«Και ήταν τόσο η παλληκαριά του - γράφει ο συνάδελφος - που όλοι εμείς κυριευθήκαμε από δέος». Εμεινε στητός και ολόρθος ως την τελευταία του στιγμή. Γιατί ο Νίκος Μπελογιάννης δεν πήγαινε για θάνατο, αλλά όπως λέει και ο ποιητής, πήγαινε «να βρει τις ξαστεριές να δόσει από το φως του».
Εζησα τις τελευταίες στιγμές του Νίκου Μπελογιάννη, την ασέληνη εκείνη νύχτα της 30 του Μάρτη 1952.
Ηταν τόση η παλληκαριά του μπρος στο θάνατο που εμείς που παρακολουθήσαμε την εκτέλεση μείναμε άφωνοι. Και οι δήμιοι του καταλήφθηκαν από δέος μπροστά στον αγέρωχο, τον περήφανο αγωνιστή του ΚΚΕ, που αντιμετώπισε το απόσπασμα σαν πραγματικός ηγέτης του λαού.
Η αμετάκλητη απόφαση για την εκτέλεση του Μπελογιάννη και των συντρόφων του πάρθηκε στις 25 Μάρτη - μέρα Τρίτη. Την Κυριακή 30 Μάρτη, ο Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του, Η. Αργυριάδης, Ν. Καλούμενος και Δ. Μπάτσης θα οδηγούνταν στο απόσπασμα.
Το τρομερό μυστικό τόξερε μόνο ο Αγγλος δημοσιογράφος Πράις, που βρισκόταν στην Αθήνα. Αν και θέλησε να το κρατήσει για λόγους αποκλειστικότητας, το τελευταίο 24ωρο άλλαξε γνώμη και ζήτησε τη βοήθεια δυο Ελλήνων δημοσιογράφων.
ΣΑΒΒΑΤΟ πρωί. Το φοβερό οδοιπορικό αρχίζει.
ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ ακριβώς. Με χίλιες προφυλάξεις ανεβαίνουμε το Γολγοθά του Γουδιού από τη μεριά του συνοικισμού Ζωγράφου. Κρυβόμαστε. Μιλάμε ψιθυριστά, για λόγους ασφάλειας. Εχουμε ακόμα αμφιβολίες γι' αυτό που πρόκειται να συμβεί.
ΩΡΑ 2 μετά τα μεσάνυχτα. Τη σιγή σκίζει ο θόρυβος ενός «Τζέημς» που φέρνει στο χώρο των εκτελέσεων μισή διμοιρία από χωροφύλακες. Αυτοί παίρνουν θέση.
ΣΤΙΣ 3 και 45 ξεχωρίζουν στο σκοτάδι φανάρια αυτοκινήτων. Είναι η φάλαγγα που συνοδεύει τους μελλοθάνατους.
Ξάφνου, κάποιος προβολέας φωτίζει το χώρο. Με μάτια διεσταλμένα κοιτάζουμε.
Πρώτα σταματά ένα φορτηγό της ΕΣΑ. Αμέσως μετά, το συρματόφρακτο αυτοκίνητο με τους μελλοθάνατους. Τελευταίο, το φορτηγό με το εκτελεστικό απόσπασμα: ΕΣΑτζήδες και οπλίτες του Στρατού.
Το μακάβριο σκηνικό συμπληρώνουν τρία τζιπ. Είναι η Επιτροπή του Στρατοδικείου, οι αξιωματικοί της ΑΣΔΑΝ και της χωροφυλακής.
Μια ομάδα χωροφύλακες πλησιάζουν το συρματόφρακτο καμιόνι. Πρώτοι κατεβαίνουν οι σύντροφοι του Μπελογιάννη. Οι χωροφύλακες τους βοηθούν. Μετράμε: Ενας, δυο, τρεις. Ο Νίκος είναι τελευταίος. Πηδά κάτω. Σαν αίλουρος. Μόνος του. Ευθυτενής. Λεβέντικη κορμοστασιά και αινιγματικό χαμόγελο στα χείλη. Ιδια, όπως ήταν όταν τον έσερναν στα στρατοδικεία. Ο Νίκος Μπελογιάννης!
Προχωρά, με βήμα σταθερό, στο Γολγοθά του Γουδιού. Ο χωροφύλακας που τον συνοδεύει σκοντάφτει και πέφτει χάμω. Εκείνος κοντοστέκεται. Τον περιμένει να σηκωθεί. Και ξαναρχίζει ψύχραιμος κι ατάραχος την πορεία προς το τέλος.
Οσοι παραβρίσκονταν στον τόπο της εκτέλεσης μένουν άφωνοι και εκστατικοί... Ενα ρίγος από δέος μας διαπερνάει.
Στις 4 και πέντε, ο Γραμματέας του στρατοδικείου, παρουσία του Επιτρόπου, διαβάζει την απόφαση και πρακτικό του Συμβουλίου Χαρίτων που απορρίπτει την αίτηση χάριτος. Το τελευταίο τόχε υπογράψει ο τότε βασιλιάς Παύλος Γλύξμπουργκ.
Υστερα... Το εκτελεστικό απόσπασμα παίρνει θέση. Εσατζήδες οδηγούν τους μελλοθάνατους μπροστά. Ο Μπελογιάννης αρνείται να του πιάσουν το χέρι. Σκύβει και κάτι ψιθυρίζει.
- Σας παρακαλώ! Ξέρω το δρόμο μου!...
Δεν το ακούσαμε. Μας τόπαν μετά.
Επειτα, συνέβη κάτι απρόοπτο, μα κι ανεξήγητο: Την ώρα που το απόσπασμα μπαίνει «επί σκοπόν» ο προβολέας που φωτίζει το τραγικό σκηνικό μισοσβήνει απότομα. Ενα αμυδρό φως διαγράφει τις σκιές των τεσσάρων παλληκαριών και των ανδρών του αποσπάσματος.
- Πυρ!
Και ο τραγικός επίλογος, που κράτησε την ανάσα ενός ολόκληρου λαού όλες εκείνες τις μέρες, έχει συντελεστεί.
Μόνο ο Αγγλος δημοσιογράφος σήκωσε το κεφάλι. Αργότερα θα περιγράψει την τελευταία φάση της σκηνής.
Εμείς οι δυο με τα πρόσωπα κρυμμένα στις παλάμες, μείναμε εκεί - μαρμαρωμένοι.
Ακίνητοι για πολλή ώρα. Τρέμοντας...
Οταν η αυγή ρόδισε στον ουρανό, όλα είχαν τελειώσει. Ο Γολγοθάς του Γουδιού ξαναπήρε την πρώτη του όψη. Τα αυτοκίνητα έφυγαν αμέσως με μεγάλη ταχύτητα. Σαν κάποιος να τους κυνηγούσε. Κι οι σκοτωμένοι με το καμιόνι του Δήμου μεταφέρθηκαν στο Τρίτο Νεκροταφείο, στην Κοκκινιά.
Τρικλίζοντας κατεβήκαμε στην Αθήνα. Στο ύψος του σανατόριου της Σωτηρίας ακούμε φωνές, τραγούδια, κλάματα και μοιρολόγια ανακατεμένα. Οι άρρωστοι κρατούμενοι είχαν ξεσηκωθεί και άλλοι έκλαιγαν και άλλοι τραγουδούσαν.
- Πότε θα κάνει ξαστεριά, ποτέ θα φλεβαρίσει... (...)
***
Είκοσι πέντε χρόνια μετά την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του, ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε την παραπάνω, ανώνυμη αλλά αυθεντική, μαρτυρία - καταγραφή των όσων συνέβησαν λίγο πριν περάσουν στην αθανασία οι τέσσερις κομμουνιστές.
O Νίκος Μπελογιάννης γεννήθηκε το 1915 στην Αμαλιάδα και απ' τα μαθητικά του χρόνια εντάχθηκε στην ΟΚΝΕ. Το 1932 μπήκε στη Νομική Σχολή και το 1934 έγινε μέλος του ΚΚΕ και την επόμενη χρονιά εκλέχτηκε Γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αμαλιάδας.
Λίγο αργότερα ακολούθησαν οι πρώτες διώξεις και εξορίες. Στα χρόνια της Κατοχής, απέδρασε και πήγε στην Πελοπόννησο, όπου ανέλαβε διάφορες κομματικές χρεώσεις, ενώ στη συνέχεια τοποθετήθηκε Καπετάνιος στη Μεραρχία του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου.
Μετά από την Απελευθέρωση, δούλεψε και πάλι στην ΚΟ Πελοποννήσου, ενώ αργότερα εντάχθηκε στον ΔΣΕ, όπου μεταξύ άλλων διετέλεσε υποδιοικητής της Σχολής Αξιωματικών του ΔΣΕ, Πολιτικός Επίτροπος της 102ης Ταξιαρχίας και κατόπιν της 10ης και 1ης Μεραρχίας.
Μετά την υποχώρηση του ΔΣΕ, πήρε και αυτός, όπως χιλιάδες άλλοι μαχητές, τον δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς. Το 1950, στην 7η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, ο Νίκος Μπελογιάννης εκλέχθηκε αναπληρωματικό μέλος της και στις 7 Ιούνη έφτασε παράνομα στην Ελλάδα, με αποστολή την αναδιοργάνωση των παράνομων Οργανώσεων, που συνέχιζαν να δέχονται χτυπήματα από την Ασφάλεια.
Εξίμισι περίπου μήνες μετά την άφιξή του στην Ελλάδα (20/12/1950) συνελήφθη και για δέκα μήνες κρατήθηκε στην απομόνωση, παραμένοντας ανυποχώρητος, απορρίπτοντας τις δελεαστικές προτάσεις που του έγιναν για να σώσει τη ζωή του.
Στις δύο δίκες που έγιναν, στάθηκε αλύγιστος, υπερασπίστηκε με σθένος το ΚΚΕ. Καταδικάστηκε σε θάνατο τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη δίκη μαζί με άλλα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ.
Στις 30 Μάρτη του 1952 εκτελέστηκε μαζί με τους συντρόφους του Ηλία Αργυριάδη, Νίκο Καλούμενο και Δημήτρη Μπάτση.
Με τη θυσία του ο Νίκος Μπελογιάννης έγινε σύμβολο της ανάγκης διαφύλαξης της αυτοτέλειας και της ανυποχώρητης επαναστατικής πάλης του Κόμματος σε όλες τις συνθήκες. Γι' αυτό και στο πρόσωπό του τιμάμε τη θυσία όλων των κομμουνιστών, όλων των αλύγιστων της ταξικής πάλης. Εξάλλου, όπως σημείωσε ο ίδιος:
«Σκέφτομαι πως αυτά τα τρία συστατικά πρέπει να 'χει η ζωή: το μεγάλο, το ωραίο και το συγκλονιστικό. Το μεγάλο είναι να βρίσκεσαι μέσα στην πάλη για μια καλύτερη ζωή, να αγωνίζεσαι στην πρώτη γραμμή γι' αυτήν. Οποιος δεν το κάνει αυτό σέρνεται πίσω απ' τη ζωή. Το ωραίο είναι καθετί που στολίζει τη ζωή, η μουσική, τα λουλούδια, η ποίηση. Το συγκλονιστικό είναι η αγάπη...».
Βλ. περισσότερα:
Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1949-1967, τόμ. Γ1, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2021, σελ. 195 - 200, 204 - 208, 221 - 245.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου