Της Ελένης Ζάχαρη
Από το Λόγων Παίγνια
Καλή Εβδομάδα αγαπημένοι φίλοι μας! Χαιρόμαστε πολύ που
ξανασυναντιόμαστε αυτή τη φορά έχοντας καλεσμένο για συζήτηση έναν
λογοτέχνη και ποιητή για τον οποίο τόσο εμείς, εδώ στο «Λόγων Παίγνια»
και στο «Από Καρδιάς», όσο και εσείς
τρέφουμε μεγάλη εκτίμηση και θαυμασμό.
Ο Μανώλης Μεσσήνης δεν σου αφήνει πολλά περιθώρια για κολακείες κι ό,τι πεις πρέπει να είναι αληθινό και καθαρό! Χαίρομαι που με τιμά με τη φιλία του και τον ευχαριστώ που δέχτηκε με χαρά την πρόταση για μια φιλική κουβέντα.
- Μανώλη, σε καλωσορίζω στο "Από Καρδιάς" και σε ευχαριστώ θερμά για την τιμή να είσαι εδώ, μαζί μας, για μια κουβέντα φιλική, καρδιακή, όπως ελπίζουμε πάντα και επιδιώκουμε, στο "Λόγων Παίγνια" !
-Κι εγώ, από καρδιάς βρίσκομαι εδώ, στο σπίτι σας, και δική μου τιμή λοιπόν!
-Να είσαι καλά ! Είναι πραγματικά κάπως δύσκολο να συζητάς με κάποιον για τον οποίο αισθάνεσαι δέος όχι μόνο για το ταλέντο και τη γραφή του αλλά, και την όλη στάση και θέση του ως ανθρώπου. Από την άλλη είναι και μια "πρόκληση" να κατορθώσεις να σταθείς στο ύψος των περιστάσεων.... Λοιπόν... Γράφεις στις ελάχιστες πληροφορίες , "καταγωγή Λευκάδα". Πόσο βαθιά είναι η σχέση σου με το νησί σου;
-Σ’ ευχαριστώ γι’ αυτή σου την εκτίμηση στο πρόσωπο και στις λέξεις μου! Πιστεύω πως εκείνο που έχει πάν ’απ’ όλα σημασία είναι το έργο, και όχι το μέγεθος του βιογραφικού, γι’ αυτό και οι πληροφορίες είναι στο όριο του ανεκτού… Η σχέση μου με τη Λευκάδα είναι σχέση λατρείας. Αγαπώ πολύ το νησί μου, το βαθύ του πράσινο, το απέραντο γαλάζιο, τη μεγάλη του ιστορία στις τέχνες τα γράμματα, τον πολιτισμό τούτης της χώρας, και όχι μόνο!
-...Συμφωνώ απόλυτα μαζί σου , άλλωστε το δικό σου βιογραφικό είναι ένα ποίημα που σε ταξιδεύει στη γέννηση ενός αγοριού και παράλληλα σου γεννά την απορία. Τι σε οδήγησε να δραπετεύσεις στα δώδεκα;
-Το ποίημα, “Δεν έγινα άγγελος”, έχει να κάνει με το παιδί που μεγαλώνοντας άρχισε ν’ αντιλαμβάνεται τη διαφορετικότητά του από τους συνομηλίκους του... οι αισθήσεις του δεν χωρούσαν στο τοπίο της γειτονιάς του· λίγο αργότερα, στα δώδεκα, ένας θάνατος άλλαξε την πορεία των παιδικών του βημάτων.
-Πρόκειται για την απώλεια κάποιου προσώπου πολύ σημαντικού, καθώς φαίνεται, για να αλλάξει άρδην τη ζωή ενός παιδιού και παράλληλα να ανασύρει και την αποτύπωση του βιώματος φαντάζομαι..
-Ήταν ο θάνατος μιας παιδικής μου φίλης, που έχασε τη ζωής της πέφτοντας από το μπαλκόνι του σπιτιού της μπρος στα πόδια μου… βλέπεις, η τύχη το’ θελε να περνώ εκείνη την ώρα. Ακριβώς εκείνη τη στιγμή που την αγκάλιασε ο θάνατος, εκείνη τη στιγμή άλλαξε και η δική μου τροχιά.
-Αυτή τη στιγμή μ' αφήνεις άφωνη... συνήθως είσαι προετοιμασμένος για άλλες απαντήσεις... Μανώλη, αυτή η άμεση εξοικείωση με το θάνατο, σε τόσο τρυφερή ηλικία, επέδρασε στη θεώρηση του κόσμου και πώς; Εννοώ δηλαδή και την ποιητική έκφραση...
-Φυσικά και επέδρασε! Πρέπει να σου πω πως γράφω από πολύ μικρός, λ.χ., έκοβα εικόνες από περιοδικά και εφημερίδες, κοιτούσα την γύρω μου πραγματικότητα, και αναλόγως το τι έβλεπα έφτιαχνα ιστορίες διαφορετικές, έτσι όπως εγώ θα ήθελα να είναι αυτό που έβλεπα. Από τον θάνατο της Ιφιγένειας (έτσι έλεγαν τη φίλη μου) και μετά οι ιστορίες μου άλλαξαν… Εκείνο που ως και σήμερα με απασχολεί περισσότερο στα γραπτά μου είναι ο ανθρώπινος ψυχισμός, η ανθρώπινη υπόσταση.
-Αυτό είναι το γνώρισμα και της Ποίησής σου και των πεζών κειμένων σου... και μάλιστα θα έλεγα ότι αναζητάς μια απάντηση ή πολλές σχετικά με το ανθρώπινο όν. Στα ποιήματά σου είναι εντονότερο νομίζω.
-Ναι, στα ποιήματά μου υπάρχει έντονα το στοιχείο του ανθρώπινου ψυχισμού. Ωστόσο, το ίδιο θα έλεγα συμβαίνει και στο μυθιστόρημά μου, “Το άγγιγμα του πεπρωμένου”. Αλλά και οι φιλοσοφικές μου γραφές, περί της αλήθειας αυτού αναφέρονται. Διότι, όπως πιστεύω, ο άνθρωπος είναι το κλειδί, ο μύθος που εισβάλλει μες στον μύθο ακάθεκτος .
-Πράγματι, όταν σε διαβάζει κανείς κατ' αρχήν στέκεται στο βάθος και στην έκταση της σκέψης , στον τρόπο που φιλοσοφείς σχετικά με τον άνθρωπο. Πριν συνεχίσουμε τα "περί ποιήσεως", να κάνω μια παρένθεση και να ρωτήσω , όλος αυτός ο γνωσιολογικός πλούτος αφορμάται από σπουδές κλασικές και προσωπική μελέτη;
-Οι σπουδές μου έχουν να κάνουν με την εμπορική και οικονομική γνώση. Η πραγματική, όμως, γνώση έχει να κάνει με προσωπική μελέτη, έρευνα.
-Ήμουν σχεδόν βέβαιη γι' αυτό. Η χωνεμένη γνώση σού δίνει τη δυνατότητα, νομίζω, της προσωπικής εξέλιξης πολύπλευρα - αν έχεις τις ικανότητες να ξεφύγεις απ' τις παγίδες του "αλάθητου"...
-Αν έχεις ανοικτό μυαλό, αν δεν αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου ως παντογνώστη και δεν αναζητάς το χειροκρότημα, τότε μπορείς να διαβείς τα μονοπάτια της γνώσης.
-Αντιπροσωπευτική απάντηση... Να επιστρέψουμε στην γραφή σου και στους προβληματισμούς που εκφράζει και γεννά. Διακρίνω ένα είδος "θρησκευτικότητας" και βάζω τη λέξη σε εισαγωγικά.. Εντάσσεται μέσα στα πλαίσια αναζήτησης των ανθρωπίνων;
-Θα έλεγα "Ιερό”, και όχι θρησκευτικότητα. Τούτο το Ιερό με ακολουθεί, χέρι χέρι, θα έλεγα, οδηγώντας πολλές φορές τη σκέψη μου, ωθώντας τη στ’ ανθρώπινα… μια καταβύθιση είναι τούτο το Ιερό!
-Δε θα αποτολμούσα τον χαρακτηρισμό κι έτσι επέλεξα τα εισαγωγικά...Και θα σε ρωτήσω με ιδιαίτερο σεβασμό, για την άποψή σου, είναι η Ποίηση τελικά έκφραση προσωπική; Είναι βίωμα; Τι είναι;
-Η ποίηση μπορεί να έχει το ύφος, τη μορφή και να εμπεριέχει τα βιώματα του δημιουργού, ωστόσο, δεν μπορεί να της δοθεί προσωπικός ορισμός για το “τι είναι” τελικά, κι αυτό γιατί, όπως έχω γράψει και σένα δοκίμιό μου, “η ποίηση, αλλά και η τέχνη γενικότερα, είναι η ανώτερη έκφραση και μεγαλόπρεπη συμπύκνωση της πλουσιότερης απ’ αυτή και ζωντανότερης πραγματικότητας”.
-Μανώλη, το "Εγώ" του ποιητή απουσιάζει ή πρέπει να απουσιάζει από το ποίημά του;
-Η ποίηση δεν γίνεται από μόνη της, μες στο ποιητικό έργο στέκεται ο δημιουργός του. Εκεί διαφαίνεται η προσωπικότητα του ποιητή, εκεί και το “Εγώ” του.
-Γράφουμε και για να λυτρωθούμε πιθανόν από προσωπικούς "δαίμονες" ή πάντα ο στόχος είναι οι άλλοι; Θέλω να πω είναι καταφυγή η Ποίηση;
-“Δεν υπάρχει άνθρωπος”, λέει κάπου ο Νιρβάνας, “που για μια στιγμή κάτω από ισχυρή θλίψη ή έρωτα ή στοργή, δεν υπήρξε ποιητής”. Ωστόσο, ευνόητο είναι ότι από το άτομο που εκδηλώνεται ποιητικά, υπό ορισμένες συνθήκες, μέχρι του ποιητή, το χάσμα είναι μέγα. Ο ποιητής επεξεργάζεται δημιουργικά και γενικεύει στη συνείδησή του το περιεχόμενο της πραγματικότητας, διότι δεν μπορεί από τη φύση του να πράξει αλλιώς. Είναι το Ιερό που μέσα του έχει…
-Συμφωνώ σ' αυτό και αναφέρομαι στους ποιητές κατά βάση.. Η Ποίηση λειτουργεί με κανόνες ή, πιο σωστά, χαρακτηρίζεται Ποίηση μόνο όταν λειτουργεί κάτω από κανόνες; Μέτρα, τεχνικές, ρίμα κλπ..;
-Δεν μπορείς να κάνεις τέχνη αν δεν έχεις τα κατάλληλα εργαλεία, λ.χ., γνώσεις, φαντασία, έμπνευση, ταλέντο και φυσικά τεχνική αρτιότητα. Όταν λέω τεχνική, εννοώ πως πρέπει να έχει , τουλάχιστον, μορφή , περιεχόμενο και να είναι σωστή η δομή του (στίχοι , στροφές, κλπ). Διότι η ποίηση είναι τέχνη, πάει και τελείωσε!
-«...Ο πρώτος γείτονας του θανάτου δεν είναι ο δήμιος, είναι ο σπόρος. Και η ποίηση ή φυτρώνει κι είναι πρωτογενής ή δεν υπάρχει. ...Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΞΕΠΕΡΝΙΕΤΑΙ∙ η φύση, όχι. Οι αισθήσεις ποτέ∙ οι γνώσεις πάντοτε.» …Ελύτης… Και;;;
-Οι γνώσεις είναι σκέψη, και η σκέψη τι άλλο θα λέγαμε πως είναι παρά η λειτουργία του πνεύματός μας, το οποίο εδράζεται μες στον άνθρωπο, ο οποίος με τη σειρά του είναι μέρος της φύσης. Γι’ αυτό ας σκεφτούμε ως ποιητές που το έργο τους αντλείται από την προσλαμβάνουσα πραγματικότητά τους, απ’ την ίδια τη ζωή…
-Πού απευθύνεται ο ποιητής; Σε ποιο "κοινό"; Σε ρωτώ, γιατί ο Σολωμός γράφει "Και ας ενεργεί (το ποίημα) αδιάκοπα για την Αληθινή Ουσία, αλλά με τρόπο που να μην το αντιλαμβάνονται παρά οι Διάνοιες οι Ασκημένες και Βαθιές ." Είναι από τα "Προλεγόμενα" ....Μπορεί να εφαρμοστεί αυτό παντού;
-Στο αποτέλεσμα της ποιητικής δημιουργίας, ο ποιητής φτάνει με μια μετάπλαση του φυσικού αντικειμένου και τον γεγονότων της ζωής, κατά συνέπεια η ποίηση απευθύνεται στον άνθρωπο, πέρα από ανθρώπινα μεγέθη στη διάνοια ασκημένα! Τα πραγματικά ποιητικά έργα συγκλονίζουν την ψυχή, φέρνουν δάκρυα, θαυμασμό, αγανάκτηση, αποκαλύπτουν αισθήματα και σκέψεις. Μέσω της ποίησης, πολλές φορές, ανακαλύπτουμε στον εαυτό μας κάποιες νέες πλευρές, γνωρίζοντάς τον πιο βαθιά και πιο πολύπλευρα. Να, λοιπόν, γιατί η ποίηση απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους…
-Έχει "εποχή" ή "εποχές" η Ποίηση; Μπορεί κάποιο έργο να χαρακτηρισθεί παρωχημένο; Κι ας μη λέμε μόνο για την ποίηση εν προκειμένω!
-Αν ένα έργο αντανακλά την πραγματικότητα της εποχής του, τότε ναι, έχει εποχές η ποίηση, και όχι μόνο η ποίηση αλλά και η τέχνη σε όλες της τις μορφές. Ωστόσο, για να χαρακτηρισθεί ένα έργο παρωχημένο, θα πρέπει να υπάρχει ήδη αυτό που το έχει ξεπεράσει, και πάλι όχι ως τέχνη αυτή καθεαυτή αλλά, ως τεχνοτροπία και θέμα. Η ποίηση, λ.χ., του Rimbaud, του Baudelaire, του Mallarme, κατά την άποψή μου δεν έχει ξεπεραστεί, και μάλιστα στο βαθμό του παρωχημένου, τουναντίον!
-Ξέρεις, η συζήτηση μαζί σου μού γεννά ερωτήσεις και για δεύτερο μέρος... προσπαθώ λοιπόν να τις μαζέψω.. Πολλές φορές έχεις κάνει αναρτήσεις που αφορούν στα πολιτικά θέματα της χώρας μας. Ο ποιητής, ο πνευματικός άνθρωπος, κι εγώ δε θα διστάσω, παρά τις αντιρρήσεις σου, να σε αποκαλέσω έτσι, έχει ή πρέπει να έχει θέση και άποψη και πιθανόν ενεργό παρουσία εάν χρειάζεται , στην κοινωνία;
-Ο ποιητής, ο πνευματικός άνθρωπος αν θέλεις, δεν ζει σ' ένα γυάλινο θάλαμο και αποκεί να αντικρίζει τον κόσμο, τη ζωή. Αυτό σημαίνει ότι οι συνθήκες ζωής ασκούν και σε αυτόν πάντοτε, λίγο ή πολύ, επίδραση… Ο άνθρωπος του πνεύματος, αν πραγματικά είναι τέτοιος, οφείλει να είναι δίπλα στα γεγονότα της εποχής του!
-Πιστεύω πως ο πρώτος ποιητής που έδειξε ότι "είναι η εποχή του" ήταν ο Αρχίλοχος, πνεύμα ανατρεπτικό, σε μια εποχή γενικότερης επαναθεώρησης αξιών. Σήμερα, υπάρχουν τέτοιες τάσεις στον ευρύ χώρο της Τέχνης; Φωνές δηλαδή ανατρεπτικές που να έχουν να δώσουν κάτι ουσιαστικό; Όχι μόνο φωνές διαμαρτυρίας για τα κακώς κείμενα...
-Ναι, υπάρχουν… υπάρχουν, αλλά υπάρχει και η μεταμοντέρνα φρικαλεότητα που με τον μανδύα του “νέου”, καταπνίγει πολλές σπουδαίες φωνές ή τουλάχιστον προσπαθεί. Να μου επιτρέψεις ν’ αναφέρω ένα όνομα πολύ σπουδαίου ποιητή με φωνή καθαρή και δυνατή, Γιώργος Μπλάνας!
- Ακούμε ότι το διαδίκτυο σκοτώνει την Ποίηση είτε γεννώντας ποιητές είτε φθείροντας ;
-Τίποτα δεν είναι ικανό να σκοτώσει την ποίηση, πώς θα μπορούσε άλλωστε. Ο “χαμένος” ποιητής δεν έχει ανάγκη το διαδίκτυο, χάνεται και στην καθημερινή πραγματικότητα. Τουναντίον, το διαδίκτυο βοηθάει πολλούς ανθρώπους να έρθουν κοντά στην ποίηση, εκείνους που ποτέ δεν θα έφταναν μέχρι το βιβλιοπωλείο για να τη συναντήσουν .
-Συμφωνώ, Μανώλη, απόλυτα... Θα ξαναγυρίσω σ' εσένα για να μαζευόμαστε και θα σου δώσω δυο λέξεις - όλοι σχεδόν τις ταυτίζουν - θα τις ξεχωρίσω και εσύ κάνε ό,τι νομίζεις: Έρωτας - Γυναίκα ...στην ποίηση του Μανώλη Μεσσήνη.
-Μα, το βασικό στοιχείο της ποίησής μου, και των πεζών, είναι ο άνθρωπος, και ο έρωτας βασικό στοιχείο της ζωής του, της ίδιας του της ύπαρξης. Άλλωστε, ο έρωτας είναι ένα από τα τρία δυνατότερα συναισθήματα του ανθρώπου (Έρωτας, Φιλία, Μητρότητα). Η Γυναίκα είναι η γεννήτρα όλων των αισθήσεων, του πνεύματος και της σαρκός… πόσο μάλλον του έρωτα.
-Μοναχικό πλάσμα ο ποιητής, μοναχικός κι ο Μανώλης Μεσσήνης;
-Μοναχικός, ναι! Ωστόσο, δεν έπαψα στιγμή να επικοινωνώ με πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους, με φίλους, ερωμένες, ποιητές και καλλιτέχνες, αλλά και με άγνωστους απλούς ανθρώπους. Μοναχικός, ναι. Αλλά, ούτε στιγμή δεν έπαψα, απελευθερωμένος από τους περιορισμούς της τέχνης, να εκφράζω ανοικτά σκέψεις και απόψεις για κάθε ζήτημα της ψυχής και της ζωής. Μοναχικός, ναι… αλλά όχι μόνος και αποστειρωμένος!
-"Χρόνια πάλεψα ξεδοντιάζοντας την άβυσσο
Χρόνια συναρμολογούσα ένα όνειρο"
...τελικά ξεδοντιάζεται Μανώλη η άβυσσος και συναρμολογούνται τα όνειρα; Με πόσο αγώνα και ποιες θυσίες;
-Η άβυσσος υπάρχει μέσα μας, μέρος της ύπαρξής μας. Είναι εκείνο το κομμάτι του εαυτού που πολλές φορές βγαίνει στην επιφάνεια και μας θυμίζει πως χάσαμε το μύθευμά μας, πως πάψαμε να ονειρευόμαστε… γι’ αυτό και χρόνια τώρα παλεύω να κρατήσω ζωντανό τον προσωπικό μου μύθο, κι ας αναγνωρίζω μέσα σε αυτόν τη θνητότητά μου…
-Μανώλη, σε ευχαριστώ ακόμα μια φορά που ήσουν εδώ, στο "Από Καρδιάς", πραγματικά χαρά και τιμή η σημερινή συζήτηση! Εύχομαι να είσαι καλά και να γράφεις για να διαβάζουμε καλή ποίηση από έναν άνθρωπο με ήθος, γνησιότητα, φαντασία και γνώση...και αγάπη γι' αυτό που κάνει!
-Κι εγώ σε ευχαριστώ για τη φιλοξενία!
Ο Μανώλης Μεσσήνης δεν σου αφήνει πολλά περιθώρια για κολακείες κι ό,τι πεις πρέπει να είναι αληθινό και καθαρό! Χαίρομαι που με τιμά με τη φιλία του και τον ευχαριστώ που δέχτηκε με χαρά την πρόταση για μια φιλική κουβέντα.
- Μανώλη, σε καλωσορίζω στο "Από Καρδιάς" και σε ευχαριστώ θερμά για την τιμή να είσαι εδώ, μαζί μας, για μια κουβέντα φιλική, καρδιακή, όπως ελπίζουμε πάντα και επιδιώκουμε, στο "Λόγων Παίγνια" !
-Κι εγώ, από καρδιάς βρίσκομαι εδώ, στο σπίτι σας, και δική μου τιμή λοιπόν!
-Να είσαι καλά ! Είναι πραγματικά κάπως δύσκολο να συζητάς με κάποιον για τον οποίο αισθάνεσαι δέος όχι μόνο για το ταλέντο και τη γραφή του αλλά, και την όλη στάση και θέση του ως ανθρώπου. Από την άλλη είναι και μια "πρόκληση" να κατορθώσεις να σταθείς στο ύψος των περιστάσεων.... Λοιπόν... Γράφεις στις ελάχιστες πληροφορίες , "καταγωγή Λευκάδα". Πόσο βαθιά είναι η σχέση σου με το νησί σου;
-Σ’ ευχαριστώ γι’ αυτή σου την εκτίμηση στο πρόσωπο και στις λέξεις μου! Πιστεύω πως εκείνο που έχει πάν ’απ’ όλα σημασία είναι το έργο, και όχι το μέγεθος του βιογραφικού, γι’ αυτό και οι πληροφορίες είναι στο όριο του ανεκτού… Η σχέση μου με τη Λευκάδα είναι σχέση λατρείας. Αγαπώ πολύ το νησί μου, το βαθύ του πράσινο, το απέραντο γαλάζιο, τη μεγάλη του ιστορία στις τέχνες τα γράμματα, τον πολιτισμό τούτης της χώρας, και όχι μόνο!
-...Συμφωνώ απόλυτα μαζί σου , άλλωστε το δικό σου βιογραφικό είναι ένα ποίημα που σε ταξιδεύει στη γέννηση ενός αγοριού και παράλληλα σου γεννά την απορία. Τι σε οδήγησε να δραπετεύσεις στα δώδεκα;
-Το ποίημα, “Δεν έγινα άγγελος”, έχει να κάνει με το παιδί που μεγαλώνοντας άρχισε ν’ αντιλαμβάνεται τη διαφορετικότητά του από τους συνομηλίκους του... οι αισθήσεις του δεν χωρούσαν στο τοπίο της γειτονιάς του· λίγο αργότερα, στα δώδεκα, ένας θάνατος άλλαξε την πορεία των παιδικών του βημάτων.
-Πρόκειται για την απώλεια κάποιου προσώπου πολύ σημαντικού, καθώς φαίνεται, για να αλλάξει άρδην τη ζωή ενός παιδιού και παράλληλα να ανασύρει και την αποτύπωση του βιώματος φαντάζομαι..
-Ήταν ο θάνατος μιας παιδικής μου φίλης, που έχασε τη ζωής της πέφτοντας από το μπαλκόνι του σπιτιού της μπρος στα πόδια μου… βλέπεις, η τύχη το’ θελε να περνώ εκείνη την ώρα. Ακριβώς εκείνη τη στιγμή που την αγκάλιασε ο θάνατος, εκείνη τη στιγμή άλλαξε και η δική μου τροχιά.
-Αυτή τη στιγμή μ' αφήνεις άφωνη... συνήθως είσαι προετοιμασμένος για άλλες απαντήσεις... Μανώλη, αυτή η άμεση εξοικείωση με το θάνατο, σε τόσο τρυφερή ηλικία, επέδρασε στη θεώρηση του κόσμου και πώς; Εννοώ δηλαδή και την ποιητική έκφραση...
-Φυσικά και επέδρασε! Πρέπει να σου πω πως γράφω από πολύ μικρός, λ.χ., έκοβα εικόνες από περιοδικά και εφημερίδες, κοιτούσα την γύρω μου πραγματικότητα, και αναλόγως το τι έβλεπα έφτιαχνα ιστορίες διαφορετικές, έτσι όπως εγώ θα ήθελα να είναι αυτό που έβλεπα. Από τον θάνατο της Ιφιγένειας (έτσι έλεγαν τη φίλη μου) και μετά οι ιστορίες μου άλλαξαν… Εκείνο που ως και σήμερα με απασχολεί περισσότερο στα γραπτά μου είναι ο ανθρώπινος ψυχισμός, η ανθρώπινη υπόσταση.
-Αυτό είναι το γνώρισμα και της Ποίησής σου και των πεζών κειμένων σου... και μάλιστα θα έλεγα ότι αναζητάς μια απάντηση ή πολλές σχετικά με το ανθρώπινο όν. Στα ποιήματά σου είναι εντονότερο νομίζω.
-Ναι, στα ποιήματά μου υπάρχει έντονα το στοιχείο του ανθρώπινου ψυχισμού. Ωστόσο, το ίδιο θα έλεγα συμβαίνει και στο μυθιστόρημά μου, “Το άγγιγμα του πεπρωμένου”. Αλλά και οι φιλοσοφικές μου γραφές, περί της αλήθειας αυτού αναφέρονται. Διότι, όπως πιστεύω, ο άνθρωπος είναι το κλειδί, ο μύθος που εισβάλλει μες στον μύθο ακάθεκτος .
-Πράγματι, όταν σε διαβάζει κανείς κατ' αρχήν στέκεται στο βάθος και στην έκταση της σκέψης , στον τρόπο που φιλοσοφείς σχετικά με τον άνθρωπο. Πριν συνεχίσουμε τα "περί ποιήσεως", να κάνω μια παρένθεση και να ρωτήσω , όλος αυτός ο γνωσιολογικός πλούτος αφορμάται από σπουδές κλασικές και προσωπική μελέτη;
-Οι σπουδές μου έχουν να κάνουν με την εμπορική και οικονομική γνώση. Η πραγματική, όμως, γνώση έχει να κάνει με προσωπική μελέτη, έρευνα.
-Ήμουν σχεδόν βέβαιη γι' αυτό. Η χωνεμένη γνώση σού δίνει τη δυνατότητα, νομίζω, της προσωπικής εξέλιξης πολύπλευρα - αν έχεις τις ικανότητες να ξεφύγεις απ' τις παγίδες του "αλάθητου"...
-Αν έχεις ανοικτό μυαλό, αν δεν αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου ως παντογνώστη και δεν αναζητάς το χειροκρότημα, τότε μπορείς να διαβείς τα μονοπάτια της γνώσης.
-Αντιπροσωπευτική απάντηση... Να επιστρέψουμε στην γραφή σου και στους προβληματισμούς που εκφράζει και γεννά. Διακρίνω ένα είδος "θρησκευτικότητας" και βάζω τη λέξη σε εισαγωγικά.. Εντάσσεται μέσα στα πλαίσια αναζήτησης των ανθρωπίνων;
-Θα έλεγα "Ιερό”, και όχι θρησκευτικότητα. Τούτο το Ιερό με ακολουθεί, χέρι χέρι, θα έλεγα, οδηγώντας πολλές φορές τη σκέψη μου, ωθώντας τη στ’ ανθρώπινα… μια καταβύθιση είναι τούτο το Ιερό!
-Δε θα αποτολμούσα τον χαρακτηρισμό κι έτσι επέλεξα τα εισαγωγικά...Και θα σε ρωτήσω με ιδιαίτερο σεβασμό, για την άποψή σου, είναι η Ποίηση τελικά έκφραση προσωπική; Είναι βίωμα; Τι είναι;
-Η ποίηση μπορεί να έχει το ύφος, τη μορφή και να εμπεριέχει τα βιώματα του δημιουργού, ωστόσο, δεν μπορεί να της δοθεί προσωπικός ορισμός για το “τι είναι” τελικά, κι αυτό γιατί, όπως έχω γράψει και σένα δοκίμιό μου, “η ποίηση, αλλά και η τέχνη γενικότερα, είναι η ανώτερη έκφραση και μεγαλόπρεπη συμπύκνωση της πλουσιότερης απ’ αυτή και ζωντανότερης πραγματικότητας”.
-Μανώλη, το "Εγώ" του ποιητή απουσιάζει ή πρέπει να απουσιάζει από το ποίημά του;
-Η ποίηση δεν γίνεται από μόνη της, μες στο ποιητικό έργο στέκεται ο δημιουργός του. Εκεί διαφαίνεται η προσωπικότητα του ποιητή, εκεί και το “Εγώ” του.
-Γράφουμε και για να λυτρωθούμε πιθανόν από προσωπικούς "δαίμονες" ή πάντα ο στόχος είναι οι άλλοι; Θέλω να πω είναι καταφυγή η Ποίηση;
-“Δεν υπάρχει άνθρωπος”, λέει κάπου ο Νιρβάνας, “που για μια στιγμή κάτω από ισχυρή θλίψη ή έρωτα ή στοργή, δεν υπήρξε ποιητής”. Ωστόσο, ευνόητο είναι ότι από το άτομο που εκδηλώνεται ποιητικά, υπό ορισμένες συνθήκες, μέχρι του ποιητή, το χάσμα είναι μέγα. Ο ποιητής επεξεργάζεται δημιουργικά και γενικεύει στη συνείδησή του το περιεχόμενο της πραγματικότητας, διότι δεν μπορεί από τη φύση του να πράξει αλλιώς. Είναι το Ιερό που μέσα του έχει…
-Συμφωνώ σ' αυτό και αναφέρομαι στους ποιητές κατά βάση.. Η Ποίηση λειτουργεί με κανόνες ή, πιο σωστά, χαρακτηρίζεται Ποίηση μόνο όταν λειτουργεί κάτω από κανόνες; Μέτρα, τεχνικές, ρίμα κλπ..;
-Δεν μπορείς να κάνεις τέχνη αν δεν έχεις τα κατάλληλα εργαλεία, λ.χ., γνώσεις, φαντασία, έμπνευση, ταλέντο και φυσικά τεχνική αρτιότητα. Όταν λέω τεχνική, εννοώ πως πρέπει να έχει , τουλάχιστον, μορφή , περιεχόμενο και να είναι σωστή η δομή του (στίχοι , στροφές, κλπ). Διότι η ποίηση είναι τέχνη, πάει και τελείωσε!
-«...Ο πρώτος γείτονας του θανάτου δεν είναι ο δήμιος, είναι ο σπόρος. Και η ποίηση ή φυτρώνει κι είναι πρωτογενής ή δεν υπάρχει. ...Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΞΕΠΕΡΝΙΕΤΑΙ∙ η φύση, όχι. Οι αισθήσεις ποτέ∙ οι γνώσεις πάντοτε.» …Ελύτης… Και;;;
-Οι γνώσεις είναι σκέψη, και η σκέψη τι άλλο θα λέγαμε πως είναι παρά η λειτουργία του πνεύματός μας, το οποίο εδράζεται μες στον άνθρωπο, ο οποίος με τη σειρά του είναι μέρος της φύσης. Γι’ αυτό ας σκεφτούμε ως ποιητές που το έργο τους αντλείται από την προσλαμβάνουσα πραγματικότητά τους, απ’ την ίδια τη ζωή…
-Πού απευθύνεται ο ποιητής; Σε ποιο "κοινό"; Σε ρωτώ, γιατί ο Σολωμός γράφει "Και ας ενεργεί (το ποίημα) αδιάκοπα για την Αληθινή Ουσία, αλλά με τρόπο που να μην το αντιλαμβάνονται παρά οι Διάνοιες οι Ασκημένες και Βαθιές ." Είναι από τα "Προλεγόμενα" ....Μπορεί να εφαρμοστεί αυτό παντού;
-Στο αποτέλεσμα της ποιητικής δημιουργίας, ο ποιητής φτάνει με μια μετάπλαση του φυσικού αντικειμένου και τον γεγονότων της ζωής, κατά συνέπεια η ποίηση απευθύνεται στον άνθρωπο, πέρα από ανθρώπινα μεγέθη στη διάνοια ασκημένα! Τα πραγματικά ποιητικά έργα συγκλονίζουν την ψυχή, φέρνουν δάκρυα, θαυμασμό, αγανάκτηση, αποκαλύπτουν αισθήματα και σκέψεις. Μέσω της ποίησης, πολλές φορές, ανακαλύπτουμε στον εαυτό μας κάποιες νέες πλευρές, γνωρίζοντάς τον πιο βαθιά και πιο πολύπλευρα. Να, λοιπόν, γιατί η ποίηση απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους…
-Έχει "εποχή" ή "εποχές" η Ποίηση; Μπορεί κάποιο έργο να χαρακτηρισθεί παρωχημένο; Κι ας μη λέμε μόνο για την ποίηση εν προκειμένω!
-Αν ένα έργο αντανακλά την πραγματικότητα της εποχής του, τότε ναι, έχει εποχές η ποίηση, και όχι μόνο η ποίηση αλλά και η τέχνη σε όλες της τις μορφές. Ωστόσο, για να χαρακτηρισθεί ένα έργο παρωχημένο, θα πρέπει να υπάρχει ήδη αυτό που το έχει ξεπεράσει, και πάλι όχι ως τέχνη αυτή καθεαυτή αλλά, ως τεχνοτροπία και θέμα. Η ποίηση, λ.χ., του Rimbaud, του Baudelaire, του Mallarme, κατά την άποψή μου δεν έχει ξεπεραστεί, και μάλιστα στο βαθμό του παρωχημένου, τουναντίον!
-Ξέρεις, η συζήτηση μαζί σου μού γεννά ερωτήσεις και για δεύτερο μέρος... προσπαθώ λοιπόν να τις μαζέψω.. Πολλές φορές έχεις κάνει αναρτήσεις που αφορούν στα πολιτικά θέματα της χώρας μας. Ο ποιητής, ο πνευματικός άνθρωπος, κι εγώ δε θα διστάσω, παρά τις αντιρρήσεις σου, να σε αποκαλέσω έτσι, έχει ή πρέπει να έχει θέση και άποψη και πιθανόν ενεργό παρουσία εάν χρειάζεται , στην κοινωνία;
-Ο ποιητής, ο πνευματικός άνθρωπος αν θέλεις, δεν ζει σ' ένα γυάλινο θάλαμο και αποκεί να αντικρίζει τον κόσμο, τη ζωή. Αυτό σημαίνει ότι οι συνθήκες ζωής ασκούν και σε αυτόν πάντοτε, λίγο ή πολύ, επίδραση… Ο άνθρωπος του πνεύματος, αν πραγματικά είναι τέτοιος, οφείλει να είναι δίπλα στα γεγονότα της εποχής του!
-Πιστεύω πως ο πρώτος ποιητής που έδειξε ότι "είναι η εποχή του" ήταν ο Αρχίλοχος, πνεύμα ανατρεπτικό, σε μια εποχή γενικότερης επαναθεώρησης αξιών. Σήμερα, υπάρχουν τέτοιες τάσεις στον ευρύ χώρο της Τέχνης; Φωνές δηλαδή ανατρεπτικές που να έχουν να δώσουν κάτι ουσιαστικό; Όχι μόνο φωνές διαμαρτυρίας για τα κακώς κείμενα...
-Ναι, υπάρχουν… υπάρχουν, αλλά υπάρχει και η μεταμοντέρνα φρικαλεότητα που με τον μανδύα του “νέου”, καταπνίγει πολλές σπουδαίες φωνές ή τουλάχιστον προσπαθεί. Να μου επιτρέψεις ν’ αναφέρω ένα όνομα πολύ σπουδαίου ποιητή με φωνή καθαρή και δυνατή, Γιώργος Μπλάνας!
- Ακούμε ότι το διαδίκτυο σκοτώνει την Ποίηση είτε γεννώντας ποιητές είτε φθείροντας ;
-Τίποτα δεν είναι ικανό να σκοτώσει την ποίηση, πώς θα μπορούσε άλλωστε. Ο “χαμένος” ποιητής δεν έχει ανάγκη το διαδίκτυο, χάνεται και στην καθημερινή πραγματικότητα. Τουναντίον, το διαδίκτυο βοηθάει πολλούς ανθρώπους να έρθουν κοντά στην ποίηση, εκείνους που ποτέ δεν θα έφταναν μέχρι το βιβλιοπωλείο για να τη συναντήσουν .
-Συμφωνώ, Μανώλη, απόλυτα... Θα ξαναγυρίσω σ' εσένα για να μαζευόμαστε και θα σου δώσω δυο λέξεις - όλοι σχεδόν τις ταυτίζουν - θα τις ξεχωρίσω και εσύ κάνε ό,τι νομίζεις: Έρωτας - Γυναίκα ...στην ποίηση του Μανώλη Μεσσήνη.
-Μα, το βασικό στοιχείο της ποίησής μου, και των πεζών, είναι ο άνθρωπος, και ο έρωτας βασικό στοιχείο της ζωής του, της ίδιας του της ύπαρξης. Άλλωστε, ο έρωτας είναι ένα από τα τρία δυνατότερα συναισθήματα του ανθρώπου (Έρωτας, Φιλία, Μητρότητα). Η Γυναίκα είναι η γεννήτρα όλων των αισθήσεων, του πνεύματος και της σαρκός… πόσο μάλλον του έρωτα.
-Μοναχικό πλάσμα ο ποιητής, μοναχικός κι ο Μανώλης Μεσσήνης;
-Μοναχικός, ναι! Ωστόσο, δεν έπαψα στιγμή να επικοινωνώ με πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους, με φίλους, ερωμένες, ποιητές και καλλιτέχνες, αλλά και με άγνωστους απλούς ανθρώπους. Μοναχικός, ναι. Αλλά, ούτε στιγμή δεν έπαψα, απελευθερωμένος από τους περιορισμούς της τέχνης, να εκφράζω ανοικτά σκέψεις και απόψεις για κάθε ζήτημα της ψυχής και της ζωής. Μοναχικός, ναι… αλλά όχι μόνος και αποστειρωμένος!
-"Χρόνια πάλεψα ξεδοντιάζοντας την άβυσσο
Χρόνια συναρμολογούσα ένα όνειρο"
...τελικά ξεδοντιάζεται Μανώλη η άβυσσος και συναρμολογούνται τα όνειρα; Με πόσο αγώνα και ποιες θυσίες;
-Η άβυσσος υπάρχει μέσα μας, μέρος της ύπαρξής μας. Είναι εκείνο το κομμάτι του εαυτού που πολλές φορές βγαίνει στην επιφάνεια και μας θυμίζει πως χάσαμε το μύθευμά μας, πως πάψαμε να ονειρευόμαστε… γι’ αυτό και χρόνια τώρα παλεύω να κρατήσω ζωντανό τον προσωπικό μου μύθο, κι ας αναγνωρίζω μέσα σε αυτόν τη θνητότητά μου…
-Μανώλη, σε ευχαριστώ ακόμα μια φορά που ήσουν εδώ, στο "Από Καρδιάς", πραγματικά χαρά και τιμή η σημερινή συζήτηση! Εύχομαι να είσαι καλά και να γράφεις για να διαβάζουμε καλή ποίηση από έναν άνθρωπο με ήθος, γνησιότητα, φαντασία και γνώση...και αγάπη γι' αυτό που κάνει!
-Κι εγώ σε ευχαριστώ για τη φιλοξενία!
Για καλύτερη ανάγνωση επιλέξτε την λειτουργία "πλήρης οθόνη",κάτω αριστερά
Από το Λόγων Παίγνια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου