Κοινωνία
Προβληματιζόμαστε όλοι για το μέλλον το οποίο αρκετοί βλέπουμε δυσοίωνο. Διαβάζουμε κάποια από τα στατιστικά στοιχεία και τρομάζουμε. Είναι λογικό να ανησυχούμε αν λάβουμε υπόψη ότι στα επόμενα 20 χρόνια περίπου το 35-40% των θέσεων εργασίας στις ανεπτυγμένες χώρες θα καταληφθoύν από ρομποτικές μηχανές.
Ιδιαίτερα θα πληγούν οι χειρωνακτικές εργασίες και όσες έχουν περιορισμένο δημιουργικό κομμάτι, ή τέτοιο που μπορεί να «αλγοριθμοποιηθεί». Το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι ακόμα μεγαλύτερο για τις μη ανεπτυγμένες χώρες που στηρίζονται λιγότερο στον τριτογενή τομέα. Οι πρώτοι που θα καταλάβουν «τί εστί πρόοδος» είναι εργάτες σε όλο το φάσμα της οικονομίας, οδηγοί, αλλά και άλλοι υπάλληλοι οι οποίοι κάνουν επαναλαμβανόμενες μηχανιστικές εργασίες. Στο μεταξύ, πολύ πριν τα ρομπότ πιάσουν δουλειά, απλές εφαρμογές αυτοματοποίηση «θερίζει» δεκάδες θέσεις εργασίας.
Είναι μεν σοκαριστικό να διαβάζουμε στατιστικά, αλλά είναι πολύ χειρότερο να ζούμε την επιβεβαίωσή τους. Η αλήθεια είναι ότι ακόμα δεν έχουμε δει τίποτα!
Ας πάμε όμως και στις ευχές: τις ημέρες των γιορτών, η Boston Dynamics, μια από τις κορυφαίες εταιρίες που αναπτύσσει ρομποτική τεχνολογία αιχμής η οποία στα τέλη του 2013 εξαγοράστηκε από τη Google, θέλησε να στείλει ένα γιορτινό μήνυμα. Και το έκανε με τρόπο συνεπή με το διακηρυγμένο στόχο της: φαντάστηκε έναν Άγιο Βασίλη να κινείται με τη βοήθεια τετράποδων ρομπότ αντί για ταράνδους. Το πραγματικά επαναστατικό, βέβαια, θα ήταν να φαντάζονταν ένα πραγματικά ρομποτικό Άγιο Βασίλη. Έτσι ίσως ερμηνευόταν ότι θα φτάσουμε στο σημείο η τεχνολογία να δουλεύει για όλους μας και εμείς θα απολαμβάνουμε τα «δώρα», υπηρεσίες και προϊόντα για τα οποία δε θα έχουμε κουραστεί πολύ.
Ως έχει, δε μπορεί να χαρακτηριστεί «ανθρώπινο και θερμό» το μήνυμα της εταιρίας, δεν είναι κάτι τυπικό που θα ανέμενε κανείς για τις γιορτινές ημέρες. Επί της ουσίας, μπορεί το παράδειγμα σήμερα να αφορά κάτι παραμυθένιο, πρακτικά ανύπαρκτο όπως οι ιπτάμενοι τάρανδοι του αγίου με τα δώρα, αύριο να παρουσιαστεί κάτι αντίστοιχο για τους «σπάνιους» μονόκερους, ή να παρουσιάσουν κάποιο ρομποτικό γάιδαρο που πετάει, όμως είναι ξεκάθαρο ότι όσο τέτοιου είδους τεχνολογία αναπτύσσεται σε κλειστά εργαστήρια που χορηγούνται σχεδόν αποκλειστικά από τη στρατιωτική βιομηχανία για να απαντάνε σε ερωτήματα και ανάγκες που έχει η «βιομηχανία θανάτου», τότε μόνο ως δυστοπικό μπορούμε να φανταστούμε το μέλλον που μας προετοιμάζουν.
Μπορεί τέτοιες προβολές στο μέλλον (εικαστικές ή αληθοφανείς) να προξενούν ανησυχία, όμως το πραγματικά τρομοκρατικό είναι ο δυσανάλογα μικρός έλεγχος των κοινωνιών σε τέτοιου είδους σημαντικότατες εξελίξεις.
Η Boston Dynamics ξεκίνησε το 1992 σαν spin-off εταιρία από ερευνητές του ΜΙΤ. Τράβηξε εδώ και κάποια χρόνια (γύρω στο 2007-2008) το δημόσιο ενδιαφέρον όταν έδειξε το τετράποδο πρωτότυπό ρομπότ της LS3, το οποίο έμεινε πιο γνωστό υπό το αρχικό του όνομα BigDog. Το BigDog έμοιαζε με ένα μικρό μουλάρι, ή μεγάλο σκύλο αν συμφωνείτε με την άποψη της εταιρίας, το οποίο μπορούσε να μεταφέρει αρκετό βάρος και να εκδράμει αυτόνομα σε ανώμαλο έδαφος. Ένα από τα εκπληκτικά χαρακτηριστικά του ήταν ότι μπορούσε να ανακτήσει την ισορροπία του σε περίπτωση διαταραχής της κίνηση, π.χ. σύγκρουσης με αντικείμενο ή υποχώρησης του εδάφους. Επειδή η πρακτική των δοκιμών ήταν να κλωτσιούνται τα ρομπότ για να τα προκαλέσουν να επιδείξουν τη δυνατότητα ανάκτησης της ισορροπίας, έμεινε ο αργκό όρος «kickable robot».
Η πιο προφανής εφαρμογή που φαντάστηκε η βιομηχανία του πολέμου (η αμερικανική DARPA τους χρηματοδοτούσε ήδη) ήταν να συνοδεύει στρατιώτες του πεζικού σε χερσαίες αποστολές, απαλλάσσοντας τους από τα μεγάλα βάρη που συνήθως κουβαλάνε. Κάτι τέτοιο θα αύξανε την επιχειρησιακή δυνατότητα των μονάδων, αφού τα μεγάλα βάρη στους ώμους των φαντάρων (όπλα, αλεξίσφαιρες στολές, εργαλεία, τρόφιμα, νερό, κ.α.) ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την κόπωσή και τους τραυματισμούς.
Το μοντέλο αυτό πρόσφατα αποσύρθηκε επίσημα επειδή… «γκάριζε» (ή «γαύγιζε») πολύ. O μικρός κινητήρας που ήλεγχε τα υδραυλικά συστήματα κίνησης και ευστάθειας ήταν τόσο θορυβώδης ώστε να πιστεύουν οι υπεύθυνοι ότι στο πεδίο της μάχης θα πρόδιδε τη θέση των μονάδων.
Αυτό βέβαια, δε σήμανε ούτε την αποτυχία, ούτε την παραίτηση των συμφερόντων που ενδιαφέρονται για τα αποτελέσματα των ερευνών. Ήταν πολλά και μεγάλα τα μαθήματα που πήραν οι εμπλεκόμενοι, ερευνητές, χρηματοδότες, κλπ, κι έτσι η «περιπέτεια» τους συνεχίζεται πάνω στην παρακαταθήκη του… ρομποτικού μουλαριού!
Ο διάδοχος του BigDog είναι o Spot. Είναι το ρομπότ που βλέπουμε να σέρνει το έλκηθρο του χριστουγεννιάτικου βίντεο. Είναι πιο κοντά στο μέγεθος ενός μεγάλου σκύλου (72 κιλά), και «γαβγίζει» παρά «γκαρίζει», χάρις σε ένα νέο ηλεκτρικό μοτέρ που φέρει σε αντίθεση με τον κινητήρα εσωτερικής καύσης του προκατόχου του. Είναι επίσης πιο ευέλικτο σε σημείο να είναι ενδεχομένως κατάλληλο και για εσωτερικούς χώρους. Κατά την αργκό ορολογία, πρόκειται για «highly kickable robot» όπως φαίνεται και παρακάτω.
Φυσικά, οι εταιρίες που χρηματοδοτούνται από τους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς έρευνας δεν δουλεύουν μόνο σε τετράποδους κουβαλητές. Δουλεύουν και σε δίποδα ανθρωποειδή μοντέλα όπως το ATLAS. H DARPA, η οποία βρίσκεται πίσω από τα περισσότερα σχετικά πρότζεκτ των ΗΠΑ με στρατιωτικό ενδιαφέρον, διοργανώνει το λεγόμενο DARPA Robotics Challenge στο οποίο ομάδες από διάφορες χώρες διαγωνίζονται με το ανδθρωποειδές ρομπότ τους σε δοκιμασίες κυρίως προσαρμογής, κίνησης, και αλληλεπίδρασης σε διάφορα περιβάλλοντα.
Αναπόφευκτα, δε θα μείνει η ιστορία στους ρομποτικούς τάρανδους. Είναι θέμα χρόνου να χάσει και ο ίδιος ο Άγιος Βασίλης τη δουλειά του και ο ρομποτικός αντικαταστάτης του θα είναι ίσως κάποιος απόγονος του ATLAS.
Αν τώρα ιδιοκτήτες πολυάριθμων τέτοιων ρομπότ θα είναι κάποιοι ιδιώτες, τότε μη περιμένουμε ο ρομποτικός Άγιος Βασίλης του μέλλοντος να μοιράζει δώρα όπως ο αγαπημένος άγιος των μικρών παιδιών. Το πιθανότερο είναι τα ανθρωποειδή να αποτελέσουν το όχημα για μία νέα «καταναλωτική και παραγωγική επανάσταση» σαν αυτή που προκάλεσε η αγορά του αυτοκινήτου τον περασμένο αιώνα. Οικιακές ή προσωπικοί βοηθοί (π.χ. οδηγοί, αχθοφόροι, μπάτλερ, συνοδευτικά ρομπότ ασφαλείας) είναι οι ρόλοι που θα τους ανατεθούν από την παγκόσμια άρχουσα τάξη για να αλλάξουν την καθημερινότητα του ανθρώπου. Περιττό να μιλήσουμε για το τί θα γίνεται στα πεδία μαχών όπου τα drones που ελέγχονται από χιλιάδες μίλια μακρυά έχουν ήδη αναλάβει δράση!
θα ήταν σφάλμα να θεωρήσουμε ότι οι διαφαινόμενες αυτές εξελίξεις έχουν μονόπλευρη. Η ανθρωπότητα έχει να κερδίσει πολλά από την τεχνολογική πρόοδο. Μη ξεχνάμε ότι και το ίδιο το ίντερνετ, που αποτέλεσε την αφορμή να περάσουμε στην εποχή της παγκόσμιας «κοινωνίας της πληροφορίας», ξεκίνησε επίσης ως προϊόν αμερικανικής στρατιωτικής έρευνας της DARPA. Γιαυτό είναι αβάσιμη και στείρα η εσχατολογική συζήτηση για το «τέλος της ανθρωπότητας», ότι δηλαδή τα ρομπότ θα γίνουν πολύ έξυπνα, θα αρχίσουν να αποκτούν δική τους συνείδηση και ύστερα θα ξεπαστρέψουν τον άνθρωπο. Βέβαια, ένας νέος κύκλος σύγχρονου λουδιτισμού από τους οπαδούς των θεωριών συνωμοσίας και τους εσχατολόγους είναι πιθανός, ιδιαίτερα αν περάσουμε σε μια εποχή όπου αυτόνομες ρομποτικές μηχανές αλληλεπιδρούν με τον άνθρωπο σε ανοιχτό μη επιβλεπόμενο περιβάλλον. Κάποιοι, δυστυχώς, θα εγκλωβιστούν στη σκέψη ότι πρόκειται για μια κατάσταση απειλής της ανθρωπότητας από τις μηχανές η οποία μπορεί να επιλυθεί μόνο αν τις καταστρέψουμε. Παρόλα αυτά, το φαινόμενο δε μπορεί παρά να είναι εξαιρετικά περιορισμένο, πολύ απλά επειδή στερείται ανάλυσης, ή καλύτερα είναι μάχη εναντίον των συμπτωμάτων κι όχι κατά των πραγματικών αιτιών.
Οι αιτίες των κακών θα πρέπει να αναζητούνται στις σχέσεις ιδιοκτησίας και παραγωγής. Το ποιός κατέχει και κερδοφορεί από την τεχνολογία αυτή και ποιοί είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν για τις υπηρεσίες που δημιουργεί. Το επιχείρημα της επερχόμενης μείωσης των θέσεων εργασίας είναι «τρομοκρατικό» μεν, αλλά μόνο αν θεωρήσουμε ως αναλλοίωτο τον τρόπο που οι καπιταλιστικές κοινωνίες παράγουν και διανέμουν τον πλούτο τους. Η έλλειψη δουλειάς (θέσης εργασίας) είναι πρόβλημα μόνο για τον πολίτη που πρέπει να βγάλει τα προς το ζην παρέχοντας μισθωτή εργασία. Αυτού που θέτει, δηλαδή, τον εαυτό του ως ζωντανό μέσο παραγωγής ώστε να μπορεί στη συνέχεια να πληρώσει για το φαγητό του, την ανατροφή των παιδιών του, εν γένει την επιβίωσή του. Και αυτό γιατί η εργασία δεν είναι απλά η προϋπόθεση για την πρόοδο στην οποία στοχεύει η ανθρωπότητα. Είναι ταυτόχρονα και ο βασικός τρόπος διανομής μέρος τους πλούτου που παράγεται: χωρίς ανθρώπινη εργασία μπορεί να υπάρξει υλικός πλούτος αλλά όχι διανομή! Από την άλλη πλευρά, το να «πληρώνει» κάποιος για συγκεκριμένες υπηρεσίες ή προϊόντα, αντιστοιχεί (σε ένα μεγάλο βαθμό) στο κόστος σε ανθρώπινη εργασία που απαιτείται για να παραχθούν αυτά. Κόστος, όμως, που προφανώς θα τείνει να μηδενιστεί λόγω της αυτοματοποιημένης παραγωγής.
Και πως θα βρεθεί μια λύση στο αδιέξοδο; Πάντως είναι δύσκολο να φανταστούμε να επιλύεται ακολουθώντας την περπατημένη χρησιμοποιώντας παραδοσιακές πρακτικές της σημερινής κοινωνιο-οικονομικής τεχνολογίας που χειροκροτείται και αποθεώνεται από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Πολύ απλά διότι, όσο στο μέλλον η (αυτό-)παραγωγική δύναμη θα συγκεντρώνεται στα χέρια λιγότερων, μια δύναμη άλλη κλίμακας και φύσης από αυτές που έχει γνωρίσει και διαχειριστεί η ανθρωπότητα, η οποία θα περιλαμβάνει όλο και λιγότερο τον άνθρωπο ακόμα και ως παραγωγικό μέσο υπό εκμετάλλευση,…
… τόσο θα ακούγεται όλο και πιο αστείο το βασικό επιχείρημα του καπιταλιστή που απαιτεί: «ανάπτυξη για να υπάρξουν δουλειές και για τους φτωχούς».
stigalaria
 |
| Άγιος Βασίλης με ρομποτικούς τάρανδους – Boston Dynamics 2015 |
Προβληματιζόμαστε όλοι για το μέλλον το οποίο αρκετοί βλέπουμε δυσοίωνο. Διαβάζουμε κάποια από τα στατιστικά στοιχεία και τρομάζουμε. Είναι λογικό να ανησυχούμε αν λάβουμε υπόψη ότι στα επόμενα 20 χρόνια περίπου το 35-40% των θέσεων εργασίας στις ανεπτυγμένες χώρες θα καταληφθoύν από ρομποτικές μηχανές.
Ιδιαίτερα θα πληγούν οι χειρωνακτικές εργασίες και όσες έχουν περιορισμένο δημιουργικό κομμάτι, ή τέτοιο που μπορεί να «αλγοριθμοποιηθεί». Το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι ακόμα μεγαλύτερο για τις μη ανεπτυγμένες χώρες που στηρίζονται λιγότερο στον τριτογενή τομέα. Οι πρώτοι που θα καταλάβουν «τί εστί πρόοδος» είναι εργάτες σε όλο το φάσμα της οικονομίας, οδηγοί, αλλά και άλλοι υπάλληλοι οι οποίοι κάνουν επαναλαμβανόμενες μηχανιστικές εργασίες. Στο μεταξύ, πολύ πριν τα ρομπότ πιάσουν δουλειά, απλές εφαρμογές αυτοματοποίηση «θερίζει» δεκάδες θέσεις εργασίας.
Είναι μεν σοκαριστικό να διαβάζουμε στατιστικά, αλλά είναι πολύ χειρότερο να ζούμε την επιβεβαίωσή τους. Η αλήθεια είναι ότι ακόμα δεν έχουμε δει τίποτα!
«Χρόνια πολλά και καλό… τρόμο»
Ας πάμε όμως και στις ευχές: τις ημέρες των γιορτών, η Boston Dynamics, μια από τις κορυφαίες εταιρίες που αναπτύσσει ρομποτική τεχνολογία αιχμής η οποία στα τέλη του 2013 εξαγοράστηκε από τη Google, θέλησε να στείλει ένα γιορτινό μήνυμα. Και το έκανε με τρόπο συνεπή με το διακηρυγμένο στόχο της: φαντάστηκε έναν Άγιο Βασίλη να κινείται με τη βοήθεια τετράποδων ρομπότ αντί για ταράνδους. Το πραγματικά επαναστατικό, βέβαια, θα ήταν να φαντάζονταν ένα πραγματικά ρομποτικό Άγιο Βασίλη. Έτσι ίσως ερμηνευόταν ότι θα φτάσουμε στο σημείο η τεχνολογία να δουλεύει για όλους μας και εμείς θα απολαμβάνουμε τα «δώρα», υπηρεσίες και προϊόντα για τα οποία δε θα έχουμε κουραστεί πολύ.
Ως έχει, δε μπορεί να χαρακτηριστεί «ανθρώπινο και θερμό» το μήνυμα της εταιρίας, δεν είναι κάτι τυπικό που θα ανέμενε κανείς για τις γιορτινές ημέρες. Επί της ουσίας, μπορεί το παράδειγμα σήμερα να αφορά κάτι παραμυθένιο, πρακτικά ανύπαρκτο όπως οι ιπτάμενοι τάρανδοι του αγίου με τα δώρα, αύριο να παρουσιαστεί κάτι αντίστοιχο για τους «σπάνιους» μονόκερους, ή να παρουσιάσουν κάποιο ρομποτικό γάιδαρο που πετάει, όμως είναι ξεκάθαρο ότι όσο τέτοιου είδους τεχνολογία αναπτύσσεται σε κλειστά εργαστήρια που χορηγούνται σχεδόν αποκλειστικά από τη στρατιωτική βιομηχανία για να απαντάνε σε ερωτήματα και ανάγκες που έχει η «βιομηχανία θανάτου», τότε μόνο ως δυστοπικό μπορούμε να φανταστούμε το μέλλον που μας προετοιμάζουν.
Μπορεί τέτοιες προβολές στο μέλλον (εικαστικές ή αληθοφανείς) να προξενούν ανησυχία, όμως το πραγματικά τρομοκρατικό είναι ο δυσανάλογα μικρός έλεγχος των κοινωνιών σε τέτοιου είδους σημαντικότατες εξελίξεις.
Λίγα λόγια για τη σχετική τεχνολογία
Η Boston Dynamics ξεκίνησε το 1992 σαν spin-off εταιρία από ερευνητές του ΜΙΤ. Τράβηξε εδώ και κάποια χρόνια (γύρω στο 2007-2008) το δημόσιο ενδιαφέρον όταν έδειξε το τετράποδο πρωτότυπό ρομπότ της LS3, το οποίο έμεινε πιο γνωστό υπό το αρχικό του όνομα BigDog. Το BigDog έμοιαζε με ένα μικρό μουλάρι, ή μεγάλο σκύλο αν συμφωνείτε με την άποψη της εταιρίας, το οποίο μπορούσε να μεταφέρει αρκετό βάρος και να εκδράμει αυτόνομα σε ανώμαλο έδαφος. Ένα από τα εκπληκτικά χαρακτηριστικά του ήταν ότι μπορούσε να ανακτήσει την ισορροπία του σε περίπτωση διαταραχής της κίνηση, π.χ. σύγκρουσης με αντικείμενο ή υποχώρησης του εδάφους. Επειδή η πρακτική των δοκιμών ήταν να κλωτσιούνται τα ρομπότ για να τα προκαλέσουν να επιδείξουν τη δυνατότητα ανάκτησης της ισορροπίας, έμεινε ο αργκό όρος «kickable robot».
Η πιο προφανής εφαρμογή που φαντάστηκε η βιομηχανία του πολέμου (η αμερικανική DARPA τους χρηματοδοτούσε ήδη) ήταν να συνοδεύει στρατιώτες του πεζικού σε χερσαίες αποστολές, απαλλάσσοντας τους από τα μεγάλα βάρη που συνήθως κουβαλάνε. Κάτι τέτοιο θα αύξανε την επιχειρησιακή δυνατότητα των μονάδων, αφού τα μεγάλα βάρη στους ώμους των φαντάρων (όπλα, αλεξίσφαιρες στολές, εργαλεία, τρόφιμα, νερό, κ.α.) ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την κόπωσή και τους τραυματισμούς.
Το μοντέλο αυτό πρόσφατα αποσύρθηκε επίσημα επειδή… «γκάριζε» (ή «γαύγιζε») πολύ. O μικρός κινητήρας που ήλεγχε τα υδραυλικά συστήματα κίνησης και ευστάθειας ήταν τόσο θορυβώδης ώστε να πιστεύουν οι υπεύθυνοι ότι στο πεδίο της μάχης θα πρόδιδε τη θέση των μονάδων.
Αυτό βέβαια, δε σήμανε ούτε την αποτυχία, ούτε την παραίτηση των συμφερόντων που ενδιαφέρονται για τα αποτελέσματα των ερευνών. Ήταν πολλά και μεγάλα τα μαθήματα που πήραν οι εμπλεκόμενοι, ερευνητές, χρηματοδότες, κλπ, κι έτσι η «περιπέτεια» τους συνεχίζεται πάνω στην παρακαταθήκη του… ρομποτικού μουλαριού!
Και το όνομα αυτού: Spot
Ο διάδοχος του BigDog είναι o Spot. Είναι το ρομπότ που βλέπουμε να σέρνει το έλκηθρο του χριστουγεννιάτικου βίντεο. Είναι πιο κοντά στο μέγεθος ενός μεγάλου σκύλου (72 κιλά), και «γαβγίζει» παρά «γκαρίζει», χάρις σε ένα νέο ηλεκτρικό μοτέρ που φέρει σε αντίθεση με τον κινητήρα εσωτερικής καύσης του προκατόχου του. Είναι επίσης πιο ευέλικτο σε σημείο να είναι ενδεχομένως κατάλληλο και για εσωτερικούς χώρους. Κατά την αργκό ορολογία, πρόκειται για «highly kickable robot» όπως φαίνεται και παρακάτω.
 |
| Το τετράποδο μοντέλο Spot ισορροπεί μετά από ισχυρό χτύπημα κατά τη διάρκεια επίδειξης. |
Φυσικά, οι εταιρίες που χρηματοδοτούνται από τους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς έρευνας δεν δουλεύουν μόνο σε τετράποδους κουβαλητές. Δουλεύουν και σε δίποδα ανθρωποειδή μοντέλα όπως το ATLAS. H DARPA, η οποία βρίσκεται πίσω από τα περισσότερα σχετικά πρότζεκτ των ΗΠΑ με στρατιωτικό ενδιαφέρον, διοργανώνει το λεγόμενο DARPA Robotics Challenge στο οποίο ομάδες από διάφορες χώρες διαγωνίζονται με το ανδθρωποειδές ρομπότ τους σε δοκιμασίες κυρίως προσαρμογής, κίνησης, και αλληλεπίδρασης σε διάφορα περιβάλλοντα.
Αναπόφευκτα, δε θα μείνει η ιστορία στους ρομποτικούς τάρανδους. Είναι θέμα χρόνου να χάσει και ο ίδιος ο Άγιος Βασίλης τη δουλειά του και ο ρομποτικός αντικαταστάτης του θα είναι ίσως κάποιος απόγονος του ATLAS.
Μια αναμενόμενη καταναλωτική επανάσταση
Αν τώρα ιδιοκτήτες πολυάριθμων τέτοιων ρομπότ θα είναι κάποιοι ιδιώτες, τότε μη περιμένουμε ο ρομποτικός Άγιος Βασίλης του μέλλοντος να μοιράζει δώρα όπως ο αγαπημένος άγιος των μικρών παιδιών. Το πιθανότερο είναι τα ανθρωποειδή να αποτελέσουν το όχημα για μία νέα «καταναλωτική και παραγωγική επανάσταση» σαν αυτή που προκάλεσε η αγορά του αυτοκινήτου τον περασμένο αιώνα. Οικιακές ή προσωπικοί βοηθοί (π.χ. οδηγοί, αχθοφόροι, μπάτλερ, συνοδευτικά ρομπότ ασφαλείας) είναι οι ρόλοι που θα τους ανατεθούν από την παγκόσμια άρχουσα τάξη για να αλλάξουν την καθημερινότητα του ανθρώπου. Περιττό να μιλήσουμε για το τί θα γίνεται στα πεδία μαχών όπου τα drones που ελέγχονται από χιλιάδες μίλια μακρυά έχουν ήδη αναλάβει δράση!
θα ήταν σφάλμα να θεωρήσουμε ότι οι διαφαινόμενες αυτές εξελίξεις έχουν μονόπλευρη. Η ανθρωπότητα έχει να κερδίσει πολλά από την τεχνολογική πρόοδο. Μη ξεχνάμε ότι και το ίδιο το ίντερνετ, που αποτέλεσε την αφορμή να περάσουμε στην εποχή της παγκόσμιας «κοινωνίας της πληροφορίας», ξεκίνησε επίσης ως προϊόν αμερικανικής στρατιωτικής έρευνας της DARPA. Γιαυτό είναι αβάσιμη και στείρα η εσχατολογική συζήτηση για το «τέλος της ανθρωπότητας», ότι δηλαδή τα ρομπότ θα γίνουν πολύ έξυπνα, θα αρχίσουν να αποκτούν δική τους συνείδηση και ύστερα θα ξεπαστρέψουν τον άνθρωπο. Βέβαια, ένας νέος κύκλος σύγχρονου λουδιτισμού από τους οπαδούς των θεωριών συνωμοσίας και τους εσχατολόγους είναι πιθανός, ιδιαίτερα αν περάσουμε σε μια εποχή όπου αυτόνομες ρομποτικές μηχανές αλληλεπιδρούν με τον άνθρωπο σε ανοιχτό μη επιβλεπόμενο περιβάλλον. Κάποιοι, δυστυχώς, θα εγκλωβιστούν στη σκέψη ότι πρόκειται για μια κατάσταση απειλής της ανθρωπότητας από τις μηχανές η οποία μπορεί να επιλυθεί μόνο αν τις καταστρέψουμε. Παρόλα αυτά, το φαινόμενο δε μπορεί παρά να είναι εξαιρετικά περιορισμένο, πολύ απλά επειδή στερείται ανάλυσης, ή καλύτερα είναι μάχη εναντίον των συμπτωμάτων κι όχι κατά των πραγματικών αιτιών.
Οι αιτίες των κακών θα πρέπει να αναζητούνται στις σχέσεις ιδιοκτησίας και παραγωγής. Το ποιός κατέχει και κερδοφορεί από την τεχνολογία αυτή και ποιοί είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν για τις υπηρεσίες που δημιουργεί. Το επιχείρημα της επερχόμενης μείωσης των θέσεων εργασίας είναι «τρομοκρατικό» μεν, αλλά μόνο αν θεωρήσουμε ως αναλλοίωτο τον τρόπο που οι καπιταλιστικές κοινωνίες παράγουν και διανέμουν τον πλούτο τους. Η έλλειψη δουλειάς (θέσης εργασίας) είναι πρόβλημα μόνο για τον πολίτη που πρέπει να βγάλει τα προς το ζην παρέχοντας μισθωτή εργασία. Αυτού που θέτει, δηλαδή, τον εαυτό του ως ζωντανό μέσο παραγωγής ώστε να μπορεί στη συνέχεια να πληρώσει για το φαγητό του, την ανατροφή των παιδιών του, εν γένει την επιβίωσή του. Και αυτό γιατί η εργασία δεν είναι απλά η προϋπόθεση για την πρόοδο στην οποία στοχεύει η ανθρωπότητα. Είναι ταυτόχρονα και ο βασικός τρόπος διανομής μέρος τους πλούτου που παράγεται: χωρίς ανθρώπινη εργασία μπορεί να υπάρξει υλικός πλούτος αλλά όχι διανομή! Από την άλλη πλευρά, το να «πληρώνει» κάποιος για συγκεκριμένες υπηρεσίες ή προϊόντα, αντιστοιχεί (σε ένα μεγάλο βαθμό) στο κόστος σε ανθρώπινη εργασία που απαιτείται για να παραχθούν αυτά. Κόστος, όμως, που προφανώς θα τείνει να μηδενιστεί λόγω της αυτοματοποιημένης παραγωγής.
Και πως θα βρεθεί μια λύση στο αδιέξοδο; Πάντως είναι δύσκολο να φανταστούμε να επιλύεται ακολουθώντας την περπατημένη χρησιμοποιώντας παραδοσιακές πρακτικές της σημερινής κοινωνιο-οικονομικής τεχνολογίας που χειροκροτείται και αποθεώνεται από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Πολύ απλά διότι, όσο στο μέλλον η (αυτό-)παραγωγική δύναμη θα συγκεντρώνεται στα χέρια λιγότερων, μια δύναμη άλλη κλίμακας και φύσης από αυτές που έχει γνωρίσει και διαχειριστεί η ανθρωπότητα, η οποία θα περιλαμβάνει όλο και λιγότερο τον άνθρωπο ακόμα και ως παραγωγικό μέσο υπό εκμετάλλευση,…
… τόσο θα ακούγεται όλο και πιο αστείο το βασικό επιχείρημα του καπιταλιστή που απαιτεί: «ανάπτυξη για να υπάρξουν δουλειές και για τους φτωχούς».
stigalaria
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου