Γιάννης Περάκης
Στο πρώτο μέρος επιχειρήθηκε να δοθεί το πολιτικό στίγμα της έκθεσης. Στο δεύτερο μέρος είναι αναγκαίο να ειπωθεί ότι «πίσω» από την έκθεση αυτή υπάρχουν από προηγούμενα έτη οικονομικά «υπόβαθρα». Διάφορες μελέτες εκ των οποίων μία απ’ αυτές ήταν η μελέτη «Συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη, (Ι.Ο.Β.Ε.-Σεπτέμβριος 2019)1». Δέον να τονιστεί ότι χρησιμοποιούνται στοιχεία από τους γνωστούς της «ένδοξης» σημιτικής εποχής, τους κ. Χριστοδουλάκη και κ. Νεκτάριο (πρώην διοικητή του ΙΚΑ & πρόεδρο της ένωσης ασφαλιστικών εταιρειών). Εκτιμήθηκαν φαίνεται οι «επιτυχίες» τους στο παρελθόν.
Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα μελέτη κινείται σε τρεις άξονες:
1. Παραμετρικές αλλαγές στην Κύρια ασφάλιση με στόχο να ενισχυθεί ο «ανταποδοτικός» χαρακτήρας της (1ος πυλώνας),
2. Δομική μεταρρύθμιση της Επικουρικής ασφάλισης με στόχο να μετατραπεί σε υποχρεωτικό κεφαλαιοποιητικό πυλώνα (2ος πυλώνας),
3. Ενίσχυση του προαιρετικού κεφαλαιοποιητικού πυλώνα ασφάλισης με την εισαγωγή φορολογικών κινήτρων (3ος πυλώνας).
Οι αριθμοί έχουν την δικιά τους σημασία. Για να κατανοήσουμε τη σημασία αλλά και τις συνέπειες των προτάσεων της «νέας» πρότασης του Ι.Ο.Β.Ε. θεωρείται κομβικό σημείο να παρουσιασθούν οι ισχύουσες εισφορές του ΕΦΚΑ (από 01/06/2020):
Α) Διανεμητικός Πυλώνας (π 1):
1) Κατάργηση των εισφορών για την υφιστάμενη επικουρική διανεμητικού χαρακτήρα. Η φράση αυτή τα λέει όλα από μόνη της, ο μέχρι τώρα κουμπαράς ως δια μαγείας «εξαφανίζεται»,
2) «Γραμμικότερη» σχέση μεταξύ εθνικής σύνταξης και ετών ασφάλισης. Προφανώς θέλουν να πούν μειωμένη αλλά από «ντροπή» δεν το λένε. Με το ν. 3863/2010, η σύνταξη διαχωρίστηκε σε βασική και αναλογική. Το ύψος της βασικής σύνταξης για το 2010 καθορίστηκε σε €360 μηνιαίως, για 12 μήνες. Το ποσό των 360,00 ευρώ είναι κοντά σ’ αυτά που «διέταξε» το πρώτο μνημόνιο (293,47 ευρώ). Η μηνιαία αναλογική σύνταξη αυτών των ασφαλισμένων υπολογίζεται για κάθε πλήρες έτος ασφάλισης, με βάση τα ποσοστά αναπλήρωσης εισοδήματος επί των προβλεπόμενων συντάξιμων αποδοχών ή ασφαλιστικών κατηγοριών, τα οποία εξαρτώνται από το κλιμάκιο πλήθους ημερομισθίων ασφάλισης στο οποίο υπάγεται ο κάθε ασφαλισμένος και προσδιορίστηκαν με τον ίδιο νόμο. Συνεπώς, χρησιμοποιείται όλο το ιστορικό αποδοχών για τον υπολογισμό των μηνιαίων συντάξιμων αποδοχών. Ο ν. 3863/2010 είναι χειρότερος από τον νόμο Ρέππα του 2002 και κατά πολύ χειρότερος από τον νόμο Σιούφα του 1992. Οι περικοπές δεν «ενδιαφέρονται» για κυβερνήσεις, είτε δεξιές είτε «σημιτικές» είτε «συριζαικές» οι περικοπές είναι περικοπές,
3) Χαμηλότερο πλαφόν για εισφορές. Αυτό που εννούν είναι ότι το ύψος του πλαφόν του μισθού των 5.571,43 ευρώ μηνιαία πρέπει να μειωθεί π.χ. 2.500,00 ευρώ για «λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης» (για να «ελαφρυνθούν» οι έχοντες μισθό από 78.000,00 ευρώ και άνω. Αλλά «ο παπάς πρώτα βλογάει τα γένεια του»),
Β) Νέα Επικουρική (π 2):
1) Πλήρως κεφαλαιοποιητική. Αλήθεια δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα και δημόσια και κεφαλοποιητική; (ρωτάει ένας αφελής πολίτης),
2) Δημιουργία ατομικών λογαριασμών αποταμίευσης. Εδώ αρχίζει ο πλήρης διαχωρισμός σε πολίτες, Α-κατηγορίας, Β-κατηγορίας και πιθανόν σε Γ-κατηγορίας. Μάλλον το σκεπτικό είναι ο χαμηλόμιθος μια ζωή «πεινούσε» που «πεινούσε» να ξεμάθει στα γεράματα;
3) Υποχρεωτικού χαρακτήρα αφορολόγητες εισφορές 6% (3% ο εργαζόμενος & 3% ο εργοδότης), με κατώφλι: αποδίδονται μόνο στο τμήμα των μεικτών αποδοχών που υπερβαίνουν τον κατώτατο μισθό. Σ’ αυτό το σημείο επειδή «προσβάλλεται» η μνήμη μας και η επαγγελματικότητα μας, να θυμίσουμε στους συντάκτες της έκθεσης οι εισφορές είναι αφορολόγητες (το 15,33% επί του μισθού) στους έχοντες εξηρτημένη σχέση εργασίας (εργάτες, υπάλληλοι). Κατά πάσα πιθανότητα θέλουν να «τονίσουν» ότι δεν αρκεί σήμερα η έκπτωση του φόρου στο 24,33% των εργοδοτικών εισφορών, που στην ουσία μετά την έκπτωση του φόρου (φόρος 24%, για τις ΑΕ & ΕΠΕ) γίνεται 18%. Τα θέλουν όλα αφορολόγητα. Όσο γι’ αυτούς που οι αποδοχές τους δεν ξεπερνούν το βασικό, δεν θα γίνεται καμμία κράτηση, με συνέπεια να λάβουν «ολόκληρα» τα 360,00 ευρώ της βασικής σύνταξης,
4) Προαιρετική για αγρότες, επιτηδευματίες και αυτοαπασχολούμενους. Εδώ τους αφήνουν «ελεύθερους» να επιλέξουν 360,00 βασική σύνταξη ή μεγαλύτερη σύνταξη, εάν βέβαια τους το επιτρέπει η «οικονομική ελευθερία» τους, (όχι δεν έχει καμμία σχέση ο κ. Χρυσοχοίδης).
Γ) Προαιρετική Κεφαλοποιητική Ασφάλιση (π 3):
1) Επαναφορά και ενίσχυση των φορολογικών κινήτρων,
2) Ενδεικτική πρόταση: 25% μείωση φόρου για νέες αποταμιεύσεις έως €2.000 για μονομελές νοικοκυριό και €3.000 για οικογένεια ανά έτος,
4) Μέγιστη μείωση φόρου: 500€ για μονομελές νοικοκυριό και τα 750€ για οικογένεια.
Το σχόλιο ή η παρατήρηση που μπορεί να γίνει είναι, γιατί αυτή η έκπτωση του φόρου να γίνει τώρα και δεν γινόταν τα προηγούμενα χρόνια, στα ασφαλιστήρια ζωής, όσοι είχαν; Μάλλον διότι τώρα έτσι μας βολεύει. Είναι εντυπωσιακό να γράφεται από ένα think tank (δεξαμενή σκέψης) που ήταν πολέμιο σε κάθε φορολογική ελάφρυνση των μισθωτών.
Συνεχίζοντας η μελέτη του Ι.Ο.Β.Ε. «Στο σύνολο της οικονομίας, η Νέα Πρόταση έχει τις ακόλουθες «ευεργετικές» επιδράσεις:
1. Μειώνεται το μη μισθολογικό κόστος εργασίας. Ο μηχανισμός του κατωφλίου ουσιαστικά μειώνει τη μέση επιβάρυνση λόγω υποχρεωτικών εισφορών για συνταξιοδοτική ασφάλιση από 6% σε περίπου 3%,
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη. Όπως αποδεικνύεται με τα λεγόμενα τους ο Πίνακας-2 με τις ειφορές, «εξαυλώνεται». Ούτε επίδομα ανεργίας ούτε οργανισμός εργατικής κατοικίας, ούτε... Δουλεύεις τρώς, δεν δουλεύεις υπάρχουν τα παγκάκια και τα συσσίτια.
2. Μειώνεται μακροχρόνια το δημοσιονομικό βάρος χρηματοδότησης του συστήματος. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την εισαγωγή κεφαλαιοποιητικής συνιστώσας στο ασφαλιστικό σύστημα, τόσο μέσα από τον υποχρεωτικό 2ο πυλώνα όσο και μέσα από κίνητρα ενίσχυσης του προαιρετικού 3ου πυλώνα,
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη. Αλήθεια, το δημοσιονομικό «βάρος»! Αυτά είναι τα νέα ήθη, έθιμα, αξίες και ιδανικά στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού. Να θεωρείται βάρος η στήριξη των πατεράδων μας, των μανάδων μας, των παππούδων μας και των γιαγιάδων μας.
Έτσι κρατιέται ενωμένος ένας λαός και όχι να κατεδαφίσουμε και τον τελευταίο κοινωνικό ιστό. Αυτό εμείς το ονομάζουμε αλληλλεγγύη των γενεών και δεν έχει σχέση με κομματική ταυτότητα ή κομματικές προτιμήσεις. Το θεωρούμε ιερή υποχρέωση στους δικούς μας ανθρώπους που με στερήσεις και βάσανα μας μεγάλωσαν και μας μόρφωσαν. Η ιερή αυτή υποχρέωση που νοιώθουμε δεν αφορά μόνο τους ανιόντες συγγενείς μας. Αφορά επίσης και τους κατιόντες, τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας. Τελεία και παύλα!
3. Διαφοροποιείται ο κίνδυνος περικοπών για δημοσιονομικούς και δημογραφικούς λόγους από την σχεδόν αποκλειστική εξάρτηση του συστήματος από τον πρώτο πυλώνα σήμερα (95%), μέσα από την συμπλήρωση και όχι υποκατάστασή του από τον 2ο και 3ο πυλώνα. Η Νέα Πρόταση οδηγεί σε ένα 1ο πυλώνα ο οποίος συνεχίζει να κυριαρχεί (τουλάχιστον 75% των ετησίων εισφορών) ο οποίος όμως συμπληρώνεται από το 2ο πυλώνα (έως και 15% των ετησίων εισφορών) και τον 3ο πυλώνα (έως και 10% των ετησίων εισφορών),
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη. Η απαραίτητη τρομοκρατία για να «δέσει το πράγμα». Το σίγουρο είναι ότι θα γίνει μια μείωση «μπάμ και κάτω» και όποιος αντέξει.
4. Βελτιώνονται τα κίνητρα για συμμετοχή στην αγορά εργασίας,
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη. Το είπαμε και στο πρώτο μέρος, μη μας υβρίζετε. Δεν είμαστε ούτε τεμπέληδες ούτε χαραμοφάηδες, αξιοπρεπή εργασία απαιτούμε και αξιοπρεπή γηρατειά.
5. Δημιουργείται εθνική αποταμίευση. Οι εισφορές στον κεφαλαιοποιητικό πυλώνα συσσωρεύουν αποθεματικά και σταδιακά δημιουργούν ένα σημαντικό κεφάλαιο εθνικής αποταμίευσης, που θα αποτελέσει πυλώνα επενδύσεων, με ετήσιες καθαρές ροές ύψους περίπου 0,5%-0,6% του ΑΕΠ, και ανάπτυξης.
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη. Αυτή ακριβώς είναι η άποψη τους για τους δημόσιους θεσμούς. Απέχθεια για τους θεσμούς από τους οποίους σιτίζονται (οι κυβερνήσεις και τα «κολλητάρια» τους). Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Εξ ιδίων κρίνουν τα αλλότρια. «Φοβούνται μήπως εάν ο «κουμπαράς» έχει πολλά χρήματα ροκανιστούν και αυτά».
Προφανώς θεωρείται περριτό να ειπωθεί ότι η αποταμίευση δημιουργείται και από ένα δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα. Με σοβαρές κυβερνήσεις βέβαια...
Η τελευταία πράξη του «δράματος»: Για όποιον έχει αμφιβολίες για τις προθέσεις τους ας ρίξει μια ματιά στον Πίνακα-3:
Θα εξάγει μόνος του δύο βασικά συμπεράσματα:
α) Ο καθαρός (πληρωτέος) μισθός δεν αυξάνεται (κατά «περίεργο» τρόπο), κατά την διάρκεια του εργάσιμου βίου του παρά την μείωση των εισφορών και
β) Η σύνταξη του θα είναι κατά πολύ μειωμένη.
Αλήθεια η επόμενη ερώτηση θα ήταν, τι έγινε η διαφορά και ποιός την καρπώθηκε. Ειπώθηκε και στο πρώτο μέρος. Ισχύει το «αξίωμα» τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται και οι ζημίες κοινωνικοποιούνται, τις ζημιές απλά τις πληρώνει ο ασφαλισμένος.
Το προηγούμενο σενάριο απορρίπτεται λόγω «ακαταληλότητας» και «λήξης της ημερομηνίας ισχύος». Το «προιόν» είναι «μουχλιασμένο». Πρόκειται για «κιτς» εφαρμογή των θεωριών του Μ. Φρίντμαν, στην μπανανία, στην Ελλάδα.
Τα προβλήματα παραμένουν και θα οξύνονται ώρα με την ώρα. Το σημερινό ασφαλιστικό σύστημα χρήζει «θεραπείας». Το τσάκισαν τα μνημόνια (η μείωση των μισθών, η εκτόξευση της ανεργίας), οι λαμογιές (το PSI), οι χαριστικές διατάξεις των κυβερνήσεων από το 1974 μέχρι σήμερα και το φαγοπότι των πολιτικών σκοπιμοτήτων και το πλιάτσικο των αποθεματικών τους.
Αιμοραγία αποτελεί η εξορία των εκατοντάδων χιλιάδων παιδιών μας σε ξένες χώρες. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Ο αριθμός των 1.070.000 ανέργων συμπολιτών μας είναι γροθιά στο στομάχι μας.
Α) Διασταλτική οικονομική πολιτική. Με άλλα λόγια μεγάλες δημόσιες επενδύσεις σε κλάδους συγκριτικού και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος (ναυτιλία, ναυπηγεία, βιομηχανία τροφίμων, βιομηχανία ανάπτυξης λογισμικού & τηλεπικοινωνίες, κλπ). Να γεμίσει η αγορά με ελεγχόμενο χρήμα. Στήριξη και χρηματοδότηση των μικρών και μεσαίων ελληνικών μεταποιητικών επιχειρήσεων. Ανάπτυξη2 ενός σχετικά «καθέτως ολοκληρωμένου» κλάδου (προς τα «εμπρός» και «πίσω») με πυρήνα την ΕΛΒΟ, την ΕΑΣ, τα ναυπηγεία και την ΛΑΡΚΟ, σε συνδυασμό, μάλιστα, με την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας, όπως:
Α1) Αύξηση κρατικής κατανάλωσης2 βάσει του Πίνακα ΠΙ-1-Ονοματολογία των εμπορευμάτων της ελληνικής οικονομίας για:
Α2) Μείωση κρατικής ζήτησης και αύξηση εξαγωγών2 για:
Α3) Αύξηση εξαγωγών2 για:
Α4) Αύξηση επενδύσεων2 για:
Β) «Έξυπνη» φορολογική πολιτική. Ο σχεδιασμός της αντιστοίχως αρμόζουσας φορολογικής πολιτικής πρέπει να εκκινήσει από ορισμένες θεμελιώδεις «αρχές», οι οποίες έχουν ήδη υποστηριχθεί από αρκετούς μελετητές2:
Β1) Φορολογικές ελαφρύνσεις ιδιαίτερα σε μικρές μεταποιητικές επιχειρήσεις όπως αυξημένη έκπτωση φόρου π.χ. 30% στο κόστος των νέων προσλήψεων πλήρους απασχόλησης με βασική προυπόθεση, την συνέπεια στην εκπλήρωση των φορολογικών & ασφαλιστικών & εργατικών υποχρεώσεων τους.
Γ) Βάσει της Κεϋνσιανής προσέγγισης της αγοράς εργασίας και της ανεργίας, Ο Keynes δεν ήταν υπέρμαχος της λογικής σύμφωνα με την οποία το χαμηλότερο ύψος μισθού θα οδηγήσει στην αύξηση της απασχόλησης. «Εάν το κράτος παρεμβαίνει ώστε να συμπληρώνει το υπόλοιπο των ιδιωτικών επενδύσεων, τότε το επίπεδο της ζήτησης διατηρείται πάντοτε σε υψηλά επίπεδα με αποτέλεσμα να ενισχύεται η απασχόληση και να καθίσταται σε δεύτερη μοίρα η ευελιξία των μισθών στην καταπολέμηση της ανεργίας.» (Bremond, 1987). Ωστόσο στην περίπτωση που συνέχιζαν να έχουν διάρκεια τότε οφείλονται στην παρεμβατική πολιτική του κράτους που λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς την επίτευξη της ισορροπίας στις επιμέρους αγορές. (Samuelson & Solow, 1960). Ο όγκος απασχόλησης εξαρτάται κατά τον Keynes από τρεις παράγοντες:
Γ1) Η αύξηση της απασχόλησης σημαίνει. Αύξηση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων:
Για κάθε αύξηση 100 χιλ. θέσεων εργασίας η Πρώτη ευργετική επίδραση είναι, ότι αυξάνονται τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων κατά 445 εκατ. ευρώ ετησίως ως Πίνακας-5:
Γ2) Η Δεύτερη ευεργετική επίδραση: Στα 800,00 ευρώ μικτά αντιστοιχούν σε 660,00 ευρώ πληρωτέα μηνιαία. Σε ετήσια βάση 660,00 χ 14 = 9.240,00. Τα χρήματα αυτά ο εργαζόμενος θα τα δαπανήσει για ζήσει. Στα 9.240,00 όταν καταναλώνονται εμπεριέχουν ΦΠΑ (περίπου 20% κατά μέσο όρο) στα προιόντα που αγοράζονται. Αυτό σημαίνει ότι επιστρέφουν στα δημόσια ταμεία τα 1.850,00 ευρώ (ΦΠΑ), πλέον των νέων θέσεων εργασίας λόγω κατανάλωσης.
Για να μην φωνασκούν οι συστημικοί «σοφοί ευρωεραστές», θα τους υπενθυμίσουμε ότι τα ίδια έπραξε ο Ρούσβελτ με το New Deal στη μεγάλη κρίση του 1929-1932. Αγνοώντας, βέβαια τις αντιρρήσεις του Μ. Φρίντμαν ο οποίος στο βιβλίο του «Καπιταλισμός και Ελευθερία» αναφερόμενος στη Μεγάλη Ύφεση του 1929 δεν φαίνεται να συμφωνεί με την πολιτική του Ρούσβελτ, έγραφε με κυνισμό: «Η «πλήρης απασχόληση» και η «οικονομική ανάπτυξη» έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες». «Βασικές δικαιολογίες για την έκταση του κυβερνητικού παρεμβατισμού στις οικονομικές υποθέσεις. Μια οικονομία της ελεύθερης ιδιωτικής επιχείρησης, λέγεται, είναι ενδογενώς ασταθής. Αν αφεθεί να λειτουργήσει απρόσκοπτα, θα παραγάγει επαναλαμβανόμενους κύκλους ευημερίας και πτώχευσης...» (σελ. 70).
Η κρίση που βιώνουμε στην πατρίδα μας έχει ισχύ σε πολύ μεγαλύτερη ένταση λόγω πολιτικό-οικονομικής εξάρτησης και οι δύο βασικές θεωρίες (ανάλογα της πολιτικής θέσης του πολίτη):
Σε «πρώτη ανάγνωση» η Κεϋνσιανή θεωρία, ή αλλιώς Γενική Θεωρία η οποία είχε σκοπό να αποδεσμεύσει την οικονομία και την πολιτική της εποχής εκείνης από «υφεσιακές πολιτικές» και «κλασικούς περιορισμούς», που τονίζει την υποκατανάλωση και την υπερεπένδυση (οικονομική φούσκα), προκλητική συμπεριφορά των τραπεζικών παραγόντων και βιομηχάνων, ή ανεπαρκείς κρατικοί λειτουργοί. Ουσιαστικά, μία ενίσχυση της συνολικής ενεργούς ζήτησης μέσω της κρατικής παρέμβασης και η χρηματοδότηση της οικονομίας και των επιχειρήσεων με σκοπό να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, είναι η μόνη λύση, κατά τον Keynes, ώστε να μειωθεί η ανεργία. (Bremond, 1987),
Σε «δεύτερη ανάγνωση» η Μαρξιστική θεωρία για την πολιτική οικονομία. Ήδη το 1848 οι Μάρξ και Ένγκελς έγραφαν:
«Στις κρίσεις ξεσπά μια κοινωνική επιδημία που σε κάθε άλλη, προηγούμενη εποχή θα φαινότανε σαν παραλογισμός, η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία ξαφνικά βρίσκεται ριγμένη πίσω, σε κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας... Η βιομηχανία, το εμπόριο φαίνονται εκμηδενισμένα. Και γιατί; Γιατί η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πάρα πολλά μέσα ύπαρξης, πάρα πολύ βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που διαθέτει δεν χρησιμεύουν πια για την προώθηση του αστικού πολιτισμού και των αστικών σχέσεων ιδιοκτησίας. Αντίθετα, έγιναν πάρα πολύ μεγάλες γι' αυτές τις σχέσεις, εμποδίζονται από αυτές. Κάθε φορά που οι οικονομικές παραγωγικές δυνάμεις ξεπερνούν το εμπόδιο αυτό φέρνουν σε αναταραχή ολόκληρη την αστική κοινωνία, απειλούν την ύπαρξη της αστικής ιδιοκτησίας. (...) Πώς ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις; Από το ένα μέρος καταστρέφοντας αναγκαστικά μάζες από παραγωγικές δυνάμεις. Από το άλλο κατακτώντας καινούργιες αγορές και εκμεταλλευόμενη πιο βαθιά τις παλιές. Πώς λοιπόν; Προετοιμάζοντας πιο ολόπλευρες και πιο τεράστιες κρίσεις και ελαττώνοντας τα μέσα για να προλαβαίνει τις κρίσεις» (Μαρξ / Ένγκελς, Κομουνιστικό Μανιφέστο, σελ. 36).
Πρώτον ο τόπος μας χρειάζεται μια σοβαρή και έντιμη διακυβέρνηση με ηγέτες και όχι «ηγετίσκους».
Δεύτερον δεν υπάρχουν «σοφοί», διότι κατασκευάζονται εύκολα και εξαυλώνονται πανεύκολα. Υπάρχουν μόνο βαρύνουσες απόψεις των ειδικών. Η οικονομική επιστήμη δεν είναι η επιστήμη της φυσικής ή της χημείας που οι θεωρίες τους επαληθεύονται στο εργαστήριο αλλά στην ζωή.
Τρίτον ο διάλογος και ο σεβασμός των διαφορετικών απόψεων μεταξύ των υποστηρικτών των δύο Οικονομικών Θεωριών (της Κεϋνσιανής και της Μαρξιστικής), μπορεί να αλλάξει τα πολιτικά δεδομένα στην χώρα μας. Τά υπόλοιπα ας αποφασίσει ο λαός μας με την συμμετοχή του και την ψήφο του.
Τέλος ας επιτραπεί στον συντάκτη αυτού του κειμένου, να προτείνει την διοργάνωση τον Σεπτέμβριο ενός συνεδρίου με θέμα: «Οικονομική Ανασυγκρότηση της Ελλάδας Κατά Κλάδο και η Ανάταξη του Λαού μας, Σήμερα». Με την συμμετοχή Πανεπιστημιακών (ευτυχώς διαθέτουμε και πολλούς και σοβαρούς), ανθρώπων της «αγοράς» και καλλιτεχνών. Η ευχή αλλά και ο «κρυφός πόθος» παραμένουν. Το συνέδριο αυτό να γίνει τόπος συνάντησης διαφορετικών απόψεων αλλά και ενότητας του χώρου της αριστεράς με έντιμους ανθρώπους διαφορετικών πολιτικών χώρων. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου να υπάρξει αυτή η συνάντηση. Καλοδεχούμενοι μάλιστα με δικαίωμα ισότιμου λόγου και οι υπάρχοντες οργανωμένοι χώροι που έχουν φωνή εντός και εκτός βουλής και βέβαια μεμονωμένες προσωπικότητες, που τα προγράμματα τους είναι συμβατά με τις δύο αυτές Οικονομικές Θεωρίες.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο δρόμος μας δεν θα είναι εύκολος...
1. Συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη, (Ι.Ο.Β.Ε.-Σεπτέμβριος 2019).
2. Κ. Λαπαβίτσας και Θ. Μαριόλης με τον Κ. Γαβριηλίδη. «Η αποτυχία της Ευρωζώνης, Προτάσεις οικονομικής πολιτικής για την ανάκαμψη της Ελλάδας». Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ερευνών Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής.
Γιάννης Περάκης: Σχετικά με το Συντάκτη
Οι Συντάξεις (Μέρος Β)
Στο πρώτο μέρος επιχειρήθηκε να δοθεί το πολιτικό στίγμα της έκθεσης. Στο δεύτερο μέρος είναι αναγκαίο να ειπωθεί ότι «πίσω» από την έκθεση αυτή υπάρχουν από προηγούμενα έτη οικονομικά «υπόβαθρα». Διάφορες μελέτες εκ των οποίων μία απ’ αυτές ήταν η μελέτη «Συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη, (Ι.Ο.Β.Ε.-Σεπτέμβριος 2019)1». Δέον να τονιστεί ότι χρησιμοποιούνται στοιχεία από τους γνωστούς της «ένδοξης» σημιτικής εποχής, τους κ. Χριστοδουλάκη και κ. Νεκτάριο (πρώην διοικητή του ΙΚΑ & πρόεδρο της ένωσης ασφαλιστικών εταιρειών). Εκτιμήθηκαν φαίνεται οι «επιτυχίες» τους στο παρελθόν.
Τα βασικά σημεία της μελέτης του Ι.Ο.Β.Ε.
Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα μελέτη κινείται σε τρεις άξονες:
1. Παραμετρικές αλλαγές στην Κύρια ασφάλιση με στόχο να ενισχυθεί ο «ανταποδοτικός» χαρακτήρας της (1ος πυλώνας),
2. Δομική μεταρρύθμιση της Επικουρικής ασφάλισης με στόχο να μετατραπεί σε υποχρεωτικό κεφαλαιοποιητικό πυλώνα (2ος πυλώνας),
3. Ενίσχυση του προαιρετικού κεφαλαιοποιητικού πυλώνα ασφάλισης με την εισαγωγή φορολογικών κινήτρων (3ος πυλώνας).
Πίνακας-1: Οι σημαντικότερες αλλαγές της
Νέας Πρότασης του Ι.Ο.Β.Ε. ανά πυλώνα
|
Διανεμητικός Πυλώνας (π 1)
|
1) Κατάργηση των εισφορών για την υφιστάμενη
επικουρική διανεμητικού χαρακτήρα
|
2) Γραμμικότερη σχέση
μεταξύ εθνικής σύνταξης και ετών ασφάλισης
|
3) Χαμηλότερο πλαφόν για
εισφορές
|
Νέα Επικουρική (π 2)
|
1) Πλήρως
κεφαλαιοποιητική
|
2) Δημιουργία ατομικών
λογαριασμών αποταμίευσης
|
3) Υποχρεωτικού
χαρακτήρα αφορολόγητες εισφορές 6% (3%
ο εργαζόμενος & 3% ο εργοδότης), με κατώφλι: αποδίδονται μόνο στο τμήμα
των μεικτών αποδοχών που υπερβαίνουν
τον κατώτατο μισθό
|
4) Προαιρετική για
αγρότες, επιτηδευματίες και αυτοαπασχολούμενους
|
Προαιρετική Κεφαλοποιητική Ασφάλιση (π
3)
|
1) Επαναφορά και ενίσχυση
των φορολογικών κινήτρων
|
2) Ενδεικτική πρόταση:
25% μείωση φόρου για νέες
αποταμιεύσεις έως €2.000 για μονομελές νοικοκυριό και €3.000 για
οικογένεια ανά έτος
|
4) Μέγιστη μείωση
φόρου: 500€ για μονομελές νοικοκυριό και τα 750€ για οικογένεια
|
Πηγή: ΙΟΒΕ
|
Άς τραβήξουμε την «κουρτίνα» πίσω από τους πίνακες και τους αριθμούς
Οι αριθμοί έχουν την δικιά τους σημασία. Για να κατανοήσουμε τη σημασία αλλά και τις συνέπειες των προτάσεων της «νέας» πρότασης του Ι.Ο.Β.Ε. θεωρείται κομβικό σημείο να παρουσιασθούν οι ισχύουσες εισφορές του ΕΦΚΑ (από 01/06/2020):
ΠΙΝΑΚΑΣ-2. Εισφορές μισθωτών και εργοδοτών
(1/6/2020) (Εξαρτημένη εργασία, άρθρο 38 Ν 4387/2016)
|
||||||
ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΚΛΑΔΟΙ
|
Εισφορές μισθωτών και εργοδοτών
|
Ασφαλισμένοι στο πρώην ΕΤΑΑ (ΤΣΜΕΔΕ)
|
||||
ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
|
Σύνο-λο
|
ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
|
Σύνο-λο
|
|||
Ασφαλι-σμένου
|
Εργο-δότη
|
Ασφαλι-σμένου
|
Εργο-δότη
|
|||
1. ΕΦΚΑ
|
%
|
%
|
%
|
%
|
%
|
%
|
- Παροχές ασθένειας και μητρότητας σε είδος
|
2,2
|
4,3
|
6,5
|
2,2
|
4,3
|
6,5
|
- Παροχές ασθένειας και μητρότητας σε χρήμα
|
0,4
|
0,3
|
0,7
|
0,4
|
0,3
|
0,7
|
- Παροχές κύριας σύνταξης
|
6,7
|
13
|
20
|
6,7
|
13
|
20
|
2. ΕΤΕΑΕΠ (Επικουρική Ασφάλιση)
|
3,3
|
3,3
|
6,5
|
3,3
|
3,3
|
6,5
|
3. ΟΑΕΔ
|
1,7
|
3,2
|
4,9
|
1,7
|
3,2
|
4,9
|
4. ΟΕΚ (Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας)
|
0,9
|
0
|
0,9
|
0,9
|
0
|
0,9
|
5. ΕΕ (Εργατική Εστία)
|
0,4
|
0
|
0,4
|
0,4
|
0
|
0,4
|
6. Εφάπαξ
|
4
|
0
|
4
|
|||
ΣΥΝΟΛΑ
|
15
|
24
|
40
|
19
|
24
|
44
|
7. Ειδικές εισφορές ασφαλίσεων
|
||||||
- Επαγγελματικού κινδύνου
|
0
|
1
|
1
|
|||
- Βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων (ΒΑΕ)
|
3,45
|
2,15
|
5,6
|
|||
ΣΥΝΟΛΑ
|
19,2
|
27,96
|
47,16
|
|||
- Εργαζόμενοι σε υπόγειες στοές, υποθαλάσσιες ή
εναέριες εργασίες
|
3,50
|
7
|
11
|
|||
ΣΥΝΟΛΑ
|
22,7
|
34,96
|
57,66
|
|||
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη:
Α) Διανεμητικός Πυλώνας (π 1):
1) Κατάργηση των εισφορών για την υφιστάμενη επικουρική διανεμητικού χαρακτήρα. Η φράση αυτή τα λέει όλα από μόνη της, ο μέχρι τώρα κουμπαράς ως δια μαγείας «εξαφανίζεται»,
2) «Γραμμικότερη» σχέση μεταξύ εθνικής σύνταξης και ετών ασφάλισης. Προφανώς θέλουν να πούν μειωμένη αλλά από «ντροπή» δεν το λένε. Με το ν. 3863/2010, η σύνταξη διαχωρίστηκε σε βασική και αναλογική. Το ύψος της βασικής σύνταξης για το 2010 καθορίστηκε σε €360 μηνιαίως, για 12 μήνες. Το ποσό των 360,00 ευρώ είναι κοντά σ’ αυτά που «διέταξε» το πρώτο μνημόνιο (293,47 ευρώ). Η μηνιαία αναλογική σύνταξη αυτών των ασφαλισμένων υπολογίζεται για κάθε πλήρες έτος ασφάλισης, με βάση τα ποσοστά αναπλήρωσης εισοδήματος επί των προβλεπόμενων συντάξιμων αποδοχών ή ασφαλιστικών κατηγοριών, τα οποία εξαρτώνται από το κλιμάκιο πλήθους ημερομισθίων ασφάλισης στο οποίο υπάγεται ο κάθε ασφαλισμένος και προσδιορίστηκαν με τον ίδιο νόμο. Συνεπώς, χρησιμοποιείται όλο το ιστορικό αποδοχών για τον υπολογισμό των μηνιαίων συντάξιμων αποδοχών. Ο ν. 3863/2010 είναι χειρότερος από τον νόμο Ρέππα του 2002 και κατά πολύ χειρότερος από τον νόμο Σιούφα του 1992. Οι περικοπές δεν «ενδιαφέρονται» για κυβερνήσεις, είτε δεξιές είτε «σημιτικές» είτε «συριζαικές» οι περικοπές είναι περικοπές,
3) Χαμηλότερο πλαφόν για εισφορές. Αυτό που εννούν είναι ότι το ύψος του πλαφόν του μισθού των 5.571,43 ευρώ μηνιαία πρέπει να μειωθεί π.χ. 2.500,00 ευρώ για «λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης» (για να «ελαφρυνθούν» οι έχοντες μισθό από 78.000,00 ευρώ και άνω. Αλλά «ο παπάς πρώτα βλογάει τα γένεια του»),
Β) Νέα Επικουρική (π 2):
1) Πλήρως κεφαλαιοποιητική. Αλήθεια δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα και δημόσια και κεφαλοποιητική; (ρωτάει ένας αφελής πολίτης),
2) Δημιουργία ατομικών λογαριασμών αποταμίευσης. Εδώ αρχίζει ο πλήρης διαχωρισμός σε πολίτες, Α-κατηγορίας, Β-κατηγορίας και πιθανόν σε Γ-κατηγορίας. Μάλλον το σκεπτικό είναι ο χαμηλόμιθος μια ζωή «πεινούσε» που «πεινούσε» να ξεμάθει στα γεράματα;
3) Υποχρεωτικού χαρακτήρα αφορολόγητες εισφορές 6% (3% ο εργαζόμενος & 3% ο εργοδότης), με κατώφλι: αποδίδονται μόνο στο τμήμα των μεικτών αποδοχών που υπερβαίνουν τον κατώτατο μισθό. Σ’ αυτό το σημείο επειδή «προσβάλλεται» η μνήμη μας και η επαγγελματικότητα μας, να θυμίσουμε στους συντάκτες της έκθεσης οι εισφορές είναι αφορολόγητες (το 15,33% επί του μισθού) στους έχοντες εξηρτημένη σχέση εργασίας (εργάτες, υπάλληλοι). Κατά πάσα πιθανότητα θέλουν να «τονίσουν» ότι δεν αρκεί σήμερα η έκπτωση του φόρου στο 24,33% των εργοδοτικών εισφορών, που στην ουσία μετά την έκπτωση του φόρου (φόρος 24%, για τις ΑΕ & ΕΠΕ) γίνεται 18%. Τα θέλουν όλα αφορολόγητα. Όσο γι’ αυτούς που οι αποδοχές τους δεν ξεπερνούν το βασικό, δεν θα γίνεται καμμία κράτηση, με συνέπεια να λάβουν «ολόκληρα» τα 360,00 ευρώ της βασικής σύνταξης,
4) Προαιρετική για αγρότες, επιτηδευματίες και αυτοαπασχολούμενους. Εδώ τους αφήνουν «ελεύθερους» να επιλέξουν 360,00 βασική σύνταξη ή μεγαλύτερη σύνταξη, εάν βέβαια τους το επιτρέπει η «οικονομική ελευθερία» τους, (όχι δεν έχει καμμία σχέση ο κ. Χρυσοχοίδης).
Γ) Προαιρετική Κεφαλοποιητική Ασφάλιση (π 3):
1) Επαναφορά και ενίσχυση των φορολογικών κινήτρων,
2) Ενδεικτική πρόταση: 25% μείωση φόρου για νέες αποταμιεύσεις έως €2.000 για μονομελές νοικοκυριό και €3.000 για οικογένεια ανά έτος,
4) Μέγιστη μείωση φόρου: 500€ για μονομελές νοικοκυριό και τα 750€ για οικογένεια.
Το σχόλιο ή η παρατήρηση που μπορεί να γίνει είναι, γιατί αυτή η έκπτωση του φόρου να γίνει τώρα και δεν γινόταν τα προηγούμενα χρόνια, στα ασφαλιστήρια ζωής, όσοι είχαν; Μάλλον διότι τώρα έτσι μας βολεύει. Είναι εντυπωσιακό να γράφεται από ένα think tank (δεξαμενή σκέψης) που ήταν πολέμιο σε κάθε φορολογική ελάφρυνση των μισθωτών.
Συνεχίζοντας η μελέτη του Ι.Ο.Β.Ε. «Στο σύνολο της οικονομίας, η Νέα Πρόταση έχει τις ακόλουθες «ευεργετικές» επιδράσεις:
1. Μειώνεται το μη μισθολογικό κόστος εργασίας. Ο μηχανισμός του κατωφλίου ουσιαστικά μειώνει τη μέση επιβάρυνση λόγω υποχρεωτικών εισφορών για συνταξιοδοτική ασφάλιση από 6% σε περίπου 3%,
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη. Όπως αποδεικνύεται με τα λεγόμενα τους ο Πίνακας-2 με τις ειφορές, «εξαυλώνεται». Ούτε επίδομα ανεργίας ούτε οργανισμός εργατικής κατοικίας, ούτε... Δουλεύεις τρώς, δεν δουλεύεις υπάρχουν τα παγκάκια και τα συσσίτια.
2. Μειώνεται μακροχρόνια το δημοσιονομικό βάρος χρηματοδότησης του συστήματος. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την εισαγωγή κεφαλαιοποιητικής συνιστώσας στο ασφαλιστικό σύστημα, τόσο μέσα από τον υποχρεωτικό 2ο πυλώνα όσο και μέσα από κίνητρα ενίσχυσης του προαιρετικού 3ου πυλώνα,
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη. Αλήθεια, το δημοσιονομικό «βάρος»! Αυτά είναι τα νέα ήθη, έθιμα, αξίες και ιδανικά στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού. Να θεωρείται βάρος η στήριξη των πατεράδων μας, των μανάδων μας, των παππούδων μας και των γιαγιάδων μας.
Έτσι κρατιέται ενωμένος ένας λαός και όχι να κατεδαφίσουμε και τον τελευταίο κοινωνικό ιστό. Αυτό εμείς το ονομάζουμε αλληλλεγγύη των γενεών και δεν έχει σχέση με κομματική ταυτότητα ή κομματικές προτιμήσεις. Το θεωρούμε ιερή υποχρέωση στους δικούς μας ανθρώπους που με στερήσεις και βάσανα μας μεγάλωσαν και μας μόρφωσαν. Η ιερή αυτή υποχρέωση που νοιώθουμε δεν αφορά μόνο τους ανιόντες συγγενείς μας. Αφορά επίσης και τους κατιόντες, τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας. Τελεία και παύλα!
3. Διαφοροποιείται ο κίνδυνος περικοπών για δημοσιονομικούς και δημογραφικούς λόγους από την σχεδόν αποκλειστική εξάρτηση του συστήματος από τον πρώτο πυλώνα σήμερα (95%), μέσα από την συμπλήρωση και όχι υποκατάστασή του από τον 2ο και 3ο πυλώνα. Η Νέα Πρόταση οδηγεί σε ένα 1ο πυλώνα ο οποίος συνεχίζει να κυριαρχεί (τουλάχιστον 75% των ετησίων εισφορών) ο οποίος όμως συμπληρώνεται από το 2ο πυλώνα (έως και 15% των ετησίων εισφορών) και τον 3ο πυλώνα (έως και 10% των ετησίων εισφορών),
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη. Η απαραίτητη τρομοκρατία για να «δέσει το πράγμα». Το σίγουρο είναι ότι θα γίνει μια μείωση «μπάμ και κάτω» και όποιος αντέξει.
4. Βελτιώνονται τα κίνητρα για συμμετοχή στην αγορά εργασίας,
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη. Το είπαμε και στο πρώτο μέρος, μη μας υβρίζετε. Δεν είμαστε ούτε τεμπέληδες ούτε χαραμοφάηδες, αξιοπρεπή εργασία απαιτούμε και αξιοπρεπή γηρατειά.
5. Δημιουργείται εθνική αποταμίευση. Οι εισφορές στον κεφαλαιοποιητικό πυλώνα συσσωρεύουν αποθεματικά και σταδιακά δημιουργούν ένα σημαντικό κεφάλαιο εθνικής αποταμίευσης, που θα αποτελέσει πυλώνα επενδύσεων, με ετήσιες καθαρές ροές ύψους περίπου 0,5%-0,6% του ΑΕΠ, και ανάπτυξης.
Παρατηρήσεις και η άλλη άποψη. Αυτή ακριβώς είναι η άποψη τους για τους δημόσιους θεσμούς. Απέχθεια για τους θεσμούς από τους οποίους σιτίζονται (οι κυβερνήσεις και τα «κολλητάρια» τους). Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Εξ ιδίων κρίνουν τα αλλότρια. «Φοβούνται μήπως εάν ο «κουμπαράς» έχει πολλά χρήματα ροκανιστούν και αυτά».
Προφανώς θεωρείται περριτό να ειπωθεί ότι η αποταμίευση δημιουργείται και από ένα δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα. Με σοβαρές κυβερνήσεις βέβαια...
Στην πράξη προτείνουν την «ανατίναξη» του ασφαλιστικού συστήματος.
Η τελευταία πράξη του «δράματος»: Για όποιον έχει αμφιβολίες για τις προθέσεις τους ας ρίξει μια ματιά στον Πίνακα-3:
Πίνακας-3: Επίδραση στις καθαρές απολαβές των
μισθωτών από παράλληλη εφαρμογή της Νέας Πρότασης με μείωση αφορολόγητου (σε
€)
|
|||
Μεικτός
Μισθός
|
Καθαρός Μισθός σήμερα
|
Καθαρός Μισθός με μείωση αφορο-λόγητου
|
Καθαρός Μισθός με μείωση αφορολόγητου και Νέα Πρόταση
|
500
|
420
|
420
|
438
|
650
|
546
|
526
|
544
|
800
|
660
|
627
|
645
|
900
|
725
|
694
|
712
|
1000
|
791
|
761
|
779
|
1100
|
856
|
828
|
847
|
1200
|
922
|
896
|
914
|
1300
|
987
|
963
|
981
|
Θα εξάγει μόνος του δύο βασικά συμπεράσματα:
α) Ο καθαρός (πληρωτέος) μισθός δεν αυξάνεται (κατά «περίεργο» τρόπο), κατά την διάρκεια του εργάσιμου βίου του παρά την μείωση των εισφορών και
β) Η σύνταξη του θα είναι κατά πολύ μειωμένη.
Αλήθεια η επόμενη ερώτηση θα ήταν, τι έγινε η διαφορά και ποιός την καρπώθηκε. Ειπώθηκε και στο πρώτο μέρος. Ισχύει το «αξίωμα» τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται και οι ζημίες κοινωνικοποιούνται, τις ζημιές απλά τις πληρώνει ο ασφαλισμένος.
Ας μιλήσουμε σοβαρά, η Εναλλακτική λύση
Το προηγούμενο σενάριο απορρίπτεται λόγω «ακαταληλότητας» και «λήξης της ημερομηνίας ισχύος». Το «προιόν» είναι «μουχλιασμένο». Πρόκειται για «κιτς» εφαρμογή των θεωριών του Μ. Φρίντμαν, στην μπανανία, στην Ελλάδα.
Τα προβλήματα παραμένουν και θα οξύνονται ώρα με την ώρα. Το σημερινό ασφαλιστικό σύστημα χρήζει «θεραπείας». Το τσάκισαν τα μνημόνια (η μείωση των μισθών, η εκτόξευση της ανεργίας), οι λαμογιές (το PSI), οι χαριστικές διατάξεις των κυβερνήσεων από το 1974 μέχρι σήμερα και το φαγοπότι των πολιτικών σκοπιμοτήτων και το πλιάτσικο των αποθεματικών τους.
Αιμοραγία αποτελεί η εξορία των εκατοντάδων χιλιάδων παιδιών μας σε ξένες χώρες. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Ο αριθμός των 1.070.000 ανέργων συμπολιτών μας είναι γροθιά στο στομάχι μας.
Τι κάνουμε:
Α) Διασταλτική οικονομική πολιτική. Με άλλα λόγια μεγάλες δημόσιες επενδύσεις σε κλάδους συγκριτικού και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος (ναυτιλία, ναυπηγεία, βιομηχανία τροφίμων, βιομηχανία ανάπτυξης λογισμικού & τηλεπικοινωνίες, κλπ). Να γεμίσει η αγορά με ελεγχόμενο χρήμα. Στήριξη και χρηματοδότηση των μικρών και μεσαίων ελληνικών μεταποιητικών επιχειρήσεων. Ανάπτυξη2 ενός σχετικά «καθέτως ολοκληρωμένου» κλάδου (προς τα «εμπρός» και «πίσω») με πυρήνα την ΕΛΒΟ, την ΕΑΣ, τα ναυπηγεία και την ΛΑΡΚΟ, σε συνδυασμό, μάλιστα, με την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας, όπως:
Α1) Αύξηση κρατικής κατανάλωσης2 βάσει του Πίνακα ΠΙ-1-Ονοματολογία των εμπορευμάτων της ελληνικής οικονομίας για:
- Υπηρεσίες επιστημονικής έρευνας και ανάπτυξης (εμπόρευμα 47),
- Υπηρεσίες δημόσιας διοίκησης και άμυνας, υπηρεσίες υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης (εμπόρευμα 54),
- Υπηρεσίες εκπαίδευσης (εμπόρευμα 55),
- Υπηρεσίες ανθρώπινης υγείας (εμπόρευμα 56),
- Υπηρεσίες κοινωνικής μέριμνας (εμπόρευμα 57),
Α2) Μείωση κρατικής ζήτησης και αύξηση εξαγωγών2 για:
- Υπηρεσίες χονδρικού και λιανικού εμπορίου και υπηρεσίες επισκευής μηχαν/των οχημάτων και μοτοσυκλετών (εμπόρευμα 28).
- Υπηρεσίες χονδρικού εμπορίου εκτός των μηχαν/των οχημάτων και μοτοσυκλετών (εμπόρευμα 29).
- Υπηρεσίες λιανικού εμπορίου εκτός των μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών (εμπόρευμα 30).
- Υπηρεσίες προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών, παροχής συμβουλών και άλλων συναφών δραστηριοτήτων, και υπηρεσίες πληροφοριών (εμπόρευμα 40).
Α3) Αύξηση εξαγωγών2 για:
- Προϊόντα δασοκομίας, υλοτομίας (εμπόρευμα 2).
- Προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας (εμπόρευμα 3).
- Βασικά μέταλλα (εμπόρευμα 15).
- Υπηρεσίες πλωτών μεταφορών (εμπόρευμα 32).
- Υπηρεσίες επιστημονικής έρευνας
Α4) Αύξηση επενδύσεων2 για:
- Υπηρεσίες επισκευής και εγκατάστασης μηχανημάτων και εξοπλισμού (εμπόρευμα 23).
Β) «Έξυπνη» φορολογική πολιτική. Ο σχεδιασμός της αντιστοίχως αρμόζουσας φορολογικής πολιτικής πρέπει να εκκινήσει από ορισμένες θεμελιώδεις «αρχές», οι οποίες έχουν ήδη υποστηριχθεί από αρκετούς μελετητές2:
- (i) αντι-κυκλικότητα (σε σχέση με τις οικονομικές διακυμάνσεις),
- (ii) προοδευτική φορολογία στην πηγή του εισοδήματος και όχι γενικοί φόροι κατανάλωσης (π.χ. σήμερα, οι συνολικοί φόροι συνιστούν περί το 70% της τελικής τιμής της αμόλυβδης βενζίνης και το 50% της τελικής τιμής τόσο του πετρελαίου θέρμανσης και όσο και του πετρελαίου κίνησης),
- (iii) περιορισμοί στη διανομή κερδών ή αύξηση του φόρου διανομής, τα οποία δεν επενδύονται παραγωγικά, και
- (iv) επιδοτήσεις («αρνητικοί φόροι») στους κλάδους πρωτεύουσας αναπτυξιακής σημασίας ή σε εκείνους, οι οποίοι θα μπορούσαν να εμφανίσουν συγκριτικά πλεονεκτήματα, ήτοι στους κλάδους «δυναμικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων» (κατά το πρωτοπόρο υπόδειγμα βιομηχανικής-εμπορικής πολιτικής της μεταπολεμικής Ιαπωνίας). Στόχος της όλης φορολογικής πολιτικής οφείλει να είναι η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των βασικών πολιτικών, δηλαδή εξαγωγών-εισαγωγών, ανάπτυξης, απασχόλησης εργασίας-μέσων παραγωγής και αναδιανομής του κοινωνικού εισοδήματος.
Β1) Φορολογικές ελαφρύνσεις ιδιαίτερα σε μικρές μεταποιητικές επιχειρήσεις όπως αυξημένη έκπτωση φόρου π.χ. 30% στο κόστος των νέων προσλήψεων πλήρους απασχόλησης με βασική προυπόθεση, την συνέπεια στην εκπλήρωση των φορολογικών & ασφαλιστικών & εργατικών υποχρεώσεων τους.
Γ) Βάσει της Κεϋνσιανής προσέγγισης της αγοράς εργασίας και της ανεργίας, Ο Keynes δεν ήταν υπέρμαχος της λογικής σύμφωνα με την οποία το χαμηλότερο ύψος μισθού θα οδηγήσει στην αύξηση της απασχόλησης. «Εάν το κράτος παρεμβαίνει ώστε να συμπληρώνει το υπόλοιπο των ιδιωτικών επενδύσεων, τότε το επίπεδο της ζήτησης διατηρείται πάντοτε σε υψηλά επίπεδα με αποτέλεσμα να ενισχύεται η απασχόληση και να καθίσταται σε δεύτερη μοίρα η ευελιξία των μισθών στην καταπολέμηση της ανεργίας.» (Bremond, 1987). Ωστόσο στην περίπτωση που συνέχιζαν να έχουν διάρκεια τότε οφείλονται στην παρεμβατική πολιτική του κράτους που λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς την επίτευξη της ισορροπίας στις επιμέρους αγορές. (Samuelson & Solow, 1960). Ο όγκος απασχόλησης εξαρτάται κατά τον Keynes από τρεις παράγοντες:
- i Τη συνολική προσφορά εργασίας/ εργατικών χεριών
- ii Τη ροπή προς κατανάλωση
- iii Τον όγκο επένδυσης κεφαλαίου
Γ1) Η αύξηση της απασχόλησης σημαίνει. Αύξηση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων:
Για κάθε αύξηση 100 χιλ. θέσεων εργασίας η Πρώτη ευργετική επίδραση είναι, ότι αυξάνονται τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων κατά 445 εκατ. ευρώ ετησίως ως Πίνακας-5:
Πίνακας-5. Η εναλλακτική λύση.
Εισπρακτέες Εισφορές ανά 100 χιλιάδες Θέσεις Εργασίας
|
||||||
Θέσεις Εργασίας
(1)
|
Μικτός Μισθός
Ανά θέση Εργασίας (2)
|
(1) επί (2) = (3)
|
Μισθολο-γικές περίοδοι (4)
|
Μικτός Μισθός σε Ετήσια Βάση (5)=(3) επί
(4)
|
Ποσοστό Εισφορών
(6)
|
Συνολικό Ποσό Εισφορών σε Ετήσια Βάση (7)= (5)
επί (6)
|
100.000,00
|
800,00
|
80.000.000,00
|
14
|
1.120.000.000
|
39,66%
|
444.192.000,00
|
Γ2) Η Δεύτερη ευεργετική επίδραση: Στα 800,00 ευρώ μικτά αντιστοιχούν σε 660,00 ευρώ πληρωτέα μηνιαία. Σε ετήσια βάση 660,00 χ 14 = 9.240,00. Τα χρήματα αυτά ο εργαζόμενος θα τα δαπανήσει για ζήσει. Στα 9.240,00 όταν καταναλώνονται εμπεριέχουν ΦΠΑ (περίπου 20% κατά μέσο όρο) στα προιόντα που αγοράζονται. Αυτό σημαίνει ότι επιστρέφουν στα δημόσια ταμεία τα 1.850,00 ευρώ (ΦΠΑ), πλέον των νέων θέσεων εργασίας λόγω κατανάλωσης.
Για να μην φωνασκούν οι συστημικοί «σοφοί ευρωεραστές», θα τους υπενθυμίσουμε ότι τα ίδια έπραξε ο Ρούσβελτ με το New Deal στη μεγάλη κρίση του 1929-1932. Αγνοώντας, βέβαια τις αντιρρήσεις του Μ. Φρίντμαν ο οποίος στο βιβλίο του «Καπιταλισμός και Ελευθερία» αναφερόμενος στη Μεγάλη Ύφεση του 1929 δεν φαίνεται να συμφωνεί με την πολιτική του Ρούσβελτ, έγραφε με κυνισμό: «Η «πλήρης απασχόληση» και η «οικονομική ανάπτυξη» έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες». «Βασικές δικαιολογίες για την έκταση του κυβερνητικού παρεμβατισμού στις οικονομικές υποθέσεις. Μια οικονομία της ελεύθερης ιδιωτικής επιχείρησης, λέγεται, είναι ενδογενώς ασταθής. Αν αφεθεί να λειτουργήσει απρόσκοπτα, θα παραγάγει επαναλαμβανόμενους κύκλους ευημερίας και πτώχευσης...» (σελ. 70).
Η κρίση που βιώνουμε στην πατρίδα μας έχει ισχύ σε πολύ μεγαλύτερη ένταση λόγω πολιτικό-οικονομικής εξάρτησης και οι δύο βασικές θεωρίες (ανάλογα της πολιτικής θέσης του πολίτη):
Σε «πρώτη ανάγνωση» η Κεϋνσιανή θεωρία, ή αλλιώς Γενική Θεωρία η οποία είχε σκοπό να αποδεσμεύσει την οικονομία και την πολιτική της εποχής εκείνης από «υφεσιακές πολιτικές» και «κλασικούς περιορισμούς», που τονίζει την υποκατανάλωση και την υπερεπένδυση (οικονομική φούσκα), προκλητική συμπεριφορά των τραπεζικών παραγόντων και βιομηχάνων, ή ανεπαρκείς κρατικοί λειτουργοί. Ουσιαστικά, μία ενίσχυση της συνολικής ενεργούς ζήτησης μέσω της κρατικής παρέμβασης και η χρηματοδότηση της οικονομίας και των επιχειρήσεων με σκοπό να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, είναι η μόνη λύση, κατά τον Keynes, ώστε να μειωθεί η ανεργία. (Bremond, 1987),
Σε «δεύτερη ανάγνωση» η Μαρξιστική θεωρία για την πολιτική οικονομία. Ήδη το 1848 οι Μάρξ και Ένγκελς έγραφαν:
«Στις κρίσεις ξεσπά μια κοινωνική επιδημία που σε κάθε άλλη, προηγούμενη εποχή θα φαινότανε σαν παραλογισμός, η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία ξαφνικά βρίσκεται ριγμένη πίσω, σε κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας... Η βιομηχανία, το εμπόριο φαίνονται εκμηδενισμένα. Και γιατί; Γιατί η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πάρα πολλά μέσα ύπαρξης, πάρα πολύ βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που διαθέτει δεν χρησιμεύουν πια για την προώθηση του αστικού πολιτισμού και των αστικών σχέσεων ιδιοκτησίας. Αντίθετα, έγιναν πάρα πολύ μεγάλες γι' αυτές τις σχέσεις, εμποδίζονται από αυτές. Κάθε φορά που οι οικονομικές παραγωγικές δυνάμεις ξεπερνούν το εμπόδιο αυτό φέρνουν σε αναταραχή ολόκληρη την αστική κοινωνία, απειλούν την ύπαρξη της αστικής ιδιοκτησίας. (...) Πώς ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις; Από το ένα μέρος καταστρέφοντας αναγκαστικά μάζες από παραγωγικές δυνάμεις. Από το άλλο κατακτώντας καινούργιες αγορές και εκμεταλλευόμενη πιο βαθιά τις παλιές. Πώς λοιπόν; Προετοιμάζοντας πιο ολόπλευρες και πιο τεράστιες κρίσεις και ελαττώνοντας τα μέσα για να προλαβαίνει τις κρίσεις» (Μαρξ / Ένγκελς, Κομουνιστικό Μανιφέστο, σελ. 36).
Ας κρατήσουμε τα βασικά
Πρώτον ο τόπος μας χρειάζεται μια σοβαρή και έντιμη διακυβέρνηση με ηγέτες και όχι «ηγετίσκους».
Δεύτερον δεν υπάρχουν «σοφοί», διότι κατασκευάζονται εύκολα και εξαυλώνονται πανεύκολα. Υπάρχουν μόνο βαρύνουσες απόψεις των ειδικών. Η οικονομική επιστήμη δεν είναι η επιστήμη της φυσικής ή της χημείας που οι θεωρίες τους επαληθεύονται στο εργαστήριο αλλά στην ζωή.
Τρίτον ο διάλογος και ο σεβασμός των διαφορετικών απόψεων μεταξύ των υποστηρικτών των δύο Οικονομικών Θεωριών (της Κεϋνσιανής και της Μαρξιστικής), μπορεί να αλλάξει τα πολιτικά δεδομένα στην χώρα μας. Τά υπόλοιπα ας αποφασίσει ο λαός μας με την συμμετοχή του και την ψήφο του.
Τέλος ας επιτραπεί στον συντάκτη αυτού του κειμένου, να προτείνει την διοργάνωση τον Σεπτέμβριο ενός συνεδρίου με θέμα: «Οικονομική Ανασυγκρότηση της Ελλάδας Κατά Κλάδο και η Ανάταξη του Λαού μας, Σήμερα». Με την συμμετοχή Πανεπιστημιακών (ευτυχώς διαθέτουμε και πολλούς και σοβαρούς), ανθρώπων της «αγοράς» και καλλιτεχνών. Η ευχή αλλά και ο «κρυφός πόθος» παραμένουν. Το συνέδριο αυτό να γίνει τόπος συνάντησης διαφορετικών απόψεων αλλά και ενότητας του χώρου της αριστεράς με έντιμους ανθρώπους διαφορετικών πολιτικών χώρων. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου να υπάρξει αυτή η συνάντηση. Καλοδεχούμενοι μάλιστα με δικαίωμα ισότιμου λόγου και οι υπάρχοντες οργανωμένοι χώροι που έχουν φωνή εντός και εκτός βουλής και βέβαια μεμονωμένες προσωπικότητες, που τα προγράμματα τους είναι συμβατά με τις δύο αυτές Οικονομικές Θεωρίες.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο δρόμος μας δεν θα είναι εύκολος...
Πηγές:
1. Συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη, (Ι.Ο.Β.Ε.-Σεπτέμβριος 2019).
2. Κ. Λαπαβίτσας και Θ. Μαριόλης με τον Κ. Γαβριηλίδη. «Η αποτυχία της Ευρωζώνης, Προτάσεις οικονομικής πολιτικής για την ανάκαμψη της Ελλάδας». Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ερευνών Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής.
Γιάννης Περάκης: Σχετικά με το Συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου