Γιάννης Περάκης
Οι προτάσεις Πισσαρίδη (της επιτροπής «σοφών») όπως αναμενόταν δημοσιοποιήθηκαν. Τα τελευταία χρόνια η διαδικασία των δημοσιοποιήσεων μέσα από τις προτάσεις των εκάστοτε επιτροπών «σοφών» είναι παρόμοια. Θυμίζουν περισσότερο ένορκες διοικητικές εξετάσεις (ΕΔΕ) της ΕΛΑΣ και μάλιστα να προηγούνται των φασιστικών εκτροπών των αστυνομικών.
Το παρόν θέμα θα αναπτυχθεί σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος θα επιχειρηθεί να δοθεί το πολιτικό στίγμα της έκθεσης και στο δεύτερο το οικονομικό και πολιτικό αδιέξοδο της συγκεκριμένης έκθεσης μαζί με τις εναλλακτικές λύσεις διεξόδου.
Πριν από την ανάπτυξη του επίδικου θέματος, αξίζει να παρουσιάσουμε τους «σοφούς» της επιτροπής που συμμετείχαν, σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό στην εκπόνηση του «Σχεδίου Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία», ενδιάμεση έκθεση (27 Ιουλίου 2020). Τα θέματα που αναπτύσσονται καλύπτουν όλο το φάσμα της Ελληνικής Οικονομίας.
Τα θέματα που αναφέρονται:
Η σύνθεση της επιτροπής για την «ιστορία»:
Η πρώτη παρατήρηση που μπορεί να κάνει κάποιος είναι ότι λόγω της επαγγελματικής σύνθεσης της επιτροπής, μάλλον πρόκειται για διήμερη σύναξη των CEO (διευθυνόντων συμβούλων και προέδρων Δ.Σ. ιδιωτικών εταιρειών) στο HILTON, για την ανάπτυξη των εργασιών των εταιρειών τους, παρά για ομάδα εργασίας εκπόνησης της έκθεσης για την ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας.
Η παράθεση των ονομάτων θεωρήθηκε αναγκαία για το «ποιόν» της έκθεσης αυτής. Στο παρόν κείμενο θα αναπτυχθεί το πρώτο μέρος του Νο-11, το Ασφαλιστικό σύστημα.
Τι εννοούν άραγε «πυλώνες» του ασφαλιστικού συστήματος που «ονειρεύονται» για εμάς;
Οι βασικές μας εκτιμήσεις:
«Οι παρεμβάσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα τα τελευταία χρόνια βελτίωσαν σημαντικά τους δείκτες μακροχρόνιας βιωσιμότητάς του. Ωστόσο παραμένουν προβλήματα στη δομή του, με υψηλό βαθμό επιβάρυνσης της εργασίας και περιορισμένο βαθμό ανταποδοτικότητας και δυνατότητας κεφαλαιοποίησης. Πέρα από τη συνεχιζόμενη πίεση που ασκείται στα δημόσια οικονομικά σε συνδυασμό με τις επιδεινούμενες δημογραφικές τάσεις, η σημερινή δομή του ασφαλιστικού θέτει σημαντικά αντικίνητρα στην εργασία, την αποταμίευση και τις επενδύσεις. Μέσα από κατάλληλες παραμετρικές και δομικές παρεμβάσεις, το ασφαλιστικό σύστημα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης στο νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα.
H συνταξιοδοτική δαπάνη στην Ελλάδα παραμένει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό του ΑΕΠ (16,5% έναντι 13,2% κατά μ.ό. στην Ευρωζώνη), με τη χώρα να βρίσκεται στην υψηλότερη θέση στην Ευρωζώνη, παρά τις διαδοχικές περικοπές και αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα από το 2010. Επιβαρυντικά για τα δημόσια οικονομικά δρα το υψηλό ποσοστό κρατικής επιχορήγησης για την κάλυψη συντάξεων σε ύψος 10,1% του ΑΕΠ το 2018, έναντι 3,1% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο στην ΕΕ. Σε συνδυασμό με την υψηλή μισθολογική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης (11,7% έναντι 9,9% κατά μέσο όρο στην Ευρωζώνη), το ελληνικό δημόσιο καταλήγει να δαπανά το υψηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ (28,4%) σε μισθούς και συντάξεις στην Ευρωζώνη (έναντι 23,1% κατά μέσο όρο). Ως αποτέλεσμα της άνισης κατανομής των δαπανών, κρίσιμοι τομείς όπως η παιδεία, η υγεία και οι δημόσιες επενδύσεις υποχρηματοδοτούνται.
Στο πλαίσιο αυτό, πολιτικές προσαρμογής που υιοθετήθηκαν τα περασμένα έτη στοχεύουν στην σταδιακή αποκλιμάκωση των συνταξιοδοτικών παροχών ως ποσοστού του ΑΕΠ, και στη μείωση της επιχορήγησης από τον κρατικό προϋπολογισμό ως ποσοστό των συνολικών δαπανών του. Είναι σημαντικό, κατά την ερχόμενη δεκαετία, να μην εκτροχιαστεί η χώρα από το πορεία αυτή, έτσι ώστε η συνταξιοδοτική και μισθολογική δαπάνη του δημοσίου ως ποσοστό του ΑΕΠ να μειωθεί σταδιακά, συγκλίνοντας προς τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και κλείνοντας μερικώς την ψαλίδα. Ένα τέτοιο ρίσκο προέρχεται από την κρίση της πανδημίας και την επίπτωσή της στην πορεία του ΑΕΠ.»
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη:
Α) Στην αρχή της έκθεσης υπάρχουν πληθώρα αριθμητικών «αλχημειών» και όχι μόνο, κατά σειρά:
1) Το ποσοστό των δαπανών ισούται με την διαίρεση της δαπάνης δια του ύψους του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές το 2019 ανήλθε σε 187,5 δισ. ευρώ. Το 2009 το ΑΕΠ ανερχόταν στα 237,53 δις. ευρώ. Ο Πίνακας-1 θα άλλαζε εικόνα ριζικά και θα μετατρεπόταν σε:
Με αναγωγή σε τιμές του ΑΕΠ του 2009 το ποσοστό των δαπανών θα ήταν δραστικά μειωμένο. Κατά συνέπεια η Ελλάδα θα βρισκόταν πολύ ψηλότερα στον Πίνακα-1, σε όλα τα μεγέθη των δαπανών.
2) Ομολογούν οι ίδιοι (παρά την «σοφία» τους) ότι μέχρι τουλάχιστον μέχρι το 2060, το ύψος του ΑΕΠ θα παραμένει σταθερό και στην καλύτερη περίπτωση αυξανόμενο ποσοστιαία στα επίπεδα του πληθωρισμού.
Η αναμενόμενη ραγδαία δημογραφική γήρανση θα οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση του δείκτη εξάρτησης συνταξιούχων σε σχέση με τον ενεργό πληθυσμό επιβαρύνοντας δυσανάλογα τις επόμενες γενεές αλλά και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης πρέπει να ενισχυθούν οι κεφαλαιοποιητικοί πυλώνες ώστε να επιμεριστεί το βάρος της χρηματοδότησης των συντάξεων και ένα μέρος της να καλυφθεί από συσσωρευμένη αποταμίευση. Οι κεφαλαιοποιητικοί πυλώνες είναι επιθυμητό να δρουν συμπληρωματικά με τον κύριο, έχοντας ένα δευτερεύοντα αλλά κρίσιμο ρόλο.
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη: Η παράγραφος αυτή είναι η μεγαλύτερη απόδειξη τι άποψη έχουν για εμάς, τους «ιθαγενείς» της μπανανίας που ονομάζεται Ελλάδα. Η υποτίμηση της νοημοσύνης μας, το δε κείμενο βρίθει από ύβρεις ενάντια στους εργαζόμενους και ανέργους.
Οι οικονομικές πολιτικές τους μας «φυλάκισαν» στα μνημόνια και τώρα έρχονται ως «απελευθερωτές». Τολμούν να ομιλούν για δημογραφική γήρανση όταν οι πολιτικές τους εξοστράκισαν εκατοντάδες χιλιάδες νέα παιδιά μας σε άλλες χώρες. Έχουν το θράσος να ομιλούν για δημογραφική γήρανση όταν τα νέα ζευγάρια δεν τολμούν να τεκνοποιήσουν λόγω οικονομικής ανέχειας και έλλειψη υποστηρικτικής πολιτικής στους γονείς, παιδικοί σταθμοί, ολοήμερα σχολεία κλπ.
Συνεχίζοντας η έκθεση αναφέρει... «Τα κύρια οφέλη από αυτή τη μετάβαση σε ένα σύγχρονο σύστημα, που θα έφερνε την Ελλάδα πλησιέστερα στον μέσο όρο των συστημάτων της Ευρώπης, αφορούν κυρίως ενίσχυση των κινήτρων για περισσότερη και επίσημη εργασία όσο και για αποταμίευση των νοικοκυριών, με άμεσα αναπτυξιακά οφέλη για την οικονομία.
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη: Μας κατηγορούν συλλήβδην για τεμπέληδες και επιρρεπείς στην «μαύρη» εργασία, όταν υπεύθυνες είναι οι οικονομικές πολιτικές τους και η ανυπαρξία ελέγχων στην ανασφάλιστη εργασία.
Συνεχίζοντας η έκθεση αναφέρει... «Τα νοικοκυριά θα έχουν ισχυρότερα κίνητρα προσφοράς εργασίας, στον τυπικό τομέα της οικονομίας, όταν θα έχουν σε μεγάλο βαθμό έλεγχο των αποταμιεύσεών τους και όταν με υψηλότερες εισφορές κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου θα μπορούν να αναμένουν μεγαλύτερη σύνταξη. Τα οφέλη αφορούν επίσης τη μεγαλύτερη διασπορά ρίσκου και άρα διαχρονικά μεγαλύτερη ασφάλεια για τις συντάξεις.
Σήμερα, μόνο περίπου το 5% των πληρωμών ασφαλισμένων για συντάξιμες εισφορές είναι κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα. Αντίστοιχα, το σύνολο του ενεργητικού των κεφαλαιοποιητικών προγραμμάτων σύνταξης είναι κοντά στο 1% του ΑΕΠ, σε αντιδιαστολή με 50% για τον μέσο όρο των μελών του ΟΟΣΑ. Επίσης, το σημερινό ύψος των υποχρεωτικών εισφορών για κύρια και επικουρική σύνταξη στον δημόσιο διανεμητικό πυλώνα (26,5%) είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη και 8 π.μ. υψηλότερο από τον μ.ό. των μελών του ΟΟΣΑ. Η σταδιακή μετατροπή μέρους των εισφορών αυτών σε εισφορές κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα θα έχει ευεργετική επίδραση στις εγχώριες αποταμιεύσεις και επενδύσεις, όπως παρατηρείται σε χώρες με πιο ισορροπημένα συνταξιοδοτικά συστήματα. Δεδομένης της υφιστάμενης δομής του ασφαλιστικού συστήματος, ο βέλτιστος τρόπος συμπλήρωσης του κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα είναι ο μετασχηματισμός της επικουρικής σύνταξης (σήμερα νοητής κεφαλαιοποίησης) σε νέα επικουρική που θα λειτουργεί πλήρως κεφαλαιοποιητικά. Δεδομένης της καθυστέρησης της ανάπτυξης του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στη χώρα, η μεταρρύθμιση της επικουρικής πρέπει να προχωρήσει τάχιστα και με ευρύ πεδίο εφαρμογής.
Υπολογίζεται ότι μια ασφαλιστική μεταρρύθμιση σε συνδυασμό με στοχευμένα φορολογικά κίνητρα για τοποθετήσεις στην εγχώρια κεφαλαιαγορά, με βάση καλών πρακτικών της ΕΕ, δημιουργεί νέα αποθεματικά προς επένδυση ύψους έως και €99 δισεκ. σε 40 χρόνια.
Σε αυτή την κατεύθυνση, προκρίνονται οι εξής ειδικότερες παρεμβάσεις:
α) Τους άνεργους
β) Τα σημερινά ημερομίσθια και μισθούς
Με αυτούς τους μισθούς και μεροκάματα θα κληθεί ο εργαζόμενος να αποταμιεύσει στον δεύτερο πυλώνα για να κερδοσκοπούν οι ασφαλιστικές εταιρείες.
Έχετε συναντήσει ποτέ κάποιον άνθρωπο, που, ενώ είναι κορυφή στο επάγγελμά του, σε μία συνηθισμένη συζήτηση ξεστομίζει ανοησίες; Που δεν μπορεί να κατανοήσει απλά, καθημερινά ζητήματα; Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί ένας μορφωμένος άνθρωπος με υψηλή νοημοσύνη, που διαπρέπει σε δύσκολα επιστημονικά πεδία, στα μικρά, καθημερινά τα κάνει μαντάρα;
Αυτά τα ερωτήματα δεν είναι καινούργια. Ήδη από την αρχαιότητα οι φιλόσοφοι προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτό το παράδοξο και μία πολύ ικανοποιητική εξήγηση έδωσε ο Ισοκράτης, ο σπουδαίος δάσκαλος του 4ου αιώνα π.χ. Μία εξήγηση τόσο απλή, που αναρωτιέται κανείς γιατί δεν της δώσαμε τη σημασία που της αξίζει.
Τον λόγο αυτό τον έγραψε ο Ισοκράτης σε ηλικία 94 ετών, με στόχο να κάνει έναν απολογισμό του έργου του και να απαντήσει στους επικριτές του, που τον κατηγορούσαν για δογματισμό και αδιαλλαξία, καθώς ο Ισοκράτης ήταν απόλυτος στις απόψεις του. Στον πρόλογο αυτού του έργου, παρουσιάζει την άποψή του για τον πραγματικά μορφωμένο άνθρωπο, μία άποψη που, ούτε τότε ούτε σήμερα μπορεί κανείς εύκολα να δεχτεί εύκολα.
Η σκέψη πάνω στην οποία βασίζει τα συμπεράσματά του ο Ισοκράτης είναι η εξής: πολλοί άνθρωποι που έχουν φτάσει σε ώριμη ηλικία και έχουν τελειοποιηθεί στη Γεωμετρία ή κάποια άλλη επιστήμη, ή κάποιο άλλο εξειδικευμένο πεδίο και μάλιστα διδάσκουν και άλλους, στα καθημερινά ζητήματα της ζωής αποδεικνύονται πιο ανόητοι από τους μαθητές τους.
Για να μπορούν, λοιπόν, να θεωρηθούν στ’ αλήθεια μορφωμένοι θα πρέπει πια σε αυτή την ηλικία:
Αυτόν που συνδυάζει όλα τα παραπάνω θεωρεί ο Ισοκράτης μορφωμένο άνθρωπο. Τον άνθρωπο που σκέφτεται συνετά και μετρημένα, ώστε να αναγνωρίζει το συμφέρον του και το επιδιώκει, χωρίς να περιφρονεί τους άλλους γύρω του.
Συνεχίζεται... ΕΔΩ
Γιάννης Περάκης: Σχετικά με το Συντάκτη
Οι Συντάξεις (Μέρος Α)
Οι προτάσεις Πισσαρίδη (της επιτροπής «σοφών») όπως αναμενόταν δημοσιοποιήθηκαν. Τα τελευταία χρόνια η διαδικασία των δημοσιοποιήσεων μέσα από τις προτάσεις των εκάστοτε επιτροπών «σοφών» είναι παρόμοια. Θυμίζουν περισσότερο ένορκες διοικητικές εξετάσεις (ΕΔΕ) της ΕΛΑΣ και μάλιστα να προηγούνται των φασιστικών εκτροπών των αστυνομικών.
Το παρόν θέμα θα αναπτυχθεί σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος θα επιχειρηθεί να δοθεί το πολιτικό στίγμα της έκθεσης και στο δεύτερο το οικονομικό και πολιτικό αδιέξοδο της συγκεκριμένης έκθεσης μαζί με τις εναλλακτικές λύσεις διεξόδου.
Πριν από την ανάπτυξη του επίδικου θέματος, αξίζει να παρουσιάσουμε τους «σοφούς» της επιτροπής που συμμετείχαν, σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό στην εκπόνηση του «Σχεδίου Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία», ενδιάμεση έκθεση (27 Ιουλίου 2020). Τα θέματα που αναπτύσσονται καλύπτουν όλο το φάσμα της Ελληνικής Οικονομίας.
Τα θέματα που αναφέρονται:
- 1ο) Κλιματική αλλαγή,
- 2ο) Ψηφιακή τεχνολογία και αυτοματοποίηση,
- 3ο) Δομή του παγκόσμιου εμπορίου,
- 4ο) Όραμα και στόχοι για την Ελληνική ανάπτυξη,
- 5ο) Αναπτυξιακά εμπόδια στην Ελληνική οικονομία και επιταχυντές της ανάπτυξης,
- 6ο) Δημόσια διοίκηση,
- 7ο) Δικαιοσύνη,
- 8ο) Εργασία,
- 9ο) Εκπαίδευση,
- 10ο) Φορολογία,
- 11ο) Ασφαλιστικό σύστημα,
- 12ο) Υγεία,
- 13ο ) Ενέργεια.
Η σύνθεση της επιτροπής για την «ιστορία»:
- Χρ. Πισσαρίδης, Πρόεδρος Καθηγητής, London School of Economics και Πανεπιστήμιο Κύπρου Βραβείο Nobel Οικονομικών 2010,
- Δημ. Βαγιανός, Καθηγητής, London School of Economics
- Ν. Βέττας, Αναπληρωτής Πρόεδρος Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Γενικός Διευθυντής, Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (Ι.Ο.Β.Ε.),
- Κ. Ανδρέου Advisory leader, PwC,
- Sv. Danchev Υπεύθυνος Μικροοικονομικής Ανάλυσης και Πολιτικής, (Ι.Ο.Β.Ε.),
- Αρ. Δοξιάδης Partner, Big Pi Ventures,
- Ν. Καραμούζης Πρόεδρος, Grant Thornton,
- Αλ. Κρητικός Διευθυντής Έρευνας, Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών DIW, Βερολίνο,
- Διομ. Σπινέλλης Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
- Ρ. Αικατερινάρη (Διευθ. Σύμβουλο, Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών & Περιουσίας Α.Ε.),
- Σ. Αναστασόπουλο (Πρόεδρο, Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας Ελλάδας – Compete GR),
- Κ. Αποστολίδη (Πρόεδρο, Ray cap),
- Αντ. Αχιλλεούδη (Managing Director AXIA Ventures, Founding Partner & Group),
- Μ. Βερέμη (Εκτελεστικό Πρόεδρο, Upstream),
- Γ. Γατόπουλο (Επικεφαλής Τμήματος Διεθνών Μακροοικονομικών & Χρημ/κονομικών, ΙΟΒΕ),
- Π. Δαλιάνη (Σύμβουλο Επενδύσεων),
- Απ. Δημητρόπουλο (Γενικό Γραμματέα Ανώτατης Εκπαίδευσης, Υπ. Παιδείας & Θρησκευμάτων),
- Γ. Κυριακού (Ειδικό Σύμβουλο στον Υφυπουργό για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου),
- Σ. Λαζαρίδη (CEO, Athens Exchange Group),
- Ηλ. Λεκκό (Επικεφαλής Οικονομολόγο, Τράπεζα Πειραιώς),
- Β. Λοîζου, (Γενική Γραμματέα Συντονισμού Οικονομικών και Αναπτυξιακών Πολιτικών)
- Ι. Λυτρίβη (Διευθύνουσα Σύμβουλο, ΕΟΠΠΕΠ),
- Δ. Μαλλιαρόπουλο (Διευθυντή Οικονομικής Ανάλυσης και Μελετών, Τράπεζα της Ελλάδας),
- Γ. Μανιάτη (Επικεφαλής Τμήματος Κλαδικών Μελετών, ΙΟΒΕ),
- Γ. Μυλωνογιάννη (FDMA),
- Μ. Μπουτάρη (Επιχειρηματία),
- Δ. Παπαλεξόπουλο (Διευθύνοντα Σύμβουλο, ΤΙΤΑΝ Α.Ε., Πρόεδρο, ΣΕΒ),
- Άν.Ποδηματά (Σύμβουλο Ευρωπαϊκών Θεμ/των, Ελληνική Παρ/γή Βιομ/νιών για την Ανάπτυξη),
- Σπ. Πρωτοψάλτη (Διοικητή, ΟΑΕΔ),
- Γ. Ρέτσο (Πρόεδρο, ΣΕΤΕ),
- Α. Σαββάκη (Πρόεδρο, ΣΒΕ),
- Κ. Σαμπατακάκη (Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλο, Accenture),
- Μ. Στασινόπουλο (Επικεφαλής Ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ, Πρόεδρο, Ελληνική Παρ/γή),
- Γ. Χαντζηνικολάου (Πρόεδρο Τράπεζας Πειραιώς ΕΕΤ, ΧΑΑ),
- Γ. Χαρδούβελη (Καθηγητή Χρηματ/μικών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Ανώτ. Σύμβουλο, Ε.Τ.Ε.),
- Λ. Χριστόπουλο (Γενικό Γραμματέα, Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης),
Η πρώτη παρατήρηση που μπορεί να κάνει κάποιος είναι ότι λόγω της επαγγελματικής σύνθεσης της επιτροπής, μάλλον πρόκειται για διήμερη σύναξη των CEO (διευθυνόντων συμβούλων και προέδρων Δ.Σ. ιδιωτικών εταιρειών) στο HILTON, για την ανάπτυξη των εργασιών των εταιρειών τους, παρά για ομάδα εργασίας εκπόνησης της έκθεσης για την ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας.
Η παράθεση των ονομάτων θεωρήθηκε αναγκαία για το «ποιόν» της έκθεσης αυτής. Στο παρόν κείμενο θα αναπτυχθεί το πρώτο μέρος του Νο-11, το Ασφαλιστικό σύστημα.
Τι εννοούν άραγε «πυλώνες» του ασφαλιστικού συστήματος που «ονειρεύονται» για εμάς;
- Ο πρώτος πυλώνας θα συγκροτείται από την εθνική σύνταξη, η οποία παραμένει κρατική, υποχρεωτική, διανεμητική (pay-as-you-go) και αναδιανεμητική,
- Ο δεύτερος πυλώνας θα είναι κεφαλαιοποιητικός και εξίσου υποχρεωτικός. Οι εισφορές, τόσο από τους εργαζόμενους, όσο και από τους εργοδότες στους εναλλακτικούς φορείς ασφάλισης που θα μπορούν να είναι επαγγελματικά ταμεία ή επενδυτικές και ασφαλιστικές εταιρείες,
- Ο τρίτος πυλώνας παραμένει αποκλειστικά προαιρετικός, κεφαλαιοποιητικός και ιδιωτικός. Ο εργαζόμενος θα έχει τη δυνατότητα να επενδύσει ένα μέρος των αποταμιεύσεών του ώστε με το τέλος του εργασιακού του βίου να έχει εξασφαλίσει ένα επιπλέον εισόδημα.
Οι βασικές μας εκτιμήσεις:
- Πρόκειται για την εφαρμογή του προεκλογικού προγράμματος της ΝΔ. Αυτό που αγνοείτε είναι ποιός αντέγραψε και από ποιόν. Η Ν.Δ. από την «αφρόκρεμα» του «ελληνοπρεπούς» νεοφιλευθερισμού ή «αφρόκρεμα» από την Ν.Δ.,
- H εισαγωγή κεφαλαιοποιητικού συστήματος στο δεύτερο πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος λειτουργεί σε βάρος του αναδιανεμητικού χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης,
- Συντάξεις θα έχουν…ρίσκο. Υποχρεωτική ένταξη όλων των νεοεισερχόμενων και πρωτοασφαλισμένων από τη 01.01.2021. Ο «κουμπαράς» «χαρίζεται», στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες, για να επενδύσουν με το αζημίωτο φυσικά. Βάσει του γνωστού «αξιώματος» τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται και οι ζημίες κοινωνικοποιούνται, τις ζημιές τις πληρώνει ο ασφαλισμένος.
Α) Η έκθεση των «σοφών» (το άλλοθι)
«Οι παρεμβάσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα τα τελευταία χρόνια βελτίωσαν σημαντικά τους δείκτες μακροχρόνιας βιωσιμότητάς του. Ωστόσο παραμένουν προβλήματα στη δομή του, με υψηλό βαθμό επιβάρυνσης της εργασίας και περιορισμένο βαθμό ανταποδοτικότητας και δυνατότητας κεφαλαιοποίησης. Πέρα από τη συνεχιζόμενη πίεση που ασκείται στα δημόσια οικονομικά σε συνδυασμό με τις επιδεινούμενες δημογραφικές τάσεις, η σημερινή δομή του ασφαλιστικού θέτει σημαντικά αντικίνητρα στην εργασία, την αποταμίευση και τις επενδύσεις. Μέσα από κατάλληλες παραμετρικές και δομικές παρεμβάσεις, το ασφαλιστικό σύστημα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης στο νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα.
H συνταξιοδοτική δαπάνη στην Ελλάδα παραμένει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό του ΑΕΠ (16,5% έναντι 13,2% κατά μ.ό. στην Ευρωζώνη), με τη χώρα να βρίσκεται στην υψηλότερη θέση στην Ευρωζώνη, παρά τις διαδοχικές περικοπές και αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα από το 2010. Επιβαρυντικά για τα δημόσια οικονομικά δρα το υψηλό ποσοστό κρατικής επιχορήγησης για την κάλυψη συντάξεων σε ύψος 10,1% του ΑΕΠ το 2018, έναντι 3,1% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο στην ΕΕ. Σε συνδυασμό με την υψηλή μισθολογική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης (11,7% έναντι 9,9% κατά μέσο όρο στην Ευρωζώνη), το ελληνικό δημόσιο καταλήγει να δαπανά το υψηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ (28,4%) σε μισθούς και συντάξεις στην Ευρωζώνη (έναντι 23,1% κατά μέσο όρο). Ως αποτέλεσμα της άνισης κατανομής των δαπανών, κρίσιμοι τομείς όπως η παιδεία, η υγεία και οι δημόσιες επενδύσεις υποχρηματοδοτούνται.
Πίνακας- 1: Δαπάνες ως % ΑΕΠ
|
||||
Ελλάδα
|
Μ.Ο. Ευρωζ-ώνης
|
Κατάταξη
εντός Ευρω-ζώνης
|
Έτος Αναφοράς
|
|
Σύνολο Δαπανών
|
46,30%
|
47,10%
|
6η
|
2019
|
Συνταξιοδοτική Δαπάνη
|
16,50%
|
13,20%
|
1η
|
2017
|
Μισθολογική
δαπάνη Γ.Κ.
|
11,70%
|
9,90%
|
5η
|
2019
|
Συνταξιοδοτική & Μισθολογική Δαπάνη
|
28,40%
|
23,10%
|
1η
|
2017
|
Πηγή: Eurostat
|
||||
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη:
Α) Στην αρχή της έκθεσης υπάρχουν πληθώρα αριθμητικών «αλχημειών» και όχι μόνο, κατά σειρά:
1) Το ποσοστό των δαπανών ισούται με την διαίρεση της δαπάνης δια του ύψους του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές το 2019 ανήλθε σε 187,5 δισ. ευρώ. Το 2009 το ΑΕΠ ανερχόταν στα 237,53 δις. ευρώ. Ο Πίνακας-1 θα άλλαζε εικόνα ριζικά και θα μετατρεπόταν σε:
Πίνακας- 2 Δαπάνες ως % ΑΕΠ με αναγωγή βάσει του ΑΕΠ
στα αντίστοιχα έτη 2019-2017-2009
|
||
ΑΕΠ-έτους 2009
|
Ελλάδα
|
|
Σύνολο Δαπανών
|
237,53
|
28,40%
|
Συνταξιοδοτική Δαπάνη
|
237,53
|
36,00%
|
Μισθολογική δαπάνη Γ.Κ.
|
237,53
|
9,10%
|
Συνταξιοδοτική & Μισθολογική Δαπάνη
|
237,53
|
12,52%
|
2) Ομολογούν οι ίδιοι (παρά την «σοφία» τους) ότι μέχρι τουλάχιστον μέχρι το 2060, το ύψος του ΑΕΠ θα παραμένει σταθερό και στην καλύτερη περίπτωση αυξανόμενο ποσοστιαία στα επίπεδα του πληθωρισμού.
Β) Η έκθεση των «σοφών» (προτάσεις πολιτικής)
Η αναμενόμενη ραγδαία δημογραφική γήρανση θα οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση του δείκτη εξάρτησης συνταξιούχων σε σχέση με τον ενεργό πληθυσμό επιβαρύνοντας δυσανάλογα τις επόμενες γενεές αλλά και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης πρέπει να ενισχυθούν οι κεφαλαιοποιητικοί πυλώνες ώστε να επιμεριστεί το βάρος της χρηματοδότησης των συντάξεων και ένα μέρος της να καλυφθεί από συσσωρευμένη αποταμίευση. Οι κεφαλαιοποιητικοί πυλώνες είναι επιθυμητό να δρουν συμπληρωματικά με τον κύριο, έχοντας ένα δευτερεύοντα αλλά κρίσιμο ρόλο.
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη: Η παράγραφος αυτή είναι η μεγαλύτερη απόδειξη τι άποψη έχουν για εμάς, τους «ιθαγενείς» της μπανανίας που ονομάζεται Ελλάδα. Η υποτίμηση της νοημοσύνης μας, το δε κείμενο βρίθει από ύβρεις ενάντια στους εργαζόμενους και ανέργους.
Οι οικονομικές πολιτικές τους μας «φυλάκισαν» στα μνημόνια και τώρα έρχονται ως «απελευθερωτές». Τολμούν να ομιλούν για δημογραφική γήρανση όταν οι πολιτικές τους εξοστράκισαν εκατοντάδες χιλιάδες νέα παιδιά μας σε άλλες χώρες. Έχουν το θράσος να ομιλούν για δημογραφική γήρανση όταν τα νέα ζευγάρια δεν τολμούν να τεκνοποιήσουν λόγω οικονομικής ανέχειας και έλλειψη υποστηρικτικής πολιτικής στους γονείς, παιδικοί σταθμοί, ολοήμερα σχολεία κλπ.
Συνεχίζοντας η έκθεση αναφέρει... «Τα κύρια οφέλη από αυτή τη μετάβαση σε ένα σύγχρονο σύστημα, που θα έφερνε την Ελλάδα πλησιέστερα στον μέσο όρο των συστημάτων της Ευρώπης, αφορούν κυρίως ενίσχυση των κινήτρων για περισσότερη και επίσημη εργασία όσο και για αποταμίευση των νοικοκυριών, με άμεσα αναπτυξιακά οφέλη για την οικονομία.
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη: Μας κατηγορούν συλλήβδην για τεμπέληδες και επιρρεπείς στην «μαύρη» εργασία, όταν υπεύθυνες είναι οι οικονομικές πολιτικές τους και η ανυπαρξία ελέγχων στην ανασφάλιστη εργασία.
Συνεχίζοντας η έκθεση αναφέρει... «Τα νοικοκυριά θα έχουν ισχυρότερα κίνητρα προσφοράς εργασίας, στον τυπικό τομέα της οικονομίας, όταν θα έχουν σε μεγάλο βαθμό έλεγχο των αποταμιεύσεών τους και όταν με υψηλότερες εισφορές κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου θα μπορούν να αναμένουν μεγαλύτερη σύνταξη. Τα οφέλη αφορούν επίσης τη μεγαλύτερη διασπορά ρίσκου και άρα διαχρονικά μεγαλύτερη ασφάλεια για τις συντάξεις.
Σήμερα, μόνο περίπου το 5% των πληρωμών ασφαλισμένων για συντάξιμες εισφορές είναι κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα. Αντίστοιχα, το σύνολο του ενεργητικού των κεφαλαιοποιητικών προγραμμάτων σύνταξης είναι κοντά στο 1% του ΑΕΠ, σε αντιδιαστολή με 50% για τον μέσο όρο των μελών του ΟΟΣΑ. Επίσης, το σημερινό ύψος των υποχρεωτικών εισφορών για κύρια και επικουρική σύνταξη στον δημόσιο διανεμητικό πυλώνα (26,5%) είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη και 8 π.μ. υψηλότερο από τον μ.ό. των μελών του ΟΟΣΑ. Η σταδιακή μετατροπή μέρους των εισφορών αυτών σε εισφορές κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα θα έχει ευεργετική επίδραση στις εγχώριες αποταμιεύσεις και επενδύσεις, όπως παρατηρείται σε χώρες με πιο ισορροπημένα συνταξιοδοτικά συστήματα. Δεδομένης της υφιστάμενης δομής του ασφαλιστικού συστήματος, ο βέλτιστος τρόπος συμπλήρωσης του κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα είναι ο μετασχηματισμός της επικουρικής σύνταξης (σήμερα νοητής κεφαλαιοποίησης) σε νέα επικουρική που θα λειτουργεί πλήρως κεφαλαιοποιητικά. Δεδομένης της καθυστέρησης της ανάπτυξης του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στη χώρα, η μεταρρύθμιση της επικουρικής πρέπει να προχωρήσει τάχιστα και με ευρύ πεδίο εφαρμογής.
Υπολογίζεται ότι μια ασφαλιστική μεταρρύθμιση σε συνδυασμό με στοχευμένα φορολογικά κίνητρα για τοποθετήσεις στην εγχώρια κεφαλαιαγορά, με βάση καλών πρακτικών της ΕΕ, δημιουργεί νέα αποθεματικά προς επένδυση ύψους έως και €99 δισεκ. σε 40 χρόνια.
Σε αυτή την κατεύθυνση, προκρίνονται οι εξής ειδικότερες παρεμβάσεις:
- Μείωση του μη μισθολογικού κόστους της εργασίας (ασφαλιστικών εισφορών).
- Μείωση του ανώτατου ορίου εισοδήματος (πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών) επί του οποίου επιβάλλονται αναλογικές ασφαλιστικές εισφορές για τους μισθωτούς εργαζόμενους, ώστε να προσεγγίσει τους μέσους όρους στην ΕΕ.
- Αντικατάσταση της ποσοστιαίας εισφοράς υγείας των μισθωτών με ένα σταθερό ποσό ή ένα σύστημα λίγων κλάσεων, όπως ισχύει και με τους αυτοαπασχολούμενους. Εναλλακτικά, διατήρηση του ισχύοντος καθεστώτος αναλογικών εισφορών αλλά με ακόμα πιο χαμηλό πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών υγείας. Το σχετικό κενό θα καλυφθεί από γενικά φορολογικά έσοδα.
- Αναπροσαρμογή των κανόνων υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης με τρόπο που να είναι αναλογιστικά και ουσιαστικά περισσότερο ανταποδοτική.
- Πληρέστερη μετάβαση συντάξεων σε σύστημα τριών πυλώνων, με μείωση εισφορών και ενισχυμένους βαθμούς ελευθερίας των νοικοκυριών στη διαχείριση.
- Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη: Μας «δουλεύουν». Αλήθεια όλη αυτή η «σοφία» που συνωστίστηκε δεν έλαβε υπ’ όψιν της απλά στοιχεία όπως:
α) Τους άνεργους
Πίνακας-3. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΠΣ-ΟΑΕΔ ΙΟΥΝΙΟΣ 2020 (Ημερ/νία λήψης στοιχείων
01/07/2020) ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ
|
|||||
Κοινοί &
Λοιπές Κατη-γορίες επιδοτού-μενων[3]
|
Εποχικοί τουρ-ιστικών επαγγ/των [3]
|
Σύνολο [3]
|
Δικαιούχοι που πληρώ-θηκαν και συνεχίζουν να είναι
δικαιούχοι [4]
|
Νέες αιτήσεις ανέργων για επιδότηση [5]
|
|
ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΟΙ
|
133.423
|
38.098
|
171.521
|
116.385
|
31.236
|
Άνεργοι
[Αναζητούντες Εργασία] |
Λοιποί
[Μη αναζητούντες εργασία] [1] |
||||
ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ >= 12 ΜΗΝΕΣ [2]
|
536.144
|
57.315
|
|||
ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ < 12 ΜΗΝΕΣ
|
532.712
|
2
|
|||
ΣΥΝΟΛΟ
|
1.068.856
|
57.317
|
|||
ΠΙΝΑΚΑΣ-4.: ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΙΚΑ-ETAM ΚΑΤΑ
ΤΥΠΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ, ΦΥΛΟ, ΜΕΣΟ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ & ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΚΟΙΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕ ΛΙΓΟΤΕΡΟΥΣ ΑΠΟ 10
ΜΙΣΘΩΤΟΥΣ- ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2020
|
ΠΙΝΑΚΑΣ 4Α: ΚΟΙΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕ 10 ΜΙΣΘΩΤΟΥΣ ΚΑΙ
ΑΝΩ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΙΚΑ-ETAM ΚΑΤΑ ΤΥΠΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ, ΦΥΛΟ, ΜΕΣΟ
ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ & ΑΠΟΔΟΧΕΣ- ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ
2020
|
||||||
Τύπος Απασχόλησης
|
Φύλο
|
Αριθμός
Ασφαλι-σμένων
|
Μέσο Ημερομίσθιο
|
Μέσες Μηνιαίες Τακτικές Αποδοχές
|
Αριθμός
Ασφαλι-σμένων
|
Μέσο Ημερομίσθιο
|
Μέσες Μηνιαίες Τακτικές Αποδοχές
|
Πλήρης Απασχόληση (2)
|
Άνδρες
|
181.860
|
37,13
|
843,25
|
720.440
|
58,8
|
1383,51
|
Γυναίκες
|
138.843
|
34,43
|
773,52
|
552.560
|
50,93
|
1191,35
|
|
Σύνολο
|
320.703
|
35,97
|
813,06
|
1.273.000
|
55,4
|
1300,1
|
|
Μερική Απασχόληση (2)
|
Άνδρες
|
116.161
|
21,04
|
363,1
|
174.747
|
28,3
|
426,26
|
Γυναίκες
|
140.214
|
20,58
|
353,19
|
213.581
|
27,25
|
486,58
|
|
Σύνολο
|
256.375
|
20,79
|
357,68
|
388.328
|
27,68
|
459,44
|
|
Σύνολο
|
Άνδρες
|
297.783
|
31,88
|
656,65
|
894.554
|
54,7
|
1197,5
|
Γυναίκες
|
278.809
|
28,4
|
562,86
|
765.553
|
45,53
|
995,65
|
|
Σύνολο
|
576.592
|
30,23
|
611,3
|
1.660.107
|
50,48
|
1104,42
|
|
Μηνιαία Στοιχεία Απασχόλησης ΕΦΚΑ-ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-2020
|
|||||||
«Ηθικό Δίδαγμα»
Έχετε συναντήσει ποτέ κάποιον άνθρωπο, που, ενώ είναι κορυφή στο επάγγελμά του, σε μία συνηθισμένη συζήτηση ξεστομίζει ανοησίες; Που δεν μπορεί να κατανοήσει απλά, καθημερινά ζητήματα; Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί ένας μορφωμένος άνθρωπος με υψηλή νοημοσύνη, που διαπρέπει σε δύσκολα επιστημονικά πεδία, στα μικρά, καθημερινά τα κάνει μαντάρα;
Αυτά τα ερωτήματα δεν είναι καινούργια. Ήδη από την αρχαιότητα οι φιλόσοφοι προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτό το παράδοξο και μία πολύ ικανοποιητική εξήγηση έδωσε ο Ισοκράτης, ο σπουδαίος δάσκαλος του 4ου αιώνα π.χ. Μία εξήγηση τόσο απλή, που αναρωτιέται κανείς γιατί δεν της δώσαμε τη σημασία που της αξίζει.
Τον λόγο αυτό τον έγραψε ο Ισοκράτης σε ηλικία 94 ετών, με στόχο να κάνει έναν απολογισμό του έργου του και να απαντήσει στους επικριτές του, που τον κατηγορούσαν για δογματισμό και αδιαλλαξία, καθώς ο Ισοκράτης ήταν απόλυτος στις απόψεις του. Στον πρόλογο αυτού του έργου, παρουσιάζει την άποψή του για τον πραγματικά μορφωμένο άνθρωπο, μία άποψη που, ούτε τότε ούτε σήμερα μπορεί κανείς εύκολα να δεχτεί εύκολα.
Η σκέψη πάνω στην οποία βασίζει τα συμπεράσματά του ο Ισοκράτης είναι η εξής: πολλοί άνθρωποι που έχουν φτάσει σε ώριμη ηλικία και έχουν τελειοποιηθεί στη Γεωμετρία ή κάποια άλλη επιστήμη, ή κάποιο άλλο εξειδικευμένο πεδίο και μάλιστα διδάσκουν και άλλους, στα καθημερινά ζητήματα της ζωής αποδεικνύονται πιο ανόητοι από τους μαθητές τους.
Για να μπορούν, λοιπόν, να θεωρηθούν στ’ αλήθεια μορφωμένοι θα πρέπει πια σε αυτή την ηλικία:
- α) Να έχουν την οξυδέρκεια να ερμηνεύουν σωστά τις περιστάσεις και να επωφελούνται από αυτές,
- β) Να είναι αξιοπρεπείς, δίκαιοι και ανεκτικοί με τους ενοχλητικούς ανθρώπους,
- γ) Να φέρονται με καλοσύνη και πραότητα στους φίλους τους,
- δ) Να συγκρατούν τις παρορμήσεις τους και να διαχειρίζονται γενναία τις συμφορές,
- ε) Να μην αφήνουν τις ευτυχείς συγκυρίες να τους διαφθείρουν. Να μην χαίρονται περισσότερο με όσα κέρδισαν κατά τύχη απ’ όσο χαίρονται με όσα κέρδισαν με τον κόπο και την ορθή τους σκέψη.
Αυτόν που συνδυάζει όλα τα παραπάνω θεωρεί ο Ισοκράτης μορφωμένο άνθρωπο. Τον άνθρωπο που σκέφτεται συνετά και μετρημένα, ώστε να αναγνωρίζει το συμφέρον του και το επιδιώκει, χωρίς να περιφρονεί τους άλλους γύρω του.
Συνεχίζεται... ΕΔΩ
Γιάννης Περάκης: Σχετικά με το Συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου