Βασίλης Μακρίδης
Με την εκλογή, τον Απρίλη του 2019, του Βλαντίμιρ Ζελένσκι στον προεδρικό θώκο της Ουκρανίας με το συντριπτικό ποσοστό 73,29%, αναπτερώθηκε προσωρινά το ηθικό όσων επιθυμούσαν και επιθυμούν την ειρηνική επίλυση της εμφύλιας διαμάχης στο Ντονμπάς, στις άλλοτε περιοχές της ΝΑ Ουκρανίας, όπου οι ντόπιοι κάτοικοι έχουν ανακηρύξει τις δικές τους κρατικές δομές, τις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ, υπό την κοινή ομοσπονδιακή μορφή με το όνομα «Νεορωσία».
Μετά την πεντάχρονη, καταστροφική για τη χώρα, διακυβέρνηση του Πετρό Ποροσένκο, που προήλθε ως αποτέλεσμα του υποστηριζόμενου από τη Δύση στρατιωτικο-πολιτικού πραξικοπήματος της 22ης Φεβρουαρίου 2014, οι Ουκρανοί πολίτες αντέδρασαν στη φιλοπόλεμη και φασιστικού τύπου διακυβέρνηση του πάλαι ποτέ «βασιλιά της σοκολάτας» και με την ψήφο του ουσιαστικά υπέδειξε στη νέα πολιτική ηγεσία ότι επιθυμεί την ειρήνη στο εσωτερικό της χώρας, τον τερματισμό της αιματηρής και αδελφοκτόνας εμφύλιας διαμάχης, την εξομάλυνση των σχέσεων με τη Ρωσία και την επικέντρωση στην επίλυση των τεράστιων οικονομικών προβλημάτων και στην καταπολέμηση της κρατικής διαφθοράς, που τόσα δεινά έχει φέρει στον τόπο τους…
Οι βουλευτικές εκλογές του περασμένου Ιουνίου, όπου το κόμμα του Ζελένσκι «Ο υπηρέτης του λαού» κατέκτησε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία με το διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό 43,18% και το κόμμα «Αντιπολιτευτική Πλατφόρμα – Για τη ζωή», το οποίο κατ’ εξοχήν υποστήριζε την εξομάλυνση των σχέσεων με τη Ρωσία και τον τερματισμό των εχθροπραξιών στο Ντονμπάς, έγινε αξιωματική αντιπολίτευση με ποσοστό σχεδόν 14%, απλώς επιβεβαίωσαν τις φιλειρηνικές διαθέσεις της συντριπτικής πλειοψηφίας του ουκρανικού λαού. Ο δε καταποντισμός των δυνάμεων που υποστήριζαν και υποστηρίζουν τη συνέχιση του πολέμου στο Ντονμπάς (8% το κόμμα του πρώην προέδρου Ποροσένκο, 2% το κόμμα των νεοναζί, όχι πάνω από 15% αθροιστικά όλα τα ακροδεξιά μορφώματα που έλαβαν μέρος στις εκλογές) ήταν απλώς η περαιτέρω επιβεβαίωση όλων των προλεχθέντων.
Ωστόσο η νέα κυβέρνηση υπό την προεδρία του Βλαντίμιρ Ζελένσκι έχει κάνει μέχρι σήμερα ελάχιστα βήματα στην κατεύθυνση της ειρήνευσης στα νοτιοανατολικά της Ουκρανίας. Πέραν των αντιφατικών δηλώσεων από διαφορετικά μέλη της κυβέρνησης, της κοινοβουλευτικής ομάδας και του προεδρικού γραφείου για τα ίδια θέματα, αυτό που διαφαίνεται από τη συνολική στάση του νέου κυβερνητικού σχήματος είναι ένα είδος φόβου απέναντι στις απόλυτα μειοψηφικές στον ουκρανικό πληθυσμό, πλην όμως άκρως οργανωμένες και, το χειρότερο, άρτια εξοπλισμένες νεοναζιστικές ομάδες. Το «Εθνικό Μέτωπο» του νέου ακροδεξιού «αστέρα» Αντρέι Μπιλέτσκι, αλλά και ο ήδη γνωστός «Δεξιός Τομέας» και το κόμμα «Σβομπόντα» (= «Ελευθερία»!), πάλαι ποτέ Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Ουκρανίας, μέσα από τις οργανωμένες παραστρατιωτικές τους ομάδες και τα «τάγματα θανάτου» που ελέγχουν, εξακολουθούν να επιβάλλουν τη δική τους πολιτική ατζέντα, ακριβώς όπως έκαναν και την περίοδο διακυβέρνησης του Πετρό Ποροσένκο.
Οι προαναφερόμενες παραστρατιωτικές ομάδες ουδέποτε έπαψαν, από το 2014 και μετά, να «δραστηριοποιούνται» στο Ντονμπάς, σκοτώνοντας κυρίως αμάχους και καταστρέφοντας συστηματικά κατά συρροή τις ειρηνικές υποδομές της περιοχής – ηλεκτρικούς σταθμούς και υδραγωγεία, σχολεία και νοσοκομεία, οίκους ευγηρίας και κοινά σπίτια κατοίκων της περιοχής. Και φυσικά έχουν κάθε συμφέρον από τη συνέχιση του αδελφοκτόνου αυτού πολέμου, αφού ο πόλεμος είναι το μοναδικό αντικείμενο το οποίο τα μέλη τους κατέχουν καλά. Η διακοπή των εχθροπραξιών στο Ντονμπάς θα δημιουργήσει μια ολόκληρη στρατιά αέργων (και όχι ανέργων!), οι οποίοι δεν θα ξέρουν με τι ν’ ασχοληθούν στη ζωή τους και θα τους «υποχρεώσει» να επιστρέψουν στον κόσμο στον οποίο ανήκαν, οι περισσότεροι, πριν από την έναρξη του πολέμου: σε αυτόν του οργανωμένου εγκλήματος…
Κάνοντας μια παρένθεση στα παραπάνω, να σημειώσουμε ότι τις τελευταίες εβδομάδες η ουκρανική ηγεσία έχει πέσει,σε σειρά από πολιτικές και διπλωματικές «πατάτες», που έχουν πληγώσει σχεδόν ανεπανόρθωτα το διεθνές της «ίματζ». «Αποκορύφωμα» αυτών αποτέλεσε η καταστροφική, όπως αποδείχθηκε, επίσκεψη Ζελένσκι στις ΗΠΑ και τα όσα ακολούθησαν τη συνάντησή του με τον Ντ. Τραμπ, σε συνδυασμό με τη διαρροή του περιεχομένου της προ καιρού τηλεφωνικής τους συνομιλίας, κατά την οποία ο Αμερικανός Πρόεδρος απαίτησε, εμμέσως πλην σαφώς, τη διεξαγωγή έρευνας κατά του πρώην Αντιπροέδρου της χώρας (επί Ομπάμα) Τζο Μπάιντεν και του γιου του Χάντερ, μέλους –μεταξύ άλλων– της διοίκησης της μεγαλύτερης ιδιωτικής εταιρείας εξόρυξης και εμπορίας φυσικού αερίου της Ουκρανίας, της Burisma. Το «γλείψιμο» (αλλιώς δεν μπορεί να χαρακτηριστεί) του Βλ. Ζελένσκι προς το πρόσωπο του Τραμπ, όσο και τα όσα –διόλου κολακευτικά– ανέφερε ο πρώτος στον δεύτερο σε σχέση με την Ά. Μέρκελ και τον Εμ. Μακρόν δημιούργησαν σωρευτικά σειρά από «πονοκεφάλους» και στους δύο εμπλεκόμενους.
Όμως ο Ντ. Τραμπ έχει αντιμετωπίσει γενικά με επιτυχία, κατά τα τελευταία 3 χρόνια, το γνωστό μένος και «ψυχαναγκαστικό» πάθος του Δημοκρατικού Κόμματος να αποδείξει ότι στις εσωτερικές υποθέσεις των ΗΠΑ (και μάλιστα στις προεδρικές εκλογές) εμπλέκεται «ξένος δάκτυλος» (κάτι που ουδόλως έχει αποδειχθεί μέχρι σήμερα, ειδικά σε ότι αφορά στη Ρωσία που… «φταίει για όλα», κατά τη στερεότυπη εκδοχή του αμερικανικού πολιτικού κατεστημένου). Κανείς όμως δεν μπορεί να πει το ίδιο και για τον Βλ. Ζελένσκι, ο οποίος απέσπασε, επί της ουσίας, «ψίχουλα» από τις ΗΠΑ (η στρατιωτική και οικονομική βοήθεια των 400 εκατ. δολαρίων εξακολουθεί να είναι «παγωμένη» δια χειρός Τραμπ), την ίδια ώρα που η Γερμανία και η Γαλλία φαίνεται να αναθεωρούν σχεδόν ριζικά τη φιλική, μέχρι τώρα, θέση τους απέναντι στην Ουκρανία και να διαπιστώνουν, αντιθέτως, ότι η αντιπαράθεση με τη Ρωσία και η επιβολή κυρώσεων προς αυτήν για χάρη των ΗΠΑ και σε βάρος των δικών τους οικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων είναι πράξη, επί της ουσίας, βλακώδης…
Η στάση της Γερμανίας και της Γαλλίας είναι κρίσιμη όχι μόνο σε μια σειρά από ακανθώδη γεωπολιτικά ζητήματα στον ευρωπαϊκό χώρο όπως το ενεργειακό και ο «πόλεμος των υδρογονανθράκων» που έχει δημιουργηθεί με βασική ευθύνη των ΗΠΑ και με στόχο τον δραστικό περιορισμό της ροής (κυρίως) του ρωσικού φυσικού αερίου στις χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης. Είναι κρίσιμη και για το βασικό θέμα του παρόντος άρθρου, δηλαδή την κατάσταση στο Ντονμπάς, αφού οι δύο χώρες είναι, μαζί με τη Ρωσία, οι εγγυήτριες δυνάμεις για την εφαρμογή στην πράξη της «Συμφωνίας του Μινσκ-2», που αφορά στην ειρήνευση στην περιοχή του Ντονμπάς διαμέσου των άμεσων συνομιλιών των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, δηλαδή της Ουκρανίας και των ΛΔ του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ. Όλες οι παραπάνω πλευρές αποτελούν αθροιστικά το λεγόμενο «σχήμα της Νορμανδίας», που πήρε το όνομά του από την πρώτη συνάντηση των προαναφερόμενων χωρών στο Château-de-Benouville της Νορμανδίας (Γαλλία), στις 6/6/2014.
Η νέα ουκρανική πολιτική ηγεσία έχει μέχρι τώρα τηρήσει αλλοπρόσαλλη στάση σε σχέση με τη «Συμφωνία του Μινσκ-2», αλλά και τη λεγόμενη «φόρμουλα Στάινμάιερ», μια «σύντομη» εκδοχή που περιλαμβάνει τα 6 από τα 13 σημεία του «Μινσκ-2», τα οποία θεωρούνται και τα βασικότερα προς τήρηση, σε ό,τι αφορά την πλευρά της Ουκρανίας. Από τη μία ο Πρόεδρος Ζελένσκι δηλώνει προς όλες τις πλευρές ότι επιθυμεί διακαώς τη σύγκληση του «σχήματος της Νορμανδίας» μέχρι το τέλος του 2019, ενώ από την άλλη τόσο ο ίδιος, όσο και μέλη της κυβέρνησής του (προεξαρχόντων του νέου πρωθυπουργού Ολεξίι Γοντσαρούκ και του νέου υπουργού Εξωτερικών Βαντίμ Πριστάικο) αμφισβητούν το περιεχόμενο(!!!) του «Μινσκ-2» και της «φόρμουλας Στάινμάιερ», παρόλο που κάτω και από τα δύο ντοκουμέντα βρίσκονται οι υπογραφές των κρατικών αρχόντων της Ουκρανίας!!! Και αν στην περίπτωση του «Μινσκ-2» οι υπογραφές ανήκουν στους πρώην, πλέον, Πρόεδρο Πετρό Ποροσένκο και υπουργό Εξωτερικών Παβλό Κλίμκιν, στην περίπτωση της «φόρμουλας Στάινμάιερ» (μέχρι το 2017 υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας και σήμερα Προέδρου της χώρας) οι υπογραφές είναι των μελών της σημερινής κυβέρνησης, αφού μόλις πριν από μερικές μέρες την επικύρωσαν, με καθυστέρηση τριών (3) ολόκληρων χρόνων!!!
Το πλέον ακανθώδες ζήτημα που προκύπτει από την εφαρμογή τόσο του «Μινσκ-2» όσο και της «φόρμουλας Στάινμάιερ» είναι αυτό της απομάκρυνσης από τη γραμμή πυρός των στρατιωτικών δυνάμεων των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, Ουκρανίας και Λαϊκών Δημοκρατιών. Θεωρητικώς, η πλευρά Ζελένσκι έχει διακηρύξει ότι όχι μόνο επιθυμεί την ειρήνευση στην περιοχή του Ντονμπάς, αλλά και ότι θα τηρήσει τη δέσμευση για απομάκρυνση των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων σε απόσταση 4 χλμ από τη γραμμή πυρός. Ωστόσο ερμηνεύει την τήρηση αυτής της υπόσχεσης με αυθαίρετους και, κυρίως, μη υλοποιήσιμους όρους, προκειμένου να καθυστερήσει όσο γίνεται περισσότερο (αν όχι να αναβάλει επ’ αόριστον) την απομάκρυνση πρώτα και κύρια του βαρέος οπλισμού και κατόπιν και του συνόλου των στρατιωτικών δυνάμεων που βρίσκονται υπό τον έλεγχό της. Ένας τέτοιος όρος είναι η τήρηση της εκεχειρίας για μία ολόκληρη εβδομάδα, κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο και, κυρίως, είναι πολύ εύκολο να «σπάσει» με μια στοιχειώδη προβοκάτσια, πχ μια «στημένη» επίθεση από «φίλιες» δυνάμεις, ώστε να κατηγορηθεί η απέναντι πλευρά ότι «δεν τηρεί τους όρους της εκεχειρίας».
Εκεί όμως που η κυβέρνηση Ζελένσκι επιδεικνύει όχι απλώς αντιφατική στάση, αλλά χαρακτηριστική ατολμία και αδράνεια, είναι στις οργανωμένες κινήσεις των νεοναζιστικών οργανώσεων και στην αποστολή «εθελοντών βετεράνων» τους στις περιοχές του Ντονμπάς που ελέγχονται από το επίσημο ουκρανικό κράτος, με στόχο να «σπάσουν» στην πράξη την απομάκρυνση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας από τα συμφωνημένα σημεία. Ο Αντρέι Μπιλέτσκι (στον οποίο αναφερθήκαμε ήδη νωρίτερα), εκτός από τις διάφορες «συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας» έξω από το προεδρικό μέγαρο του Κιέβου και σε μια σειρά από πόλεις της Ουκρανίας, οργάνωσε και μπήκε ο ίδιος επικεφαλής σε μια αποστολή μερικών δεκάδων «κυνηγών κεφαλών» της οργάνωσής του στο χωριό Ζολοτόγε, που βρίσκεται ακριβώς πάνω στη γραμμή πυρός και από το οποίο στις 9/10 θα πρέπει, βάσει προγράμματος, να αποχωρήσουν οι δυνάμεις του ουκρανικού στρατού. Εκτός από το «Εθνικό Μέτωπο» του Μπιλέτσκι, ανάλογες πρωτοβουλίες έχουν πάρει τόσο ο «Δεξιός Τομέας», όσο και μια σειρά από άλλες ακροδεξιές-νεοναζιστικές «παραφυάδες». Μέχρι τώρα η νέα ουκρανική κυβέρνηση και ο ίδιος ο Ζελένσκι τηρούν «σιγήν ιχθύος» και έχουν αποφύγει επιμελώς όχι μόνο να καταδικάσουν φραστικά τις πράξεις αυτές, που είναι φανερό ότι είναι άκρως επιζήμιες, εν κατακλείδι, για τα ουκρανικά εθνικά συμφέροντα, αλλά και να ανακοινώσουν μέτρα αντιμετώπισης της προκλητικότητας των νεοναζιστικών πολιτικο-στρατιωτικών μορφωμάτων.
Τα μορφώματα αυτά, έχοντας αφενός τη στήριξη μεγάλου μέρους του ουκρανικού οικονομικο-πολιτικού «ολιγαρχάτου» και απολαμβάνοντας, αφετέρου, ένα ιδιότυπο καθεστώς «ασυλίας» και ατιμωρησίας σε ό,τι και να κάνουν, αποθρασύνονται ολοένα και περισσότερο και επιβάλλουν, παρά τη μικρή απήχησή τους στο σύνολο των Ουκρανών πολιτών, τη δική τους πολιτική βούληση στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Χωρίς ίχνος αιδούς δείχνουν στον Βλ. Ζελένσκι ότι ουσιαστικά τον κρατούν από τα @@, απειλώντας τον ευθέως με νέο πραξικόπημα και ανατροπή. Ο ίδιος ο Ζελένσκι, παρά την τεράστια αποδοχή που του επέδειξαν οι Ουκρανοί πολίτες στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις, δεν έχει χρησιμοποιήσει ούτε κατ’ ελάχιστο αυτή του τη δημοφιλία ώστε να κινητοποιήσει τους ανθρώπους που τον ψήφισαν υπέρ της ειρήνευσης στη χώρα και την επιβολή της δικής του πολιτικής ατζέντας. Παγιδευμένος και ο ίδιος στις πολιτικο-οικονομικές του εξαρτήσεις (αφού και οι πέτρες γνωρίζουν ότι έγινε Πρόεδρος κυρίως χάρη στη στήριξη που έλαβε από τον διαβόητο ολιγάρχη Ίγκορ Κολομόισκι), ουσιαστικά άγεται και φέρεται από τις επιλογές εκείνων που κατέχουν πραγματική εξουσία στη χώρα του και η οποία δεν εκφράζεται απαραιτήτως με κατοχή κρατικών αξιωμάτων…
Εάν ο Ζελένσκι και η κυβερνητική του ομάδα αποτύχουν, στην πράξη, να φέρουν την ειρήνευση στη χώρα τους και τα όποια πρώτα δειλά βήματα έχουν γίνει κατά το τελευταίο διάστημα (πχ ανταλλαγή αιχμαλώτων και πολιτικών κρατουμένων) δεν έχουν συνέχεια, η σημερινή τους δημοφιλία θα μετατραπεί σε δυσφορία και αποστροφή του ουκρανικού λαού εναντίον τους σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Το χειρότερο, ωστόσο, θα είναι η συνέχιση της ίδιας κατάστασης ή και η όξυνση της στρατιωτικής σύγκρουσης στην περιοχή του Ντονμπάς. Με δεδομένο ότι εδώ και 5μιση χρόνια οι κάτοικοι των Λαϊκών Δημοκρατιών, αλλά και των ελεγχόμενων από την Ουκρανία περιοχών του Ντονμπάς ζουν σε συνθήκες πολέμου και είναι φυσικά, ψυχικά και οικονομικά εξουθενωμένοι, η επιμήκυνση της στρατιωτικής αντιπαράθεσης θα είναι καταστροφική όχι μόνο για την περιοχή και τους κατοίκους της, αλλά και για ολόκληρη την Ουκρανία. Και δεν αποκλείεται, σε αυτές τις συνθήκες, να υπάρξει μια καινούργια κοινωνική έκρηξη, η οποία θα έχει όμως ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά σε δημοκρατική (και όχι ακροδεξιά-νεοναζιστική) κατεύθυνση. Όπως επίσης δεν αποκλείεται, εάν η επιθετικότητα της ουκρανικής πλευράς εκδηλωθεί με πιο έντονο τρόπο, να υπάρξει κανονική (και όχι στο φαντασιακό των Ουκρανών εθνικιστών) στρατιωτική επέμβαση της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην περιοχή, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται ακόμη και για τη διατήρηση της Ουκρανίας ως κρατικής οντότητας…
Φυσικά, οποιαδήποτε όξυνση της στρατιωτικής αντιπαράθεσης είναι απευκταία, αφού θα οδηγήσει δεδομένα στην απώλεια περισσότερων ανθρώπινων ζωών. Από την άλλη, όμως, όπως είχε πει ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν σε ανύποπτο χρόνο (και με άλλη αφορμή), «εάν έχεις κάνει τα πάντα για ν’ αποφύγεις έναν καβγά και, παρόλα αυτά, νιώθεις ότι αυτός είναι αναπόφευκτος, είναι καλύτερο να χτυπήσεις πρώτος». Ας το θυμόμαστε αυτό, για παν ενδεχόμενο…
Βασίλης Μακρίδης: Σχετικά με τον συντάκτη
Με την εκλογή, τον Απρίλη του 2019, του Βλαντίμιρ Ζελένσκι στον προεδρικό θώκο της Ουκρανίας με το συντριπτικό ποσοστό 73,29%, αναπτερώθηκε προσωρινά το ηθικό όσων επιθυμούσαν και επιθυμούν την ειρηνική επίλυση της εμφύλιας διαμάχης στο Ντονμπάς, στις άλλοτε περιοχές της ΝΑ Ουκρανίας, όπου οι ντόπιοι κάτοικοι έχουν ανακηρύξει τις δικές τους κρατικές δομές, τις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ, υπό την κοινή ομοσπονδιακή μορφή με το όνομα «Νεορωσία».
Μετά την πεντάχρονη, καταστροφική για τη χώρα, διακυβέρνηση του Πετρό Ποροσένκο, που προήλθε ως αποτέλεσμα του υποστηριζόμενου από τη Δύση στρατιωτικο-πολιτικού πραξικοπήματος της 22ης Φεβρουαρίου 2014, οι Ουκρανοί πολίτες αντέδρασαν στη φιλοπόλεμη και φασιστικού τύπου διακυβέρνηση του πάλαι ποτέ «βασιλιά της σοκολάτας» και με την ψήφο του ουσιαστικά υπέδειξε στη νέα πολιτική ηγεσία ότι επιθυμεί την ειρήνη στο εσωτερικό της χώρας, τον τερματισμό της αιματηρής και αδελφοκτόνας εμφύλιας διαμάχης, την εξομάλυνση των σχέσεων με τη Ρωσία και την επικέντρωση στην επίλυση των τεράστιων οικονομικών προβλημάτων και στην καταπολέμηση της κρατικής διαφθοράς, που τόσα δεινά έχει φέρει στον τόπο τους…
Οι βουλευτικές εκλογές του περασμένου Ιουνίου, όπου το κόμμα του Ζελένσκι «Ο υπηρέτης του λαού» κατέκτησε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία με το διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό 43,18% και το κόμμα «Αντιπολιτευτική Πλατφόρμα – Για τη ζωή», το οποίο κατ’ εξοχήν υποστήριζε την εξομάλυνση των σχέσεων με τη Ρωσία και τον τερματισμό των εχθροπραξιών στο Ντονμπάς, έγινε αξιωματική αντιπολίτευση με ποσοστό σχεδόν 14%, απλώς επιβεβαίωσαν τις φιλειρηνικές διαθέσεις της συντριπτικής πλειοψηφίας του ουκρανικού λαού. Ο δε καταποντισμός των δυνάμεων που υποστήριζαν και υποστηρίζουν τη συνέχιση του πολέμου στο Ντονμπάς (8% το κόμμα του πρώην προέδρου Ποροσένκο, 2% το κόμμα των νεοναζί, όχι πάνω από 15% αθροιστικά όλα τα ακροδεξιά μορφώματα που έλαβαν μέρος στις εκλογές) ήταν απλώς η περαιτέρω επιβεβαίωση όλων των προλεχθέντων.
Ωστόσο η νέα κυβέρνηση υπό την προεδρία του Βλαντίμιρ Ζελένσκι έχει κάνει μέχρι σήμερα ελάχιστα βήματα στην κατεύθυνση της ειρήνευσης στα νοτιοανατολικά της Ουκρανίας. Πέραν των αντιφατικών δηλώσεων από διαφορετικά μέλη της κυβέρνησης, της κοινοβουλευτικής ομάδας και του προεδρικού γραφείου για τα ίδια θέματα, αυτό που διαφαίνεται από τη συνολική στάση του νέου κυβερνητικού σχήματος είναι ένα είδος φόβου απέναντι στις απόλυτα μειοψηφικές στον ουκρανικό πληθυσμό, πλην όμως άκρως οργανωμένες και, το χειρότερο, άρτια εξοπλισμένες νεοναζιστικές ομάδες. Το «Εθνικό Μέτωπο» του νέου ακροδεξιού «αστέρα» Αντρέι Μπιλέτσκι, αλλά και ο ήδη γνωστός «Δεξιός Τομέας» και το κόμμα «Σβομπόντα» (= «Ελευθερία»!), πάλαι ποτέ Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Ουκρανίας, μέσα από τις οργανωμένες παραστρατιωτικές τους ομάδες και τα «τάγματα θανάτου» που ελέγχουν, εξακολουθούν να επιβάλλουν τη δική τους πολιτική ατζέντα, ακριβώς όπως έκαναν και την περίοδο διακυβέρνησης του Πετρό Ποροσένκο.
Οι προαναφερόμενες παραστρατιωτικές ομάδες ουδέποτε έπαψαν, από το 2014 και μετά, να «δραστηριοποιούνται» στο Ντονμπάς, σκοτώνοντας κυρίως αμάχους και καταστρέφοντας συστηματικά κατά συρροή τις ειρηνικές υποδομές της περιοχής – ηλεκτρικούς σταθμούς και υδραγωγεία, σχολεία και νοσοκομεία, οίκους ευγηρίας και κοινά σπίτια κατοίκων της περιοχής. Και φυσικά έχουν κάθε συμφέρον από τη συνέχιση του αδελφοκτόνου αυτού πολέμου, αφού ο πόλεμος είναι το μοναδικό αντικείμενο το οποίο τα μέλη τους κατέχουν καλά. Η διακοπή των εχθροπραξιών στο Ντονμπάς θα δημιουργήσει μια ολόκληρη στρατιά αέργων (και όχι ανέργων!), οι οποίοι δεν θα ξέρουν με τι ν’ ασχοληθούν στη ζωή τους και θα τους «υποχρεώσει» να επιστρέψουν στον κόσμο στον οποίο ανήκαν, οι περισσότεροι, πριν από την έναρξη του πολέμου: σε αυτόν του οργανωμένου εγκλήματος…
Κάνοντας μια παρένθεση στα παραπάνω, να σημειώσουμε ότι τις τελευταίες εβδομάδες η ουκρανική ηγεσία έχει πέσει,σε σειρά από πολιτικές και διπλωματικές «πατάτες», που έχουν πληγώσει σχεδόν ανεπανόρθωτα το διεθνές της «ίματζ». «Αποκορύφωμα» αυτών αποτέλεσε η καταστροφική, όπως αποδείχθηκε, επίσκεψη Ζελένσκι στις ΗΠΑ και τα όσα ακολούθησαν τη συνάντησή του με τον Ντ. Τραμπ, σε συνδυασμό με τη διαρροή του περιεχομένου της προ καιρού τηλεφωνικής τους συνομιλίας, κατά την οποία ο Αμερικανός Πρόεδρος απαίτησε, εμμέσως πλην σαφώς, τη διεξαγωγή έρευνας κατά του πρώην Αντιπροέδρου της χώρας (επί Ομπάμα) Τζο Μπάιντεν και του γιου του Χάντερ, μέλους –μεταξύ άλλων– της διοίκησης της μεγαλύτερης ιδιωτικής εταιρείας εξόρυξης και εμπορίας φυσικού αερίου της Ουκρανίας, της Burisma. Το «γλείψιμο» (αλλιώς δεν μπορεί να χαρακτηριστεί) του Βλ. Ζελένσκι προς το πρόσωπο του Τραμπ, όσο και τα όσα –διόλου κολακευτικά– ανέφερε ο πρώτος στον δεύτερο σε σχέση με την Ά. Μέρκελ και τον Εμ. Μακρόν δημιούργησαν σωρευτικά σειρά από «πονοκεφάλους» και στους δύο εμπλεκόμενους.
Όμως ο Ντ. Τραμπ έχει αντιμετωπίσει γενικά με επιτυχία, κατά τα τελευταία 3 χρόνια, το γνωστό μένος και «ψυχαναγκαστικό» πάθος του Δημοκρατικού Κόμματος να αποδείξει ότι στις εσωτερικές υποθέσεις των ΗΠΑ (και μάλιστα στις προεδρικές εκλογές) εμπλέκεται «ξένος δάκτυλος» (κάτι που ουδόλως έχει αποδειχθεί μέχρι σήμερα, ειδικά σε ότι αφορά στη Ρωσία που… «φταίει για όλα», κατά τη στερεότυπη εκδοχή του αμερικανικού πολιτικού κατεστημένου). Κανείς όμως δεν μπορεί να πει το ίδιο και για τον Βλ. Ζελένσκι, ο οποίος απέσπασε, επί της ουσίας, «ψίχουλα» από τις ΗΠΑ (η στρατιωτική και οικονομική βοήθεια των 400 εκατ. δολαρίων εξακολουθεί να είναι «παγωμένη» δια χειρός Τραμπ), την ίδια ώρα που η Γερμανία και η Γαλλία φαίνεται να αναθεωρούν σχεδόν ριζικά τη φιλική, μέχρι τώρα, θέση τους απέναντι στην Ουκρανία και να διαπιστώνουν, αντιθέτως, ότι η αντιπαράθεση με τη Ρωσία και η επιβολή κυρώσεων προς αυτήν για χάρη των ΗΠΑ και σε βάρος των δικών τους οικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων είναι πράξη, επί της ουσίας, βλακώδης…
Η στάση της Γερμανίας και της Γαλλίας είναι κρίσιμη όχι μόνο σε μια σειρά από ακανθώδη γεωπολιτικά ζητήματα στον ευρωπαϊκό χώρο όπως το ενεργειακό και ο «πόλεμος των υδρογονανθράκων» που έχει δημιουργηθεί με βασική ευθύνη των ΗΠΑ και με στόχο τον δραστικό περιορισμό της ροής (κυρίως) του ρωσικού φυσικού αερίου στις χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης. Είναι κρίσιμη και για το βασικό θέμα του παρόντος άρθρου, δηλαδή την κατάσταση στο Ντονμπάς, αφού οι δύο χώρες είναι, μαζί με τη Ρωσία, οι εγγυήτριες δυνάμεις για την εφαρμογή στην πράξη της «Συμφωνίας του Μινσκ-2», που αφορά στην ειρήνευση στην περιοχή του Ντονμπάς διαμέσου των άμεσων συνομιλιών των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, δηλαδή της Ουκρανίας και των ΛΔ του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ. Όλες οι παραπάνω πλευρές αποτελούν αθροιστικά το λεγόμενο «σχήμα της Νορμανδίας», που πήρε το όνομά του από την πρώτη συνάντηση των προαναφερόμενων χωρών στο Château-de-Benouville της Νορμανδίας (Γαλλία), στις 6/6/2014.
Η νέα ουκρανική πολιτική ηγεσία έχει μέχρι τώρα τηρήσει αλλοπρόσαλλη στάση σε σχέση με τη «Συμφωνία του Μινσκ-2», αλλά και τη λεγόμενη «φόρμουλα Στάινμάιερ», μια «σύντομη» εκδοχή που περιλαμβάνει τα 6 από τα 13 σημεία του «Μινσκ-2», τα οποία θεωρούνται και τα βασικότερα προς τήρηση, σε ό,τι αφορά την πλευρά της Ουκρανίας. Από τη μία ο Πρόεδρος Ζελένσκι δηλώνει προς όλες τις πλευρές ότι επιθυμεί διακαώς τη σύγκληση του «σχήματος της Νορμανδίας» μέχρι το τέλος του 2019, ενώ από την άλλη τόσο ο ίδιος, όσο και μέλη της κυβέρνησής του (προεξαρχόντων του νέου πρωθυπουργού Ολεξίι Γοντσαρούκ και του νέου υπουργού Εξωτερικών Βαντίμ Πριστάικο) αμφισβητούν το περιεχόμενο(!!!) του «Μινσκ-2» και της «φόρμουλας Στάινμάιερ», παρόλο που κάτω και από τα δύο ντοκουμέντα βρίσκονται οι υπογραφές των κρατικών αρχόντων της Ουκρανίας!!! Και αν στην περίπτωση του «Μινσκ-2» οι υπογραφές ανήκουν στους πρώην, πλέον, Πρόεδρο Πετρό Ποροσένκο και υπουργό Εξωτερικών Παβλό Κλίμκιν, στην περίπτωση της «φόρμουλας Στάινμάιερ» (μέχρι το 2017 υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας και σήμερα Προέδρου της χώρας) οι υπογραφές είναι των μελών της σημερινής κυβέρνησης, αφού μόλις πριν από μερικές μέρες την επικύρωσαν, με καθυστέρηση τριών (3) ολόκληρων χρόνων!!!
Το πλέον ακανθώδες ζήτημα που προκύπτει από την εφαρμογή τόσο του «Μινσκ-2» όσο και της «φόρμουλας Στάινμάιερ» είναι αυτό της απομάκρυνσης από τη γραμμή πυρός των στρατιωτικών δυνάμεων των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, Ουκρανίας και Λαϊκών Δημοκρατιών. Θεωρητικώς, η πλευρά Ζελένσκι έχει διακηρύξει ότι όχι μόνο επιθυμεί την ειρήνευση στην περιοχή του Ντονμπάς, αλλά και ότι θα τηρήσει τη δέσμευση για απομάκρυνση των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων σε απόσταση 4 χλμ από τη γραμμή πυρός. Ωστόσο ερμηνεύει την τήρηση αυτής της υπόσχεσης με αυθαίρετους και, κυρίως, μη υλοποιήσιμους όρους, προκειμένου να καθυστερήσει όσο γίνεται περισσότερο (αν όχι να αναβάλει επ’ αόριστον) την απομάκρυνση πρώτα και κύρια του βαρέος οπλισμού και κατόπιν και του συνόλου των στρατιωτικών δυνάμεων που βρίσκονται υπό τον έλεγχό της. Ένας τέτοιος όρος είναι η τήρηση της εκεχειρίας για μία ολόκληρη εβδομάδα, κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο και, κυρίως, είναι πολύ εύκολο να «σπάσει» με μια στοιχειώδη προβοκάτσια, πχ μια «στημένη» επίθεση από «φίλιες» δυνάμεις, ώστε να κατηγορηθεί η απέναντι πλευρά ότι «δεν τηρεί τους όρους της εκεχειρίας».
Εκεί όμως που η κυβέρνηση Ζελένσκι επιδεικνύει όχι απλώς αντιφατική στάση, αλλά χαρακτηριστική ατολμία και αδράνεια, είναι στις οργανωμένες κινήσεις των νεοναζιστικών οργανώσεων και στην αποστολή «εθελοντών βετεράνων» τους στις περιοχές του Ντονμπάς που ελέγχονται από το επίσημο ουκρανικό κράτος, με στόχο να «σπάσουν» στην πράξη την απομάκρυνση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας από τα συμφωνημένα σημεία. Ο Αντρέι Μπιλέτσκι (στον οποίο αναφερθήκαμε ήδη νωρίτερα), εκτός από τις διάφορες «συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας» έξω από το προεδρικό μέγαρο του Κιέβου και σε μια σειρά από πόλεις της Ουκρανίας, οργάνωσε και μπήκε ο ίδιος επικεφαλής σε μια αποστολή μερικών δεκάδων «κυνηγών κεφαλών» της οργάνωσής του στο χωριό Ζολοτόγε, που βρίσκεται ακριβώς πάνω στη γραμμή πυρός και από το οποίο στις 9/10 θα πρέπει, βάσει προγράμματος, να αποχωρήσουν οι δυνάμεις του ουκρανικού στρατού. Εκτός από το «Εθνικό Μέτωπο» του Μπιλέτσκι, ανάλογες πρωτοβουλίες έχουν πάρει τόσο ο «Δεξιός Τομέας», όσο και μια σειρά από άλλες ακροδεξιές-νεοναζιστικές «παραφυάδες». Μέχρι τώρα η νέα ουκρανική κυβέρνηση και ο ίδιος ο Ζελένσκι τηρούν «σιγήν ιχθύος» και έχουν αποφύγει επιμελώς όχι μόνο να καταδικάσουν φραστικά τις πράξεις αυτές, που είναι φανερό ότι είναι άκρως επιζήμιες, εν κατακλείδι, για τα ουκρανικά εθνικά συμφέροντα, αλλά και να ανακοινώσουν μέτρα αντιμετώπισης της προκλητικότητας των νεοναζιστικών πολιτικο-στρατιωτικών μορφωμάτων.
Τα μορφώματα αυτά, έχοντας αφενός τη στήριξη μεγάλου μέρους του ουκρανικού οικονομικο-πολιτικού «ολιγαρχάτου» και απολαμβάνοντας, αφετέρου, ένα ιδιότυπο καθεστώς «ασυλίας» και ατιμωρησίας σε ό,τι και να κάνουν, αποθρασύνονται ολοένα και περισσότερο και επιβάλλουν, παρά τη μικρή απήχησή τους στο σύνολο των Ουκρανών πολιτών, τη δική τους πολιτική βούληση στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Χωρίς ίχνος αιδούς δείχνουν στον Βλ. Ζελένσκι ότι ουσιαστικά τον κρατούν από τα @@, απειλώντας τον ευθέως με νέο πραξικόπημα και ανατροπή. Ο ίδιος ο Ζελένσκι, παρά την τεράστια αποδοχή που του επέδειξαν οι Ουκρανοί πολίτες στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις, δεν έχει χρησιμοποιήσει ούτε κατ’ ελάχιστο αυτή του τη δημοφιλία ώστε να κινητοποιήσει τους ανθρώπους που τον ψήφισαν υπέρ της ειρήνευσης στη χώρα και την επιβολή της δικής του πολιτικής ατζέντας. Παγιδευμένος και ο ίδιος στις πολιτικο-οικονομικές του εξαρτήσεις (αφού και οι πέτρες γνωρίζουν ότι έγινε Πρόεδρος κυρίως χάρη στη στήριξη που έλαβε από τον διαβόητο ολιγάρχη Ίγκορ Κολομόισκι), ουσιαστικά άγεται και φέρεται από τις επιλογές εκείνων που κατέχουν πραγματική εξουσία στη χώρα του και η οποία δεν εκφράζεται απαραιτήτως με κατοχή κρατικών αξιωμάτων…
Εάν ο Ζελένσκι και η κυβερνητική του ομάδα αποτύχουν, στην πράξη, να φέρουν την ειρήνευση στη χώρα τους και τα όποια πρώτα δειλά βήματα έχουν γίνει κατά το τελευταίο διάστημα (πχ ανταλλαγή αιχμαλώτων και πολιτικών κρατουμένων) δεν έχουν συνέχεια, η σημερινή τους δημοφιλία θα μετατραπεί σε δυσφορία και αποστροφή του ουκρανικού λαού εναντίον τους σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Το χειρότερο, ωστόσο, θα είναι η συνέχιση της ίδιας κατάστασης ή και η όξυνση της στρατιωτικής σύγκρουσης στην περιοχή του Ντονμπάς. Με δεδομένο ότι εδώ και 5μιση χρόνια οι κάτοικοι των Λαϊκών Δημοκρατιών, αλλά και των ελεγχόμενων από την Ουκρανία περιοχών του Ντονμπάς ζουν σε συνθήκες πολέμου και είναι φυσικά, ψυχικά και οικονομικά εξουθενωμένοι, η επιμήκυνση της στρατιωτικής αντιπαράθεσης θα είναι καταστροφική όχι μόνο για την περιοχή και τους κατοίκους της, αλλά και για ολόκληρη την Ουκρανία. Και δεν αποκλείεται, σε αυτές τις συνθήκες, να υπάρξει μια καινούργια κοινωνική έκρηξη, η οποία θα έχει όμως ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά σε δημοκρατική (και όχι ακροδεξιά-νεοναζιστική) κατεύθυνση. Όπως επίσης δεν αποκλείεται, εάν η επιθετικότητα της ουκρανικής πλευράς εκδηλωθεί με πιο έντονο τρόπο, να υπάρξει κανονική (και όχι στο φαντασιακό των Ουκρανών εθνικιστών) στρατιωτική επέμβαση της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην περιοχή, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται ακόμη και για τη διατήρηση της Ουκρανίας ως κρατικής οντότητας…
Φυσικά, οποιαδήποτε όξυνση της στρατιωτικής αντιπαράθεσης είναι απευκταία, αφού θα οδηγήσει δεδομένα στην απώλεια περισσότερων ανθρώπινων ζωών. Από την άλλη, όμως, όπως είχε πει ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν σε ανύποπτο χρόνο (και με άλλη αφορμή), «εάν έχεις κάνει τα πάντα για ν’ αποφύγεις έναν καβγά και, παρόλα αυτά, νιώθεις ότι αυτός είναι αναπόφευκτος, είναι καλύτερο να χτυπήσεις πρώτος». Ας το θυμόμαστε αυτό, για παν ενδεχόμενο…
Βασίλης Μακρίδης: Σχετικά με τον συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου