Του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου
Κάθε πόλη έχει την ατραξιόν της, και για τη Θεσσαλονίκη ο Άνθιμος είναι μια ατραξιόν.
Όμως, από τους χουνταίους ως τον Καρατζαφέρη και το Γεωργιάδη, η γραφικότητα δεν αναιρούσε σώνει και καλά τη διεισδυτικότητα του ακροδεξιού μηνύματος, τουλάχιστον σε ένα ορισμένο κοινό. Το αντίθετο: κι εδώ και σε ολόκληρη την Ευρώπη, η γραφικότητα ήταν συχνά η άλλη όψη της δημοφιλίας.
Με όλο το τρολάρισμα που δικαιούται, λοιπόν, η αυριανή συγκέντρωση στο Βελλίδειο («Μένουμε Έλληνες και Ορθόδοξοι») είναι μάλλον κάτι παραπάνω από cult εορτασμός του Αγίου Βαλεντίνου. Οργανώνεται ως παρέμβαση εν μέσω προσφυγικής κρίσης («η Ελλάδα και η Ευρώπη ισλαμοποιούνται διά του προσφυγικού»), εκ των πραγμάτων στον απόηχο των διεργασιών στη ΝΔ, και με κεντρικό ομιλητή τον τουρκοφάγο απόστρατο Φραγκούλη Φράγκο, πρώην αρχηγό ΓΕΣ και προαλειφόμενο ηγέτη του «κόμματος Μπαλτάκου».
Ο ίδιος ο Άνθιμος έχει αποτύχει οικτρά ως πολιτικός: ο «κοσμοπολίτης» Μπουτάρης διοικεί την πόλη, οι –έστω εξημερωμένοι– άθεοι συριζαίοι κυβερνούν τη χώρα, οι ακροδεξιοί υποψήφιοι στη ΝΔ πάτωσαν, το Ορφανοτροφείο στεγάζει ακόμα «λαθραίους» ανθρώπους, ενώ ο Ανένδοτος κατά του συμφώνου συμβίωσης έχασε κατά κράτος. Ο τηλεμητροπολίτης, όμως, ξέρει ότι, ως «υπερκομματικός», μπορεί να διατηρεί ένα κοινό που, ιδίως μετά την τρίτη φορά Μνημόνιο, έχει την ίδια και μεγαλύτερη καχυποψία απέναντι στα κόμματα γενικώς, την Αριστερά ειδικότερα και την πολιτική -όπως την ξέρουμε- ακόμα πιο γενικά.
Ξέρει επίσης ότι μια πιο «κεντρώα» ΝΔ, έστω με αναβαθμισμένη εσωκομματικά την ακροδεξιά συνιστώσα της, δεν μπορεί να κατεβάσει κόσμο στο δρόμο -και ο μακαριστός Χριστόδουλος έδωσε σε άλλους καιρούς δείγματα πώς μπορεί να αξιοποιηθεί αυτό το κενό από μια δεξιά «κινηματική» αντιπολίτευση. Ξέρει, τέλος, ο Άνθιμος ότι στις χώρες που η κρίση δεν αποτελεί παροδικό φαινόμενο αλλά καθεστώς, ιδίως μάλιστα όπου η Αριστερά έχει απαξιωθεί στη συλλογική συνείδηση, οι θρησκευτικοί ηγέτες μπορούν να κοιτάζουν «στα μάτια» το πολιτικό «κατεστημένο»- και χάρη σε αυτή τους τη δυνατότητα, στο τέλος της μέρας να συμμαχούν με το πιο συντηρητικό τμήμα του.
Σε ρευστούς καιρούς, όλα τα παραπάνω είναι απλώς δυνατότητες -και το ίδιο ισχύει και για το πολυσυζητημένο «κόμμα Μπαλτάκου», με το οποίο η μητρόπολη Θεσσαλονίκης διεκδικεί, καθώς φαίνεται, προνομιακές σχέσεις. Αυτό, όμως, που παρά τη ρευστότητα μπορεί κανείς να πει με σιγουριά, είναι ότι η κυβέρνηση θα έχει αντιπολίτευση στο «κοινωνικό ζήτημα» (απεργίες, μπλόκα, καταλήψεις κ.ο.κ)- θα έχει όμως αντιπολίτευση και με «πολιτισμικούς» όρους, στα μόνα ίσως πεδία που προσπάθησε ή θα επιχειρήσει να διασώσει κάποια ψήγματα αριστεροσύνης. Στην αντιπολίτευση αυτή διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία ο Άνθιμος, επιχαίροντας για το «ντηλ» με την κυβέρνηση («ακυρώσαμε 500.000 ευρώ ΕΝΦΙΑ»), από θέσεις αυτονομίας, αλλά σε επαφή με διεργασίες στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Ποιες είναι όμως οι διεργασίες αυτές;
Πέρα από τις πολυσυζητημένες δηλώσεις Μπαλτάκου, το φιλοσαμαρικό-φιλομητσοτακικό Liberal.gr έκανε την περασμένη εβδομάδα λόγο για τη συγκρότηση ενός «Σχεδίου Β» της Δεξιάς: για τη δημιουργία ενός νέου κόμματος που θα «κόψει» από τη Χρυσή Αυγή και τους ΑΝΕΛ, υποστηρίζοντας «φιλελεύθερες» θέσεις στην οικονομία, την εκλογή προέδρου Δημοκρατίας από το λαό, τη θέσπιση μικρής νομοθετικής γερουσίας μέσω ενιαίου ψηφοδελτίου Επικρατείας και τη συντεταγμένη αποχώρηση της χώρας από το Ευρώ – ώστε το αίτημα αυτό να μη μονοπωλείται από κόμματα της Αριστεράς.
Το ίδιο δημοσίευμα έβαλε στο παιχνίδι του νέου κόμματος τον «πρίγκηπα» Νικόλαο Γκλύξμπουργκ, ενώ ανάλογα δημοσιεύματα βλέπουν ρόλους για τους Καρατζαφέρη, Νικολόπουλο (των ΑΝΕΛ) και Πάνο Παναγιωτόπουλο. Ο ίδιος ο Μπαλτάκος, πάλι, φαίνεται να επιμένει ότι οι «πολιτικοί» πρέπει να μείνουν σε δεύτερο πλάνο, καθώς πέντε χρόνια μνημονίου τους έχουν φθείρει ανεπανόρθωτα στα μάτια της κοινής γνώμης. Σ’ αυτή τη «μεταπολιτική» σύλληψη, οι Φράγκος και Άνθιμος φαίνεται να ταιριάζουν γάντι.
Ποιο θάναι το κοινό ενός τέτοιου κόμματος;
Πριν από μερικούς μήνες, με τις δηλώσεις Φίλη για την εθνοκάθαρση των Ποντίων και την άτακτη προσχώρηση συνολικά της Αριστεράς στην εθνική «νομιμότητα», είχαμε την ευκαιρία να δούμε την εμβέλεια μιας δεξιάς «κινηματικής-ταυτοτικής» αντιπολίτευσης. Με τα Διαβατά, το Σχιστό και την Κω, σήμερα το ξαναβλέπουμε.
Ο κίνδυνος δεν είναι μήπως όλοι αυτοί βρεθούν μια μέρα στους θώκους μιας κυβέρνησης «εθνικής σωτηρίας» - πράγμα που πριν το 2011 δεν θα το σκεφτόταν κανείς για το «γραφικό» Καρατζαφέρη. Ο κίνδυνος, για την ώρα τουλάχιστον, είναι μια ιδεολογική αντεπίθεση του «Έθνους» χωρίς υπολογίσιμο αντίβαρο στ’ αριστερά, μετά την ήττα των ταξικών προσδοκιών που συνδέθηκαν με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ένα ζήτημα είναι η αντιστροφή αυτής της ήττας: η αναθέρμανση των προσδοκιών. Ένα άλλο, εξίσου κρίσιμο, είναι να εμποδίσουμε την αντεπίθεση. Ο όποιος ριζοσπαστισμός της Αριστεράς αφορά ταυτόχρονα και τους δύο άξονες.
alterthess
Κάθε πόλη έχει την ατραξιόν της, και για τη Θεσσαλονίκη ο Άνθιμος είναι μια ατραξιόν.
Όμως, από τους χουνταίους ως τον Καρατζαφέρη και το Γεωργιάδη, η γραφικότητα δεν αναιρούσε σώνει και καλά τη διεισδυτικότητα του ακροδεξιού μηνύματος, τουλάχιστον σε ένα ορισμένο κοινό. Το αντίθετο: κι εδώ και σε ολόκληρη την Ευρώπη, η γραφικότητα ήταν συχνά η άλλη όψη της δημοφιλίας.
Με όλο το τρολάρισμα που δικαιούται, λοιπόν, η αυριανή συγκέντρωση στο Βελλίδειο («Μένουμε Έλληνες και Ορθόδοξοι») είναι μάλλον κάτι παραπάνω από cult εορτασμός του Αγίου Βαλεντίνου. Οργανώνεται ως παρέμβαση εν μέσω προσφυγικής κρίσης («η Ελλάδα και η Ευρώπη ισλαμοποιούνται διά του προσφυγικού»), εκ των πραγμάτων στον απόηχο των διεργασιών στη ΝΔ, και με κεντρικό ομιλητή τον τουρκοφάγο απόστρατο Φραγκούλη Φράγκο, πρώην αρχηγό ΓΕΣ και προαλειφόμενο ηγέτη του «κόμματος Μπαλτάκου».
Ο ίδιος ο Άνθιμος έχει αποτύχει οικτρά ως πολιτικός: ο «κοσμοπολίτης» Μπουτάρης διοικεί την πόλη, οι –έστω εξημερωμένοι– άθεοι συριζαίοι κυβερνούν τη χώρα, οι ακροδεξιοί υποψήφιοι στη ΝΔ πάτωσαν, το Ορφανοτροφείο στεγάζει ακόμα «λαθραίους» ανθρώπους, ενώ ο Ανένδοτος κατά του συμφώνου συμβίωσης έχασε κατά κράτος. Ο τηλεμητροπολίτης, όμως, ξέρει ότι, ως «υπερκομματικός», μπορεί να διατηρεί ένα κοινό που, ιδίως μετά την τρίτη φορά Μνημόνιο, έχει την ίδια και μεγαλύτερη καχυποψία απέναντι στα κόμματα γενικώς, την Αριστερά ειδικότερα και την πολιτική -όπως την ξέρουμε- ακόμα πιο γενικά.
Ξέρει επίσης ότι μια πιο «κεντρώα» ΝΔ, έστω με αναβαθμισμένη εσωκομματικά την ακροδεξιά συνιστώσα της, δεν μπορεί να κατεβάσει κόσμο στο δρόμο -και ο μακαριστός Χριστόδουλος έδωσε σε άλλους καιρούς δείγματα πώς μπορεί να αξιοποιηθεί αυτό το κενό από μια δεξιά «κινηματική» αντιπολίτευση. Ξέρει, τέλος, ο Άνθιμος ότι στις χώρες που η κρίση δεν αποτελεί παροδικό φαινόμενο αλλά καθεστώς, ιδίως μάλιστα όπου η Αριστερά έχει απαξιωθεί στη συλλογική συνείδηση, οι θρησκευτικοί ηγέτες μπορούν να κοιτάζουν «στα μάτια» το πολιτικό «κατεστημένο»- και χάρη σε αυτή τους τη δυνατότητα, στο τέλος της μέρας να συμμαχούν με το πιο συντηρητικό τμήμα του.
Σε ρευστούς καιρούς, όλα τα παραπάνω είναι απλώς δυνατότητες -και το ίδιο ισχύει και για το πολυσυζητημένο «κόμμα Μπαλτάκου», με το οποίο η μητρόπολη Θεσσαλονίκης διεκδικεί, καθώς φαίνεται, προνομιακές σχέσεις. Αυτό, όμως, που παρά τη ρευστότητα μπορεί κανείς να πει με σιγουριά, είναι ότι η κυβέρνηση θα έχει αντιπολίτευση στο «κοινωνικό ζήτημα» (απεργίες, μπλόκα, καταλήψεις κ.ο.κ)- θα έχει όμως αντιπολίτευση και με «πολιτισμικούς» όρους, στα μόνα ίσως πεδία που προσπάθησε ή θα επιχειρήσει να διασώσει κάποια ψήγματα αριστεροσύνης. Στην αντιπολίτευση αυτή διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία ο Άνθιμος, επιχαίροντας για το «ντηλ» με την κυβέρνηση («ακυρώσαμε 500.000 ευρώ ΕΝΦΙΑ»), από θέσεις αυτονομίας, αλλά σε επαφή με διεργασίες στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Ποιες είναι όμως οι διεργασίες αυτές;
Πέρα από τις πολυσυζητημένες δηλώσεις Μπαλτάκου, το φιλοσαμαρικό-φιλομητσοτακικό Liberal.gr έκανε την περασμένη εβδομάδα λόγο για τη συγκρότηση ενός «Σχεδίου Β» της Δεξιάς: για τη δημιουργία ενός νέου κόμματος που θα «κόψει» από τη Χρυσή Αυγή και τους ΑΝΕΛ, υποστηρίζοντας «φιλελεύθερες» θέσεις στην οικονομία, την εκλογή προέδρου Δημοκρατίας από το λαό, τη θέσπιση μικρής νομοθετικής γερουσίας μέσω ενιαίου ψηφοδελτίου Επικρατείας και τη συντεταγμένη αποχώρηση της χώρας από το Ευρώ – ώστε το αίτημα αυτό να μη μονοπωλείται από κόμματα της Αριστεράς.
Το ίδιο δημοσίευμα έβαλε στο παιχνίδι του νέου κόμματος τον «πρίγκηπα» Νικόλαο Γκλύξμπουργκ, ενώ ανάλογα δημοσιεύματα βλέπουν ρόλους για τους Καρατζαφέρη, Νικολόπουλο (των ΑΝΕΛ) και Πάνο Παναγιωτόπουλο. Ο ίδιος ο Μπαλτάκος, πάλι, φαίνεται να επιμένει ότι οι «πολιτικοί» πρέπει να μείνουν σε δεύτερο πλάνο, καθώς πέντε χρόνια μνημονίου τους έχουν φθείρει ανεπανόρθωτα στα μάτια της κοινής γνώμης. Σ’ αυτή τη «μεταπολιτική» σύλληψη, οι Φράγκος και Άνθιμος φαίνεται να ταιριάζουν γάντι.
Ποιο θάναι το κοινό ενός τέτοιου κόμματος;
Πριν από μερικούς μήνες, με τις δηλώσεις Φίλη για την εθνοκάθαρση των Ποντίων και την άτακτη προσχώρηση συνολικά της Αριστεράς στην εθνική «νομιμότητα», είχαμε την ευκαιρία να δούμε την εμβέλεια μιας δεξιάς «κινηματικής-ταυτοτικής» αντιπολίτευσης. Με τα Διαβατά, το Σχιστό και την Κω, σήμερα το ξαναβλέπουμε.
Ο κίνδυνος δεν είναι μήπως όλοι αυτοί βρεθούν μια μέρα στους θώκους μιας κυβέρνησης «εθνικής σωτηρίας» - πράγμα που πριν το 2011 δεν θα το σκεφτόταν κανείς για το «γραφικό» Καρατζαφέρη. Ο κίνδυνος, για την ώρα τουλάχιστον, είναι μια ιδεολογική αντεπίθεση του «Έθνους» χωρίς υπολογίσιμο αντίβαρο στ’ αριστερά, μετά την ήττα των ταξικών προσδοκιών που συνδέθηκαν με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ένα ζήτημα είναι η αντιστροφή αυτής της ήττας: η αναθέρμανση των προσδοκιών. Ένα άλλο, εξίσου κρίσιμο, είναι να εμποδίσουμε την αντεπίθεση. Ο όποιος ριζοσπαστισμός της Αριστεράς αφορά ταυτόχρονα και τους δύο άξονες.
alterthess
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου