Γιάννης Περάκης
Ο ορισμός της κοινωνίας των πολιτών: Στην «θεωρία», οι ΜΚΟ εντάσσονται στην λεγόμενη Κοινωνία των Πολιτών. Από τους πιο «κατάλληλους» ορισµούς είναι αυτοί του Έρ.Κέλνερ (ErnestGellner, 1996), ο οποίος ορίζει την Κοινωνία των Πολιτών ως «ένα σύνολο ποικίλων µη κυβερνητικών θεσµών αρκετά ισχυρών ώστε να αντισταθµίζουν το κράτος και που ενώ δε το εµποδίζουν να εκπληρώσει το ρόλο του ως εγγυητή της ειρήνης και διαιτητή µεταξύ µεγάλων συµφερόντων µπορούν ωστόσο να το εµποδίσουν και να εκµηδενίσει το υπόλοιπο της κοινωνίας». Αντίστοιχα, ο Δ. Δηµητράκος του οποίου ο ορισµός χαρακτηρίστηκε πιο «διαφωτιστικός», αναφέρει ότι «η Κοινωνία των Πολιτών είναι ένας ενδιάµεσος χώρος ανάµεσα στο κράτος και τον πολίτη, ένα πλέγµα διαδράσεων ανάµεσα σε εθελοντικές οργανώσεις όπως είναι οι οργανωµένες λέσχες, οι επαγγελµατικές οργανώσεις και λοιπά. Η Κοινωνία των Πολιτών είναι ένα αντιστήριγµα στην πολιτική, δηλαδή το κράτος και συγχρόνως εκούσιας συµµετοχής σε ένα πολιτικό και κοινωνικό σύνολο. Το αντιστήριγµα αυτό που αποτελεί η Κοινωνία των Πολιτών παίζει ρόλο ανταγωνιστικό και συγχρόνως συµπληρωµατικό ως προς την πολιτική κοινωνία (…)».
Οι παραπάνω ορισμοί θα μπορούσαν να είχαν νόημα στην «αγνή» και «αφελή» περίοδο, προ του 1990. Σήμερα στην «πονηρή» εποχή του γιγαντώματος των ΜΚΟ, σε αριθμό και μέγεθος, οι ορισμοί και οι στόχοι των μεγάλων ΜΚΟ, έχουν αποκτήσει άλλο νόημα.
Σήμερα οι μεγάλες ΜΚΟ διαδραματίζουν πολλαπλούς ρόλους:
Η πρώτη θεωρητικά διεθνής ΜΚΟ, ήταν ο Ερυθρός Σταυρός, που ιδρύθηκε από τον Ερ. Ντυνάν το 1863 στη Γενεύη. Οι σύγχρονες διεθνείς ΜΚΟ στηρίζουν την ύπαρξη τους στο άρθρο 71 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ του 1945, απ’ όπου πήραν και το όνομά τους.
Η σωστή μετάφραση του αγγλικού όρου Non Governmental Organization είναι Μη Κρατικές Οργανώσεις. Ισως η λανθασμένη μετάφραση του στα ελληνικά Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις να είναι σκόπιμη. Ο λόγος, οι μεγάλες ΜΚΟ που διακινούν τεράστια ποσά χρημάτων να θέλουν να αποκρύψουν «ενδόμυχα» τον σκοπό της ίδρυσης τους.
Κατά τα πρώτα χρόνια του ψυχρού πολέμου απέκτησαν κακή φήμη μιας και ήταν κατευθυνόμενα όργανα των δύο αντίπαλων στρατοπέδων.
Την δεκαετία του ’60, ομάδες πολιτών σε διάφορα μέρη του κόσμου, κουρασμένοι από τον πολωμένο πολιτικό λόγο άρχισαν να πιέζουν για την προάσπιση της ελευθερίας της σκέψης και του λόγου. Αυτές οι ομάδες συντόνισαν τη δράση τους και δημιούργησαν την πρώτη ΜΚΟ από τη βάση, τη Διεθνή Αμνηστία. Ήταν τέτοια η γρήγορη εξάπλωσή της και η αποτελεσματικότητά της ώστε, την επόμενη δεκαετία, το Ίδρυμα Φορντ χρηματοδότεί μια παρόμοια ΜΚΟ, με το όνομα Helsinki Watch. Σκοπός θα ήταν η παρακολούθηση της εφαρμογής της τελικής Πράξης του Helsinki εκ μέρους των Σοβιετικών. Η ΜΚΟ αυτή, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων.
Παράλληλα, με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων καινούργια αιτήματα αναδύονται σε παγκόσμια κλίμακα. Είναι αυτά, τα οποία ονομάζουμε «περιβαλλοντολογικά», πάνω στα οποία βασίστηκε η ίδρυση μεγάλων διεθνών περιβαλλοντολογικών ΜΚΟ, όπως η Greenpeace και η WWF. Και αυτές επίσης απέκτησαν διεθνές κύρος και κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι οι δράσεις τους έφεραν, πολλές φορές σημαντικά αποτελέσματα.
Μετά τη δεκαετία του ’90 οι συνθήκες αλλάζουν. Δύο λόγοι συντελούν σ’ αυτές τις αλλαγές:
Και τα δύο συνέβαλαν στην ραγδαία αύξηση του αριθμού των ΜΚΟ μιας και ο νεοφιλελευθερισμός προωθούσε το περιχαράκωμα του κοινωνικού ακτιβισμού μέσα απ’ αυτή την «κοινωνία των πολιτών» και τις ΜΚΟ.
Αυτό το καινούργιο σκηνικό απονομιμοποίησε την πολιτική ουδετερότητα ακόμα και των μεγάλων και διεθνούς κύρους ΜΚΟ. Μέχρι τότε το κριτήριο ουδετερότητας ήταν απλό μια και αν έλεγχες και πίεζες και τα δύο στρατόπεδα του ψυχρού πολέμου χαρακτηριζόσουν ουδέτερος. Τώρα, με την εξαφάνιση του αντίπαλου δέους, τα πραγματικά πολιτικοκοινωνικά προβλήματα άρχισαν να αναδύονται.
Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα:
Ο Μπ. Μπρεχτ έγραφε: «Εχω ακούσει πολλές φορές, ότι άνθρωποι που νίπτουν τας χείρας τους το κάνουν συνήθως σε ματωμένους νιπτήρες. Φαίνεται μετά στα χέρια τους»
Από την αρχή η χρηματοδότηση των ΜΚΟ βασιζόταν σε τρεις πυλώνες:
Οι διεθνείς φορείς που τις χρηματοδοτούν είναι συγκεκριμένοι με πρώτη την Παγκόσμια Τράπεζα και ακολουθούν ο ΟΗΕ, το ΔΝΤ κλπ. Τόσο αυτοί οι φορείς, όσο και οι κυβερνήσεις ή η ΕΕ επιλέγουν να χρηματοδοτούν ΜΚΟ που προωθούν τις πολιτικές τους. Με λέξεις άγνωστες «πλουτίζεται» το λεξιλόγιό μας, όπως τα αρχικά των: GONGO, QANGODANGO.
Στην Ευρώπη μόνο ο αριθμός τους υπερβαίνει το 1 εκατ. Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι οι ΜΚΟ λογοδοτούν κυρίως στους χρηματοδότες τους. Επίσης η υπηρεσία καταγραφής πιστοποίησης και χρηματοδότησης των ΜΚΟ εδρεύει στο αντίστοιχο υπουργείο Εξωτερικών όπως και στην Ελλάδα η Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (Υ.Δ.Α.Σ.). Αυτό συμβαίνει γιατί οι κρατικά επιχορηγούμενες ΜΚΟ χρησιμοποιούνται κυρίως για την άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Έτσι εμείς χρηματοδοτούμε ΜΚΟ που στέλνουν ανθρωπιστική βοήθεια, περιθάλπουν άρρωστους ή χτίζουν σχολεία και γεφύρια σε τρίτες χώρες και αντιστοίχως η ΕΕ και άλλες χώρες χρηματοδοτούν ΜΚΟ που ασχολούνται με το προσφυγικό, την φτώχεια, την ισότητα των δύο φύλων κλπ στη χώρα μας. Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι ένας από τους τρόπους άσκησης εξωτερικής πολιτικής είναι και ο πόλεμος.
Με όλα τα παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι ΜΚΟ δεν είναι η έκφραση της ενεργού πολιτειότητας και της διαμαρτυρίας της κοινωνίας των πολιτών αλλά αντίθετα ένα αδιάσπαστο κομμάτι του πολιτικοκοινωνικού μας συστήματος.
Η απόδειξη: Στην Ρωσία το 2004 η Ρώσικη κυβέρνηση έφερε προς ψήφιση ένα νομοσχέδιο για την διαφάνεια της χρηματοδότησης των ΜΚΟ. Το νομοσχέδιο προέβλεπε την δημοσίευση του πλήρους καταλόγου των δωρητών και των δωρεών τους ώστε να φορολογηθούν ανάλογα. Αν ο κατάλογος δεν δημοσιευόταν τότε το 24% των δωρεών θα κατακρατείτο ως φόρος. Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτοί που διαμαρτυρήθηκαν έντονα ήταν η Αμερικάνικη Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης και το Ίδρυμα Φορντ, που απεδείχθη ότι ήταν οι βασικοί χρηματοδότες των ρώσικων ΜΚΟ. Μάλιστα στη διαμαρτυρία τους ανέφεραν ότι αυτό το νομοσχέδιο αποτελεί «φραγμό στο κίνημα των Δωρητών».
Σημαντικότατο ρόλο διαδραματίζει στο στερέωμα των ΜΚΟ το όνομα Τζορτζ Σόρος. Αυτός ο πάμπλουτος ουγγροαμερικανός χρηματιστής έχει φτιάξει ένα τεράστιο δίκτυο ΜΚΟ σε όλον το κόσμο, το οποίο χρηματοδοτεί με ασύλληπτα ποσά. Μόνο για το 2018 έχει μεταφέρει στην κεντρική του ΜΚΟ την OSF(OpenSocietyFoundation), 18 δις δολάρια.
Ο λόγος: Ο Σόρος, όντας γνήσιο δημιούργημα του, κατά Καστοριάδη, καζινοκαπιταλισμού έχει μάθει καλά να παίζει τζόγο στις διεθνείς αγορές. Κι επειδή, όπως γίνεται στα καζίνο με τους επαγγελματίες χαρτοπαίκτες, οι άλλοι μεγάλοι παίκτες τον έχουν πάρει μυρωδιά να προσπαθεί να ανοίξει καινούργιες αγορές όπου θα κυριαρχεί ως παίκτης.
Στην Ελλάδα δραστηριοποιείται μέσω της ΜΚΟ SolidarityNow, η οποία αποτελεί έναν από τους κυριότερους διαχειριστές των κονδυλίων για τους πρόσφυγες.
Ο τρόπος διαχείρισης: Όπως ανακοινώθηκε, τη διαχείριση των χρημάτων θα αναλάβει μεν η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, αλλά και άλλες «μη κυβερνητικές οργανώσεις», μέσω των οποίων θα χρηματοδοτηθούν το στήσιμο των καταυλισμών και η σίτιση των προσφύγων.
Είναι το ίδιο μοντέλο που εφαρμόζει η ΕΕ σε τρίτες χώρες όπου ξεσπούν ανθρωπιστικές κρίσεις. Η συγκεκριμένη υπηρεσία χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ενώ οι πόροι της μέχρι το 2020 έχουν καθοριστεί σε 6,6 δισ. ευρώ! Αυτά είναι τα χρήματα που, αντί να δοθούν στις κυβερνήσεις των χωρών που αντιμετωπίζουν ανθρωπιστική κρίση, θα μοιραστούν στους ιδιώτες κάθε νομικής μορφής! Μάλιστα, ο επίτροπος σημείωσε ότι η Ελλάδα «διαθέτει ένα αξιόπιστο τραπεζικό σύστημα για την εξυπηρέτηση του προγράμματος» και επισήμανε ότι η μέθοδος των cashandvoucher(μετρητών και των κουπονιών) επιτρέπει στους πρόσφυγες να «διατηρούν την αξιοπρέπειά τους» (το τυράκι) και βοηθάει και τις τοπικές κοινωνίες γιατί χρησιμοποιούνται τα δικά τους αγαθά» (η φάκα).
Άλλωστε σε διεθνές επίπεδο το «υλικό» υπάρχει: 63 εκατ. πρόσφυγες, 40,8 εκατ. εσωτερικά εκτοπισθέντες και 3,2 εκατ. αιτούντες άσυλο.
Σήμερα η Ε.Ε. που επιχορηγεί τα κράτη μέλη για οποιοδήποτε θέμα, θέτει ως όρο την διαχείριση του 20% της χορηγίας από το κράτος και το υπόλοιπο 80% από ΜΚΟ. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα η διαχείριση του προσφυγικού στην Ελλάδα.
Οι τομείς που χρηματοδοτούνται:
Έλλειμμα διαφάνειας στο σύστημα διάθεσης της χρηματοδότησης της ΕΕ μέσω ΜΚΟ.
Ευρ. Ελεγκτικό Συνέδριο: «Ο τρόπος προσδιορισμού των ΜΚΟ δεν είναι αξιόπιστος. Πρέπει να γνωρίζουν οι φορολογούμενοι πού πηγαίνουν τα χρήματά τους». Συγκεκριμένα, η ειδική έκθεση αριθ. 35/2018, με τίτλο «Διάθεση κονδυλίων της ΕΕ μέσω ΜΚΟ: απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για την ενίσχυση της διαφάνειας», η οποία δημοσιεύθηκε στις 18-12-2018, καταλήγει ότι o τρόπος με τον οποίο η χρηματοδότηση της ΕΕ διοχετεύεται μέσω μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) στους τομείς της ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας, της περιβαλλοντικής προστασίας, του πολιτισμού, καθώς και για άλλους σκοπούς πρέπει να είναι περισσότερο διαφανής (sic).
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, την περίοδο 2014-2017 η Επιτροπή προγραμμάτισε ποσό ύψους 11,3 δις. ευρώ για διάθεση μέσω ΜΚΟ. Βέβαια, η Επιτροπή γνωστοποιεί, κατά κανόνα στοιχεία που αφορούν την ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα διαφάνειας. Σε πέντε από τα έξι ελεγχθέντα έργα, οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών είτε δεν δημοσίευσαν είτε δημοσίευσαν μόνον εν μέρει τις συμβάσεις που ανατέθηκαν σε ΜΚΟ, και η Επιτροπή δεν εξακρίβωσε αν οι εν λόγω οργανισμοί είχαν εκπληρώσει τη συγκεκριμένη υποχρέωση.
Σε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 1997 ορίζονται τα εξής πέντε χαρακτηριστικά των ΜΚΟ. Πρόκειται για:
Είναι αναμφισβήτητο ότι κάποιες απ’ αυτές επιτελούν κοινωνικό έργο, όπως η κιβωτός του κόσμου, το χαμόγελο του παιδιού κλπ. Οι ενταγμένες στο μητρώο είναι 47 ελληνικές και 7 ξένες. Ταυτόχρονα οι περισσότερες απο αυτές βαρύνονται με οικονομικές ατασθαλίες και πελατειακές σχέσεις. Κατά την διάρκεια των ετών 2000-2010 έχουν δοθεί τα κάτωθι ποσά:
Δυστυχώς και εδώ επικράτησε η λογική της απόφασης του σ.τ.ε. «περί παραγραφής στην πενταετία», όλων των ατασθαλιών και του ροκανίσματος των χρημάτων των φορολογουμένων.
Εχουν περάσει 4,5 χρόνια απο τότε που ανέλαβε ο σύριζα. Η αδιαφάνεια και η έλλειψη ελέγχου των ΜΚΟ εξακολουθεί να υφίσταται. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Γ. Μουζάλα στο One Channel, «δρουν ανεξέλεγκτα οι ΜΚΟ». Οι λόγοι είναι πολλοί. Ο πλέον σημαίνων λόγος: Λόγω του ελέγχου των προσλήψεων στο δημόσιο τομέα απο την τρόικα αποτελεί «πεδίο δόξης λαμπρόν» προώθησης των πελατειακών σχέσεων. Τα στοιχεία άλλωστε απο τα προηγούμενα χρόνια είναι «πλούσια».
Στο πλαίσιο του προγράμματος «Θαλής», 30μελής επιστημονική ομάδα κατέγραψε σε όλη τη χώρα 422 οργανώσεις, αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες και σωματεία με κοινωφελές έργο, οι οποίες διαθέτουν οργανωτική αυτονομία και διοικητικές δομές, παρουσιάζουν χρονική διάρκεια (έχουν κλείσει 2 οικονομικές χρήσεις) και σημαντικό αριθμό επωφελουμένων, ενώ η δράση τους ξεπερνά γεωγραφικά τα όρια της γειτονιάς. Εξ αυτών στη διαδικασία προθυμοποιήθηκαν να συμμετάσχουν 189 οργανώσεις (45%) και από αυτές έφεραν εις πέρας την έρευνα οι 157 οργανώσεις (37%) του συνόλου. Οι τελικοί συμμετέχοντες ήταν 90 σωματεία (57%) και 67 μη κερδοσκοπικές εταιρείες (43%). Ετσι, 111 ασχολούνται με την κοινωνική αλληλεγγύη και ένταξη, 100 με την υγεία, πρόνοια, σίτιση και στέγαση, 69 με εκπαίδευση, κατάρτιση και εργασιακά δικαιώματα, 59 με ανθρώπινα δικαιώματα και θέματα φύλου, κ.ά.
Οι μισθωτοί απασχολούμενοι το 2011 απο 2.090 έγιναν το 2012 4.109 και «παγιώθηκαν» σε 4.016 το 2013. Αντιστοίχως, έχει γιγαντωθεί και ο αριθμός των εθελοντών, το 2011(14.577), το 2012 (15.540) και το 2013 (19.869).
1ο) Εκπλήρωση του σκοπού ίδρυσης. Έλεγχος εάν η ΜΚΟ εκπληρώνει τον σκοπό για τον οποίο έχει ιδρυθεί. Κάποτε υπήρχε στο ΥΠ.ΟΙΚ. υπηρεσία που έλεγχε τα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, ως προς το σκοπό που έχουν ιδρυθεί.
2ο) Οι ΜΚΟ που επιδοτούνται, να ελέγχονται για την τήρηση της εργατικής, φορολογικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας.
Παραδείγματα:
3) Στίς ΜΚΟ που επιδοτούνται να αναλάβει ο ΑΣΕΠ τις προσλήψεις. Εδώ είναι το κομβικό σημείο της συνέχισης του πελατειακού κράτους.
Παραδείγματα:
Συνάγονται αβίαστα τα εξής συμπεράσματα για τις μεγάλες ΜΚΟ:
Με μια δόση «αυθαιρεσίας» αλλά και «φαντασίας», μπορεί να ισχυρισθεί κάποιος ότι το μόνο που απομένει είναι η λαική νομιμοποίηση τους, για να αποκαλούνται ως «σοβιέτ». Αυτή θα είναι η «νέα εκδοχή της δυαδικής εξουσίας» του νεοφιλελεύθερου παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.
Πληροφορίες:
Πηγή: sxedio-b.gr
Γιάννης Περάκης: Σχετικά με το Συντάκτη
Ο ορισμός της κοινωνίας των πολιτών: Στην «θεωρία», οι ΜΚΟ εντάσσονται στην λεγόμενη Κοινωνία των Πολιτών. Από τους πιο «κατάλληλους» ορισµούς είναι αυτοί του Έρ.Κέλνερ (ErnestGellner, 1996), ο οποίος ορίζει την Κοινωνία των Πολιτών ως «ένα σύνολο ποικίλων µη κυβερνητικών θεσµών αρκετά ισχυρών ώστε να αντισταθµίζουν το κράτος και που ενώ δε το εµποδίζουν να εκπληρώσει το ρόλο του ως εγγυητή της ειρήνης και διαιτητή µεταξύ µεγάλων συµφερόντων µπορούν ωστόσο να το εµποδίσουν και να εκµηδενίσει το υπόλοιπο της κοινωνίας». Αντίστοιχα, ο Δ. Δηµητράκος του οποίου ο ορισµός χαρακτηρίστηκε πιο «διαφωτιστικός», αναφέρει ότι «η Κοινωνία των Πολιτών είναι ένας ενδιάµεσος χώρος ανάµεσα στο κράτος και τον πολίτη, ένα πλέγµα διαδράσεων ανάµεσα σε εθελοντικές οργανώσεις όπως είναι οι οργανωµένες λέσχες, οι επαγγελµατικές οργανώσεις και λοιπά. Η Κοινωνία των Πολιτών είναι ένα αντιστήριγµα στην πολιτική, δηλαδή το κράτος και συγχρόνως εκούσιας συµµετοχής σε ένα πολιτικό και κοινωνικό σύνολο. Το αντιστήριγµα αυτό που αποτελεί η Κοινωνία των Πολιτών παίζει ρόλο ανταγωνιστικό και συγχρόνως συµπληρωµατικό ως προς την πολιτική κοινωνία (…)».
Οι παραπάνω ορισμοί θα μπορούσαν να είχαν νόημα στην «αγνή» και «αφελή» περίοδο, προ του 1990. Σήμερα στην «πονηρή» εποχή του γιγαντώματος των ΜΚΟ, σε αριθμό και μέγεθος, οι ορισμοί και οι στόχοι των μεγάλων ΜΚΟ, έχουν αποκτήσει άλλο νόημα.
Σήμερα οι μεγάλες ΜΚΟ διαδραματίζουν πολλαπλούς ρόλους:
- α) Είναι το όχημα για την «απονέκρωση» του κοινωνικού κράτους και
- β) Της εκπαίδευσης των πολιτών στην ιδιωτικοποίηση των κρατικών δομών
- γ) την άσκηση εξωτερικής πολιτικής στις χώρες που δραστηριοποιούνται
Ιστορικά στοιχεία
Η πρώτη θεωρητικά διεθνής ΜΚΟ, ήταν ο Ερυθρός Σταυρός, που ιδρύθηκε από τον Ερ. Ντυνάν το 1863 στη Γενεύη. Οι σύγχρονες διεθνείς ΜΚΟ στηρίζουν την ύπαρξη τους στο άρθρο 71 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ του 1945, απ’ όπου πήραν και το όνομά τους.
Η σωστή μετάφραση του αγγλικού όρου Non Governmental Organization είναι Μη Κρατικές Οργανώσεις. Ισως η λανθασμένη μετάφραση του στα ελληνικά Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις να είναι σκόπιμη. Ο λόγος, οι μεγάλες ΜΚΟ που διακινούν τεράστια ποσά χρημάτων να θέλουν να αποκρύψουν «ενδόμυχα» τον σκοπό της ίδρυσης τους.
Κατά τα πρώτα χρόνια του ψυχρού πολέμου απέκτησαν κακή φήμη μιας και ήταν κατευθυνόμενα όργανα των δύο αντίπαλων στρατοπέδων.
Την δεκαετία του ’60, ομάδες πολιτών σε διάφορα μέρη του κόσμου, κουρασμένοι από τον πολωμένο πολιτικό λόγο άρχισαν να πιέζουν για την προάσπιση της ελευθερίας της σκέψης και του λόγου. Αυτές οι ομάδες συντόνισαν τη δράση τους και δημιούργησαν την πρώτη ΜΚΟ από τη βάση, τη Διεθνή Αμνηστία. Ήταν τέτοια η γρήγορη εξάπλωσή της και η αποτελεσματικότητά της ώστε, την επόμενη δεκαετία, το Ίδρυμα Φορντ χρηματοδότεί μια παρόμοια ΜΚΟ, με το όνομα Helsinki Watch. Σκοπός θα ήταν η παρακολούθηση της εφαρμογής της τελικής Πράξης του Helsinki εκ μέρους των Σοβιετικών. Η ΜΚΟ αυτή, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων.
Παράλληλα, με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων καινούργια αιτήματα αναδύονται σε παγκόσμια κλίμακα. Είναι αυτά, τα οποία ονομάζουμε «περιβαλλοντολογικά», πάνω στα οποία βασίστηκε η ίδρυση μεγάλων διεθνών περιβαλλοντολογικών ΜΚΟ, όπως η Greenpeace και η WWF. Και αυτές επίσης απέκτησαν διεθνές κύρος και κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι οι δράσεις τους έφεραν, πολλές φορές σημαντικά αποτελέσματα.
Μετά τη δεκαετία του ’90 οι συνθήκες αλλάζουν. Δύο λόγοι συντελούν σ’ αυτές τις αλλαγές:
- α. Η κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων και
- β. Η παγκοσμιοποίηση και η επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού
Και τα δύο συνέβαλαν στην ραγδαία αύξηση του αριθμού των ΜΚΟ μιας και ο νεοφιλελευθερισμός προωθούσε το περιχαράκωμα του κοινωνικού ακτιβισμού μέσα απ’ αυτή την «κοινωνία των πολιτών» και τις ΜΚΟ.
Αυτό το καινούργιο σκηνικό απονομιμοποίησε την πολιτική ουδετερότητα ακόμα και των μεγάλων και διεθνούς κύρους ΜΚΟ. Μέχρι τότε το κριτήριο ουδετερότητας ήταν απλό μια και αν έλεγχες και πίεζες και τα δύο στρατόπεδα του ψυχρού πολέμου χαρακτηριζόσουν ουδέτερος. Τώρα, με την εξαφάνιση του αντίπαλου δέους, τα πραγματικά πολιτικοκοινωνικά προβλήματα άρχισαν να αναδύονται.
Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα:
- 1) Το 2000 η Διεθνής Αμνηστία κατήγγειλε τους εξαθλιωμένους μαύρους αγρότες της Ζιμπάμπουε, που τόλμησαν να καταλάβουν κτήματα των λευκών γαιοκτημόνων. Ξέχασε όμως να αναφέρει την για περισσότερο από αιώνα καταλήστευση αυτής της χώρας από τους λευκούς αποικιοκράτες,
- 2) Στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας οι Γιατροί χωρίς Σύνορα αρνήθηκαν να περιθάλψουν Σέρβικους πληθυσμούς, επιλέγοντας να το κάνουν μόνο για τους Μουσουλμάνους. Αποτέλεσμα ήταν να αποπέμψουν το Ελληνικό τμήμα τους, που αποφάσισε να περιθάλψει και Σέρβους,
- 3) ΗGreenpeace έκανε μεγάλο θόρυβο για την ρύπανση του Σαρωνικού από πετρελαιοειδή μετά το ναυάγιο του Αγία Ζώνη ΙΙ, δεν είπε όμως κουβέντα για την καταστροφή του περιβάλλοντος στην Χαλκιδική. Επίσης κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία δεν είδε κανέναν βρώμικο πόλεμο από πυρηνικά και καμιά οικολογική καταστροφή.
Ο Μπ. Μπρεχτ έγραφε: «Εχω ακούσει πολλές φορές, ότι άνθρωποι που νίπτουν τας χείρας τους το κάνουν συνήθως σε ματωμένους νιπτήρες. Φαίνεται μετά στα χέρια τους»
Η χρηματοδότηση τους
Από την αρχή η χρηματοδότηση των ΜΚΟ βασιζόταν σε τρεις πυλώνες:
- α) τις συνδρομές και τις εισφορές των μελών και των υποστηριχτών τους,
- β) τις χορηγίες κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών,
- γ) τις δωρεές ιδιωτών και ιδρυμάτων.
Οι διεθνείς φορείς που τις χρηματοδοτούν είναι συγκεκριμένοι με πρώτη την Παγκόσμια Τράπεζα και ακολουθούν ο ΟΗΕ, το ΔΝΤ κλπ. Τόσο αυτοί οι φορείς, όσο και οι κυβερνήσεις ή η ΕΕ επιλέγουν να χρηματοδοτούν ΜΚΟ που προωθούν τις πολιτικές τους. Με λέξεις άγνωστες «πλουτίζεται» το λεξιλόγιό μας, όπως τα αρχικά των: GONGO, QANGODANGO.
Στην Ευρώπη μόνο ο αριθμός τους υπερβαίνει το 1 εκατ. Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι οι ΜΚΟ λογοδοτούν κυρίως στους χρηματοδότες τους. Επίσης η υπηρεσία καταγραφής πιστοποίησης και χρηματοδότησης των ΜΚΟ εδρεύει στο αντίστοιχο υπουργείο Εξωτερικών όπως και στην Ελλάδα η Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (Υ.Δ.Α.Σ.). Αυτό συμβαίνει γιατί οι κρατικά επιχορηγούμενες ΜΚΟ χρησιμοποιούνται κυρίως για την άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Έτσι εμείς χρηματοδοτούμε ΜΚΟ που στέλνουν ανθρωπιστική βοήθεια, περιθάλπουν άρρωστους ή χτίζουν σχολεία και γεφύρια σε τρίτες χώρες και αντιστοίχως η ΕΕ και άλλες χώρες χρηματοδοτούν ΜΚΟ που ασχολούνται με το προσφυγικό, την φτώχεια, την ισότητα των δύο φύλων κλπ στη χώρα μας. Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι ένας από τους τρόπους άσκησης εξωτερικής πολιτικής είναι και ο πόλεμος.
Με όλα τα παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι ΜΚΟ δεν είναι η έκφραση της ενεργού πολιτειότητας και της διαμαρτυρίας της κοινωνίας των πολιτών αλλά αντίθετα ένα αδιάσπαστο κομμάτι του πολιτικοκοινωνικού μας συστήματος.
Η απόδειξη: Στην Ρωσία το 2004 η Ρώσικη κυβέρνηση έφερε προς ψήφιση ένα νομοσχέδιο για την διαφάνεια της χρηματοδότησης των ΜΚΟ. Το νομοσχέδιο προέβλεπε την δημοσίευση του πλήρους καταλόγου των δωρητών και των δωρεών τους ώστε να φορολογηθούν ανάλογα. Αν ο κατάλογος δεν δημοσιευόταν τότε το 24% των δωρεών θα κατακρατείτο ως φόρος. Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτοί που διαμαρτυρήθηκαν έντονα ήταν η Αμερικάνικη Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης και το Ίδρυμα Φορντ, που απεδείχθη ότι ήταν οι βασικοί χρηματοδότες των ρώσικων ΜΚΟ. Μάλιστα στη διαμαρτυρία τους ανέφεραν ότι αυτό το νομοσχέδιο αποτελεί «φραγμό στο κίνημα των Δωρητών».
Σημαντικότατο ρόλο διαδραματίζει στο στερέωμα των ΜΚΟ το όνομα Τζορτζ Σόρος. Αυτός ο πάμπλουτος ουγγροαμερικανός χρηματιστής έχει φτιάξει ένα τεράστιο δίκτυο ΜΚΟ σε όλον το κόσμο, το οποίο χρηματοδοτεί με ασύλληπτα ποσά. Μόνο για το 2018 έχει μεταφέρει στην κεντρική του ΜΚΟ την OSF(OpenSocietyFoundation), 18 δις δολάρια.
Ο λόγος: Ο Σόρος, όντας γνήσιο δημιούργημα του, κατά Καστοριάδη, καζινοκαπιταλισμού έχει μάθει καλά να παίζει τζόγο στις διεθνείς αγορές. Κι επειδή, όπως γίνεται στα καζίνο με τους επαγγελματίες χαρτοπαίκτες, οι άλλοι μεγάλοι παίκτες τον έχουν πάρει μυρωδιά να προσπαθεί να ανοίξει καινούργιες αγορές όπου θα κυριαρχεί ως παίκτης.
Στην Ελλάδα δραστηριοποιείται μέσω της ΜΚΟ SolidarityNow, η οποία αποτελεί έναν από τους κυριότερους διαχειριστές των κονδυλίων για τους πρόσφυγες.
Ο τρόπος διαχείρισης: Όπως ανακοινώθηκε, τη διαχείριση των χρημάτων θα αναλάβει μεν η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, αλλά και άλλες «μη κυβερνητικές οργανώσεις», μέσω των οποίων θα χρηματοδοτηθούν το στήσιμο των καταυλισμών και η σίτιση των προσφύγων.
Είναι το ίδιο μοντέλο που εφαρμόζει η ΕΕ σε τρίτες χώρες όπου ξεσπούν ανθρωπιστικές κρίσεις. Η συγκεκριμένη υπηρεσία χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ενώ οι πόροι της μέχρι το 2020 έχουν καθοριστεί σε 6,6 δισ. ευρώ! Αυτά είναι τα χρήματα που, αντί να δοθούν στις κυβερνήσεις των χωρών που αντιμετωπίζουν ανθρωπιστική κρίση, θα μοιραστούν στους ιδιώτες κάθε νομικής μορφής! Μάλιστα, ο επίτροπος σημείωσε ότι η Ελλάδα «διαθέτει ένα αξιόπιστο τραπεζικό σύστημα για την εξυπηρέτηση του προγράμματος» και επισήμανε ότι η μέθοδος των cashandvoucher(μετρητών και των κουπονιών) επιτρέπει στους πρόσφυγες να «διατηρούν την αξιοπρέπειά τους» (το τυράκι) και βοηθάει και τις τοπικές κοινωνίες γιατί χρησιμοποιούνται τα δικά τους αγαθά» (η φάκα).
Άλλωστε σε διεθνές επίπεδο το «υλικό» υπάρχει: 63 εκατ. πρόσφυγες, 40,8 εκατ. εσωτερικά εκτοπισθέντες και 3,2 εκατ. αιτούντες άσυλο.
Σήμερα η Ε.Ε. που επιχορηγεί τα κράτη μέλη για οποιοδήποτε θέμα, θέτει ως όρο την διαχείριση του 20% της χορηγίας από το κράτος και το υπόλοιπο 80% από ΜΚΟ. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα η διαχείριση του προσφυγικού στην Ελλάδα.
Οι τομείς που χρηματοδοτούνται:
- α) Κοινωνική ένταξη, ισότητα των φύλων και ίσες ευκαιρίες,
- β) Πολιτισμός και μέσα επικοινωνίας,
- γ) Προώθηση της ιδιότητας του πολίτη και της συμμετοχής στα κοινά,
- δ) Έρευνα και καινοτομία,
- ε) Ανάπτυξη και ανθρωπιστική βοήθεια
- ζ) Μεταφορές, ενέργεια και ΤΠΕ:
Έλλειμμα διαφάνειας στο σύστημα διάθεσης της χρηματοδότησης της ΕΕ μέσω ΜΚΟ.
Ευρ. Ελεγκτικό Συνέδριο: «Ο τρόπος προσδιορισμού των ΜΚΟ δεν είναι αξιόπιστος. Πρέπει να γνωρίζουν οι φορολογούμενοι πού πηγαίνουν τα χρήματά τους». Συγκεκριμένα, η ειδική έκθεση αριθ. 35/2018, με τίτλο «Διάθεση κονδυλίων της ΕΕ μέσω ΜΚΟ: απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για την ενίσχυση της διαφάνειας», η οποία δημοσιεύθηκε στις 18-12-2018, καταλήγει ότι o τρόπος με τον οποίο η χρηματοδότηση της ΕΕ διοχετεύεται μέσω μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) στους τομείς της ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας, της περιβαλλοντικής προστασίας, του πολιτισμού, καθώς και για άλλους σκοπούς πρέπει να είναι περισσότερο διαφανής (sic).
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, την περίοδο 2014-2017 η Επιτροπή προγραμμάτισε ποσό ύψους 11,3 δις. ευρώ για διάθεση μέσω ΜΚΟ. Βέβαια, η Επιτροπή γνωστοποιεί, κατά κανόνα στοιχεία που αφορούν την ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα διαφάνειας. Σε πέντε από τα έξι ελεγχθέντα έργα, οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών είτε δεν δημοσίευσαν είτε δημοσίευσαν μόνον εν μέρει τις συμβάσεις που ανατέθηκαν σε ΜΚΟ, και η Επιτροπή δεν εξακρίβωσε αν οι εν λόγω οργανισμοί είχαν εκπληρώσει τη συγκεκριμένη υποχρέωση.
Σε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 1997 ορίζονται τα εξής πέντε χαρακτηριστικά των ΜΚΟ. Πρόκειται για:
- 1) εθελοντικές οργανώσεις με επίσημη ή θεσμική οντότητα,
- 2) μη κερδοσκοπικές,
- 3) ανεξάρτητες από κυβερνήσεις και άλλες δημόσιες αρχές,
- 4) διοικούνται κατά τρόπο «ανιδιοτελή», και
- 5) οι δραστηριότητές τους στοχεύουν, τουλάχιστον εν μέρει στην προώθηση του δημόσιου συμφέροντος.
Στην Ελλάδα
Είναι αναμφισβήτητο ότι κάποιες απ’ αυτές επιτελούν κοινωνικό έργο, όπως η κιβωτός του κόσμου, το χαμόγελο του παιδιού κλπ. Οι ενταγμένες στο μητρώο είναι 47 ελληνικές και 7 ξένες. Ταυτόχρονα οι περισσότερες απο αυτές βαρύνονται με οικονομικές ατασθαλίες και πελατειακές σχέσεις. Κατά την διάρκεια των ετών 2000-2010 έχουν δοθεί τα κάτωθι ποσά:
Δυστυχώς και εδώ επικράτησε η λογική της απόφασης του σ.τ.ε. «περί παραγραφής στην πενταετία», όλων των ατασθαλιών και του ροκανίσματος των χρημάτων των φορολογουμένων.
Επείγοντα μέτρα ελέγχου των ΜΚΟ
Εχουν περάσει 4,5 χρόνια απο τότε που ανέλαβε ο σύριζα. Η αδιαφάνεια και η έλλειψη ελέγχου των ΜΚΟ εξακολουθεί να υφίσταται. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Γ. Μουζάλα στο One Channel, «δρουν ανεξέλεγκτα οι ΜΚΟ». Οι λόγοι είναι πολλοί. Ο πλέον σημαίνων λόγος: Λόγω του ελέγχου των προσλήψεων στο δημόσιο τομέα απο την τρόικα αποτελεί «πεδίο δόξης λαμπρόν» προώθησης των πελατειακών σχέσεων. Τα στοιχεία άλλωστε απο τα προηγούμενα χρόνια είναι «πλούσια».
Στο πλαίσιο του προγράμματος «Θαλής», 30μελής επιστημονική ομάδα κατέγραψε σε όλη τη χώρα 422 οργανώσεις, αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες και σωματεία με κοινωφελές έργο, οι οποίες διαθέτουν οργανωτική αυτονομία και διοικητικές δομές, παρουσιάζουν χρονική διάρκεια (έχουν κλείσει 2 οικονομικές χρήσεις) και σημαντικό αριθμό επωφελουμένων, ενώ η δράση τους ξεπερνά γεωγραφικά τα όρια της γειτονιάς. Εξ αυτών στη διαδικασία προθυμοποιήθηκαν να συμμετάσχουν 189 οργανώσεις (45%) και από αυτές έφεραν εις πέρας την έρευνα οι 157 οργανώσεις (37%) του συνόλου. Οι τελικοί συμμετέχοντες ήταν 90 σωματεία (57%) και 67 μη κερδοσκοπικές εταιρείες (43%). Ετσι, 111 ασχολούνται με την κοινωνική αλληλεγγύη και ένταξη, 100 με την υγεία, πρόνοια, σίτιση και στέγαση, 69 με εκπαίδευση, κατάρτιση και εργασιακά δικαιώματα, 59 με ανθρώπινα δικαιώματα και θέματα φύλου, κ.ά.
Οι μισθωτοί απασχολούμενοι το 2011 απο 2.090 έγιναν το 2012 4.109 και «παγιώθηκαν» σε 4.016 το 2013. Αντιστοίχως, έχει γιγαντωθεί και ο αριθμός των εθελοντών, το 2011(14.577), το 2012 (15.540) και το 2013 (19.869).
Άμεσα μέτρα ελέγχου των ΜΚΟ
1ο) Εκπλήρωση του σκοπού ίδρυσης. Έλεγχος εάν η ΜΚΟ εκπληρώνει τον σκοπό για τον οποίο έχει ιδρυθεί. Κάποτε υπήρχε στο ΥΠ.ΟΙΚ. υπηρεσία που έλεγχε τα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, ως προς το σκοπό που έχουν ιδρυθεί.
2ο) Οι ΜΚΟ που επιδοτούνται, να ελέγχονται για την τήρηση της εργατικής, φορολογικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας.
Παραδείγματα:
- Μια ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στο «σχεδιασμό, εφαρμογή και υλοποίηση προγραμμάτων ανθρωπιστικής και ιατρικής δράσης» και είναι συνεργάτης του υπουργείου και της υπηρεσίας πρώτης υποδοχής. Σε αυτήν εργάζονται κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχίατροι γιατροί γενικών καθηκόντων, δάσκαλοι κ.λπ. Οι συμβάσεις, από Ιδιωτικού Δικαίου (κυρίως οχτάμηνης διάρκειας) άλλαξαν σε εργολαβικές-μπλοκάκι (διάρκειας δύο μηνών) με τους εργαζόμενους να περνάνε το μαρτύριο της σταγόνας, δηλαδή μέχρι την τελευταία μέρα για να ανανεώσει άλλους δύο μήνες τη σύμβαση.
- Το αντεργατικό πλαίσιο κάτω από το οποίο δουλεύουνοι εργαζόμενοι και της συγκεκριμένης ΜΚΟ, δεν σταματά εδώ. Για παράδειγμα, αν έρθει βάρκα με πρόσφυγες, μπορεί να δουλέψουν ακόμα και Κυριακή χωρίς να πληρωθούν, απλά τους δίνονται δυο μέρες ρεπό.
3) Στίς ΜΚΟ που επιδοτούνται να αναλάβει ο ΑΣΕΠ τις προσλήψεις. Εδώ είναι το κομβικό σημείο της συνέχισης του πελατειακού κράτους.
Παραδείγματα:
- α) Απελευθέρωση χιλιάδων προσλήψεων μόνιμου και εποχικού προσωπικού στους δήμους και τις περιφέρειες προχωρά η κυβέρνηση. Παράλληλα, μέσα στην προεκλογική περίοδο και αφού διορίσει τους 8.166 της 3Κ/2018, σκοπεύει να προχωρήσει και σε δεύτερο κύκλο μονιμοποιήσεων στους δήμους, αυτή τη φορά για 757 θέσεις. Θα γίνει με τα ίδια κριτήρια και με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή και αυτή θα δίνει προτεραιότητα σε όσους έχουν ήδη προϋπηρεσία σε αντίστοιχη θέση στο Δημόσιο,
- β) 8.933 μέσω κοινωφελούς εργασίας: Παράλληλα, με το νέο νομοσχέδιο εξαιρούνται και οι προσλήψεις κοινωφελούς εργασίας, όπως για παράδειγμα αυτή για τις 8.933 θέσεις που ανακοινώθηκε από τον ΟΑΕΔ. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της νέας πρόσκλησης η προθεσμία υποβολής αιτήσεων έληγε στις 18 Μαρτίου. Εάν προσθέσει κανείς και το δίμηνο που χρειάζεται προκειμένου ο ΟΑΕΔ να επεξεργαστεί τις αιτήσεις των υποψηφίων, καθώς και το διάστημα των ενστάσεων που ακολουθεί, τότε καταλαβαίνουμε ότι η πρόσληψη του νέου προσωπικού έγινε χρονικά περίπου κοντά στην ημερομηνία των αυτοδιοικητικών και των βουλευτικών εκλογών,
- γ) 1.333 συμβασιούχοι: Αυξάνονται κατά 433 άτομα, απο 900 που ισχύει σήμετα σε 1.333.
Συνάγονται αβίαστα τα εξής συμπεράσματα για τις μεγάλες ΜΚΟ:
- 1) Λειτουργούν δήθεν αντιπολιτευτικά στο ήδη υπάρχον πολιτικό σύστημα,
- 2) Πραγματοποιούν μια πρόβα τζενεράλε για την υποκατάσταση του κοινωνικού κράτους
- 3) Απορόφηση των κοινωνικών αντιδράσεων και κραδασμών,
- 4) Εκπαίδευση των εργαζομένων στις ελαστικές μορφές εργασίας.
Με μια δόση «αυθαιρεσίας» αλλά και «φαντασίας», μπορεί να ισχυρισθεί κάποιος ότι το μόνο που απομένει είναι η λαική νομιμοποίηση τους, για να αποκαλούνται ως «σοβιέτ». Αυτή θα είναι η «νέα εκδοχή της δυαδικής εξουσίας» του νεοφιλελεύθερου παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.
Πληροφορίες:
- Γραφέας Υπηρεσίας 23 Νοεμβρίου 2017
- Lawspot.gr 28/12/2018 Γεώργιος Π. Κανέλλος
- Μ. Μπορνόβας είναι εθελοντής γιατρός στο Κοινωνικό Ιατρείο Καλαμάταςαπό «https://iskra.gr/»
- GONGO-(ΜΚΟ που ιδρύονται και χρηματοδοτούνται από κυβερνήσεις).
- QANGO-(ΜΚΟ που δεν ιδρύονται από κυβερνήσεις αλλά λειτουργούν μόνο μέσω κρατικών επιχορηγήσεων).
- DONGO-(ΜΚΟ που ιδρύονται και χρηματοδοτούνται από ιδιώτες δωρητές, επιχειρήσεις ή Ιδρύματα).
Πηγή: sxedio-b.gr
Γιάννης Περάκης: Σχετικά με το Συντάκτη
Επιτέλους! Η αλήθεια για τις ΜΚΟ !! ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ !!!
ΑπάντησηΔιαγραφή