Γιώργος Στάμκος
O Μπόρις Τζόνσον ανέλαβε την ηγεσία της βρετανικής κυβέρνησης σε μια εποχή που η Βρετανία είναι βαθιά διχασμένη και αντιμετωπίζει κρίσιμες αποφάσεις, όπως είναι η μορφή του επικείμενου Brexit στις 31 Οκτωβρίου 2019. Όσοι γνωρίζουν και έχουν αναλύσει την προσωπικότητα του νέου πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου στέκονται ιδιαιτέρως στην πολιτική του συγγένεια, στον χαρακτήρα και στους παραλληλισμούς με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, στον οποίο ανατέθηκε ο κρίσιμος ρόλος του «Πρωθυπουργού του Πολέμου» κατά τη διάρκεια του Β' Π.Π.
Ως γνωστόν ο Μπόρις Τζόνσον είναι και συγγραφέας ενός αξιόλογου βιβλίου με τον τίτλο Factor Churchill (Ο Παράγοντας Τσόρτσιλ),
στον οποίο αναλύει επισταμένα τον ιστορικό ρόλο, τον χαρακτήρα αλλά και
την πολιτική δράση του Τσόρτσιλ σε μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους
της πρόσφατης βρετανικής και ευρωπαϊκής ιστορίας. Υπενθυμίζουμε ότι ο Τσόρτσιλ ανέβηκε στην εξουσία σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης,
όταν τμήμα της βρετανικής κυβέρνησης θεωρούσε πως ο περαιτέρω πόλεμος
με τη Γερμανία ήταν άσκοπος και πως πρέπει να προσπαθήσει να
διαπραγματευτεί με τον Χίτλερ. Ο ήδη εξαντλημένος και άρρωστος
Τσάμπερλεν παραγκωνίστηκε τελικά από τον Τσόρτσιλ, αν και ο ίδιος είχε
την πρόθεση να διορίσει τον Λόρδο Χάλιφαξ ως νέο πρωθυπουργό της χώρας.
Τόσο ο Τσόρτσιλ, όπως και ο Τζόνσον σήμερα, θεωρούταν φοβερός και τρομακτικός από τους συναδέλφους τους του Συντηρητικού κόμματος, ενώ υπήρχαν και ορισμένοι που τον θεωρούσαν τσαρλατάνο (το ίδιο συμβαίνει και με τον Τζόνσον). Ωστόσο ο Τσόρτσιλ διέθετε ένα χάρισμα που τελικά έγειρε την πλάστιγγα προς το μέρος του. Ήταν εξαιρετικός και ευφυής ομιλητής. Και ο Τζόνσον θεωρείται μεγάλος ομιλητής αλλά και έμπειρος στην πολιτική εκστρατεία, σε αντίθεση με την απρόσωπη Τερέζα Μέι.
Σήμερα, στην εποχή του Brexit, κυκλοφορούν ουκ ολίγοι αστικοί μύθοι γύρω από τον Τσόρτσιλ, ο οποίος τείνει να παρουσιάζεται ως ο μεγαλύτερος πολιτικός της σύγχρονης Βρετανίας. Φυσικά επειδή ήταν ανάμεσα στους μεγάλους νικητές Β' Π. Πολέμου και στους συνδιαμορφωτές του Ψυχροπολεμικού κόσμου. Ένας Βρετανός ιστορικός που θα ήθελε να γράψει ένα σημαντικό βιβλίο για τον Τσόρτσιλ δεν θα έβρισκε πιο κατάλληλη εποχή και πιο ευεπίφορους αναγνώστες.
Ωστόσο, αρκετές ταινίες και σειρές σχετικά με τον Τσόρτσιλ που γυρίστηκαν τα τελευταία χρόνια, δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και “αγιογραφίες” του, καθώς παρουσιάζεται ευάλωτος και φοβισμένος. Έτσι, στην ταινία “Τσόρτσιλ” του 2017, ο ίδιος παρουσιάζεται ως ένας γέρος που φοβάται μια εισβολή στη Νορμανδία, διότι δεν θέλει να επαναληφθεί η παταγώδης αποτυχία της Καλλίπολη, αγνοείται επιδεικτικά από τον Αμερικανό στρατηγό Αϊζενχάουερ αλλά και από τους ίδιους τους Βρετανούς στρατηγούς.
Στην αξιοθαύμαστη σειρά “Crown Churchill” εμφανίζεται ως ένας γέρος άνδρας, που είχε πάθει εγκεφαλικό επεισόδιο και έτρεμε μπροστά στη νεαρή τότε Βασίλισσα Ελισάβετ, η οποία και τον επιπλήττει σαν να ήταν σχολιαρόπαιδο. Μια άλλη σκηνή είναι ακόμη πιο καταστροφική για την ιστορική εικόνα του Τσόρτσιλ. Έπειτα από την ακύρωση της επίσκεψης του στρατηγού Αϊζενχάουερ, λόγω του εγκεφαλικού επεισοδίου του Τσόρτσιλ, οι Αμερικανοί σχολιάζουν ότι η κάποτε πιο ισχυρή δύναμη στον κόσμο, η Μεγάλη Βρετανία, έχει πέσει στα χέρια του άρρωστου, γέρου Τσόρτσιλ και του Άντονι Ίντεν, που ήταν εθισμένος στη μορφίνη.
Αυτές οι ταινίες και τηλεοπτικές σειρές μπορεί να μην είναι απολύτως ιστορικά ακριβείς, ωστόσο δείχνουν ότι ίσως είναι καιρός να επανεξετάσουμε την επίσημη εικόνα του Τσόρτσιλ, ο οποίος συνεχίζει να θεωρείται από την πλειονότητα των Βρετανών ως ο καλύτερος και πιο αλάθητος πολιτικός του περασμένου αιώνα.
Αναμφισβήτητα ο Τσόρτσιλ, με τις δημόσιες εμφανίσεις και τις ραδιοφωνικές ομιλίες του, κατάφερε ασφαλώς να παρακινήσει τον βρετανικό λαό να υπομείνει τις θυσίες και το κόστος του μακροχρόνιου πολέμου. Αλλά δεν ήταν ο “θρυλικός πρωθυπουργός” που τον παρουσιάζουν ιστορικά βιβλία, όπως κι αυτό του Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος θεωρείται τσαρλατάνος και επιδειξίας, όπως κατηγορούσαν προηγουμένως και τον Τσόρτσιλ, που έβγαινε συνεχώς φωτογραφίες με ένα πούρο στο στόμα του.
Η πιθανότητα μάλιστα να δώσει ο Τζόνσον μια ιστορική ομιλία στην περίπτωση ενός χαοτικού και σκληρού Brexit, στο στυλ των ήδη θρυλικών λέξεων του Τσόρτσιλ “το μόνο που μπορώ να σας υποσχεθώ είναι αίμα, δάκρυα και ιδρώτας”, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί. Το αίμα βέβαια δεν θα χρειαστεί να χυθεί αυτή τη φορά, με εξαίρεση ίσως την αναζωπύρωση των συγκρούσεων στη Βόρεια Ιρλανδία, αλλά θα υπάρξουν ιδρώτας και δάκρυα, αν και οι δύο πλευρές (Ευρωπαϊκή Ένωση και Ηνωμένο Βασίλειο) δεν συμβιβαστούν.
Τέλος πρέπει να σημειωθεί πως το μεγαλύτερο λάθος του Τσόρτσιλ ήταν η απόβαση στην χερσόνησο της Καλλίπολης το 1915 κατά τη διάρκεια του Α 'Παγκοσμίου Πολέμου. Καταρχάς ήταν ένα εξαιρετικό στρατηγικό σχέδιο με σκοπό ο Συμμαχικός στόλος να περάσει τα Στενά των Δαρδανελίων και με ταχύτητα να επιτεθεί και να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη, εξαναγκάζοντας την Οθωμανική Αυτοκρατορία να αποσυρθεί από τον πόλεμο.
Ωστόσο στον πόλεμο ο χρόνος είναι μερικές φορές βασικός παράγοντας επιτυχίας και η αργοπορία ή αναποφασιστικότητα μπορεί να αποβεί μοιραία. Αυτό συνέβη και στην Επιχείρηση της Καλλίπολης, που από επικείμενος θρίαμβος εξελίχθηκε σε σοβαρή ήττα με δεκάδες χιλιάδες άσκοπους θανάτους.
Ο Τσόρτσιλ, ως Υπουργός τότε των Ναυτικών, ήταν βέβαια επίμονος, αλλά άλλοι δεν ήθελαν να αναλάβουν περισσότερο ρίσκο. Απέτυχαν να εντοπίσουν ένα θαλάσσιο ναρκοπέδιο που είχαν στήσει στα Δαρδανέλια οι Τούρκοι μόλις λίγες μέρες πριν την έναρξη της επιχείρησης. Έτσι τα περισσότερα συμμαχικά θωρηκτά βυθίστηκαν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον πανικό, τη διστακτικότητα και την εγκατάλειψη του σχεδίου της ναυτικής εισβολής στην Κωνσταντινούπολη.
Αυτή η διστακτικότητα επέτρεψε τους Τούρκους να αναδιοργανώσουν την άμυνά τους και με τη βοήθεια των Γερμανών, να δημιουργήσουν οχυρές θέσεις άμυνας, που ήταν σχεδόν αδύνατον να σπάσουν, οδηγώντας έτσι τους Συμμάχους στην καταστροφή, Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ ποτέ δεν συνήλθε από αυτή την καταστροφή κι ένιωθε πάντα τύψεις για τους τόσους δεκάδες χιλιάδες άσκοπων θανάτων. Το γεγονός αυτό τον έκανε να είναι εξαιρετικά σκεπτικιστής απέναντι στο σχέδιο της απόβασης των Συμμάχων στη Νορμανδία, το οποίο και καθυστερούσε εξαιτίας του για αρκετές εβδομάδες, μέχρι τον Ιούνιο του 1944.
Ωστόσο ήταν η αποφασιστικότητα του Τσόρτσιλ για μεγαλύτερη εμπλοκή στα ευρωπαϊκά ζητήματα μετά τον Β' Π. Πόλεμο (με πρόσχημα την ανάσχεση της “κόκκινης απειλής”), που έκανε τη Βρετανία να μην είναι ένα απομονωμένο νησί στη βορειοδυτική γωνιά της γηραιάς ηπείρου. Το αντίθετο φυσικά συμβαίνει με τον Μπόρις Τζόνσον, έναν δεινό μελετητή της ζωής και της σκέψης του Τσόρτσιλ, που επιθυμεί ωστόσο να απαγκιστρώσει τη Βρετανία από την Ευρώπη και να την μετατρέψει ξανά σε απομονωμένο νησί.
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
O Μπόρις Τζόνσον ανέλαβε την ηγεσία της βρετανικής κυβέρνησης σε μια εποχή που η Βρετανία είναι βαθιά διχασμένη και αντιμετωπίζει κρίσιμες αποφάσεις, όπως είναι η μορφή του επικείμενου Brexit στις 31 Οκτωβρίου 2019. Όσοι γνωρίζουν και έχουν αναλύσει την προσωπικότητα του νέου πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου στέκονται ιδιαιτέρως στην πολιτική του συγγένεια, στον χαρακτήρα και στους παραλληλισμούς με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, στον οποίο ανατέθηκε ο κρίσιμος ρόλος του «Πρωθυπουργού του Πολέμου» κατά τη διάρκεια του Β' Π.Π.
Οι παραλληλισμοί Τσόρτσιλ και Τζόνσον
Ως γνωστόν ο Μπόρις Τζόνσον είναι και συγγραφέας ενός αξιόλογου βιβλίου με τον τίτλο Factor Churchill (Ο Παράγοντας Τσόρτσιλ),
στον οποίο αναλύει επισταμένα τον ιστορικό ρόλο, τον χαρακτήρα αλλά και
την πολιτική δράση του Τσόρτσιλ σε μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους
της πρόσφατης βρετανικής και ευρωπαϊκής ιστορίας. Υπενθυμίζουμε ότι ο Τσόρτσιλ ανέβηκε στην εξουσία σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης,
όταν τμήμα της βρετανικής κυβέρνησης θεωρούσε πως ο περαιτέρω πόλεμος
με τη Γερμανία ήταν άσκοπος και πως πρέπει να προσπαθήσει να
διαπραγματευτεί με τον Χίτλερ. Ο ήδη εξαντλημένος και άρρωστος
Τσάμπερλεν παραγκωνίστηκε τελικά από τον Τσόρτσιλ, αν και ο ίδιος είχε
την πρόθεση να διορίσει τον Λόρδο Χάλιφαξ ως νέο πρωθυπουργό της χώρας.Τόσο ο Τσόρτσιλ, όπως και ο Τζόνσον σήμερα, θεωρούταν φοβερός και τρομακτικός από τους συναδέλφους τους του Συντηρητικού κόμματος, ενώ υπήρχαν και ορισμένοι που τον θεωρούσαν τσαρλατάνο (το ίδιο συμβαίνει και με τον Τζόνσον). Ωστόσο ο Τσόρτσιλ διέθετε ένα χάρισμα που τελικά έγειρε την πλάστιγγα προς το μέρος του. Ήταν εξαιρετικός και ευφυής ομιλητής. Και ο Τζόνσον θεωρείται μεγάλος ομιλητής αλλά και έμπειρος στην πολιτική εκστρατεία, σε αντίθεση με την απρόσωπη Τερέζα Μέι.
Μύθοι και πραγματικότητες γύρω από τον Τσόρτσιλ
Σήμερα, στην εποχή του Brexit, κυκλοφορούν ουκ ολίγοι αστικοί μύθοι γύρω από τον Τσόρτσιλ, ο οποίος τείνει να παρουσιάζεται ως ο μεγαλύτερος πολιτικός της σύγχρονης Βρετανίας. Φυσικά επειδή ήταν ανάμεσα στους μεγάλους νικητές Β' Π. Πολέμου και στους συνδιαμορφωτές του Ψυχροπολεμικού κόσμου. Ένας Βρετανός ιστορικός που θα ήθελε να γράψει ένα σημαντικό βιβλίο για τον Τσόρτσιλ δεν θα έβρισκε πιο κατάλληλη εποχή και πιο ευεπίφορους αναγνώστες.
Ωστόσο, αρκετές ταινίες και σειρές σχετικά με τον Τσόρτσιλ που γυρίστηκαν τα τελευταία χρόνια, δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και “αγιογραφίες” του, καθώς παρουσιάζεται ευάλωτος και φοβισμένος. Έτσι, στην ταινία “Τσόρτσιλ” του 2017, ο ίδιος παρουσιάζεται ως ένας γέρος που φοβάται μια εισβολή στη Νορμανδία, διότι δεν θέλει να επαναληφθεί η παταγώδης αποτυχία της Καλλίπολη, αγνοείται επιδεικτικά από τον Αμερικανό στρατηγό Αϊζενχάουερ αλλά και από τους ίδιους τους Βρετανούς στρατηγούς.
Στην αξιοθαύμαστη σειρά “Crown Churchill” εμφανίζεται ως ένας γέρος άνδρας, που είχε πάθει εγκεφαλικό επεισόδιο και έτρεμε μπροστά στη νεαρή τότε Βασίλισσα Ελισάβετ, η οποία και τον επιπλήττει σαν να ήταν σχολιαρόπαιδο. Μια άλλη σκηνή είναι ακόμη πιο καταστροφική για την ιστορική εικόνα του Τσόρτσιλ. Έπειτα από την ακύρωση της επίσκεψης του στρατηγού Αϊζενχάουερ, λόγω του εγκεφαλικού επεισοδίου του Τσόρτσιλ, οι Αμερικανοί σχολιάζουν ότι η κάποτε πιο ισχυρή δύναμη στον κόσμο, η Μεγάλη Βρετανία, έχει πέσει στα χέρια του άρρωστου, γέρου Τσόρτσιλ και του Άντονι Ίντεν, που ήταν εθισμένος στη μορφίνη.
Θα πει κι ο Τζόνσον το περίφημο “αίμα, δάκρυα και ιδρώτας”;
Αυτές οι ταινίες και τηλεοπτικές σειρές μπορεί να μην είναι απολύτως ιστορικά ακριβείς, ωστόσο δείχνουν ότι ίσως είναι καιρός να επανεξετάσουμε την επίσημη εικόνα του Τσόρτσιλ, ο οποίος συνεχίζει να θεωρείται από την πλειονότητα των Βρετανών ως ο καλύτερος και πιο αλάθητος πολιτικός του περασμένου αιώνα.
Αναμφισβήτητα ο Τσόρτσιλ, με τις δημόσιες εμφανίσεις και τις ραδιοφωνικές ομιλίες του, κατάφερε ασφαλώς να παρακινήσει τον βρετανικό λαό να υπομείνει τις θυσίες και το κόστος του μακροχρόνιου πολέμου. Αλλά δεν ήταν ο “θρυλικός πρωθυπουργός” που τον παρουσιάζουν ιστορικά βιβλία, όπως κι αυτό του Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος θεωρείται τσαρλατάνος και επιδειξίας, όπως κατηγορούσαν προηγουμένως και τον Τσόρτσιλ, που έβγαινε συνεχώς φωτογραφίες με ένα πούρο στο στόμα του.
Η πιθανότητα μάλιστα να δώσει ο Τζόνσον μια ιστορική ομιλία στην περίπτωση ενός χαοτικού και σκληρού Brexit, στο στυλ των ήδη θρυλικών λέξεων του Τσόρτσιλ “το μόνο που μπορώ να σας υποσχεθώ είναι αίμα, δάκρυα και ιδρώτας”, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί. Το αίμα βέβαια δεν θα χρειαστεί να χυθεί αυτή τη φορά, με εξαίρεση ίσως την αναζωπύρωση των συγκρούσεων στη Βόρεια Ιρλανδία, αλλά θα υπάρξουν ιδρώτας και δάκρυα, αν και οι δύο πλευρές (Ευρωπαϊκή Ένωση και Ηνωμένο Βασίλειο) δεν συμβιβαστούν.
Το σύνδρομο της Καλλίπολης
Τέλος πρέπει να σημειωθεί πως το μεγαλύτερο λάθος του Τσόρτσιλ ήταν η απόβαση στην χερσόνησο της Καλλίπολης το 1915 κατά τη διάρκεια του Α 'Παγκοσμίου Πολέμου. Καταρχάς ήταν ένα εξαιρετικό στρατηγικό σχέδιο με σκοπό ο Συμμαχικός στόλος να περάσει τα Στενά των Δαρδανελίων και με ταχύτητα να επιτεθεί και να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη, εξαναγκάζοντας την Οθωμανική Αυτοκρατορία να αποσυρθεί από τον πόλεμο.
Ωστόσο στον πόλεμο ο χρόνος είναι μερικές φορές βασικός παράγοντας επιτυχίας και η αργοπορία ή αναποφασιστικότητα μπορεί να αποβεί μοιραία. Αυτό συνέβη και στην Επιχείρηση της Καλλίπολης, που από επικείμενος θρίαμβος εξελίχθηκε σε σοβαρή ήττα με δεκάδες χιλιάδες άσκοπους θανάτους.
Ο Τσόρτσιλ, ως Υπουργός τότε των Ναυτικών, ήταν βέβαια επίμονος, αλλά άλλοι δεν ήθελαν να αναλάβουν περισσότερο ρίσκο. Απέτυχαν να εντοπίσουν ένα θαλάσσιο ναρκοπέδιο που είχαν στήσει στα Δαρδανέλια οι Τούρκοι μόλις λίγες μέρες πριν την έναρξη της επιχείρησης. Έτσι τα περισσότερα συμμαχικά θωρηκτά βυθίστηκαν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον πανικό, τη διστακτικότητα και την εγκατάλειψη του σχεδίου της ναυτικής εισβολής στην Κωνσταντινούπολη.
Αυτή η διστακτικότητα επέτρεψε τους Τούρκους να αναδιοργανώσουν την άμυνά τους και με τη βοήθεια των Γερμανών, να δημιουργήσουν οχυρές θέσεις άμυνας, που ήταν σχεδόν αδύνατον να σπάσουν, οδηγώντας έτσι τους Συμμάχους στην καταστροφή, Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ ποτέ δεν συνήλθε από αυτή την καταστροφή κι ένιωθε πάντα τύψεις για τους τόσους δεκάδες χιλιάδες άσκοπων θανάτων. Το γεγονός αυτό τον έκανε να είναι εξαιρετικά σκεπτικιστής απέναντι στο σχέδιο της απόβασης των Συμμάχων στη Νορμανδία, το οποίο και καθυστερούσε εξαιτίας του για αρκετές εβδομάδες, μέχρι τον Ιούνιο του 1944.
(Ξανά)μετατρέποντας τη Βρετανία σε νησί
Ωστόσο ήταν η αποφασιστικότητα του Τσόρτσιλ για μεγαλύτερη εμπλοκή στα ευρωπαϊκά ζητήματα μετά τον Β' Π. Πόλεμο (με πρόσχημα την ανάσχεση της “κόκκινης απειλής”), που έκανε τη Βρετανία να μην είναι ένα απομονωμένο νησί στη βορειοδυτική γωνιά της γηραιάς ηπείρου. Το αντίθετο φυσικά συμβαίνει με τον Μπόρις Τζόνσον, έναν δεινό μελετητή της ζωής και της σκέψης του Τσόρτσιλ, που επιθυμεί ωστόσο να απαγκιστρώσει τη Βρετανία από την Ευρώπη και να την μετατρέψει ξανά σε απομονωμένο νησί.
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου