Σαν σήμερα το 1911 έρχεται στη ζωή ο Νίκος Γκάτσος.
Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε σαν σήμερα στις 8 Δεκεμβρίου 1911 στην Ασέα Αρκαδίας. Προερχόταν από οικογένεια που δε σχετιζόταν με την Ποίηση και τα γράμματα, καθώς οι γονείς του, Γεώργιος Γκάτσος και Βασιλική Βασιλοπούλου ήταν αγρότες. Ο ίδιος, ωστόσο, αναδείχτηκε ως ένας εξαιρετικός σημαντικός Έλληνας ποιητής, μεταφραστής και κατά κύριο λόγο στιχουργός, έχοντας συνεργαστεί με μερικά από τα πιο θρυλικά ονόματα τη ελληνικής μουσικής βιομηχανίας.
Όταν ήταν 5 ετών έμεινε ορφανός από πατέρα. Αυτό συνέβη επειδή ο Γεώργιος Γκάτσος ήταν από πρώτους μετανάστες στις Η.Π.Α., με αποτέλεσμα να πεθάνει στο πλοίο και να τον πετάξουν στον Ατλαντικό. Έτσι, ο ποιητής δεν είχε πολλές αναμνήσεις από τον πατέρα του και μεγάλωσε με την μητέρα και την αδερφή του.
Ο Νίκος Γκάτσος τέλειωσε το Δημοτικό στην Ασέα, όπου και γεννήθηκε. Στη συνέχεια πήγε Γυμνάσιο στην κοντινή Τρίπολη, όπου ήρθε σε επαφή με τη λογοτεχνία, τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να μάθει αρκετά καλά Αγγλικά και Γαλλικά, κάτι που αποδείχθηκε πολύ χρήσιμο, όταν το 1930 μετακόμισε στην Αθήνα.
Στην Αθήνα εγκαταστάθηκε με τη μητέρα του και την αδερφή του με σκοπό να εγγραφεί στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά διέκοψε τις σπουδές του μετά το πέρας του δεύτερου έτους. Εκτός από την έφεση λόγω της προσωπικής και εκτενούς μελέτης του στις ξένες γλώσσες, ο ίδιος είχε μελετήσει τον Παλαμά, τον Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι, ενώ παρακολουθούσε τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης.
Στην Αθήνα άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής. Δημοσίευσε για πρώτη φορά ποιήματά του, μικρά σε έκταση και με κλασικό ύφος, στα περιοδικά «Νέα Εστία» (1931-32) και «Ρυθμός» (1933). Την ίδια περίοδο δημοσίευσε κριτικά σημειώματα στα περιοδικά «Μακεδονικές Ημέρες», «Ρυθμός» και «Τα Νέα Γράμματα» (για τον Κωστή Μπαστιά, την Μυρτιώτισσα και τον Θράσο Καστανάκη αντίστοιχα), ενώ αργότερα συνεργάστηκε με τα «Καλλιτεχνικά Νέα» και τα «Φιλολογικά Χρονικά». Μία από τις πιο σημαντικές γνωριμίες που έκανε στη ζωή του ήταν αυτή με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1936, μια και καθ’ αυτό τον τρόπο συνδέθηκε με το ρεύμα του ελληνικού υπερρεαλισμού.
Το μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε όσο ζούσε είναι η ποιητική σύνθεση «Αμοργός» (Αετός, 1943), η οποία θεωρείται κορυφαία δημιουργία του ελληνικού υπερρεαλισμού με επίδραση στους νεότερους ποιητές. Με αυτό τον τρόπο άφησε και το ανεξίτηλο σημάδι του στην ελληνική ποίηση. Έκτοτε βέβαια δημοσίευσε τρία ακόμη ποιήματα: το «Ελεγείο» (1946, περ. Φιλολογικά Χρονικά) και το «Ο ιππότης κι ο θάνατος» (1947, περ. Μικρό Τετράδιο), που από το 1969 και μετά περιέχονται στο βιβλίο «Αμοργός», και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963, περ. Ο Ταχυδρόμος), αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη.
Ωστόσο, ασχολήθηκε εκτενώς με τη μετάφραση και τη συγγραφή στίχων για τραγούδια. Ειδικότερα, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μετάφραση θεατρικών έργων, κυρίως για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου. Ως αφορμή στάθηκε το έργο «Ματωμένος γάμος» του Ισπανού ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, που το μετέφρασε το 1943, εκδόθηκε από τον Ίκαρο το 1945 και ανέβηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο Τέχνης το 1948. Παρόλα αυτά το μεταφραστικό του έργο ήταν πλούσιο, αφού μετέφρασε και άλλα έργα του Λόρκα, αλλά και σπουδαίων συγγραφέων, όπως είναι ο Τεννεσί Ουίλιαμς και ο Ευγένιος Ο’ Νιλ.
Παράλληλα, για βιοποριστικούς λόγους συνεργάστηκε με την «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση» ως μεταφραστής και με την Ελληνική Ραδιοφωνία ως μεταφραστής, διασκευαστής και ραδιοσκηνοθέτης.,
Η μεγάλη συνεισφορά του Γκάτσου, ωστόσο, είναι στο τραγούδι ως στιχουργού, αφού “πάντρεψε” την ποίηση με τη μουσική, δίνοντας μουσικά “διαμάντια” μέσω των συνεργασιών του με σπουδαία ονόματα, όπως είναι ο Μάνος Χατζηδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Σταύρος Ξαρχάκος και άλλοι πολλοί. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι το σύνολο του στιχουργικού του έργου βρίσκεται συγκεντρωμένο στον τόμο «Όλα τα τραγούδια» (εκδ. Πατάκη, 1999).
Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κορεατικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Φινλανδικά, ενώ το το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του. Το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.
Έφυγε από τη ζωή στις 12 Μαΐου 1992 σε ηλικία 80 ετών, αφήνοντας πίσω του σπουδαία πολιτιστική παρακαταθήκη.
Όταν ήταν 5 ετών έμεινε ορφανός από πατέρα. Αυτό συνέβη επειδή ο Γεώργιος Γκάτσος ήταν από πρώτους μετανάστες στις Η.Π.Α., με αποτέλεσμα να πεθάνει στο πλοίο και να τον πετάξουν στον Ατλαντικό. Έτσι, ο ποιητής δεν είχε πολλές αναμνήσεις από τον πατέρα του και μεγάλωσε με την μητέρα και την αδερφή του.
Ο Νίκος Γκάτσος τέλειωσε το Δημοτικό στην Ασέα, όπου και γεννήθηκε. Στη συνέχεια πήγε Γυμνάσιο στην κοντινή Τρίπολη, όπου ήρθε σε επαφή με τη λογοτεχνία, τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να μάθει αρκετά καλά Αγγλικά και Γαλλικά, κάτι που αποδείχθηκε πολύ χρήσιμο, όταν το 1930 μετακόμισε στην Αθήνα.
Στην Αθήνα εγκαταστάθηκε με τη μητέρα του και την αδερφή του με σκοπό να εγγραφεί στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά διέκοψε τις σπουδές του μετά το πέρας του δεύτερου έτους. Εκτός από την έφεση λόγω της προσωπικής και εκτενούς μελέτης του στις ξένες γλώσσες, ο ίδιος είχε μελετήσει τον Παλαμά, τον Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι, ενώ παρακολουθούσε τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης.
Στην Αθήνα άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής. Δημοσίευσε για πρώτη φορά ποιήματά του, μικρά σε έκταση και με κλασικό ύφος, στα περιοδικά «Νέα Εστία» (1931-32) και «Ρυθμός» (1933). Την ίδια περίοδο δημοσίευσε κριτικά σημειώματα στα περιοδικά «Μακεδονικές Ημέρες», «Ρυθμός» και «Τα Νέα Γράμματα» (για τον Κωστή Μπαστιά, την Μυρτιώτισσα και τον Θράσο Καστανάκη αντίστοιχα), ενώ αργότερα συνεργάστηκε με τα «Καλλιτεχνικά Νέα» και τα «Φιλολογικά Χρονικά». Μία από τις πιο σημαντικές γνωριμίες που έκανε στη ζωή του ήταν αυτή με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1936, μια και καθ’ αυτό τον τρόπο συνδέθηκε με το ρεύμα του ελληνικού υπερρεαλισμού.
Το μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε όσο ζούσε είναι η ποιητική σύνθεση «Αμοργός» (Αετός, 1943), η οποία θεωρείται κορυφαία δημιουργία του ελληνικού υπερρεαλισμού με επίδραση στους νεότερους ποιητές. Με αυτό τον τρόπο άφησε και το ανεξίτηλο σημάδι του στην ελληνική ποίηση. Έκτοτε βέβαια δημοσίευσε τρία ακόμη ποιήματα: το «Ελεγείο» (1946, περ. Φιλολογικά Χρονικά) και το «Ο ιππότης κι ο θάνατος» (1947, περ. Μικρό Τετράδιο), που από το 1969 και μετά περιέχονται στο βιβλίο «Αμοργός», και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963, περ. Ο Ταχυδρόμος), αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη.
Ωστόσο, ασχολήθηκε εκτενώς με τη μετάφραση και τη συγγραφή στίχων για τραγούδια. Ειδικότερα, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μετάφραση θεατρικών έργων, κυρίως για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου. Ως αφορμή στάθηκε το έργο «Ματωμένος γάμος» του Ισπανού ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, που το μετέφρασε το 1943, εκδόθηκε από τον Ίκαρο το 1945 και ανέβηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο Τέχνης το 1948. Παρόλα αυτά το μεταφραστικό του έργο ήταν πλούσιο, αφού μετέφρασε και άλλα έργα του Λόρκα, αλλά και σπουδαίων συγγραφέων, όπως είναι ο Τεννεσί Ουίλιαμς και ο Ευγένιος Ο’ Νιλ.
Παράλληλα, για βιοποριστικούς λόγους συνεργάστηκε με την «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση» ως μεταφραστής και με την Ελληνική Ραδιοφωνία ως μεταφραστής, διασκευαστής και ραδιοσκηνοθέτης.,
Η μεγάλη συνεισφορά του Γκάτσου, ωστόσο, είναι στο τραγούδι ως στιχουργού, αφού “πάντρεψε” την ποίηση με τη μουσική, δίνοντας μουσικά “διαμάντια” μέσω των συνεργασιών του με σπουδαία ονόματα, όπως είναι ο Μάνος Χατζηδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Σταύρος Ξαρχάκος και άλλοι πολλοί. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι το σύνολο του στιχουργικού του έργου βρίσκεται συγκεντρωμένο στον τόμο «Όλα τα τραγούδια» (εκδ. Πατάκη, 1999).
Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κορεατικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Φινλανδικά, ενώ το το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του. Το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.
Έφυγε από τη ζωή στις 12 Μαΐου 1992 σε ηλικία 80 ετών, αφήνοντας πίσω του σπουδαία πολιτιστική παρακαταθήκη.
Το Δίχτυ
Κάθε φορά που ανοίγεις δρόμο στη ζωή
μην περιμένεις να σε βρει το μεσονύχτι
έχε τα μάτια σου ανοιχτά βράδυ πρωί
γιατί μπροστά σου πάντα απλώνεται ένα δίχτυ
έχε τα μάτια σου ανοιχτά βράδυ πρωί
γιατί μπροστά σου πάντα απλώνεται ένα δίχτυ
Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
Αυτό το δίχτυ έχει ονόματα βαριά
που είναι γραμμένα σ' επτασφράγιστο κιτάπι
άλλοι το λεν του κάτω κόσμου πονηριά
κι άλλοι το λεν της πρώτης άνοιξης αγάπη
άλλοι το λεν του κάτω κόσμου πονηριά
κι άλλοι το λεν της πρώτης άνοιξης αγάπη
Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου