Γιώργος X. Παπασωτηρίου
«Τι θα πει η κοινωνία;». Μέσα από το ερώτημα αυτό αναδεικνύεται η κοινωνία -τοπική, ελλαδική, ευρωπαϊκή- ως εκείνη που καθορίζει το πλαίσιο των συμπεριφορών μας, των πράξεών μας, εντέλει την εικόνα-ταυτότητά μας. Η κοινωνία γίνεται, έτσι, ο λακανικός μεγάλος Άλλος, ο «μπάτσος» που είναι εγκατεστημένος μέσα στο κεφάλι μας, που μας ελέγχει κάθε στιγμή, που μας ψέγει ή μας αναγνωρίζει.
Γι’ αυτό όταν λένε για εμάς τους έλληνες ότι είμαστε «τεμπέληδες», ή για τις νεαρές ελληνίδες ότι εκπορνεύονται «για μία τυρόπιτα»(ρεπορτάζ των Τάιμς της Νέας Υόρκης!) και άλλα τινά, ουσιαστικά μας τιμωρούν, καθώς αναιρούν την συμβολική μας ταυτότητα, το πρόσωπό μας, την αξιοπρέπειά μας, την ιδέα που έχουμε για μας, δηλαδή αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε.
Οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί δεν είναι άμοιροι συνεπειών. Αντιθέτως, συνιστούν άγρια βία, ανάλογη του «συμβολικού ευνουχισμού», είναι ανεξίτηλη ρετσινιά. Με άλλα λόγια, η νέα συμβολική ταυτότητα που μας αποδίδεται είναι το αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο η άρχουσα, νεοφιλελεύθερη –αμερικανική, ευρωπαϊκή και εντόπια- ιδεολογία μάς εγκαλεί ως πολίτες, ως δημοκράτες, ως ανθρώπους.
Εν προκειμένω, μας εγκαλεί ως εκπορνευόμενους, ως εκφυλισμένους! Γι’ αυτό η υστερία που προκύπτει δεν οφείλεται μόνο στην αδικία, που μας γίνεται, αλλά και στο ότι εμείς οι ίδιοι αρχίζουμε να αμφισβητούμε την εικόνα μας, τον εαυτό μας. Παύουμε, με άλλα λόγια, να διακρίνουμε ανάμεσα σ’ αυτό που είμαστε(ως επιθυμία), δηλαδή αθώοι του αίματος της κρίσης, και σε ό,τι βλέπουν οι άλλοι, ήτοι διεφθαρμένους, πόρνες και κλέφτες.
Να αλλάξουμε, λοιπόν, την εικόνα που έχουν οι άλλοι για μας, να αλλάξουμε την εικόνα της αναξιοπιστίας μας, έλεγε κάποτε ένας υπουργός. Εν προκειμένω, υπάρχει η παραδοχή της αλήθειας του βλέμματος των άλλων. Αν, όμως, δεν είναι λάθος η εικόνα αλλά το βλέμμα των άλλων, το οποίο μας τιμωρεί επειδή είμαστε διαφορετικοί; Κοντολογίς, είναι οι Έλληνες αναξιόπιστοι, ή μήπως είναι λάθος η αντίληψη των Γερμανών ή των Αμερικανών για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης;
Εσχάτως, όλο και περισσότεροι φοβούνται τη «γερμανική Ευρώπη». Γιατί, λοιπόν, να αλλάξουμε εμείς «πρόσωπο»(πέραν των γνωστών παθογενειών) όταν όλοι πια καταλογίζουν βαρύτατες ευθύνες στην καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ; Συνεπώς, δεν πρέπει να αλλάξουμε εμείς εικόνα, αλλά, ενδεχομένως, οι άλλοι το βλέμμα τους. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται μία γιγαντιαία μάχη αντι-μορφής.
Η μη αποδοχή της μάσκας, η αποτίναξη του στίγματος του αναξιόπιστου τεμπέλη ή της πόρνης και των άλλων στερεότυπων συνιστά κυριολεκτικά ένα είδος απελευθέρωσης από τις αλυσίδες του εξωτερικού κόσμου, από το βλέμμα των άλλων, ή της ευρύτερης ευρωπαϊκής και δυτικής κοινωνίας ως του «μεγάλου Άλλου»! Με άλλα λόγια, το θέμα δεν είναι να αλλάξουμε μόνο την εικόνα μας ή το βλέμμα των άλλων, αλλά να αλλάξουμε τον ίδιο τον κόσμο.
Γιατί ο σημερινός κόσμος επιβάλλει εικόνες-μορφές δίκην σιδηρών προσωπείων μόνο και μόνο επειδή έτσι καταφέρνει να υποδουλώνει καλύτερα και να κερδίζει περισσότερα.
Βέβαια, κάθε εποχή έχει το βλέμμα της, την αισθητική της, με την έννοια της ελληνικής Αίσθησης, δηλαδή μια συλλογική αισθαντικότητα που προσδιορίζεται από μια κλίμακα συγκινησιακών ολοκληρώσεων και μία συγκεκριμένη ιστορικά κλίμακα αξιών, αλλά σήμερα η μόνη κλίμακα αξιών που διαμορφώνει το βλέμμα είναι αυτή του χρηματιστηρίου και των επιτοκίων. Μπορεί να μεταβληθούν τα πράγματα και να αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων;
Ναι, αν οι «κάτω», αν το 99% των ανθρώπων πάψει να χειραγωγείται από τα μίντια και αρχίσει να σκέφτεται ξανά. Γιατί σκέφτομαι σημαίνει ξαναμαθαίνω να βλέπω, να παρατηρώ, να κατευθύνω τη συνείδησή μου, να αντιλαμβάνομαι πως κάθε οπτική γωνία είναι κι ένας άλλος κόσμος. Ότι η εικόνα αντανακλά, καθρεφτίζει και δεν μας επιβάλλει μια συγκεκριμένη εικόνα για τη ζωή και τον εαυτό μας, ούτε μας εμπεριέχει σε μια κατάσταση προσομοίωσης, δηλαδή ψευδαίσθησης και τεχνικής, όπου ο ορθολογισμός καθίσταται μία χαμερπής και κοινότοπη χρησιμοθηρική εξυπνάδα, ένας χυδαίος ωφελιμισμός.
Γι’ αυτό προσοχή στην αλλαγή της εικόνας. Γιατί εν προκειμένω φταίει και το βλέμμα...
ArtiNews
«Τι θα πει η κοινωνία;». Μέσα από το ερώτημα αυτό αναδεικνύεται η κοινωνία -τοπική, ελλαδική, ευρωπαϊκή- ως εκείνη που καθορίζει το πλαίσιο των συμπεριφορών μας, των πράξεών μας, εντέλει την εικόνα-ταυτότητά μας. Η κοινωνία γίνεται, έτσι, ο λακανικός μεγάλος Άλλος, ο «μπάτσος» που είναι εγκατεστημένος μέσα στο κεφάλι μας, που μας ελέγχει κάθε στιγμή, που μας ψέγει ή μας αναγνωρίζει.
Γι’ αυτό όταν λένε για εμάς τους έλληνες ότι είμαστε «τεμπέληδες», ή για τις νεαρές ελληνίδες ότι εκπορνεύονται «για μία τυρόπιτα»(ρεπορτάζ των Τάιμς της Νέας Υόρκης!) και άλλα τινά, ουσιαστικά μας τιμωρούν, καθώς αναιρούν την συμβολική μας ταυτότητα, το πρόσωπό μας, την αξιοπρέπειά μας, την ιδέα που έχουμε για μας, δηλαδή αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε.
Οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί δεν είναι άμοιροι συνεπειών. Αντιθέτως, συνιστούν άγρια βία, ανάλογη του «συμβολικού ευνουχισμού», είναι ανεξίτηλη ρετσινιά. Με άλλα λόγια, η νέα συμβολική ταυτότητα που μας αποδίδεται είναι το αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο η άρχουσα, νεοφιλελεύθερη –αμερικανική, ευρωπαϊκή και εντόπια- ιδεολογία μάς εγκαλεί ως πολίτες, ως δημοκράτες, ως ανθρώπους.
Εν προκειμένω, μας εγκαλεί ως εκπορνευόμενους, ως εκφυλισμένους! Γι’ αυτό η υστερία που προκύπτει δεν οφείλεται μόνο στην αδικία, που μας γίνεται, αλλά και στο ότι εμείς οι ίδιοι αρχίζουμε να αμφισβητούμε την εικόνα μας, τον εαυτό μας. Παύουμε, με άλλα λόγια, να διακρίνουμε ανάμεσα σ’ αυτό που είμαστε(ως επιθυμία), δηλαδή αθώοι του αίματος της κρίσης, και σε ό,τι βλέπουν οι άλλοι, ήτοι διεφθαρμένους, πόρνες και κλέφτες.
Να αλλάξουμε, λοιπόν, την εικόνα που έχουν οι άλλοι για μας, να αλλάξουμε την εικόνα της αναξιοπιστίας μας, έλεγε κάποτε ένας υπουργός. Εν προκειμένω, υπάρχει η παραδοχή της αλήθειας του βλέμματος των άλλων. Αν, όμως, δεν είναι λάθος η εικόνα αλλά το βλέμμα των άλλων, το οποίο μας τιμωρεί επειδή είμαστε διαφορετικοί; Κοντολογίς, είναι οι Έλληνες αναξιόπιστοι, ή μήπως είναι λάθος η αντίληψη των Γερμανών ή των Αμερικανών για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης;
Εσχάτως, όλο και περισσότεροι φοβούνται τη «γερμανική Ευρώπη». Γιατί, λοιπόν, να αλλάξουμε εμείς «πρόσωπο»(πέραν των γνωστών παθογενειών) όταν όλοι πια καταλογίζουν βαρύτατες ευθύνες στην καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ; Συνεπώς, δεν πρέπει να αλλάξουμε εμείς εικόνα, αλλά, ενδεχομένως, οι άλλοι το βλέμμα τους. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται μία γιγαντιαία μάχη αντι-μορφής.
Η μη αποδοχή της μάσκας, η αποτίναξη του στίγματος του αναξιόπιστου τεμπέλη ή της πόρνης και των άλλων στερεότυπων συνιστά κυριολεκτικά ένα είδος απελευθέρωσης από τις αλυσίδες του εξωτερικού κόσμου, από το βλέμμα των άλλων, ή της ευρύτερης ευρωπαϊκής και δυτικής κοινωνίας ως του «μεγάλου Άλλου»! Με άλλα λόγια, το θέμα δεν είναι να αλλάξουμε μόνο την εικόνα μας ή το βλέμμα των άλλων, αλλά να αλλάξουμε τον ίδιο τον κόσμο.
Γιατί ο σημερινός κόσμος επιβάλλει εικόνες-μορφές δίκην σιδηρών προσωπείων μόνο και μόνο επειδή έτσι καταφέρνει να υποδουλώνει καλύτερα και να κερδίζει περισσότερα.
Βέβαια, κάθε εποχή έχει το βλέμμα της, την αισθητική της, με την έννοια της ελληνικής Αίσθησης, δηλαδή μια συλλογική αισθαντικότητα που προσδιορίζεται από μια κλίμακα συγκινησιακών ολοκληρώσεων και μία συγκεκριμένη ιστορικά κλίμακα αξιών, αλλά σήμερα η μόνη κλίμακα αξιών που διαμορφώνει το βλέμμα είναι αυτή του χρηματιστηρίου και των επιτοκίων. Μπορεί να μεταβληθούν τα πράγματα και να αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων;
Ναι, αν οι «κάτω», αν το 99% των ανθρώπων πάψει να χειραγωγείται από τα μίντια και αρχίσει να σκέφτεται ξανά. Γιατί σκέφτομαι σημαίνει ξαναμαθαίνω να βλέπω, να παρατηρώ, να κατευθύνω τη συνείδησή μου, να αντιλαμβάνομαι πως κάθε οπτική γωνία είναι κι ένας άλλος κόσμος. Ότι η εικόνα αντανακλά, καθρεφτίζει και δεν μας επιβάλλει μια συγκεκριμένη εικόνα για τη ζωή και τον εαυτό μας, ούτε μας εμπεριέχει σε μια κατάσταση προσομοίωσης, δηλαδή ψευδαίσθησης και τεχνικής, όπου ο ορθολογισμός καθίσταται μία χαμερπής και κοινότοπη χρησιμοθηρική εξυπνάδα, ένας χυδαίος ωφελιμισμός.
Γι’ αυτό προσοχή στην αλλαγή της εικόνας. Γιατί εν προκειμένω φταίει και το βλέμμα...
ArtiNews
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου