«Όταν η διοίκησις βιάζη, αθετή, καταφρονή τα δίκαια του λαού και δεν εισακούη τα παράπονα του, το να κάμη τότε ο λαός (…) επανάστασιν, ν’ αρπάξη τα άρματα και να τιμωρήση του τυράννους του, είναι το πλέον ιερόν απ’ όλα τα δίκαια του και το πλέον απαραίτητον απ’ όλα τα χρέη του.»
Ρήγας (Φεραίος) Βελεστινλής
Το παραπάνω λόγια είναι πράγματι χαρακτηριστικά της ορμής και της αποφασιστικότητας, με τα οποία οι αστοί ριζοσπάστες διακήρυτταν (τέλη του 18ου – αρχές του 19ου αιώνα) την επαναστατική ανατροπή της τυραννίας του Σουλτάνου και των δεσμών της οθωμανικής φεουδαρχικής εξουσίας.
Σήμερα, δύο αιώνες μετά, η αστική τάξη προσπαθεί, με νύχια και με δόντια, να κρατήσει πίσω τους τροχούς της Ιστορίας, θέλοντας να διατηρήσει την εξουσία της αιώνια – όπως αντίστοιχα νόμιζαν πως μπορούσαν κάποτε οι βασιλιάδες και οι ευγενείς, προτού δουν τους θρόνους τους να συντρίβονται από τους αναντίρρητους νόμους της κοινωνικοοικονομικής εξέλιξης.
Για να το πετύχει αυτό, η αστική τάξη επιχειρεί διαχρονικά να αλλοιώσει ή και να αποκρύψει εντελώς το πραγματικό περιεχόμενο, τον χαρακτήρα της Επανάστασης, αποσπώντας την από την εποχή της, αφαιρώντας από αυτήν το στοιχείο της ιστορικής κίνησης, το κοινωνικοταξικό της υπόβαθρο και αφήνοντάς την -εν τέλει- αποστεωμένη και στείρα. Αφήνοντάς την με ένα «εθνικό περιεχόμενο», το οποίο «μοντάρει» κάθε φορά στις εκάστοτε ανάγκες του κεφαλαίου (άλλοτε με μια μεγαλύτερη δόση αστικού εθνικισμού και άλλοτε με μια μεγαλύτερη δόση αστικού κοσμοπολιτισμού) και με κοινό παρανομαστή τη λεγόμενη «εθνική ενότητα» και «ομοψυχία» («όμορφα λόγια» για να καλύψουν την ταξική υποταγή των εκμεταλλευομένων στους εκμεταλλευτές τους).
Ο χαρακτήρας μιας επανάστασης όμως είναι η ουσία της. Και πως προσδιορίζεται αυτός; Ο χαρακτήρας μιας επανάστασης καθορίζεται από την εποχή της καθώς και από τις κοινωνικές δυνάμεις που πρωτοστατούν σε αυτή.
Η Επανάσταση του 1821 δεν ξεπήδησε από το ιστορικό κενό. Τουναντίον, ξέσπασε σε μια περίοδο μετάβασης από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Μια εποχή, όπου ο παλιός κόσμος των βασιλιάδων και των ευγενών παρήκμαζε, ενώ η ανερχόμενη αστική τάξη διεκδικούσε όλο και πιο δυναμικά τη θέση της στην Ιστορία.
Και τη διεκδικούσε με το όπλο στο χέρι, με επαναστάσεις: στην Αμερική (το 1775), στην Γαλλία (το 1789), στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιταλία (το 1820), στο Βέλγιο (το 1830), κλπ. Η ελληνική επανάσταση του 1821 λοιπόν υπήρξε «τέκνο» της εποχής της: ένας ακόμη κρίκος στη μακρά αλυσίδα των αστικών επαναστάσεων της περιόδου.
Βεβαίως, πραγματοποιήθηκε εναντίον μιας φεουδαρχικής αυτοκρατορίας, στην οποία κυριαρχούσε ένας διαφορετικός γενοφυλετικά πληθυσμός, ο οθωμανικός. Επομένως, η Επανάσταση του 1821 είχε ταυτόχρονα και εθνικοαπελευθερωτικά χαρακτηριστικά –γεγονός που συνέβαλε στη συστράτευση ευρύτερων κοινωνικών δυνάμεων πίσω από την υπόθεση της αστικής τάξης, πίσω δηλαδή από την υπόθεση της συγκρότησης ανεξάρτητου αστικού κράτους.
Αύριο θα δημοσιευτεί το Β΄μέρος: Η στάση των κοινωνικών δυνάμεων
cia.gov Goon Wei aka Paschalis Kamora
ΑπάντησηΔιαγραφή