροφο ότι θα τα εκτελέσει. Εκείνη έμενε απτόητη: «Τα παιδιά μου εγώ τα γέννησα αλλά ανήκουν στην πατρίδα».
Το 1947 η Ακαδημία Αθηνών απένειμε βραβείο αρετής και αυτοθυσίας και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κλέμεντ Ατλι σε επιστολή του εκ μέρους του βασιλιά της Αγγλίας έγραφε ότι το όνομά της ανήκει στις σελίδες της αγγλικής ιστορίας. Το 1950 με βασιλικό διάταγμα το ελληνικό κράτος την αναγνώρισε ως «αυτοτελή αρχηγό» της οργάνωσης Μπουμπουλίνα 1941-1944 και της απένειμε τον βαθμό του λοχαγού. Το 2011 το Ισραήλ μέσω του ιδρύματος Yad Vashem αναγνώρισε επίσημα την προσφορά της στη σωτηρία διωκόμενων Εβραίων στην Κατοχή.
Το σπίτι της στην Κυψέλη, στην οδό Λέλας Καραγιάννη, πρώην Λήμνου, έχει ανασκευαστεί από τον Δήμο Αθηναίων και από πέρυσι χρησιμοποιείται για εκπαιδευτικά προγράμματα ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων. Πριν από τρία χρόνια βέβηλοι κατέστρεψαν την προτομή της, έργο της γλύπτριας Λουκίας Γεωργαντή (1963), επί του πεζοδρόμου της Τοσίτσα στα Εξάρχεια.
Η αγωνίστρια Λέλα Καραγιάννη βρέθηκε στο ίδιο κελί μελλοθανάτων στο στρατόπεδο Χαϊδάρι με την ΕΠΟΝίτισσα Ηρώ Κωνσταντοπούλου, η οποία στα 17 της εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις 5 Σεπτεμβρίου 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Τρεις μέρες αργότερα, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, η Λέλα Καραγιάννη εκτελέστηκε σε μια χαράδρα του Διομήδειου Κήπου, στο Δαφνί, με την ομάδα των 59 αγωνιστών μεταξύ των οποίων ο Μανώλης Λίτινας του ΕΔΕΣ, ο Γιάννης Χούπης κ.ά. Σχεδόν έναν μήνα μετά απελευθερώθηκε η χώρα. Νωρίτερα, τον Ιούλιο, είχε δολοφονηθεί από τους Γερμανούς στην Ειδική Ασφάλεια άλλη μια αγωνίστρια, το στέλεχος του ΚΚΕ Ηλέκτρα Αποστόλου…
Η Λέλα Καραγιάννη έδρασε αποκτώντας επαφή με τις βρετανικές υπηρεσίες, φυγάδευσε Αγγλους και Αυστραλούς στρατιώτες στο Κάιρο σε συντονισμό με το συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής. Αποσπούσε πληροφορίες, έχοντας διαμορφώσει δίκτυο επαφών με Ελληνες, σε Αθήνα και Πάτρα κυρίως αλλά και Ιταλούς αντιφασίστες, ενώ βοήθησε και στην πραγματοποίηση σαμποτάζ κατά των Γερμανών. Οι αποστολές φυγάδευσης στην Αίγυπτο γίνονταν με τρία καΐκια και με δική της χρηματοδότηση – από το ραδιόφωνο στις εκπομπές του ΒΒC Καΐρου ακουγόταν το σύνθημα της επιτυχίας της αποστολής που ήταν «Τζάκσον – Τζάκσον, ευχαριστούμε για το άρωμα» (παραπέμποντας στο αρωματοπωλείο Καραγιάννη).
Ο γιος της Γιώργος έφυγε για το βουνό και όταν συνελήφθη η Λέλα Καραγιάννη ύστερα από προδοσία το 1944 οδηγήθηκαν στη φυλακή μαζί της τα άλλα πέντε μεγάλα παιδιά της. Κατά τις περιγραφές ο Γερμανός βασανιστής απειλούσε μπροστά της με περίστροφο ότι θα τα εκτελέσει. Εκείνη έμενε απτόητη: «Τα παιδιά μου εγώ τα γέννησα αλλά ανήκουν στην πατρίδα».
Το 1947 η Ακαδημία Αθηνών απένειμε βραβείο αρετής και αυτοθυσίας και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κλέμεντ Ατλι σε επιστολή του εκ μέρους του βασιλιά της Αγγλίας έγραφε ότι το όνομά της ανήκει στις σελίδες της αγγλικής ιστορίας. Το 1950 με βασιλικό διάταγμα το ελληνικό κράτος την αναγνώρισε ως «αυτοτελή αρχηγό» της οργάνωσης Μπουμπουλίνα 1941-1944 και της απένειμε τον βαθμό του λοχαγού. Το 2011 το Ισραήλ μέσω του ιδρύματος Yad Vashem αναγνώρισε επίσημα την προσφορά της στη σωτηρία διωκόμενων Εβραίων στην Κατοχή.
Το σπίτι της στην Κυψέλη, στην οδό Λέλας Καραγιάννη, πρώην Λήμνου, έχει ανασκευαστεί από τον Δήμο Αθηναίων και από πέρυσι χρησιμοποιείται για εκπαιδευτικά προγράμματα ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων. Πριν από τρία χρόνια βέβηλοι κατέστρεψαν την προτομή της, έργο της γλύπτριας Λουκίας Γεωργαντή (1963), επί του πεζοδρόμου της Τοσίτσα στα Εξάρχεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου