Του Παύλου Δερμενάκη
Τα σύννεφα στον ορίζοντα της παγκόσμιας οικονομίας πυκνώνουν συνεχώς με εντεινόμενους ρυθμούς. Τα αρνητικά μηνύματα, μέσω της επιβράδυνσης διαφόρων μεγεθών που επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία, τα οποία ξεκίνησαν από το προηγούμενο έτος εντείνονται το 2019 με αυξανόμενους ρυθμούς. Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί καθώς και οι επενδυτικοί οίκοι σε κάθε νεώτερη έκθεσή τους μειώνουν τους δείκτες μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας. Μπορεί να μην έχει γίνει ακόμα πρόβλεψη για ύφεση, αλλά το θέμα ήδη απασχολεί και ενδέχεται να μην είναι μακριά χρονικά. Την ίδια στιγμή μια σειρά αστάθμητοι παράγοντες όπως αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις αλλά και τα φαινόμενα γιγαντισμού στον χρηματοπιστωτικό και νομισματικό τομέα, ιδιαίτερα σε ορισμένα υπερευαίσθητα μεγέθη, απειλούν την παγκόσμια οικονομία με κάποιο έκτακτο γεγονός-«ατύχημα».
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στις πρόσφατες εκτιμήσεις του (Οκτωβρίου 2019) μειώνει την παγκόσμια ανάπτυξη για το 2019 στο 3%, κάνοντας λόγο για «συγχρονισμένη επιβράδυνση και αβέβαιη ανάκαμψη». Έτσι το 2019 εκτιμάται ότι θα είναι το χειρότερο έτος, από άποψη ανάπτυξης, μετά την κρίση του 2008. Να σημειώσουμε ότι η προηγούμενη πρόβλεψη του ΔΝΤ ήταν για 3,2% (Ιούλιος 2019) και είχε ξεκινήσει με αρχική εκτίμηση για 3,7% (Οκτώβριος 2018). Το μήνυμα ανησυχίας προέρχεται από τις αναπτυγμένες οικονομίες όπου ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να είναι στο 1,7%, με τις ΗΠΑ στο 2,4% και την Ευρωζώνη στο 1,2% να «φλερτάρει» με τα όρια της ύφεσης. Ο μεγάλος ασθενής πλέον της Ευρωζώνης είναι στην παρούσα περίοδο η Γερμανία, με προβλεπόμενη ανάπτυξη στο 0,5%.
Επιβράδυνση δεν υπάρχει μόνο στην παραγωγή αλλά και σε άλλους οικονομικούς δείκτες με σημαντικότερο το παγκόσμιο εμπόριο που προβλέπεται να αυξηθεί μόλις κατά 1,2%, καθώς ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος που έχει κηρύξει η διοίκηση Τραμπ εντείνεται.
Ως αιτίες που προκαλούν την επιβράδυνση αναφέρονται, από το ΔΝΤ, οι αυξανόμενοι φραγμοί στο διεθνές εμπόριο και η αβεβαιότητα σε σχέση με τις προοπτικές του δηλαδή ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος των ΗΠΑ, οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις, ιδιομορφίες στις αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν σαν συνέπεια τη χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας και η επιδείνωση των δημογραφικών δεδομένων στις αναπτυγμένες οικονομίες.
Οι προοπτικές για το 2020 εμφανίζονται βελτιωμένες. Όμως κρίνοντας από τις αντίστοιχες προβλέψεις που αφορούσαν το 2019, εκτιμούμε ότι είναι πρόωρη μια τέτοια εκτίμηση, αν δεν αρχίσουν να εμφανίζονται ουσιαστικές λύσεις σε κάποια από τα προβλήματα. Ειδικότερα η παγκόσμια ανάπτυξη για το 2020 εκτιμάται σε 3,4% με τις αναπτυγμένες χώρες να συνεχίζουν με 1,7% και τις αναπτυσσόμενες από 3,9% το 2019 στο 4,6% το 2020. Στον πίνακα υπάρχουν συνοπτικά στοιχεία.
Η Γερμανία ο άλλοτε κινητήρας της Ευρωζώνης σήμερα «ρετάρει». Για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο το ΑΕΠ της εκτιμάται ότι είναι σε συρρίκνωση. Παράλληλα βυθίζονται οι εξαγωγές και το εμπορικό πλεόνασμα που δίνουν το στίγμα της πορείας της γερμανικής οικονομίας. Τα κορυφαία γερμανικά οικονομικά ινστιτούτα με τις εκθέσεις τους ζητούν να εγκαταλειφθεί το «δόγμα των μηδενικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων» καθώς εκτιμούν ότι θα σημειωθεί μείωση των επενδύσεων και «μόνο η ανάκαμψη του εξαγωγικού εμπορίου μπορεί να προσδώσει και πάλι μεγαλύτερη δυναμική» στη γερμανική οικονομία. Η ανάκαμψη όμως των εξαγωγών σε συνθήκες παγκόσμιου εμπορικού πολέμου (από την 18/10 εφαρμόζονται νέοι δασμοί από τις ΗΠΑ σε προϊόντα αξίας 7,5 δισ. δολάρια από την Ε.Ε., με ένα σημαντικότατο τμήμα να προέρχεται από τη Γερμανία) και την απειλή της ύφεσης παγκόσμια δεν είναι κάτι που μπορεί να εκτιμηθεί ως άμεσα ορατό εκτός από το ότι αποτελεί μια καλή «ευχή».
Τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι βρισκόμαστε στο τέλος του ανοδικού κύκλου, που ξεκίνησε το 2009 και ήδη έχει κρατήσει αρκετά, και αργά ή γρήγορα η παγκόσμια οικονομία θα οδηγηθεί στην ύφεση. Μάλιστα αρκετοί αρχίζουν να την τοποθετούν στο επόμενο έτος. Ήδη ο οίκος Moody’s, μετά την υποβάθμιση των προβλέψεων του ΔΝΤ, έστειλε μήνυμα για «ανησυχητικά υψηλές» πιθανότητες παγκόσμιας ύφεσης στους επόμενους 12-18 μήνες. Εκτιμούν δε ότι «ακόμα και αν δεν υπάρξει ύφεση στην επόμενη περίοδο θα υπάρχει μια πολύ πιο αδύναμη οικονομία.» Σε έρευνες που γίνονται στις ΗΠΑ αυξάνεται το ποσοστό του κόσμου που προβλέπει ύφεση το επόμενο διάστημα. Το Bloomberg έφτιαξε ειδικό μοντέλο πρόβλεψης της ύφεσης αξιοποιώντας διάφορους δείκτες και θα παρακολουθεί την εξέλιξη του κινδύνου σε μηνιαία βάση. Η «μέτρηση» Οκτωβρίου 2019 δίνει πιθανότητα 27% ύφεσης εντός των επόμενων 12 μηνών.
Μπορεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη να σχεδιάζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης όμως οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ είναι πιο «προσγειωμένες». Η εμπειρία των τριών τελευταίων ετών δείχνει ότι άλλο οι αρχικές προβλέψεις «ευχές» (κυβέρνησης, θεσμών) και άλλο η πραγματική οικονομία που συνεχίζει να είναι σε βαθύτατη κρίση. Το ΔΝΤ προβλέπει για την Ελλάδα ρυθμό ανάπτυξης 2% το 2019 ενώ το περασμένο Απρίλιο προέβλεπε 2,4%, 2,2% το 2020 με προοπτική το 0,9% (!) το 2024. Τα μεγέθη αυτά, αν επιβεβαιωθούν και δεν βρεθούμε ακόμα παρακάτω, όπως συνέβη τα προηγούμενα χρόνια, δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος στην ελληνική οικονομία.
Η υπερβολική αισιοδοξία και οι πολιτικές δηλώσεις δεν λύνουν τα προβλήματα της οικονομίας ούτε οδηγούν σε ανάπτυξη. Από την ανάπτυξη που όλο υποσχόταν η προηγούμενη κυβέρνηση ότι έρχεται αλλά αυτή αρνιόταν να έρθει έχουμε περάσει στη νέα κυβέρνηση που έχει «λύσεις» για όλα, χωρίς όμως μέχρι στιγμής να επιβεβαιώνεται κάτι στην πράξη εκτός από τις «αρπαχτές» των επιδοτούμενων, άμεσα ή έμμεσα, «επιτηδείων».
Το τελευταίο ανέκδοτο είναι οι «ευκαιρίες για την Ελληνική οικονομία από τον διεθνή υφεσιακό κύκλο», που ανακάλυψε ο υπουργός ανάπτυξης κ. Α. Γεωργιάδης. Μάλιστα σε μια λογική τζόγου (ο άνθρωπος «αγωνίζεται» να στηθεί το καζίνο στο Ελληνικό) σε πρόσφατο συνέδριο (ΤΕΕ, 9/1/2019) είπε ότι «τώρα είναι η ώρα να βάλετε τα λεφτά στο τραπέζι. Όποιος δεν επενδύσει τώρα στην Ελλάδα θα χάσει και όποιος επενδύσει θα κερδίσει».
Την ίδια ώρα οι άνθρωποι της αγοράς βλέπουν με μεγάλο σκεπτικισμό αυτές τις υπεραισιόδοξες απόψεις. Εκφράζουν προφορικά τον προβληματισμό τους, εκτιμώντας ότι ο δρόμος της ανάπτυξης είναι πολύ μακρύς και έχουν υποεκτιμηθεί οι δυσκολίες. Απέχουν από τις επενδύσεις και προτιμούν να επαναπαύονται στα αυξημένα κέρδη που τους αποδίδουν οι εργασιακές σχέσεις γαλέρας, οι μισθοί πείνας και οι μειώσεις φόρου επιχειρήσεων και μερισμάτων που νομοθετούν οι δύο τελευταίες κυβερνήσεις. Με αυτά σαν δεδομένα αντί για προοπτική ρυθμών ανάπτυξης της τάξης του 4% που υπόσχεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη το ΔΝΤ προβλέπει 0,9% το 2024 και βλέπουμε…
Πηγή: e-dromos.gr
Παύλος Δερμενάκης: Σχετικά με τον Συντάκτη
Τα σύννεφα στον ορίζοντα της παγκόσμιας οικονομίας πυκνώνουν συνεχώς με εντεινόμενους ρυθμούς. Τα αρνητικά μηνύματα, μέσω της επιβράδυνσης διαφόρων μεγεθών που επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία, τα οποία ξεκίνησαν από το προηγούμενο έτος εντείνονται το 2019 με αυξανόμενους ρυθμούς. Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί καθώς και οι επενδυτικοί οίκοι σε κάθε νεώτερη έκθεσή τους μειώνουν τους δείκτες μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας. Μπορεί να μην έχει γίνει ακόμα πρόβλεψη για ύφεση, αλλά το θέμα ήδη απασχολεί και ενδέχεται να μην είναι μακριά χρονικά. Την ίδια στιγμή μια σειρά αστάθμητοι παράγοντες όπως αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις αλλά και τα φαινόμενα γιγαντισμού στον χρηματοπιστωτικό και νομισματικό τομέα, ιδιαίτερα σε ορισμένα υπερευαίσθητα μεγέθη, απειλούν την παγκόσμια οικονομία με κάποιο έκτακτο γεγονός-«ατύχημα».
| Εκτιμήσεις ΔΝΤ για την παγκόσμια ανάπτυξη (Οκτώβριος 2019) | |||
| 2018 | 2019 (*) | 2020 (*) | |
| Παγκόσμια Οικονομία | 3,6 | 3,0 | 3,4 |
| Αναπτυγμένες Χώρες | 2,3 | 1,7 | 1,7 |
| ΗΠΑ | 2,9 | 2,4 | 2,1 |
| Ευρωζώνη | 1,9 | 1,2 | 1,4 |
| Γερμανία | 1,5 | 0,5 | 1,2 |
| Ελλάδα | 1,9 | 2,0 | 2,2 |
| Ηνωμένο Βασίλειο | 1,4 | 1,2 | 1,4 |
| Αναπτυσσόμενες Χώρες | 4,5 | 3,9 | 4,6 |
| Κίνα | 6,6 | 6,1 | 5,8 |
| Ινδία | 6,8 | 6,1 | 7,0 |
| Τουρκία | 2,8 | 0,2 | 3,0 |
| Πηγή: IMF World Economic Outlook, October 2019 | |||
| (*) Προβλέψεις | |||
Συγχρονισμένη επιβράδυνση το 2019
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στις πρόσφατες εκτιμήσεις του (Οκτωβρίου 2019) μειώνει την παγκόσμια ανάπτυξη για το 2019 στο 3%, κάνοντας λόγο για «συγχρονισμένη επιβράδυνση και αβέβαιη ανάκαμψη». Έτσι το 2019 εκτιμάται ότι θα είναι το χειρότερο έτος, από άποψη ανάπτυξης, μετά την κρίση του 2008. Να σημειώσουμε ότι η προηγούμενη πρόβλεψη του ΔΝΤ ήταν για 3,2% (Ιούλιος 2019) και είχε ξεκινήσει με αρχική εκτίμηση για 3,7% (Οκτώβριος 2018). Το μήνυμα ανησυχίας προέρχεται από τις αναπτυγμένες οικονομίες όπου ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να είναι στο 1,7%, με τις ΗΠΑ στο 2,4% και την Ευρωζώνη στο 1,2% να «φλερτάρει» με τα όρια της ύφεσης. Ο μεγάλος ασθενής πλέον της Ευρωζώνης είναι στην παρούσα περίοδο η Γερμανία, με προβλεπόμενη ανάπτυξη στο 0,5%.
Επιβράδυνση δεν υπάρχει μόνο στην παραγωγή αλλά και σε άλλους οικονομικούς δείκτες με σημαντικότερο το παγκόσμιο εμπόριο που προβλέπεται να αυξηθεί μόλις κατά 1,2%, καθώς ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος που έχει κηρύξει η διοίκηση Τραμπ εντείνεται.
Ως αιτίες που προκαλούν την επιβράδυνση αναφέρονται, από το ΔΝΤ, οι αυξανόμενοι φραγμοί στο διεθνές εμπόριο και η αβεβαιότητα σε σχέση με τις προοπτικές του δηλαδή ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος των ΗΠΑ, οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις, ιδιομορφίες στις αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν σαν συνέπεια τη χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας και η επιδείνωση των δημογραφικών δεδομένων στις αναπτυγμένες οικονομίες.
Αδύναμες προοπτικές και φόβοι ύφεσης
Οι προοπτικές για το 2020 εμφανίζονται βελτιωμένες. Όμως κρίνοντας από τις αντίστοιχες προβλέψεις που αφορούσαν το 2019, εκτιμούμε ότι είναι πρόωρη μια τέτοια εκτίμηση, αν δεν αρχίσουν να εμφανίζονται ουσιαστικές λύσεις σε κάποια από τα προβλήματα. Ειδικότερα η παγκόσμια ανάπτυξη για το 2020 εκτιμάται σε 3,4% με τις αναπτυγμένες χώρες να συνεχίζουν με 1,7% και τις αναπτυσσόμενες από 3,9% το 2019 στο 4,6% το 2020. Στον πίνακα υπάρχουν συνοπτικά στοιχεία.
Η Γερμανία ο άλλοτε κινητήρας της Ευρωζώνης σήμερα «ρετάρει». Για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο το ΑΕΠ της εκτιμάται ότι είναι σε συρρίκνωση. Παράλληλα βυθίζονται οι εξαγωγές και το εμπορικό πλεόνασμα που δίνουν το στίγμα της πορείας της γερμανικής οικονομίας. Τα κορυφαία γερμανικά οικονομικά ινστιτούτα με τις εκθέσεις τους ζητούν να εγκαταλειφθεί το «δόγμα των μηδενικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων» καθώς εκτιμούν ότι θα σημειωθεί μείωση των επενδύσεων και «μόνο η ανάκαμψη του εξαγωγικού εμπορίου μπορεί να προσδώσει και πάλι μεγαλύτερη δυναμική» στη γερμανική οικονομία. Η ανάκαμψη όμως των εξαγωγών σε συνθήκες παγκόσμιου εμπορικού πολέμου (από την 18/10 εφαρμόζονται νέοι δασμοί από τις ΗΠΑ σε προϊόντα αξίας 7,5 δισ. δολάρια από την Ε.Ε., με ένα σημαντικότατο τμήμα να προέρχεται από τη Γερμανία) και την απειλή της ύφεσης παγκόσμια δεν είναι κάτι που μπορεί να εκτιμηθεί ως άμεσα ορατό εκτός από το ότι αποτελεί μια καλή «ευχή».
Τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι βρισκόμαστε στο τέλος του ανοδικού κύκλου, που ξεκίνησε το 2009 και ήδη έχει κρατήσει αρκετά, και αργά ή γρήγορα η παγκόσμια οικονομία θα οδηγηθεί στην ύφεση. Μάλιστα αρκετοί αρχίζουν να την τοποθετούν στο επόμενο έτος. Ήδη ο οίκος Moody’s, μετά την υποβάθμιση των προβλέψεων του ΔΝΤ, έστειλε μήνυμα για «ανησυχητικά υψηλές» πιθανότητες παγκόσμιας ύφεσης στους επόμενους 12-18 μήνες. Εκτιμούν δε ότι «ακόμα και αν δεν υπάρξει ύφεση στην επόμενη περίοδο θα υπάρχει μια πολύ πιο αδύναμη οικονομία.» Σε έρευνες που γίνονται στις ΗΠΑ αυξάνεται το ποσοστό του κόσμου που προβλέπει ύφεση το επόμενο διάστημα. Το Bloomberg έφτιαξε ειδικό μοντέλο πρόβλεψης της ύφεσης αξιοποιώντας διάφορους δείκτες και θα παρακολουθεί την εξέλιξη του κινδύνου σε μηνιαία βάση. Η «μέτρηση» Οκτωβρίου 2019 δίνει πιθανότητα 27% ύφεσης εντός των επόμενων 12 μηνών.
Υποβάθμιση εκτιμήσεων και για την Ελλάδα
Μπορεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη να σχεδιάζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης όμως οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ είναι πιο «προσγειωμένες». Η εμπειρία των τριών τελευταίων ετών δείχνει ότι άλλο οι αρχικές προβλέψεις «ευχές» (κυβέρνησης, θεσμών) και άλλο η πραγματική οικονομία που συνεχίζει να είναι σε βαθύτατη κρίση. Το ΔΝΤ προβλέπει για την Ελλάδα ρυθμό ανάπτυξης 2% το 2019 ενώ το περασμένο Απρίλιο προέβλεπε 2,4%, 2,2% το 2020 με προοπτική το 0,9% (!) το 2024. Τα μεγέθη αυτά, αν επιβεβαιωθούν και δεν βρεθούμε ακόμα παρακάτω, όπως συνέβη τα προηγούμενα χρόνια, δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος στην ελληνική οικονομία.
Η υπερβολική αισιοδοξία και οι πολιτικές δηλώσεις δεν λύνουν τα προβλήματα της οικονομίας ούτε οδηγούν σε ανάπτυξη. Από την ανάπτυξη που όλο υποσχόταν η προηγούμενη κυβέρνηση ότι έρχεται αλλά αυτή αρνιόταν να έρθει έχουμε περάσει στη νέα κυβέρνηση που έχει «λύσεις» για όλα, χωρίς όμως μέχρι στιγμής να επιβεβαιώνεται κάτι στην πράξη εκτός από τις «αρπαχτές» των επιδοτούμενων, άμεσα ή έμμεσα, «επιτηδείων».
Το τελευταίο ανέκδοτο είναι οι «ευκαιρίες για την Ελληνική οικονομία από τον διεθνή υφεσιακό κύκλο», που ανακάλυψε ο υπουργός ανάπτυξης κ. Α. Γεωργιάδης. Μάλιστα σε μια λογική τζόγου (ο άνθρωπος «αγωνίζεται» να στηθεί το καζίνο στο Ελληνικό) σε πρόσφατο συνέδριο (ΤΕΕ, 9/1/2019) είπε ότι «τώρα είναι η ώρα να βάλετε τα λεφτά στο τραπέζι. Όποιος δεν επενδύσει τώρα στην Ελλάδα θα χάσει και όποιος επενδύσει θα κερδίσει».
Την ίδια ώρα οι άνθρωποι της αγοράς βλέπουν με μεγάλο σκεπτικισμό αυτές τις υπεραισιόδοξες απόψεις. Εκφράζουν προφορικά τον προβληματισμό τους, εκτιμώντας ότι ο δρόμος της ανάπτυξης είναι πολύ μακρύς και έχουν υποεκτιμηθεί οι δυσκολίες. Απέχουν από τις επενδύσεις και προτιμούν να επαναπαύονται στα αυξημένα κέρδη που τους αποδίδουν οι εργασιακές σχέσεις γαλέρας, οι μισθοί πείνας και οι μειώσεις φόρου επιχειρήσεων και μερισμάτων που νομοθετούν οι δύο τελευταίες κυβερνήσεις. Με αυτά σαν δεδομένα αντί για προοπτική ρυθμών ανάπτυξης της τάξης του 4% που υπόσχεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη το ΔΝΤ προβλέπει 0,9% το 2024 και βλέπουμε…
Πηγή: e-dromos.gr
Παύλος Δερμενάκης: Σχετικά με τον Συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου