Γιάννης Καβαλάρης
Το τελευταίο διάστημα επανήλθε στην επικαιρότητα το πρόβλημα των ελλείψεων πολλών φαρμάκων. Το θέμα αυτό είναι ένα χρόνιο πρόβλημα που ταλανίζει ασθενείς, γιατρούς και φαρμακεία, διότι η έναρξη ή η συνέχιση μιας φαρμακευτικής αγωγής μετατρέπεται σε άλυτο γρίφο λόγω των ελλείψεων.
Ασθενείς ψάχνουν από φαρμακείο σε φαρμακείο μήπως έχει «ξεμείνει» κάποιο κουτί του φαρμάκου που χρειάζονται. Αρκετές φορές αναγκάζονται να αλλάζουν σκεύασμα, που ναι μεν μπορεί να έχει την ίδια «δραστική ουσία», αλλά συνολικά σαν φάρμακο να «συμπεριφέρεται» διαφορετικά στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Αυτό με τη σειρά του θέτει νέα ζητήματα στον γιατρό που παρακολουθεί τον ασθενή.
Τη συγκεκριμένη περίοδο καταγράφεται έξαρση των ελλείψεων, καθώς από τα περίπου 200 σκευάσματα που ήταν σε έλλειψη τώρα έχουν φτάσει τα 400. Αυτές οι ελλείψεις αποδίδονται στις λεγόμενες «παράλληλες εξαγωγές» των φαρμάκων από τις φαρμακαποθήκες, οι οποίες αγοράζουν τα φάρμακα από τη φαρμακοβιομηχανία και τα πωλούν στα φαρμακεία. Με τις «παράλληλες εξαγωγές» σπάει αυτή η αλυσίδα και αντί οι φαρμακαποθήκες να πουλήσουν τα φάρμακα στα φαρμακεία, τα προωθούν στις φαρμακαποθήκες άλλων κρατών, γιατί με αυτόν τον τρόπο αποκομίζουν μεγαλύτερο κέρδος.
Επομένως οι «παράλληλες εξαγωγές» είναι η «επιφάνεια» του προβλήματος. Είναι το αποτέλεσμα και όχι η αιτία. Η αιτία είναι ότι ο σκοπός της παραγωγής και της διακίνησης των φαρμάκων είναι το κέρδος και οι «παράλληλες εξαγωγές» είναι ένας από τους τρόπους για να επιτυγχάνεται το μέγιστο δυνατό κέρδος, ανεξάρτητα από τις γνωστές αρνητικές επιπτώσεις στη φαρμακευτική περίθαλψη του λαού.
Το Φάρμακο είναι εμπόρευμα και αυτό δεν αλλάζει ανάλογα με τον τρόπο που διακινείται στους ασθενείς, ιδιαίτερα με την ασφαλιστική κάλυψη. Η διακίνησή του ακολουθεί τους κανόνες της αγοράς, όπου στόχος των εμπλεκόμενων είναι η επίτευξη του μεγαλύτερου κέρδους. Οι φαρμακέμποροι στη χώρα μας δεν κάνουν λαθρεμπόριο όταν εξάγουν φάρμακα σε άλλες χώρες («παράλληλες εξαγωγές»), αντίθετα αυτές οι εξαγωγές καταγράφονται επίσημα και έχουν τα οφέλη των εξαγωγέων (επιστροφή ΦΠΑ κ.λπ.).
Να σημειωθεί ότι ο τρόπος τιμολόγησης του ίδιου φαρμάκου, μέσα από μια δαιδαλώδη διαδικασία, είναι διαφορετικός ανάμεσα στα κράτη - μέλη της ΕΕ, με αποτέλεσμα το ίδιο φάρμακο να έχει άλλη τιμή από χώρα σε χώρα. Λόγω αυτού του μηχανισμού - που δεν είναι του παρόντος άρθρου να εξηγηθεί - οι τιμές των φαρμάκων στην Ελλάδα είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ (χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι οι ασθενείς στην Ελλάδα αγοράζουν τα φάρμακα φτηνότερα), με αποτέλεσμα η διαφορά τιμών με τις «ακριβές» χώρες να είναι ένα σοβαρό οικονομικό κίνητρο για την εξαγωγή τους, καθώς οι φαρμακέμποροι για το ίδιο φάρμακο όταν το χορηγούν στη χώρα μας έχουν κέρδος 4,67%, ενώ αν το εξάγουν, το κέρδος τους φτάνει από 80% έως 270%.
Είναι γνωστό ότι φάρμακο που παράγεται στη Γερμανία, εισάγεται πρώτα στην Ελλάδα και μετά εξάγεται πάλι στη Γερμανία - λόγω της φθηνότερης τιμής της Ελλάδας - και μοιράζονται το επιπλέον κέρδος που δημιουργείται οι φαρμακέμποροι των δύο κρατών.
Οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες με τη σειρά τους διαμαρτύρονται, καθώς εισάγουν φάρμακα στην Ελλάδα με χαμηλές τιμές, τα οποία στη συνέχεια οι φαρμακέμποροι εξάγουν στις ακριβότερες χώρες, με αποτέλεσμα οι φαρμακαποθήκες να αποκομίζουν ένα μέρος των κερδών της φαρμακοβιομηχανίας η οποία διαθέτει το ίδιο φάρμακο σε διαφορετικές τιμές στις χώρες της ΕΕ. Η αντίδραση των πολυεθνικών είναι να χορηγούν μειωμένες ποσότητες φαρμάκων στις χώρες με τις χαμηλές τιμές, ώστε να πιέσουν το φαρμακεμπόριο να μην εξάγει στις ακριβότερες χώρες, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται ακόμα μεγαλύτερες ελλείψεις φαρμάκων, καθώς οι φαρμακέμποροι τις ποσότητες που έχουν συμφωνήσει θα τις εξάγουν έτσι κι αλλιώς.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει παρουσιαστεί και το πρόβλημα των ελλείψεων που οφείλεται στη μη εισαγωγή φαρμάκων από τις πολυεθνικές στη χώρα μας, καθώς υπάρχουν μεγάλα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα για την παραγωγή των φαρμάκων. Σε αυτό το ζήτημα έχουν σοβαρή επίδραση οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους επιχειρηματικούς ομίλους των ιμπεριαλιστικών κρατών, ο καταμερισμός στην καπιταλιστική παραγωγή ο οποίος μέχρι τώρα υπαγόρευε την προμήθεια των πρώτων υλών κυρίως από την Ινδία και την Κίνα, ενώ τώρα η πολιτική της ΕΕ είναι να επιδιώκει να επανακτήσει αυτήν τη δραστηριότητα.
Η διαχείριση αυτής της κατάστασης γίνεται με τον ίδιο τρόπο που περιγράφηκε για τις «παράλληλες εξαγωγές», δηλαδή τις μειωμένες ποσότητες φαρμάκων που παράγονται από τις πολυεθνικές επιλέγουν να τις στείλουν στις ακριβότερες χώρες, όπου αποκομίζουν μεγαλύτερα κέρδη, αφήνοντας στην άκρη τις χώρες με τις φτηνότερες τιμές.
Ολο αυτό το κουβάρι με τις εξαγωγές και τις ελλείψεις φαρμάκων δείχνει χαρακτηριστικά ότι το κυνήγι του κέρδους, η ανταγωνιστικότητα και η επιχειρηματικότητα οδηγούν σε επικίνδυνες καταστάσεις στον χώρο της Υγείας και του Φαρμάκου. Ο ασθενής που κάνει μια χρόνια αγωγή με ένα σκεύασμα, ή ο ασθενής που διαγνώστηκε με μια πάθηση και πρέπει άμεσα να ξεκινήσει τη θεραπεία του, εγκλωβίζεται ανάμεσα στο κυνήγι του κέρδους πολυεθνικών και φαρμακεμπόρων, με αποτέλεσμα να τίθεται η υγεία του σε κίνδυνο.
Σε αυτό το σάπιο σύστημα, οι ασθενείς και πληρώνουν πανάκριβα τα φάρμακά τους και πολλές φορές ούτε καν τα έχουν!
Οι κυβερνήσεις στη χώρα μας (ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΡΙΖΑ), στηρίζοντας διαχρονικά την κερδοφορία των ομίλων στο Φάρμακο - εμπόρευμα, ούτε θέλουν ούτε μπορούν να λύσουν το πρόβλημα. Αντί να απαγορευτούν τώρα όλες οι «παράλληλες εξαγωγές» φαρμάκων, πλήρως και για πάντα, το κράτος λειτουργεί πυροσβεστικά, με διαχείριση αυτής της άθλιας κατάστασης, με κάποιες ολιγόμηνες απαγορεύσεις εξαγωγών για μικρό αριθμό σκευασμάτων.
Ολες οι κυβερνήσεις προσπαθούν να παρέμβουν στο αποτέλεσμα της εμπορευματοποίησης του Φαρμάκου, έχοντας ως δεδομένο και αδιαπραγμάτευτο το καθεστώς της καπιταλιστικής παραγωγής του ως εμπορεύματος. Ουσιαστικά μπαλώνουν ένα σάπιο ύφασμα που στη συνέχεια τρυπάει σε άλλο σημείο. Στο «ράβε - ξήλωνε» μόνιμα ωφελημένοι είναι οι φαρμακοβιομήχανοι και οι φαρμακέμποροι, και μόνιμα χαμένοι οι ασθενείς και οι ανάγκες τους.
Η επάρκεια των φαρμάκων και η δωρεάν διάθεση για τις ανάγκες του λαού δεν μπορούν να εξασφαλιστούν σε συνθήκες καπιταλιστικής αγοράς. Στη χώρα μας υπάρχουν οι δυνατότητες, το εξειδικευμένο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό για την ανάπτυξη της έρευνας και της παραγωγής στον κλάδο του Φαρμάκου, ώστε να εξασφαλίζεται κατά το δυνατόν η αυτάρκεια σε φάρμακα δωρεάν για τον λαό. Αλλά και κάθε φάρμακο που εισάγεται στη χώρα να πηγαίνει στον ασθενή που το χρειάζεται, την ώρα που το χρειάζεται, απολύτως δωρεάν. Αυτό προϋποθέτει να πάψει το Φάρμακο να αποτελεί εμπόρευμα και η οργάνωση της οικονομίας να καθορίζεται από τις λαϊκές ανάγκες, και όχι από την κερδοφορία των καπιταλιστών.
Γιάννης ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ
Μέλος του ΔΣ του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου εκ μέρους της ΔΗΠΑΚ Φαρμακοποιών, μέλος της ΤΕ Υγείας - Πρόνοιας της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ
Ασθενείς ψάχνουν από φαρμακείο σε φαρμακείο μήπως έχει «ξεμείνει» κάποιο κουτί του φαρμάκου που χρειάζονται. Αρκετές φορές αναγκάζονται να αλλάζουν σκεύασμα, που ναι μεν μπορεί να έχει την ίδια «δραστική ουσία», αλλά συνολικά σαν φάρμακο να «συμπεριφέρεται» διαφορετικά στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Αυτό με τη σειρά του θέτει νέα ζητήματα στον γιατρό που παρακολουθεί τον ασθενή.
Τη συγκεκριμένη περίοδο καταγράφεται έξαρση των ελλείψεων, καθώς από τα περίπου 200 σκευάσματα που ήταν σε έλλειψη τώρα έχουν φτάσει τα 400. Αυτές οι ελλείψεις αποδίδονται στις λεγόμενες «παράλληλες εξαγωγές» των φαρμάκων από τις φαρμακαποθήκες, οι οποίες αγοράζουν τα φάρμακα από τη φαρμακοβιομηχανία και τα πωλούν στα φαρμακεία. Με τις «παράλληλες εξαγωγές» σπάει αυτή η αλυσίδα και αντί οι φαρμακαποθήκες να πουλήσουν τα φάρμακα στα φαρμακεία, τα προωθούν στις φαρμακαποθήκες άλλων κρατών, γιατί με αυτόν τον τρόπο αποκομίζουν μεγαλύτερο κέρδος.
Επομένως οι «παράλληλες εξαγωγές» είναι η «επιφάνεια» του προβλήματος. Είναι το αποτέλεσμα και όχι η αιτία. Η αιτία είναι ότι ο σκοπός της παραγωγής και της διακίνησης των φαρμάκων είναι το κέρδος και οι «παράλληλες εξαγωγές» είναι ένας από τους τρόπους για να επιτυγχάνεται το μέγιστο δυνατό κέρδος, ανεξάρτητα από τις γνωστές αρνητικές επιπτώσεις στη φαρμακευτική περίθαλψη του λαού.
Το Φάρμακο είναι εμπόρευμα και αυτό δεν αλλάζει ανάλογα με τον τρόπο που διακινείται στους ασθενείς, ιδιαίτερα με την ασφαλιστική κάλυψη. Η διακίνησή του ακολουθεί τους κανόνες της αγοράς, όπου στόχος των εμπλεκόμενων είναι η επίτευξη του μεγαλύτερου κέρδους. Οι φαρμακέμποροι στη χώρα μας δεν κάνουν λαθρεμπόριο όταν εξάγουν φάρμακα σε άλλες χώρες («παράλληλες εξαγωγές»), αντίθετα αυτές οι εξαγωγές καταγράφονται επίσημα και έχουν τα οφέλη των εξαγωγέων (επιστροφή ΦΠΑ κ.λπ.).
Να σημειωθεί ότι ο τρόπος τιμολόγησης του ίδιου φαρμάκου, μέσα από μια δαιδαλώδη διαδικασία, είναι διαφορετικός ανάμεσα στα κράτη - μέλη της ΕΕ, με αποτέλεσμα το ίδιο φάρμακο να έχει άλλη τιμή από χώρα σε χώρα. Λόγω αυτού του μηχανισμού - που δεν είναι του παρόντος άρθρου να εξηγηθεί - οι τιμές των φαρμάκων στην Ελλάδα είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ (χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι οι ασθενείς στην Ελλάδα αγοράζουν τα φάρμακα φτηνότερα), με αποτέλεσμα η διαφορά τιμών με τις «ακριβές» χώρες να είναι ένα σοβαρό οικονομικό κίνητρο για την εξαγωγή τους, καθώς οι φαρμακέμποροι για το ίδιο φάρμακο όταν το χορηγούν στη χώρα μας έχουν κέρδος 4,67%, ενώ αν το εξάγουν, το κέρδος τους φτάνει από 80% έως 270%.
Είναι γνωστό ότι φάρμακο που παράγεται στη Γερμανία, εισάγεται πρώτα στην Ελλάδα και μετά εξάγεται πάλι στη Γερμανία - λόγω της φθηνότερης τιμής της Ελλάδας - και μοιράζονται το επιπλέον κέρδος που δημιουργείται οι φαρμακέμποροι των δύο κρατών.
Οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες με τη σειρά τους διαμαρτύρονται, καθώς εισάγουν φάρμακα στην Ελλάδα με χαμηλές τιμές, τα οποία στη συνέχεια οι φαρμακέμποροι εξάγουν στις ακριβότερες χώρες, με αποτέλεσμα οι φαρμακαποθήκες να αποκομίζουν ένα μέρος των κερδών της φαρμακοβιομηχανίας η οποία διαθέτει το ίδιο φάρμακο σε διαφορετικές τιμές στις χώρες της ΕΕ. Η αντίδραση των πολυεθνικών είναι να χορηγούν μειωμένες ποσότητες φαρμάκων στις χώρες με τις χαμηλές τιμές, ώστε να πιέσουν το φαρμακεμπόριο να μην εξάγει στις ακριβότερες χώρες, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται ακόμα μεγαλύτερες ελλείψεις φαρμάκων, καθώς οι φαρμακέμποροι τις ποσότητες που έχουν συμφωνήσει θα τις εξάγουν έτσι κι αλλιώς.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει παρουσιαστεί και το πρόβλημα των ελλείψεων που οφείλεται στη μη εισαγωγή φαρμάκων από τις πολυεθνικές στη χώρα μας, καθώς υπάρχουν μεγάλα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα για την παραγωγή των φαρμάκων. Σε αυτό το ζήτημα έχουν σοβαρή επίδραση οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους επιχειρηματικούς ομίλους των ιμπεριαλιστικών κρατών, ο καταμερισμός στην καπιταλιστική παραγωγή ο οποίος μέχρι τώρα υπαγόρευε την προμήθεια των πρώτων υλών κυρίως από την Ινδία και την Κίνα, ενώ τώρα η πολιτική της ΕΕ είναι να επιδιώκει να επανακτήσει αυτήν τη δραστηριότητα.
Η διαχείριση αυτής της κατάστασης γίνεται με τον ίδιο τρόπο που περιγράφηκε για τις «παράλληλες εξαγωγές», δηλαδή τις μειωμένες ποσότητες φαρμάκων που παράγονται από τις πολυεθνικές επιλέγουν να τις στείλουν στις ακριβότερες χώρες, όπου αποκομίζουν μεγαλύτερα κέρδη, αφήνοντας στην άκρη τις χώρες με τις φτηνότερες τιμές.
Ολο αυτό το κουβάρι με τις εξαγωγές και τις ελλείψεις φαρμάκων δείχνει χαρακτηριστικά ότι το κυνήγι του κέρδους, η ανταγωνιστικότητα και η επιχειρηματικότητα οδηγούν σε επικίνδυνες καταστάσεις στον χώρο της Υγείας και του Φαρμάκου. Ο ασθενής που κάνει μια χρόνια αγωγή με ένα σκεύασμα, ή ο ασθενής που διαγνώστηκε με μια πάθηση και πρέπει άμεσα να ξεκινήσει τη θεραπεία του, εγκλωβίζεται ανάμεσα στο κυνήγι του κέρδους πολυεθνικών και φαρμακεμπόρων, με αποτέλεσμα να τίθεται η υγεία του σε κίνδυνο.
Σε αυτό το σάπιο σύστημα, οι ασθενείς και πληρώνουν πανάκριβα τα φάρμακά τους και πολλές φορές ούτε καν τα έχουν!
Οι κυβερνήσεις στη χώρα μας (ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΡΙΖΑ), στηρίζοντας διαχρονικά την κερδοφορία των ομίλων στο Φάρμακο - εμπόρευμα, ούτε θέλουν ούτε μπορούν να λύσουν το πρόβλημα. Αντί να απαγορευτούν τώρα όλες οι «παράλληλες εξαγωγές» φαρμάκων, πλήρως και για πάντα, το κράτος λειτουργεί πυροσβεστικά, με διαχείριση αυτής της άθλιας κατάστασης, με κάποιες ολιγόμηνες απαγορεύσεις εξαγωγών για μικρό αριθμό σκευασμάτων.
Ολες οι κυβερνήσεις προσπαθούν να παρέμβουν στο αποτέλεσμα της εμπορευματοποίησης του Φαρμάκου, έχοντας ως δεδομένο και αδιαπραγμάτευτο το καθεστώς της καπιταλιστικής παραγωγής του ως εμπορεύματος. Ουσιαστικά μπαλώνουν ένα σάπιο ύφασμα που στη συνέχεια τρυπάει σε άλλο σημείο. Στο «ράβε - ξήλωνε» μόνιμα ωφελημένοι είναι οι φαρμακοβιομήχανοι και οι φαρμακέμποροι, και μόνιμα χαμένοι οι ασθενείς και οι ανάγκες τους.
Η επάρκεια των φαρμάκων και η δωρεάν διάθεση για τις ανάγκες του λαού δεν μπορούν να εξασφαλιστούν σε συνθήκες καπιταλιστικής αγοράς. Στη χώρα μας υπάρχουν οι δυνατότητες, το εξειδικευμένο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό για την ανάπτυξη της έρευνας και της παραγωγής στον κλάδο του Φαρμάκου, ώστε να εξασφαλίζεται κατά το δυνατόν η αυτάρκεια σε φάρμακα δωρεάν για τον λαό. Αλλά και κάθε φάρμακο που εισάγεται στη χώρα να πηγαίνει στον ασθενή που το χρειάζεται, την ώρα που το χρειάζεται, απολύτως δωρεάν. Αυτό προϋποθέτει να πάψει το Φάρμακο να αποτελεί εμπόρευμα και η οργάνωση της οικονομίας να καθορίζεται από τις λαϊκές ανάγκες, και όχι από την κερδοφορία των καπιταλιστών.
Γιάννης ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ
Μέλος του ΔΣ του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου εκ μέρους της ΔΗΠΑΚ Φαρμακοποιών, μέλος της ΤΕ Υγείας - Πρόνοιας της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου