Συνέντευξη στην Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου
Σε μια εποχή που γίνεται προσπάθεια να εξοριστούν από την εκπαίδευση τα αρχαία ελληνικά, μία γλώσσα που βρίσκεται στα πιο φημισμένα ξένα Πανεπιστήμια, τα οποία σεβόμενα την ιστορία και το κύρος τους, διαθέτουν έδρα Αρχαίων Ελληνικών, ένας σπουδαίος της θεατρικής και της έβδομης τέχνης, ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης επέτυχε με τις παραστάσεις του, να κάνει το κοινό , να αγαπήσει τη γλώσσα αυτή του πολιτισμού. Και το κυριότερο να αποδείξει, ότι αυτή δεν είναι μόνο η γλώσσα του ενδόξου παρελθόντος μας , αφού οι Νεοέλληνες, ασχέτως μορφώσεως, άρχισαν να συνειδητοποιούν, ότι μιλάνε ακόμα την ίδια γλώσσα που χρησιμοποιούσε κι Όμηρος.
Με τη μέθοδο διδασκαλίας που χρησιμοποιεί και διαρκώς εξελίσσει ο Δήμος Αβδελιώδης βρήκε το στόχο , ώστε και μόνο από το άκουσμα της φωνής του αρχαίου κειμένου, να μπορούν οι θεατές να νοιώσουν από τους μακρινούς τους ήχους που έρχονται στα αυτιά τους έντονα τα αισθήματα – κατανοώντας, ότι πρόκειται για κείμενα-ζωντανούς οργανισμούς, όπως συνέβη με το πρωτότυπο κείμενο του Πλάτωνα στην «Απολογία του Σωκράτη», που ανέβασε σε παγκόσμια πρώτη και δέχθηκε προσκλήσεις από τα μεγαλύτερα ξένα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Άνθρωπος με πνευματική δραστηριότητα και βαθιά σκέψη ο Δήμος Αβδελιώδης , διανοείται και ασχολείται με φιλοσοφικά ζητήματα. Στοχαστής, πολυμαθής, προσφέρει δυνατές συγκινήσεις στους θεατές που κατακλύζουν τους χώρους στους οποίους αναπαριστά αυτά τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας . Συγκινήσεις , που χαρίζουν ρίγη ευτυχίας .Κι έκανε το ίδιο και με άλλες μορφές της ελληνικής γλώσσας όπως με Παπαδιαμάντη, Χορτάτση, Σολωμό, και τώρα τον Βιζυηνό, εις «Το Μόνον της Ζωής του Ταξείδιον» , με την Ιωάννα Παππά να ενσαρκώνει καθηλωτικά όλους τους ήρωες του διηγήματος, ενώ είναι έτοιμος μετά από πολλή προετοιμασία να παρουσιάσει και την «Ιλιάδα» στην πρωτότυπη γλώσσα , έτσι όπως την έγραψε ο Όμηρος.
Η συζήτηση με τον Δήμο Αβδελιώδη ήταν ένα ταξίδι γνώσης αλλά και έμπνευσης για μένα, ελπίζω και για σας, που μας ξεναγεί στην σπουδαιότητα της τέχνης…
Εκατοντάδες είναι οι συνταξιδιώτες εις «Το Μόνον της Ζωής του Ταξείδιον» του Γεωργίου Βιζυηνού, αφού γίνεται το αδιαχώρητο όπου παίζεται η παράστασή σας κ. Αβδελιώδη. Με παράσταση – κέντημα που είναι καμωμένο με ψυχή, γνώση, επιδεξιότητα, ακρίβεια και καταγράφει με ακρίβεια και προσοχή τις λεπτομέρειες αυτού του αριστουργηματικού κειμένου , που μόνο κέρδος φέρνει στις κατάμεστες πλατείες που αναπαρίσταται. Πώς νιώθετε;
Αυτή είναι η εικόνα της παράστασης, έτσι όπως την έχω ζήσει κι εγώ σαν θεατής πλέον, πρόσφατα στη Δωδώνη και στην Κρήτη, για δεύτερη φορά τον Αύγουστο. Ο κόσμος, και ανάμεσά τους μικρά παιδιά, την βιώνουν μυσταγωγικά.
Είναι ένας συνδυασμός ενός αριστουργηματικού έργου- προσωπικά θεωρώ «Το Μόνον της Ζωής του Ταξείδιον», σαν το ωραιότερο διήγημα που έχει γραφτεί στην ελληνική πεζογραφία – και φυσικά η ωριμότητα και το ταλέντο της Ιωάννας Παππά, που αφομοίωσε την ηχητική και τη δραματουργική παρτιτούρα του έργου τόσο αυθεντικά, που έχει γίνει δικό της. Η συνομιλία της επίσης με την μουσική του Βαγγέλη Γιαννάκη απογειώνει αυτό το έργο του Βιζυηνού
Πώς καταφέρνετε να περνάτε στο κοινό τις διάφορες μορφές ελληνικής γλώσσας ξεκινώντας από τα αρχαία ελληνικά του Πλάτωνα , συνεχίζοντας με τα ελληνικά του Βιζυηνού, του Παπαδιαμάντη, του Χορτάτζη, με τον δεκαπεντασύλλαβο, και φθάνοντας στο Διονύσιο Σολομό με τη ντοπιολαλιά της Ζακύνθου και των Ιονίων νήσων;
Αυτό οφείλεται στον τρόπο που ξεκίνησα, από το 1995 και μετά, να σκηνοθετώ, δίνοντας όλη την προσοχή μου στο πως θα ειπωθεί ο λόγος, πιστεύοντας πως στο θέατρο, αν δεν ακούσει κανείς καλά, δεν μπορεί ούτε να δει, ούτε να νοιώσει. Έτσι σιγά σιγά δημιούργησα μια συγκεκριμένη μέθοδο διδασκαλίας στη διαχείριση της απαγγελίας του λόγου, που στηρίζεται σε ένα σχεδιασμό της κάθε φράσης με λογικούς κανόνες, που στη συνέχεια μετατρέπονται σε μουσικούς κανόνες. Έτσι ο θεατής, χωρίς να αντιλαμβάνεται την τεχνική , μπορεί να νοιώθει, να βλέπει καθαρά, και να απολαμβάνει την κάθε παράσταση, ακόμα κι αν είναι σε μια προγενέστερη μορφή της ελληνικής γλώσσας.
Με το εργαλείο αυτής της μεθόδου- που έχω σχεδόν έτοιμο να εκδώσω σε βιβλίο- καταφέραμε με τους ηθοποιούς μου να κάνουμε Βιζυηνό, Παπαδιαμάντη, Χορτάτση, Σολωμό, ακόμα και την «Απολογία του Σωκράτη» στην αρχαία ελληνική γλώσσα, με υπέρτιτλους βέβαια στα νέα ελληνικά, που παίχθηκαν με κατανυκτική υποδοχή, ακόμα και μέσα σε τάξεις σχολείων, όπου όχι μόνο δεν είχαμε αποδοκιμασίες όπως φοβόντουσαν κάποιοι καθηγητές, αλλά το αντίθετο, με συγκέντρωση και θαυμασμό. Όπως ακριβώς που συνέβη και με το ξένο κοινό όταν είδε την Αναπαράσταση της «Δίκης του Σωκράτη», στο πρωτότυπο πλατωνικό κείμενο.
Δηλαδή, άνθρωποι με διαφορετικές κουλτούρες και ίσως με υποτυπώδη παιδεία μπορούν να κατανοήσουν ένα έργο στη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας;
Έτσι πρέπει να γίνεται, γιατί η τέχνη από τη γέννησή της απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους και δεν προϋποθέτει ούτε απαιτεί από το κοινό να έχει κάποιες ιδιαίτερες γνώσεις για να παρακολουθήσει ένα έργο. Ο θεατής πάλι δεν καταφεύγει στην τέχνη για να μάθει κάτι καινούργιο ή καινοφανές, αλλά μόνο με την προσδοκία να νοιώσει ένα αίσθημα πληρότητας και ευχαρίστησης.
Όταν αυτό επιτυγχάνεται, η τέχνη έχει εκπληρώσει τον σκοπό της και ο θεατής την προσδοκία του. Η γλώσσα επομένως ενός κειμένου όχι μόνο δεν είναι το εμπόδιο αλλά ίσως και η ίδια η αιτία, για να έχουμε ένα τέτοιας σημασίας αποτέλεσμα. Η «Απολογία του Σωκράτη» παραδείγματος χάριν, ακόμα κι αν παιζόταν από την καλύτερη μετάφραση, δεν θα είχε ποτέ το ίδιο ρίγος που προκάλεσε ο ήχος του αρχαίου πλατωνικού κειμένου. Γιατί μέσα σε αυτό τον ήχο είναι κρυμμένα τα πραγματικά αισθήματα του Σωκράτη αλλά και του Πλάτωνα. Τα αισθήματα τα νοιώθουν όλοι, ανεξάρτητα από την παιδεία τους και την ηλικία τους, γιατί όλοι τα προσλαμβάνουμε με ηχητικές συχνότητες.
Έχετε ένα κοινό που σας υποστηρίζει θερμά. Πιστούς θεατές, θιασώτες, αφοσιωμένους δηλαδή.
Όσοι έχουν παρακολουθήσει από παλιά τις παραστάσεις μου, έχουν παραμείνει σταθερά φίλοι και τους χρωστώ ένα μεγάλο ευχαριστώ γιατί με έχουν στηρίξει με αληθινή αγάπη όλα αυτά τα χρόνια. Είμαι ευτυχής γιατί είναι πάρα πολλοί αυτοί οι φίλοι σε όλη την Ελλάδα, μεταξύ των οποίων πολλοί εκπαιδευτικοί και μαθητές που έχουν νοιώσει και αναγνωρίσει την ποιότητα και τον δημιουργικό στοχασμό που μεταφέρουν αυτές οι παραστάσεις στα νέα παιδιά, που διψούν για ουσιώδη και πραγματική χρήσιμη γνώση.
Τελικά ο σκοπός του καλλιτέχνη τώρα είναι να βρει μια φόρμα για να τακτοποιήσει τη χαώδη ακαταστασία, όπως υποστηρίζει ο Σιάμουελ Μπέκετ;
Πιστεύω πως ο πρωταρχικός σκοπός του κάθε καλλιτέχνη πρέπει να είναι η δημιουργία και η καλλιέργεια ωραίων και θετικών αισθημάτων μέσα από τα έργα τους, για να μπορούν να ενθαρρύνουν και να εμπνέουν τους ανθρώπους να αγαπούν και να απολαμβάνουν τη ζωή. Η τέχνη πρέπει να είναι παιγνιώδης και αφυπνιστική για να είναι ωφέλιμη, ανεξάρτητα από τη φόρμα που θα διαλέξει ο καλλιτέχνης για να ‘περιτυλίξει’ το έργο του. Ο Μπέκετ το κατάφερε με τον δικό του τρόπο αυτό.
Από την άλλη ο Αλμπέρ Καμύ υποστήριζε, ότι μια ένοχη συνείδηση έχει ανάγκη να εξομολογηθεί. Ένα έργο τέχνης δηλαδή, είναι μια εξομολόγηση. Εσείς ασπάζεσθε αυτή τη ρήση;
Όπως το θέτει ο Καμύ πιστεύω πως εννοεί, ότι κάθε άνθρωπος και όχι μόνο ο καλλιτέχνης, αισθάνεται ενδόμυχα, ότι είναι πλασμένος για να κάνει δημιουργικό έργο, αν αυτή η ανάγκη του δεν πάρει πρακτική και υλική μορφή, τότε αισθανόμαστε ένοχοι. Γιατί δεν αξιοποιήσαμε αυτή την ενδόμυχη υπαρκτική εντολή και δεν υλοποιήσαμε το έργο που μας αναλογούσε.
Σκέφτεστε να επαναλάβετε το εγχείρημά σας με την «Απολογία Σωκράτη», η οποία, για πρώτη φορά στην ιστορία του θεάτρου, παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρώτη θα έλεγα στην αρχαία ελληνική γλώσσα, έτσι όπως την κατέγραψε και τη διαμόρφωσε ο Πλάτωνας, που ήταν παρόν σε αυτή δίκη;
Όλα τα έργα που κάνουμε προσπαθώ να τα κρατήσω σε διαρκές ρεπερτόριο για να μπορούν να έχουν πρόσβαση οι νέες γενιές. Πόσο μάλλον η αναπαράσταση της δίκης του Σωκράτη, η «ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ» δηλαδή, που είναι η πιο προχωρημένη μου πρόταση στην βιωματική εκφορά του λόγου, και η οποία έχει διεθνές και εκπαιδευτικό ενδιαφέρον. Είναι μια υποδειγματική εκφορά της αρχαίας ελληνικής που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο.
Μέχρι τώρα η εκφορά της αρχαίας ελληνικής γινόταν, είτε με την εράσμιο προφορά, που έδινε μια εντελώς αδόκιμη φωνητική ερμηνεία, είτε με χρήση των πλάγιων ήχων της βυζαντινής μουσικής. Ο τρόπος με τον οποίο την παρουσίασα με τη μέθοδό μου, της προσδίδει χαρακτήρα βιωματικό, γιατί της προσδίδει την φυσικότητα που έχει κάθε ζωντανή γλώσσα, εφόσον χρησιμοποίησα οικίες νότες και ρυθμικές αλλαγές που υπάρχουν ακόμα και σήμερα μέσα στα υπολείμματα από τις διάφορες και πολυποίκιλες ντοπιολαλιές, αλλά και στις ελληνικές αρχαϊκές διαλέκτους που επιβίωσαν σχεδόν ακέραιες( ποντιακή και κάτω Ιταλίας).
Πάρα πολλοί είναι εκείνοι που μας είπαν, πως μετά από αυτή την παράσταση, αλλάζει ριζικά η σχέση μας με τα αρχαία ελληνικά, που όταν είμαστε στο σχολείο ήταν ο φόβος και τρόμος των μαθητών αλλά και των εκπαιδευτικών. Θα ολοκληρώσω αυτό τον στόχο κάνοντας σε παράσταση και την «ΙΛΙΑΔΑ» στο πρωτότυπο ομηρικό κείμενο, γιατί θα φανεί ακόμα περισσότερο ότι το εμπόδιο για να αγαπήσεις μια γλώσσα δεν είναι η ίδια η γλώσσα και η ‘αρχαιότητά’ της, αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα την εκφέρεις για να την θυμηθείς και να την ξαναζήσεις.
Έχετε πει, ότι «Η τέχνη γίνεται, όπως και ένα ύφασμα, από έναν καλό ράφτη χωρίς ραφή και ράμμα». Θεωρείτε, ότι τις μέρες της βαθιάς ύφεσης που βιώνουμε, θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί ο όρος της τέχνης;
Είναι ήδη προσδιορισμένος .Η φράση που αναφέρατε δεν είναι δική μου. Ανήκει στον Βιζυηνό, που την παραθέτει στην πρώτη ενότητα του διηγήματός του, στο ‘Μόνον της ζωής του Ταξείδιον’. Το παραμύθι δηλαδή που έχει ακούσει από τον παππού του, όπου καταφέρνει με έναν ποιητικό και αλληγορικό τρόπο, να δείξει μοναδικά και να απαντήσει εύγλωττα, στο ποιος είναι ο καλλιτέχνης και τι πραγματικά θέλει, καθώς και στο τι είναι η τέχνη και στο πως λειτουργεί και εκπληρούται. Το βρήκα τόσο σημαντικό και συναρπαστικό αυτό το παραμύθι ραφτόπουλου και της νεράιδας που το δίδασκα σε όλους τους μαθητές μου για χρόνια.
Όταν αποδεχθήκατε τον διορισμό σας ως Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Βορείου Αιγαίου διακόψατε λόγω της απόστασης την συνεργασία σας με το Πάντειο πανεπιστήμιο , που επί 7ετία διδάσκατε κινηματογράφο στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Μαθαίνω ότι στοίχισε πολύ η απόφασή σας στους φοιτητές σας εκείνη την περίοδο.
Έγινα διδάσκων εκεί χάρη στην επιμονή του καθηγητή Γιάγκου Ανδρεάδη, γιατί ντρεπόμουν τότε να μπω μέσα σε μια τάξη φοιτητών χωρίς να έχω μια τέτοια εμπειρία ποτέ αλλά ούτε και επιθυμία.
Έτσι αναγκάστηκα τότε να μελετήσω σοβαρά κάποια πράγματα για την τέχνη, που δεν θα το είχα κάνει άλλως ποτέ τόσο προσεκτικά. Κατέληξε να διδάσκω μόνο την ποιητική του Αριστοτέλη και την προαναφερόμενη ενότητα από τον Βιζυηνό, γιατί ήταν πραγματικά χρήσιμα και κυρίως για μένα. Ήταν η πρώτη φορά που χάρη σε αυτή τη διδασκαλία, απέκτησα βεβαιότητες για το τι είναι η τέχνη και ποιος είναι ο σκοπός της.
Ο εχθρός της τέχνης τελικά είναι η απουσία ορίων, άποψη που ενίσχυε ο μεγάλος Αμερικανός σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, ηθοποιός και σεναριογράφος Όρσον Γουέλς;
Φυσικά. Ο Όρσον Γουέλς ήταν για μένα ο Σαίξπηρ του κινηματογράφου κι ήξερε πάρα πολύ καλά, τι σημαίνει δημιουργία. Κι όταν έλεγε όρια εννοούσε τους κανόνες που απαιτεί η τέχνη , αυτά που λέγαμε προηγουμένως, για το έργο τέχνης, να είναι σαν ένδυμα χωρίς να φαίνεται η ραφή και το ράμμα, να μην φαίνονται δηλαδή οι συνδέσεις, και αυτό το επίτευγμα ο Γουέλς δεν το είπε μόνο στα λόγια το έκανε έργο. Δηλαδή, η ταινία του «Ο Πολίτης Κέιν» είναι το πρώτο έργο – μοντέλο για τον κινηματογράφο, που δεν κατάφερε ούτε ο Αϊνζεστάιν ούτε κανένας άλλος μεγάλος της Έβδομης τέχνης να το κάνει πριν απ’ αυτόν. Υπάρχει ο Κινηματογράφος, ο πριν και μετά τον Γουέλς, γιατί κατάφερε να συνδυάσει τόσο αρμονικά την παράλληλη ροή της εικόνας και του λόγου(σε κάθε επίπεδο) δίνοντας για πρώτη φορά την αίσθηση ενός ‘ζωντανού οργανισμού’ ενιαίου και αδιαίρετου, μια νέα τέχνη
Οι επικείμενες καλλιτεχνικές σας δραστηριότητες που εστιάζονται;
Εκτός από την «ΙΛΙΑΔΑ», θα κάνω τους «‘Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Διονύσιου Σολωμού, επίσης τρία ποιητικά έργα της ποιήτριας Ζέφης Δαράκη με τίτλο «Πλούτων και Ευριδίκη», ενώ έχω ξεκινήσει ήδη τις πρόβες για την παράσταση «Ο Μεγαλέξανδρος Νικάει τον Δράκο» στην παιδική σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, που είναι μια βελτιωμένη εκδοχή της παράστασης που είχα γράψει και παρουσιάσει το 2007 παίχθηκε με μεγάλη επιτυχία για τρία χρόνια.
Πολύ σύντομα σχετικά, θα ξεκινήσω πάλι κινηματογράφο.
Διδασκαλία ερμηνείας, σκηνική όψη, κίνηση, σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης
Ερμηνεία: Ιωάννα Παππά
Κοστούμι: Αριστείδης Πατσόγλου
Μουσική: Βαγγέλης Γιαννάκης
Live Πιάνο: Αλέξανδρος Αβδελιώδης
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Βοσκοπούλου
Διεύθυνση Παραγωγής: Αθηνά Ζώτου
Προβολή – Επικοινωνία: BrainCo S.A.
Παραγωγή: Anagnorisis Εταιρεία Θεάτρου Κινηματογράφου
Πληροφορίες Παράστασης:
Ώρα έναρξης: 21:00
Διάρκεια: 80’
Προπώληση εισιτηρίων: Viva.gr
Για πληροφορίες: 213 0342966 ή 6947186910
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΟΔΕΙΑΣ
Το πρόγραμμα παραστάσεων έχει διαμορφωθεί έως τις 19 τρέχοντος ως εξής:
10 Σεπτεμβρίου στο θέατρο Ρεματιάς Χαλανδρίου, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Ευριπίδειου Φεστιβάλ.
11 Σεπτεμβρίου στο Κηποθέατρο Παπάγου.
13 Στο Θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη.
17 Σεπτεμβρίου στο Άλσος Νέας Σμύρνης στο πλαίσιο των Ιωνικών Γιορτών.
19 Σεπτεμβρίου στο Δημοτικό Αμφιθέατρο «Μίκης Θεοδωράκης» στις Αχαρνές.
Πηγή: blog.athensweekly.gr
Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου: Σχετικά με τον συντάκτη
Σε μια εποχή που γίνεται προσπάθεια να εξοριστούν από την εκπαίδευση τα αρχαία ελληνικά, μία γλώσσα που βρίσκεται στα πιο φημισμένα ξένα Πανεπιστήμια, τα οποία σεβόμενα την ιστορία και το κύρος τους, διαθέτουν έδρα Αρχαίων Ελληνικών, ένας σπουδαίος της θεατρικής και της έβδομης τέχνης, ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης επέτυχε με τις παραστάσεις του, να κάνει το κοινό , να αγαπήσει τη γλώσσα αυτή του πολιτισμού. Και το κυριότερο να αποδείξει, ότι αυτή δεν είναι μόνο η γλώσσα του ενδόξου παρελθόντος μας , αφού οι Νεοέλληνες, ασχέτως μορφώσεως, άρχισαν να συνειδητοποιούν, ότι μιλάνε ακόμα την ίδια γλώσσα που χρησιμοποιούσε κι Όμηρος.
Με τη μέθοδο διδασκαλίας που χρησιμοποιεί και διαρκώς εξελίσσει ο Δήμος Αβδελιώδης βρήκε το στόχο , ώστε και μόνο από το άκουσμα της φωνής του αρχαίου κειμένου, να μπορούν οι θεατές να νοιώσουν από τους μακρινούς τους ήχους που έρχονται στα αυτιά τους έντονα τα αισθήματα – κατανοώντας, ότι πρόκειται για κείμενα-ζωντανούς οργανισμούς, όπως συνέβη με το πρωτότυπο κείμενο του Πλάτωνα στην «Απολογία του Σωκράτη», που ανέβασε σε παγκόσμια πρώτη και δέχθηκε προσκλήσεις από τα μεγαλύτερα ξένα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Άνθρωπος με πνευματική δραστηριότητα και βαθιά σκέψη ο Δήμος Αβδελιώδης , διανοείται και ασχολείται με φιλοσοφικά ζητήματα. Στοχαστής, πολυμαθής, προσφέρει δυνατές συγκινήσεις στους θεατές που κατακλύζουν τους χώρους στους οποίους αναπαριστά αυτά τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας . Συγκινήσεις , που χαρίζουν ρίγη ευτυχίας .Κι έκανε το ίδιο και με άλλες μορφές της ελληνικής γλώσσας όπως με Παπαδιαμάντη, Χορτάτση, Σολωμό, και τώρα τον Βιζυηνό, εις «Το Μόνον της Ζωής του Ταξείδιον» , με την Ιωάννα Παππά να ενσαρκώνει καθηλωτικά όλους τους ήρωες του διηγήματος, ενώ είναι έτοιμος μετά από πολλή προετοιμασία να παρουσιάσει και την «Ιλιάδα» στην πρωτότυπη γλώσσα , έτσι όπως την έγραψε ο Όμηρος.
Η συζήτηση με τον Δήμο Αβδελιώδη ήταν ένα ταξίδι γνώσης αλλά και έμπνευσης για μένα, ελπίζω και για σας, που μας ξεναγεί στην σπουδαιότητα της τέχνης…
Εκατοντάδες είναι οι συνταξιδιώτες εις «Το Μόνον της Ζωής του Ταξείδιον» του Γεωργίου Βιζυηνού, αφού γίνεται το αδιαχώρητο όπου παίζεται η παράστασή σας κ. Αβδελιώδη. Με παράσταση – κέντημα που είναι καμωμένο με ψυχή, γνώση, επιδεξιότητα, ακρίβεια και καταγράφει με ακρίβεια και προσοχή τις λεπτομέρειες αυτού του αριστουργηματικού κειμένου , που μόνο κέρδος φέρνει στις κατάμεστες πλατείες που αναπαρίσταται. Πώς νιώθετε;
Αυτή είναι η εικόνα της παράστασης, έτσι όπως την έχω ζήσει κι εγώ σαν θεατής πλέον, πρόσφατα στη Δωδώνη και στην Κρήτη, για δεύτερη φορά τον Αύγουστο. Ο κόσμος, και ανάμεσά τους μικρά παιδιά, την βιώνουν μυσταγωγικά.
Είναι ένας συνδυασμός ενός αριστουργηματικού έργου- προσωπικά θεωρώ «Το Μόνον της Ζωής του Ταξείδιον», σαν το ωραιότερο διήγημα που έχει γραφτεί στην ελληνική πεζογραφία – και φυσικά η ωριμότητα και το ταλέντο της Ιωάννας Παππά, που αφομοίωσε την ηχητική και τη δραματουργική παρτιτούρα του έργου τόσο αυθεντικά, που έχει γίνει δικό της. Η συνομιλία της επίσης με την μουσική του Βαγγέλη Γιαννάκη απογειώνει αυτό το έργο του Βιζυηνού
Πώς καταφέρνετε να περνάτε στο κοινό τις διάφορες μορφές ελληνικής γλώσσας ξεκινώντας από τα αρχαία ελληνικά του Πλάτωνα , συνεχίζοντας με τα ελληνικά του Βιζυηνού, του Παπαδιαμάντη, του Χορτάτζη, με τον δεκαπεντασύλλαβο, και φθάνοντας στο Διονύσιο Σολομό με τη ντοπιολαλιά της Ζακύνθου και των Ιονίων νήσων;
Αυτό οφείλεται στον τρόπο που ξεκίνησα, από το 1995 και μετά, να σκηνοθετώ, δίνοντας όλη την προσοχή μου στο πως θα ειπωθεί ο λόγος, πιστεύοντας πως στο θέατρο, αν δεν ακούσει κανείς καλά, δεν μπορεί ούτε να δει, ούτε να νοιώσει. Έτσι σιγά σιγά δημιούργησα μια συγκεκριμένη μέθοδο διδασκαλίας στη διαχείριση της απαγγελίας του λόγου, που στηρίζεται σε ένα σχεδιασμό της κάθε φράσης με λογικούς κανόνες, που στη συνέχεια μετατρέπονται σε μουσικούς κανόνες. Έτσι ο θεατής, χωρίς να αντιλαμβάνεται την τεχνική , μπορεί να νοιώθει, να βλέπει καθαρά, και να απολαμβάνει την κάθε παράσταση, ακόμα κι αν είναι σε μια προγενέστερη μορφή της ελληνικής γλώσσας.
Με το εργαλείο αυτής της μεθόδου- που έχω σχεδόν έτοιμο να εκδώσω σε βιβλίο- καταφέραμε με τους ηθοποιούς μου να κάνουμε Βιζυηνό, Παπαδιαμάντη, Χορτάτση, Σολωμό, ακόμα και την «Απολογία του Σωκράτη» στην αρχαία ελληνική γλώσσα, με υπέρτιτλους βέβαια στα νέα ελληνικά, που παίχθηκαν με κατανυκτική υποδοχή, ακόμα και μέσα σε τάξεις σχολείων, όπου όχι μόνο δεν είχαμε αποδοκιμασίες όπως φοβόντουσαν κάποιοι καθηγητές, αλλά το αντίθετο, με συγκέντρωση και θαυμασμό. Όπως ακριβώς που συνέβη και με το ξένο κοινό όταν είδε την Αναπαράσταση της «Δίκης του Σωκράτη», στο πρωτότυπο πλατωνικό κείμενο.
Δηλαδή, άνθρωποι με διαφορετικές κουλτούρες και ίσως με υποτυπώδη παιδεία μπορούν να κατανοήσουν ένα έργο στη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας;
Έτσι πρέπει να γίνεται, γιατί η τέχνη από τη γέννησή της απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους και δεν προϋποθέτει ούτε απαιτεί από το κοινό να έχει κάποιες ιδιαίτερες γνώσεις για να παρακολουθήσει ένα έργο. Ο θεατής πάλι δεν καταφεύγει στην τέχνη για να μάθει κάτι καινούργιο ή καινοφανές, αλλά μόνο με την προσδοκία να νοιώσει ένα αίσθημα πληρότητας και ευχαρίστησης. Όταν αυτό επιτυγχάνεται, η τέχνη έχει εκπληρώσει τον σκοπό της και ο θεατής την προσδοκία του. Η γλώσσα επομένως ενός κειμένου όχι μόνο δεν είναι το εμπόδιο αλλά ίσως και η ίδια η αιτία, για να έχουμε ένα τέτοιας σημασίας αποτέλεσμα. Η «Απολογία του Σωκράτη» παραδείγματος χάριν, ακόμα κι αν παιζόταν από την καλύτερη μετάφραση, δεν θα είχε ποτέ το ίδιο ρίγος που προκάλεσε ο ήχος του αρχαίου πλατωνικού κειμένου. Γιατί μέσα σε αυτό τον ήχο είναι κρυμμένα τα πραγματικά αισθήματα του Σωκράτη αλλά και του Πλάτωνα. Τα αισθήματα τα νοιώθουν όλοι, ανεξάρτητα από την παιδεία τους και την ηλικία τους, γιατί όλοι τα προσλαμβάνουμε με ηχητικές συχνότητες.
Έχετε ένα κοινό που σας υποστηρίζει θερμά. Πιστούς θεατές, θιασώτες, αφοσιωμένους δηλαδή.
Όσοι έχουν παρακολουθήσει από παλιά τις παραστάσεις μου, έχουν παραμείνει σταθερά φίλοι και τους χρωστώ ένα μεγάλο ευχαριστώ γιατί με έχουν στηρίξει με αληθινή αγάπη όλα αυτά τα χρόνια. Είμαι ευτυχής γιατί είναι πάρα πολλοί αυτοί οι φίλοι σε όλη την Ελλάδα, μεταξύ των οποίων πολλοί εκπαιδευτικοί και μαθητές που έχουν νοιώσει και αναγνωρίσει την ποιότητα και τον δημιουργικό στοχασμό που μεταφέρουν αυτές οι παραστάσεις στα νέα παιδιά, που διψούν για ουσιώδη και πραγματική χρήσιμη γνώση.
Τελικά ο σκοπός του καλλιτέχνη τώρα είναι να βρει μια φόρμα για να τακτοποιήσει τη χαώδη ακαταστασία, όπως υποστηρίζει ο Σιάμουελ Μπέκετ;
Πιστεύω πως ο πρωταρχικός σκοπός του κάθε καλλιτέχνη πρέπει να είναι η δημιουργία και η καλλιέργεια ωραίων και θετικών αισθημάτων μέσα από τα έργα τους, για να μπορούν να ενθαρρύνουν και να εμπνέουν τους ανθρώπους να αγαπούν και να απολαμβάνουν τη ζωή. Η τέχνη πρέπει να είναι παιγνιώδης και αφυπνιστική για να είναι ωφέλιμη, ανεξάρτητα από τη φόρμα που θα διαλέξει ο καλλιτέχνης για να ‘περιτυλίξει’ το έργο του. Ο Μπέκετ το κατάφερε με τον δικό του τρόπο αυτό.
Από την άλλη ο Αλμπέρ Καμύ υποστήριζε, ότι μια ένοχη συνείδηση έχει ανάγκη να εξομολογηθεί. Ένα έργο τέχνης δηλαδή, είναι μια εξομολόγηση. Εσείς ασπάζεσθε αυτή τη ρήση;
Όπως το θέτει ο Καμύ πιστεύω πως εννοεί, ότι κάθε άνθρωπος και όχι μόνο ο καλλιτέχνης, αισθάνεται ενδόμυχα, ότι είναι πλασμένος για να κάνει δημιουργικό έργο, αν αυτή η ανάγκη του δεν πάρει πρακτική και υλική μορφή, τότε αισθανόμαστε ένοχοι. Γιατί δεν αξιοποιήσαμε αυτή την ενδόμυχη υπαρκτική εντολή και δεν υλοποιήσαμε το έργο που μας αναλογούσε.
Σκέφτεστε να επαναλάβετε το εγχείρημά σας με την «Απολογία Σωκράτη», η οποία, για πρώτη φορά στην ιστορία του θεάτρου, παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρώτη θα έλεγα στην αρχαία ελληνική γλώσσα, έτσι όπως την κατέγραψε και τη διαμόρφωσε ο Πλάτωνας, που ήταν παρόν σε αυτή δίκη;
Όλα τα έργα που κάνουμε προσπαθώ να τα κρατήσω σε διαρκές ρεπερτόριο για να μπορούν να έχουν πρόσβαση οι νέες γενιές. Πόσο μάλλον η αναπαράσταση της δίκης του Σωκράτη, η «ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ» δηλαδή, που είναι η πιο προχωρημένη μου πρόταση στην βιωματική εκφορά του λόγου, και η οποία έχει διεθνές και εκπαιδευτικό ενδιαφέρον. Είναι μια υποδειγματική εκφορά της αρχαίας ελληνικής που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο.
Μέχρι τώρα η εκφορά της αρχαίας ελληνικής γινόταν, είτε με την εράσμιο προφορά, που έδινε μια εντελώς αδόκιμη φωνητική ερμηνεία, είτε με χρήση των πλάγιων ήχων της βυζαντινής μουσικής. Ο τρόπος με τον οποίο την παρουσίασα με τη μέθοδό μου, της προσδίδει χαρακτήρα βιωματικό, γιατί της προσδίδει την φυσικότητα που έχει κάθε ζωντανή γλώσσα, εφόσον χρησιμοποίησα οικίες νότες και ρυθμικές αλλαγές που υπάρχουν ακόμα και σήμερα μέσα στα υπολείμματα από τις διάφορες και πολυποίκιλες ντοπιολαλιές, αλλά και στις ελληνικές αρχαϊκές διαλέκτους που επιβίωσαν σχεδόν ακέραιες( ποντιακή και κάτω Ιταλίας).
Πάρα πολλοί είναι εκείνοι που μας είπαν, πως μετά από αυτή την παράσταση, αλλάζει ριζικά η σχέση μας με τα αρχαία ελληνικά, που όταν είμαστε στο σχολείο ήταν ο φόβος και τρόμος των μαθητών αλλά και των εκπαιδευτικών. Θα ολοκληρώσω αυτό τον στόχο κάνοντας σε παράσταση και την «ΙΛΙΑΔΑ» στο πρωτότυπο ομηρικό κείμενο, γιατί θα φανεί ακόμα περισσότερο ότι το εμπόδιο για να αγαπήσεις μια γλώσσα δεν είναι η ίδια η γλώσσα και η ‘αρχαιότητά’ της, αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα την εκφέρεις για να την θυμηθείς και να την ξαναζήσεις.
Έχετε πει, ότι «Η τέχνη γίνεται, όπως και ένα ύφασμα, από έναν καλό ράφτη χωρίς ραφή και ράμμα». Θεωρείτε, ότι τις μέρες της βαθιάς ύφεσης που βιώνουμε, θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί ο όρος της τέχνης;
Είναι ήδη προσδιορισμένος .Η φράση που αναφέρατε δεν είναι δική μου. Ανήκει στον Βιζυηνό, που την παραθέτει στην πρώτη ενότητα του διηγήματός του, στο ‘Μόνον της ζωής του Ταξείδιον’. Το παραμύθι δηλαδή που έχει ακούσει από τον παππού του, όπου καταφέρνει με έναν ποιητικό και αλληγορικό τρόπο, να δείξει μοναδικά και να απαντήσει εύγλωττα, στο ποιος είναι ο καλλιτέχνης και τι πραγματικά θέλει, καθώς και στο τι είναι η τέχνη και στο πως λειτουργεί και εκπληρούται. Το βρήκα τόσο σημαντικό και συναρπαστικό αυτό το παραμύθι ραφτόπουλου και της νεράιδας που το δίδασκα σε όλους τους μαθητές μου για χρόνια.
Όταν αποδεχθήκατε τον διορισμό σας ως Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Βορείου Αιγαίου διακόψατε λόγω της απόστασης την συνεργασία σας με το Πάντειο πανεπιστήμιο , που επί 7ετία διδάσκατε κινηματογράφο στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Μαθαίνω ότι στοίχισε πολύ η απόφασή σας στους φοιτητές σας εκείνη την περίοδο.
Έγινα διδάσκων εκεί χάρη στην επιμονή του καθηγητή Γιάγκου Ανδρεάδη, γιατί ντρεπόμουν τότε να μπω μέσα σε μια τάξη φοιτητών χωρίς να έχω μια τέτοια εμπειρία ποτέ αλλά ούτε και επιθυμία.
Έτσι αναγκάστηκα τότε να μελετήσω σοβαρά κάποια πράγματα για την τέχνη, που δεν θα το είχα κάνει άλλως ποτέ τόσο προσεκτικά. Κατέληξε να διδάσκω μόνο την ποιητική του Αριστοτέλη και την προαναφερόμενη ενότητα από τον Βιζυηνό, γιατί ήταν πραγματικά χρήσιμα και κυρίως για μένα. Ήταν η πρώτη φορά που χάρη σε αυτή τη διδασκαλία, απέκτησα βεβαιότητες για το τι είναι η τέχνη και ποιος είναι ο σκοπός της.
Ο εχθρός της τέχνης τελικά είναι η απουσία ορίων, άποψη που ενίσχυε ο μεγάλος Αμερικανός σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, ηθοποιός και σεναριογράφος Όρσον Γουέλς;
Φυσικά. Ο Όρσον Γουέλς ήταν για μένα ο Σαίξπηρ του κινηματογράφου κι ήξερε πάρα πολύ καλά, τι σημαίνει δημιουργία. Κι όταν έλεγε όρια εννοούσε τους κανόνες που απαιτεί η τέχνη , αυτά που λέγαμε προηγουμένως, για το έργο τέχνης, να είναι σαν ένδυμα χωρίς να φαίνεται η ραφή και το ράμμα, να μην φαίνονται δηλαδή οι συνδέσεις, και αυτό το επίτευγμα ο Γουέλς δεν το είπε μόνο στα λόγια το έκανε έργο. Δηλαδή, η ταινία του «Ο Πολίτης Κέιν» είναι το πρώτο έργο – μοντέλο για τον κινηματογράφο, που δεν κατάφερε ούτε ο Αϊνζεστάιν ούτε κανένας άλλος μεγάλος της Έβδομης τέχνης να το κάνει πριν απ’ αυτόν. Υπάρχει ο Κινηματογράφος, ο πριν και μετά τον Γουέλς, γιατί κατάφερε να συνδυάσει τόσο αρμονικά την παράλληλη ροή της εικόνας και του λόγου(σε κάθε επίπεδο) δίνοντας για πρώτη φορά την αίσθηση ενός ‘ζωντανού οργανισμού’ ενιαίου και αδιαίρετου, μια νέα τέχνη
Οι επικείμενες καλλιτεχνικές σας δραστηριότητες που εστιάζονται;
Εκτός από την «ΙΛΙΑΔΑ», θα κάνω τους «‘Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Διονύσιου Σολωμού, επίσης τρία ποιητικά έργα της ποιήτριας Ζέφης Δαράκη με τίτλο «Πλούτων και Ευριδίκη», ενώ έχω ξεκινήσει ήδη τις πρόβες για την παράσταση «Ο Μεγαλέξανδρος Νικάει τον Δράκο» στην παιδική σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, που είναι μια βελτιωμένη εκδοχή της παράστασης που είχα γράψει και παρουσιάσει το 2007 παίχθηκε με μεγάλη επιτυχία για τρία χρόνια.
Πολύ σύντομα σχετικά, θα ξεκινήσω πάλι κινηματογράφο.
Συντελεστές παράστασης «Το Μόνον Της Ζωής Του Ταξείδιον» του Γ. Βιζυηνού
Διδασκαλία ερμηνείας, σκηνική όψη, κίνηση, σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης
Ερμηνεία: Ιωάννα Παππά
Κοστούμι: Αριστείδης Πατσόγλου
Μουσική: Βαγγέλης Γιαννάκης
Live Πιάνο: Αλέξανδρος Αβδελιώδης
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Βοσκοπούλου
Διεύθυνση Παραγωγής: Αθηνά Ζώτου
Προβολή – Επικοινωνία: BrainCo S.A.
Παραγωγή: Anagnorisis Εταιρεία Θεάτρου Κινηματογράφου
Πληροφορίες Παράστασης:
Ώρα έναρξης: 21:00
Διάρκεια: 80’
Προπώληση εισιτηρίων: Viva.gr
Για πληροφορίες: 213 0342966 ή 6947186910
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΟΔΕΙΑΣ
Το πρόγραμμα παραστάσεων έχει διαμορφωθεί έως τις 19 τρέχοντος ως εξής:
10 Σεπτεμβρίου στο θέατρο Ρεματιάς Χαλανδρίου, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Ευριπίδειου Φεστιβάλ.
11 Σεπτεμβρίου στο Κηποθέατρο Παπάγου.
13 Στο Θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη.
17 Σεπτεμβρίου στο Άλσος Νέας Σμύρνης στο πλαίσιο των Ιωνικών Γιορτών.
19 Σεπτεμβρίου στο Δημοτικό Αμφιθέατρο «Μίκης Θεοδωράκης» στις Αχαρνές.
Πηγή: blog.athensweekly.gr
Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου: Σχετικά με τον συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου