Του Ντμίτρι Κερασίδη
Τα θρησκευτικά ζητήματα σε όλες τις εποχές θεωρούντο «λεπτή υπόθεση», το ίδιο ακριβώς όπως και τα εθνικά. Και παρά τις προσπάθειες των διαφόρων οπαδών του «προοδευτισμού» κατά τον 20ο αιώνα, σήμερα όπως και παλιότερα μέσω της θρησκείας μπορεί να υπάρξει επιρροή πάνω στην παγκόσμια πολιτική. Εν παρόδω, σε αντίθεση με τον καθολικισμό και τον προτεσταντισμό, ο ορθόδοξος χριστιανισμός διαθέτει μεγάλη πολιτιστική ποικιλία. Αυτό εκφράζεται κυρίως μέσω των Πατριαρχείων, τοπικών εκκλησιών και εκκλησιαστικών αυτονομιών (με ισχυρό εθνικό χαρακτήρα), το μεγαλύτερο μέρος των οποίων συσπειρώνονται γύρω από δύο βασικούς πόλους – τον ελληνικό και το σλαβικό. Γι’ αυτό ακριβώς στην αλληλοκατανόηση των Ελλήνων και των Σλάβων είναι δομημένος όλος ο σύγχρονος ορθόδοξος κόσμος. Η δυνατότητα ελέγχου αυτής της διαδικασίας είναι ένα είδος «εκλεκτού μεζέ» για τις παγκόσμιες ελίτ.
Η αρχή του «διαίρει και βασίλευε» είναι μία δημοφιλής μέθοδος διοίκησης. Γι’ αυτό και οι παρεξηγήσεις ανάμεσα στα Πατριαρχεία της Κωνσταντινούπολης και της Μόσχας υποδαυλίζονται σκοπίμως. Εδώ δεν πρόκειται μόνο για περιουσιακές διαμάχες, αλλά και για ιστορικές, ιδεολογικές και πολιτικές. Το έτος 2018 σηματοδοτήθηκε από το αποκορύφωμα αυτής της διαμάχης – την οριστική διακοπή της ευχαριστιακής επικοινωνίας ανάμεσα στην Κωνσταντινούπολη και τη Μόσχα. Αφορμή στάθηκε το διαβόητο «Ουκρανικό ζήτημα», πίσω από το οποίο κρύβεται η διαμάχη ανάμεσα στην πρώην σοβιετική (και νυν ρωσική) και την αμερικανική ελίτ. Ακριβώς αυτή η διαμάχη προκάλεσε το επί της ουσίας υπαρκτό (αν και όχι ακόμη νομικά κατοχυρωμένο) σχίσμα, παρόλο που παλιότερα, παρά τις όποιες επιμέρους ιδιαιτερότητές τους, οι ορθόδοξες εκκλησίες διατηρούσαν την ενότητα μεταξύ τους.
Η υφιστάμενη διαμάχη διευρύνεται σήμερα και από τις δύο πλευρές μέσω ενός τεράστιου αριθμού από ψιθύρους, ανόητες ταμπέλες και διαστρεβλώσεις. Από την σλαβική πλευρά μια σειρά από πιστούς χριστιανούς διαχωρίζει εντελώς τους Έλληνες από την Ορθοδοξία, θεωρώντας ότι το Πατριαρχείο της Μόσχας είναι ο μοναδικός εκκλησιαστικός οργανισμός που δεν έχει «ξεπουληθεί». Εντός του ποιμνίου του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης σπείρονται πάλι οι αντίθετες τάσεις – ότι, ας πούμε, το Πατριαρχείο της Μόσχας δημιουργήθηκε χάρη στο αντίστοιχο της Κωνσταντινούπολης και αρκετά αργά, κάτι που, δήθεν, μαρτυρά την ανάγκη για υπακοή της Μόσχας προς την Κωνσταντινούπολη. Όμως τέτοιου είδους λαϊκιστικές δηλώσεις μόνο υποβιβάζουν το κύρος της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον κόσμο. Ωστόσο υπάρχουν άξιοι εκκλησιαστικοί λειτουργοί, οι οποίοι γνωρίζουν πώς να διατηρούν ουδετερότητα στα πολιτικά παιχνίδια και οι οποίοι επιδιώκουν την εκτόνωση των διεκκλησιαστικών διαμαχών.
Λαμπρότατο παράδειγμα συγκράτησης των προσπαθειών διάσπασης των εκκλησιών είναι ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος ο Γ’. Όντας δυσαρεστημένος από τη διαφαινόμενη διαμάχη εντός του ορθόδοξου κόσμου, πήρε την πρωτοβουλία να συγκαλέσει συνάντηση με το ερώτημα της ενότητας των Εκκλησιών, προσκαλώντας τους επικεφαλής των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Ιορδανία. Ορθώς παρατήρησε, ότι στους επικεφαλής των Εκκλησιών κείται η ευθύνη για τη διατήρηση της ειρήνης και της ενότητας της Εκκλησίας. Εκτός αυτού, ο Πατριάρχης Θεόφιλος, αναγνωρίζοντας την κανονική Ουκρανική Εκκλησία του Πατριαρχείου της Μόσχας, αρνήθηκε κατηγορηματικά να αναγνωρίσει την αναγνωρισμένη πρόσφατα από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης «ΟΕΟ» («Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας») και απαγόρευσε στους εκπροσώπους της να λειτουργούν στους ναούς του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων, ειδικά δε στον Πανάγιο Τάφο. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε διαμάχη με το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, ωστόσο μείωσε τον τόνο της έντασης ανάμεσα στις λεγόμενες «ελληνικές εκκλησίες», μεταξύ των οποίων δεν υπάρχει ακόμη ενιαία άποψη για την πρωτοβουλία του Πατριάρχη Βαρθολομαίου να αναγνωρίσει την «ΟΕΟ». Μετά τον Βαρθολομαίο την «ΟΕΟ» αναγνώρισε και η Εκκλησία της Ελλάδας, η οποία ωστόσο δεν επιδιώκει τις διαμάχες με τις υπόλοιπες εκκλησίες με αφορμή το συγκεκριμένο θέμα.
Δυστυχώς το Ουκρανικό ζήτημα έγινε το σημαντικότερο σύγχρονο εκκλησιαστικό-πολιτικό παιχνίδι. Και σε αυτό υπάρχουν οι δικοί του πρωταγωνιστές. Έτσι λοιπόν, από τα μέσα του 2018 εισέρχεται στο παγκόσμιο θρησκευτικό παιχνίδι ο 70χρονος επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, ο οποίος αποφάσισε να πάρει επάνω του την «επίλυση» πολλών θρησκευτικών αντιθέσεων στον κόσμο. Με τον ερχομό του εμφανίζονται πολυάριθμες προσπάθειες ενίσχυσης της επιρροής των ΗΠΑ σε όλες τις πιθανές εκκλησιαστικές διαμάχες: από την αναγνώριση της λεγόμενης ΟΕΟ μέχρι την υποστήριξη των εκπροσώπων των σχισματικών ομάδων από τη Βόρεια Μακεδονία. Ο Πομπέο συναντάται και δημιουργεί στενές σχέσεις με τον «μητροπολίτη» Επιφάνιο (νυν επικεφαλής της «ΟΕΟ»), επισκέπτεται τον «μητροπολίτη» Στέφανο από τη Βόρεια Μακεδονία (επικεφαλής της λεγόμενης «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» – «ΜΟΕ»). Η «ΜΟΕ» ξεκίνησε την ύπαρξή της ως αποσχισθέν τμήμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Σερβίας, η οποία διατηρεί εξαιρετικές σχέσεις με τη Ρωσική Εκκλησία και το ρωσικό κράτος και απορρίπτει το σχέδιο αυτοκεφαλίας της Κωνσταντινούπολης στην Ουκρανία. Εν παρόδω, ο Πομπέο στρέφει την προσοχή του και σε άλλες εκκλησιαστικές-πολιτικές διαμάχες, λιγότερο διακριτές, πλην σημαντικές για την παγκόσμια Ορθοδοξία.
Μία από τις ελάχιστα γνωστές, πλην σημαντικές για τη ελληνορωσική φιλία διαμάχες, είναι η αυξανόμενη δραστηριότητα της σχισματικής ρωσικής εκκλησίας στην Κύπρο, την οποία επίσης υποστηρίζει ο Πομπέο. Η δράση αυτής της θρησκευτικής ομάδας προκαλεί σύγχυση και απειλεί να ζημιώσει τις σχέσεις ανάμεσα στο ρωσικό και το κυπριακό κράτος και τις οικείες Εκκλησίες.
Είναι προφανές, ότι ο θρησκευτικός παράγοντας είναι σε έναν βαθμό μία νέα και με προοπτικές κατεύθυνση της πολιτικής των ΗΠΑ. Δυστυχώς, ο θρησκευτικός παράγοντας γίνεται για άλλη μία φορά εργαλείο για μια σειρά από παγκόσμια πολιτικά παιχνίδια. Ελέγχοντας τις διαμάχες εντός της Ορθόδοξης Εκκλησίας, οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν, εν μέρει, την πολιτική ζωή της Ανατολικής Ευρώπης.
Μετάφραση από τα Ρωσικά: Βασίλης Μακρίδης
Ντμίτρι Κερασίδης : Σχετικά με τον Συντάκτη
Τα θρησκευτικά ζητήματα σε όλες τις εποχές θεωρούντο «λεπτή υπόθεση», το ίδιο ακριβώς όπως και τα εθνικά. Και παρά τις προσπάθειες των διαφόρων οπαδών του «προοδευτισμού» κατά τον 20ο αιώνα, σήμερα όπως και παλιότερα μέσω της θρησκείας μπορεί να υπάρξει επιρροή πάνω στην παγκόσμια πολιτική. Εν παρόδω, σε αντίθεση με τον καθολικισμό και τον προτεσταντισμό, ο ορθόδοξος χριστιανισμός διαθέτει μεγάλη πολιτιστική ποικιλία. Αυτό εκφράζεται κυρίως μέσω των Πατριαρχείων, τοπικών εκκλησιών και εκκλησιαστικών αυτονομιών (με ισχυρό εθνικό χαρακτήρα), το μεγαλύτερο μέρος των οποίων συσπειρώνονται γύρω από δύο βασικούς πόλους – τον ελληνικό και το σλαβικό. Γι’ αυτό ακριβώς στην αλληλοκατανόηση των Ελλήνων και των Σλάβων είναι δομημένος όλος ο σύγχρονος ορθόδοξος κόσμος. Η δυνατότητα ελέγχου αυτής της διαδικασίας είναι ένα είδος «εκλεκτού μεζέ» για τις παγκόσμιες ελίτ.
Η αρχή του «διαίρει και βασίλευε» είναι μία δημοφιλής μέθοδος διοίκησης. Γι’ αυτό και οι παρεξηγήσεις ανάμεσα στα Πατριαρχεία της Κωνσταντινούπολης και της Μόσχας υποδαυλίζονται σκοπίμως. Εδώ δεν πρόκειται μόνο για περιουσιακές διαμάχες, αλλά και για ιστορικές, ιδεολογικές και πολιτικές. Το έτος 2018 σηματοδοτήθηκε από το αποκορύφωμα αυτής της διαμάχης – την οριστική διακοπή της ευχαριστιακής επικοινωνίας ανάμεσα στην Κωνσταντινούπολη και τη Μόσχα. Αφορμή στάθηκε το διαβόητο «Ουκρανικό ζήτημα», πίσω από το οποίο κρύβεται η διαμάχη ανάμεσα στην πρώην σοβιετική (και νυν ρωσική) και την αμερικανική ελίτ. Ακριβώς αυτή η διαμάχη προκάλεσε το επί της ουσίας υπαρκτό (αν και όχι ακόμη νομικά κατοχυρωμένο) σχίσμα, παρόλο που παλιότερα, παρά τις όποιες επιμέρους ιδιαιτερότητές τους, οι ορθόδοξες εκκλησίες διατηρούσαν την ενότητα μεταξύ τους.
Η υφιστάμενη διαμάχη διευρύνεται σήμερα και από τις δύο πλευρές μέσω ενός τεράστιου αριθμού από ψιθύρους, ανόητες ταμπέλες και διαστρεβλώσεις. Από την σλαβική πλευρά μια σειρά από πιστούς χριστιανούς διαχωρίζει εντελώς τους Έλληνες από την Ορθοδοξία, θεωρώντας ότι το Πατριαρχείο της Μόσχας είναι ο μοναδικός εκκλησιαστικός οργανισμός που δεν έχει «ξεπουληθεί». Εντός του ποιμνίου του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης σπείρονται πάλι οι αντίθετες τάσεις – ότι, ας πούμε, το Πατριαρχείο της Μόσχας δημιουργήθηκε χάρη στο αντίστοιχο της Κωνσταντινούπολης και αρκετά αργά, κάτι που, δήθεν, μαρτυρά την ανάγκη για υπακοή της Μόσχας προς την Κωνσταντινούπολη. Όμως τέτοιου είδους λαϊκιστικές δηλώσεις μόνο υποβιβάζουν το κύρος της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον κόσμο. Ωστόσο υπάρχουν άξιοι εκκλησιαστικοί λειτουργοί, οι οποίοι γνωρίζουν πώς να διατηρούν ουδετερότητα στα πολιτικά παιχνίδια και οι οποίοι επιδιώκουν την εκτόνωση των διεκκλησιαστικών διαμαχών.
Λαμπρότατο παράδειγμα συγκράτησης των προσπαθειών διάσπασης των εκκλησιών είναι ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος ο Γ’. Όντας δυσαρεστημένος από τη διαφαινόμενη διαμάχη εντός του ορθόδοξου κόσμου, πήρε την πρωτοβουλία να συγκαλέσει συνάντηση με το ερώτημα της ενότητας των Εκκλησιών, προσκαλώντας τους επικεφαλής των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Ιορδανία. Ορθώς παρατήρησε, ότι στους επικεφαλής των Εκκλησιών κείται η ευθύνη για τη διατήρηση της ειρήνης και της ενότητας της Εκκλησίας. Εκτός αυτού, ο Πατριάρχης Θεόφιλος, αναγνωρίζοντας την κανονική Ουκρανική Εκκλησία του Πατριαρχείου της Μόσχας, αρνήθηκε κατηγορηματικά να αναγνωρίσει την αναγνωρισμένη πρόσφατα από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης «ΟΕΟ» («Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας») και απαγόρευσε στους εκπροσώπους της να λειτουργούν στους ναούς του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων, ειδικά δε στον Πανάγιο Τάφο. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε διαμάχη με το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, ωστόσο μείωσε τον τόνο της έντασης ανάμεσα στις λεγόμενες «ελληνικές εκκλησίες», μεταξύ των οποίων δεν υπάρχει ακόμη ενιαία άποψη για την πρωτοβουλία του Πατριάρχη Βαρθολομαίου να αναγνωρίσει την «ΟΕΟ». Μετά τον Βαρθολομαίο την «ΟΕΟ» αναγνώρισε και η Εκκλησία της Ελλάδας, η οποία ωστόσο δεν επιδιώκει τις διαμάχες με τις υπόλοιπες εκκλησίες με αφορμή το συγκεκριμένο θέμα.
Δυστυχώς το Ουκρανικό ζήτημα έγινε το σημαντικότερο σύγχρονο εκκλησιαστικό-πολιτικό παιχνίδι. Και σε αυτό υπάρχουν οι δικοί του πρωταγωνιστές. Έτσι λοιπόν, από τα μέσα του 2018 εισέρχεται στο παγκόσμιο θρησκευτικό παιχνίδι ο 70χρονος επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, ο οποίος αποφάσισε να πάρει επάνω του την «επίλυση» πολλών θρησκευτικών αντιθέσεων στον κόσμο. Με τον ερχομό του εμφανίζονται πολυάριθμες προσπάθειες ενίσχυσης της επιρροής των ΗΠΑ σε όλες τις πιθανές εκκλησιαστικές διαμάχες: από την αναγνώριση της λεγόμενης ΟΕΟ μέχρι την υποστήριξη των εκπροσώπων των σχισματικών ομάδων από τη Βόρεια Μακεδονία. Ο Πομπέο συναντάται και δημιουργεί στενές σχέσεις με τον «μητροπολίτη» Επιφάνιο (νυν επικεφαλής της «ΟΕΟ»), επισκέπτεται τον «μητροπολίτη» Στέφανο από τη Βόρεια Μακεδονία (επικεφαλής της λεγόμενης «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» – «ΜΟΕ»). Η «ΜΟΕ» ξεκίνησε την ύπαρξή της ως αποσχισθέν τμήμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Σερβίας, η οποία διατηρεί εξαιρετικές σχέσεις με τη Ρωσική Εκκλησία και το ρωσικό κράτος και απορρίπτει το σχέδιο αυτοκεφαλίας της Κωνσταντινούπολης στην Ουκρανία. Εν παρόδω, ο Πομπέο στρέφει την προσοχή του και σε άλλες εκκλησιαστικές-πολιτικές διαμάχες, λιγότερο διακριτές, πλην σημαντικές για την παγκόσμια Ορθοδοξία.
Μία από τις ελάχιστα γνωστές, πλην σημαντικές για τη ελληνορωσική φιλία διαμάχες, είναι η αυξανόμενη δραστηριότητα της σχισματικής ρωσικής εκκλησίας στην Κύπρο, την οποία επίσης υποστηρίζει ο Πομπέο. Η δράση αυτής της θρησκευτικής ομάδας προκαλεί σύγχυση και απειλεί να ζημιώσει τις σχέσεις ανάμεσα στο ρωσικό και το κυπριακό κράτος και τις οικείες Εκκλησίες.
Είναι προφανές, ότι ο θρησκευτικός παράγοντας είναι σε έναν βαθμό μία νέα και με προοπτικές κατεύθυνση της πολιτικής των ΗΠΑ. Δυστυχώς, ο θρησκευτικός παράγοντας γίνεται για άλλη μία φορά εργαλείο για μια σειρά από παγκόσμια πολιτικά παιχνίδια. Ελέγχοντας τις διαμάχες εντός της Ορθόδοξης Εκκλησίας, οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν, εν μέρει, την πολιτική ζωή της Ανατολικής Ευρώπης.
Μετάφραση από τα Ρωσικά: Βασίλης Μακρίδης
Ντμίτρι Κερασίδης : Σχετικά με τον Συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου