Χριστίνα Φίλιππα*
Διαλαλούσαν οι μικροί εφημεριδοπώλες προσπαθώντας να πουλήσουν τα φυλλάδια με το νόμο της Κυριακής αργίας 3 Ιανουάριου 1910.
Η μέρα είχε τα συνήθη χαρακτηριστικά μιας χειμωνιάτικης μέρας με παγωνιά και ψιλό χιονόνερο, η πόλη όμως παρουσίαζε μια διαφορετική, ασυνήθιστη όψη.
Καταστήματα ερμητικά κλειστά. Ακόμα και το ρολόι στην οδό Γεωργίου Σταύρου στα Χαυτεία είχε σταματήσει στις 6 π.μ,, ώρα που άρχιζε η ισχύς του νέου νόμου. Κόσμος που έδειχνε χαμογελαστός και ευδιάθετος, κυκλοφορούσε στην πόλη, γέμισε τις εκκλησίες, πηγαινοερχόταν με τα τραμ και τις άμαξες, παρά την κακοκαιρία.
Η πρώτη Κυριακή του 1910 είναι η πρώτη Κυριακή που θεσπίζεται ως επίσημη αργία του κράτους.
Όπως γράφουν οι εφημερίδες της εποχής, ήταν ένας «πρωτοχρονιάτικος μποναμάς της Επανάστασης του 1909» που υπογράφτηκε από τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, ο οποίος είχε αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας μετά το Στρατιωτικό Κίνημα στο Γουδί από το «Στρατιωτικό Σύνδεσμο». Είχαν προηγηθεί εργατικές κινητοποιήσεις από το 1890 με διεκδικήσεις την Κυριακάτικη αργία και το ωράριο εργασίας από διάφορους επαγγελματικούς κλάδους, ώστε οι συνθήκες να έχουν ωριμάσει για την καθιέρωση της Κυριακής αργίας στις αρχές του 20ου αιώνα.
Ο νόμος αποτελείτο από 21 άρθρα με ισχύ από 1ης Ιανουαρίου 1910 και εφαρμόστηκε αρχικά σε τρεις μόνο πόλεις: την Αθήνα, τον Πειραιά και το Βόλο.
Σε κάθε άλλη πόλη και δήμο, ο νόμος θα τίθετο σε εφαρμογή με Βασιλικό Διάταγμα μετά από αίτηση του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου προς το Υπουργείο Εσωτερικών (άρθρο 20).
Πολλοί δήμοι με ψήφισμα ζήτησαν να απλωθεί και να καθιερωθεί και γι αυτούς η αργία της Κυριακής. Στη Λάρισα, την Πάτρα, τη Θήβα και σε άλλες πόλεις γίνονται διαδηλώσεις για την καθιέρωση της Κυριακής αργίας. Σε μερικές δε περιπτώσεις παρά τις ενέργειες των δημοτικών συμβουλίων τα Βασιλικά Διατάγματα αργούσαν να εκδοθούν.
Στον Άνω Βόλο το εργατικό προσωπικό 17 ατμόμυλων και υδρόμυλων κήρυξε απεργία γιατί δεν έτυχαν αργίας αν και ο δήμος Ιωλκού είχε υποβάλει ψήφισμα προς το Υπουργείο Εσωτερικών. Οι απεργοί ζητούσαν να μην απολυθούν και τέσσερις συνάδελφοι τους που δεν υπέγραφαν αναφορά να μη καθιερωθεί ως ημέρα αργίας η Κυριακή, καθώς οι ιδιοκτήτες αρνούνταν να αποδεχτούν την Κυριακή ως ημέρα αργίας.
Παρά το γεγονός ότι προηγήθηκε ενημέρωση μέσω δημοσιευμάτων σε εφημερίδες και μοίρασμα φυλλαδίων στους πολίτες, όπως αναφέραμε, ο νόμος δημιούργησε μεγάλη αναστάτωση και προκάλεσε σύγχυση κατά την πρώτη εφαρμογή του, γεγονός που αποδεικνύει για άλλη μία φορά ότι ένα από τα δυσκολότερα πράγματα σε αυτή τη χώρα διαχρονικά, είναι η «αποκωδικοποίηση» των νόμων, των άρθρων, εδαφίων, παραγράφων, υποπαραγράφων και εξαιρέσεων τους. Ο νόμος είχε πάρα πολλές εξαιρέσεις, για αποκλειόμενες ή μη υποχρεούμενες του νόμου υπηρεσίες και καταστήματα. Οι πρώτοι δε οι οποίοι εξαιρούντο από την ευεργεσία του νόμου ήταν οι δημόσιοι υπάλληλοι ( άρθρο 3) . Πολύ γρήγορα θα αρχίσουν και οι τροπολογίες.
Οι καταστηματάρχες και οι διάφοροι επαγγελματικοί κλάδοι είχαν ενημερωθεί από την αστυνομία και τους συλλόγους τους αν υπάγονται στο νόμο η εξαιρούνται, πολλοί πολίτες όμως βρεθήκαν απροετοίμαστοι, μπερδεμένοι στον κυκεώνα των απαγορεύσεων και εξαιρέσεων, εκείνου του «ναι μεν αλλά…» ώστε άλλοι μεν να τρέχουν να προμηθευτούν Σάββατο τα ψώνια τους και να τακτοποιήσουν δουλειές τους, άλλοι δε να περιμένουν την Κυριακή και να βρουν θύρες ερμητικά κλειστές. Μεγάλη ήταν η κίνηση στη Διεύθυνση της Αστυνομίας όπου συνέρρεαν πολίτες να πληροφορηθούν τα της «αργίας». Αστυνομικοί δε περίπολοι προσπαθούσαν μέσα από υαλόφρακτα παράθυρα να δουν αν τηρείται ο νόμος.
Κάθε παράβαση, σύμφωνα με το άρθρο 19 του νόμου, τιμωρείτο μετά από μήνυση πολίτη ή και αυτεπαγγέλτως, το δε πρόστιμο ορίζετο σε 25 -500 δραχμές και σε περίπτωση ένδειας, με προσωποκράτηση 8 – 30 ημερών. Ο νόμος προέβλεπε και τιμωρία για τον εργοδότη με επιπλέον πρόστιμο 5 δρχ. για κάθε ένα υπάλληλο η εργάτη που απασχόλησε (άρθρο 19).
Οι φόβοι και τα σενάρια τα οποία εξέφραζαν και κάποιες εφημερίδες για ολέθριες συνέπειες της Κυριακής αργίας, εξ αιτίας της οποίας θα αυξανόταν η εγκληματικότητα διαψεύστηκαν, καθώς όπως προκύπτει από το αστυνομικό δελτίο όχι μόνο δεν αυξήθηκε αλλά τουναντίον παρατηρήθηκε μείωση. Εκείνο που έχει ενδιαφέρον επίσης, είναι το γεγονός ότι γέμισαν οι κινηματογράφοι μικρούς γαβριάδες (μικροπωλητές, μπακαλόγατους, λουστράκια) που τους δόθηκε ο χρόνος και η ευκαιρία να δουν κινηματογράφο πρώτη φορά στη ζωή τους. Είναι συγκινητικές οι περιγραφές εφημερίδων με τις αντιδράσεις όλων αυτών των σκληρά εργαζομένων παιδιών, αυτών των μικροσκλάβων, που ούρλιαζαν από χαρά, σε κούφαιναν με τα επιφωνήματα τους, χειροκροτούσαν κάθε φορά που έβλεπαν στην οθόνη ένα ηθοποιό, και έμεναν ώρες εκεί μέσα να δουν και την άλλη παράσταση! Όταν ο υπάλληλος τους ζητούσε να βγουν, επωφελούμενος τη διακοπή, άκουγε διαμαρτυρίες.
–Γιατί κύριος! Πόσο κάνει; Εξήντα λεπτά, ένα φράγκο; Να τα!! Πάρτα! Θα μείνω στην άλλη παράσταση.!
Αμέσως σχεδόν με την εφαρμογή του νόμου διατυπώθηκαν απόψεις στον Τύπο, για το πώς θα μπορούσε η αργία να είναι επωφελής για τον κόσμο και τι θα μπορούσε να κάνει «μια ολόκληρη μέρα» (sic) ωσαν οι άνθρωποι να μη θεωρούνται άξιοι και να μη μπορούν ελεύθεροι να τη διαθέσουν όπως εκείνοι νόμιζαν.
Τέθηκε λοιπόν το θέμα της σύστασης μιας επιτροπής που να διατυπώσει προτάσεις για να βρεθούν τρόποι αξιοποίησης της αργίας «προς όφελος» των λαϊκών τάξεων: Πρόεδρος της Επιτροπής ορίστηκε ο Μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος και οι κύριοι: Κ. Παπαμιχαλοπουλος βουλευτής, Ιω. Δαμβέργης δημοσιογράφος, Σ. Θεοδωρόπουλος δικηγόρος πρόεδρος των Εργατών Τυπογράφων, Π. Ροδούλης πρόεδρος εμποροϋπαλλήλων, Δ.Βρατσάνος Σύμβουλος «Συνδικάτου των Συντακτών», Λουκάς Πύρρου δημοσιογράφος, Δ. Μπαλάνος και Θ. Πετμεζάς υφηγητές , Δ. Λοβέρδος διευθυντής Λαϊκής Τραπέζης, Π. Παπαγεωργίου διευθυντής Γεωργικής Εταιρίας, Ι. Πρωτοπαπάς καθηγητής, Μ. Γαλανός πρόεδρος της Αναπλάσεως, δυο αντιπρόσωποι της Ενώσεως των Ελληνικών Σωματείων και δυο αντιπρόσωποι του «Συνδέσμου των Συντεχνιών».
Μετά από 118 χρόνια επιστρέφουμε από κει που ξεκινήσαμε; Αυτό πως θα το ονομάσουμε; Πρόοδο; Ποιόν εξυπηρετεί και τι προσφέρει;
Το Σύνταγμα κατοχυρώνει για τους πάσης φύσεως εργαζομένους και απασχολούμενους (ελεύθερους επαγγελματίες, κλπ) το δικαίωμα ελεύθερου χρόνου και της απόλαυσης του ατομικού και του από κοινού με την οικογένεια τους, ως τακτικό διάλειμμα της εβδομαδιαίας εργασίας.
Το διάλειμμα αυτό υπηρετεί την υγεία και την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου με τη φυσική και ψυχική ανανέωση που προσφέρει η τακτική αργία στον εργαζόμενο άνθρωπο εντός της κάθε εβδομάδας (άρθρο 5 και 21 Συντάγματος).
Αυθόρμητα έρχονται στο μυαλό οι στίχοι του ποιήματος «Κυριακή» του Ναζίμ Χικμέτ:
«Σήμερα είναι Κυριακή
Για πρώτη φορά με άφησαν σήμερα και βγήκα στη λιακάδα
Δε μου ‘τυχε ποτέ σε όλη τη ζωή μου
Να μείνω έτσι ακίνητος κοιτάζοντας ψηλά τον ουρανό
Και ν’ απορώ που είναι τόσο μακριά μου
Τόσο γαλάζιος, τόσο απέραντος
Έκατσα κατάχαμα γεμάτος σεβασμό
Κι ακούμπησα την πλάτη στον ασβεστωμένο τοίχο (..)».
Δεν θα γυρίσουμε πίσω στην εποχή του Γαλιλαίου για να μάθουμε αν η γη κινείται.
Πληροφορίες:
Εφημερίδες: “Ακρόπολις”, “Αρμονία”, “Εμπρός”, “Καιροί”, “Νέον Αστυ”, “Σκριπ”, “Χρόνος”.
Πηγή: globalview.gr
Χριστίνα Φίλιππα: Σχετικά με τον συντάκτη
Διαλαλούσαν οι μικροί εφημεριδοπώλες προσπαθώντας να πουλήσουν τα φυλλάδια με το νόμο της Κυριακής αργίας 3 Ιανουάριου 1910.
Η μέρα είχε τα συνήθη χαρακτηριστικά μιας χειμωνιάτικης μέρας με παγωνιά και ψιλό χιονόνερο, η πόλη όμως παρουσίαζε μια διαφορετική, ασυνήθιστη όψη.
Καταστήματα ερμητικά κλειστά. Ακόμα και το ρολόι στην οδό Γεωργίου Σταύρου στα Χαυτεία είχε σταματήσει στις 6 π.μ,, ώρα που άρχιζε η ισχύς του νέου νόμου. Κόσμος που έδειχνε χαμογελαστός και ευδιάθετος, κυκλοφορούσε στην πόλη, γέμισε τις εκκλησίες, πηγαινοερχόταν με τα τραμ και τις άμαξες, παρά την κακοκαιρία.
Η πρώτη Κυριακή του 1910 είναι η πρώτη Κυριακή που θεσπίζεται ως επίσημη αργία του κράτους.
Όπως γράφουν οι εφημερίδες της εποχής, ήταν ένας «πρωτοχρονιάτικος μποναμάς της Επανάστασης του 1909» που υπογράφτηκε από τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, ο οποίος είχε αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας μετά το Στρατιωτικό Κίνημα στο Γουδί από το «Στρατιωτικό Σύνδεσμο». Είχαν προηγηθεί εργατικές κινητοποιήσεις από το 1890 με διεκδικήσεις την Κυριακάτικη αργία και το ωράριο εργασίας από διάφορους επαγγελματικούς κλάδους, ώστε οι συνθήκες να έχουν ωριμάσει για την καθιέρωση της Κυριακής αργίας στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο νόμος αποτελείτο από 21 άρθρα με ισχύ από 1ης Ιανουαρίου 1910 και εφαρμόστηκε αρχικά σε τρεις μόνο πόλεις: την Αθήνα, τον Πειραιά και το Βόλο.
Σε κάθε άλλη πόλη και δήμο, ο νόμος θα τίθετο σε εφαρμογή με Βασιλικό Διάταγμα μετά από αίτηση του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου προς το Υπουργείο Εσωτερικών (άρθρο 20).
Πολλοί δήμοι με ψήφισμα ζήτησαν να απλωθεί και να καθιερωθεί και γι αυτούς η αργία της Κυριακής. Στη Λάρισα, την Πάτρα, τη Θήβα και σε άλλες πόλεις γίνονται διαδηλώσεις για την καθιέρωση της Κυριακής αργίας. Σε μερικές δε περιπτώσεις παρά τις ενέργειες των δημοτικών συμβουλίων τα Βασιλικά Διατάγματα αργούσαν να εκδοθούν.
Στον Άνω Βόλο το εργατικό προσωπικό 17 ατμόμυλων και υδρόμυλων κήρυξε απεργία γιατί δεν έτυχαν αργίας αν και ο δήμος Ιωλκού είχε υποβάλει ψήφισμα προς το Υπουργείο Εσωτερικών. Οι απεργοί ζητούσαν να μην απολυθούν και τέσσερις συνάδελφοι τους που δεν υπέγραφαν αναφορά να μη καθιερωθεί ως ημέρα αργίας η Κυριακή, καθώς οι ιδιοκτήτες αρνούνταν να αποδεχτούν την Κυριακή ως ημέρα αργίας.
Παρά το γεγονός ότι προηγήθηκε ενημέρωση μέσω δημοσιευμάτων σε εφημερίδες και μοίρασμα φυλλαδίων στους πολίτες, όπως αναφέραμε, ο νόμος δημιούργησε μεγάλη αναστάτωση και προκάλεσε σύγχυση κατά την πρώτη εφαρμογή του, γεγονός που αποδεικνύει για άλλη μία φορά ότι ένα από τα δυσκολότερα πράγματα σε αυτή τη χώρα διαχρονικά, είναι η «αποκωδικοποίηση» των νόμων, των άρθρων, εδαφίων, παραγράφων, υποπαραγράφων και εξαιρέσεων τους. Ο νόμος είχε πάρα πολλές εξαιρέσεις, για αποκλειόμενες ή μη υποχρεούμενες του νόμου υπηρεσίες και καταστήματα. Οι πρώτοι δε οι οποίοι εξαιρούντο από την ευεργεσία του νόμου ήταν οι δημόσιοι υπάλληλοι ( άρθρο 3) . Πολύ γρήγορα θα αρχίσουν και οι τροπολογίες.
Οι καταστηματάρχες και οι διάφοροι επαγγελματικοί κλάδοι είχαν ενημερωθεί από την αστυνομία και τους συλλόγους τους αν υπάγονται στο νόμο η εξαιρούνται, πολλοί πολίτες όμως βρεθήκαν απροετοίμαστοι, μπερδεμένοι στον κυκεώνα των απαγορεύσεων και εξαιρέσεων, εκείνου του «ναι μεν αλλά…» ώστε άλλοι μεν να τρέχουν να προμηθευτούν Σάββατο τα ψώνια τους και να τακτοποιήσουν δουλειές τους, άλλοι δε να περιμένουν την Κυριακή και να βρουν θύρες ερμητικά κλειστές. Μεγάλη ήταν η κίνηση στη Διεύθυνση της Αστυνομίας όπου συνέρρεαν πολίτες να πληροφορηθούν τα της «αργίας». Αστυνομικοί δε περίπολοι προσπαθούσαν μέσα από υαλόφρακτα παράθυρα να δουν αν τηρείται ο νόμος.
Κάθε παράβαση, σύμφωνα με το άρθρο 19 του νόμου, τιμωρείτο μετά από μήνυση πολίτη ή και αυτεπαγγέλτως, το δε πρόστιμο ορίζετο σε 25 -500 δραχμές και σε περίπτωση ένδειας, με προσωποκράτηση 8 – 30 ημερών. Ο νόμος προέβλεπε και τιμωρία για τον εργοδότη με επιπλέον πρόστιμο 5 δρχ. για κάθε ένα υπάλληλο η εργάτη που απασχόλησε (άρθρο 19).
Λευκή μέρα
Οι φόβοι και τα σενάρια τα οποία εξέφραζαν και κάποιες εφημερίδες για ολέθριες συνέπειες της Κυριακής αργίας, εξ αιτίας της οποίας θα αυξανόταν η εγκληματικότητα διαψεύστηκαν, καθώς όπως προκύπτει από το αστυνομικό δελτίο όχι μόνο δεν αυξήθηκε αλλά τουναντίον παρατηρήθηκε μείωση. Εκείνο που έχει ενδιαφέρον επίσης, είναι το γεγονός ότι γέμισαν οι κινηματογράφοι μικρούς γαβριάδες (μικροπωλητές, μπακαλόγατους, λουστράκια) που τους δόθηκε ο χρόνος και η ευκαιρία να δουν κινηματογράφο πρώτη φορά στη ζωή τους. Είναι συγκινητικές οι περιγραφές εφημερίδων με τις αντιδράσεις όλων αυτών των σκληρά εργαζομένων παιδιών, αυτών των μικροσκλάβων, που ούρλιαζαν από χαρά, σε κούφαιναν με τα επιφωνήματα τους, χειροκροτούσαν κάθε φορά που έβλεπαν στην οθόνη ένα ηθοποιό, και έμεναν ώρες εκεί μέσα να δουν και την άλλη παράσταση! Όταν ο υπάλληλος τους ζητούσε να βγουν, επωφελούμενος τη διακοπή, άκουγε διαμαρτυρίες.
–Γιατί κύριος! Πόσο κάνει; Εξήντα λεπτά, ένα φράγκο; Να τα!! Πάρτα! Θα μείνω στην άλλη παράσταση.!
Αμέσως σχεδόν με την εφαρμογή του νόμου διατυπώθηκαν απόψεις στον Τύπο, για το πώς θα μπορούσε η αργία να είναι επωφελής για τον κόσμο και τι θα μπορούσε να κάνει «μια ολόκληρη μέρα» (sic) ωσαν οι άνθρωποι να μη θεωρούνται άξιοι και να μη μπορούν ελεύθεροι να τη διαθέσουν όπως εκείνοι νόμιζαν.
Τέθηκε λοιπόν το θέμα της σύστασης μιας επιτροπής που να διατυπώσει προτάσεις για να βρεθούν τρόποι αξιοποίησης της αργίας «προς όφελος» των λαϊκών τάξεων: Πρόεδρος της Επιτροπής ορίστηκε ο Μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος και οι κύριοι: Κ. Παπαμιχαλοπουλος βουλευτής, Ιω. Δαμβέργης δημοσιογράφος, Σ. Θεοδωρόπουλος δικηγόρος πρόεδρος των Εργατών Τυπογράφων, Π. Ροδούλης πρόεδρος εμποροϋπαλλήλων, Δ.Βρατσάνος Σύμβουλος «Συνδικάτου των Συντακτών», Λουκάς Πύρρου δημοσιογράφος, Δ. Μπαλάνος και Θ. Πετμεζάς υφηγητές , Δ. Λοβέρδος διευθυντής Λαϊκής Τραπέζης, Π. Παπαγεωργίου διευθυντής Γεωργικής Εταιρίας, Ι. Πρωτοπαπάς καθηγητής, Μ. Γαλανός πρόεδρος της Αναπλάσεως, δυο αντιπρόσωποι της Ενώσεως των Ελληνικών Σωματείων και δυο αντιπρόσωποι του «Συνδέσμου των Συντεχνιών».
Και σήμερα;
Μετά από 118 χρόνια επιστρέφουμε από κει που ξεκινήσαμε; Αυτό πως θα το ονομάσουμε; Πρόοδο; Ποιόν εξυπηρετεί και τι προσφέρει;
Το Σύνταγμα κατοχυρώνει για τους πάσης φύσεως εργαζομένους και απασχολούμενους (ελεύθερους επαγγελματίες, κλπ) το δικαίωμα ελεύθερου χρόνου και της απόλαυσης του ατομικού και του από κοινού με την οικογένεια τους, ως τακτικό διάλειμμα της εβδομαδιαίας εργασίας.
Το διάλειμμα αυτό υπηρετεί την υγεία και την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου με τη φυσική και ψυχική ανανέωση που προσφέρει η τακτική αργία στον εργαζόμενο άνθρωπο εντός της κάθε εβδομάδας (άρθρο 5 και 21 Συντάγματος).
Αυθόρμητα έρχονται στο μυαλό οι στίχοι του ποιήματος «Κυριακή» του Ναζίμ Χικμέτ:
«Σήμερα είναι Κυριακή
Για πρώτη φορά με άφησαν σήμερα και βγήκα στη λιακάδα
Δε μου ‘τυχε ποτέ σε όλη τη ζωή μου
Να μείνω έτσι ακίνητος κοιτάζοντας ψηλά τον ουρανό
Και ν’ απορώ που είναι τόσο μακριά μου
Τόσο γαλάζιος, τόσο απέραντος
Έκατσα κατάχαμα γεμάτος σεβασμό
Κι ακούμπησα την πλάτη στον ασβεστωμένο τοίχο (..)».
Δεν θα γυρίσουμε πίσω στην εποχή του Γαλιλαίου για να μάθουμε αν η γη κινείται.
Πληροφορίες:
Εφημερίδες: “Ακρόπολις”, “Αρμονία”, “Εμπρός”, “Καιροί”, “Νέον Αστυ”, “Σκριπ”, “Χρόνος”.
Πηγή: globalview.gr
Χριστίνα Φίλιππα: Σχετικά με τον συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου