Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2016

Από την Σκίλαρι στη Χάρυβδη

Γιώργος X. Παπασωτηρίου


Είναι τρελός ο Τραμπ; Όχι ασφαλώς. Όπως δεν ήταν τρελός ο Μπους τζούνιορ και ο Χίτλερ. Ο παραλληλισμός από την Όουτς, της γνωστής συγγραφέως, των Αμερικανών και της ηγεσίας τους με τους ναζί, αρνείται την εύκολη και απαλλακτική λόγω ακαταλόγιστου «τρελοποίηση». «Δεν μπορούσες να ισχυριστείς ότι οι Ναζί ήταν παράφρονες, γιατί τα στοιχεία δείχνουν ότι ήταν απόλυτα, υπολογιστικά λογικοί. Στην υπηρεσία της παράνοιας, αλλά πάντως λογικοί» γράφει η αμερικανίδα συγγραφέας.

Το σημείο αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί σχεδόν όλοι, ακόμη και οι επικριτές της πολιτικής του Λευκού Οίκου, καταφεύγουν στην κατηγορία της «τρελοποίησης», που τελικά συνιστά άλλοθι. Γι’ αυτό αξίζει να σημειωθεί η παρατήρηση της Κρίστεβα που αφορά τους ναζί, αλλά και τους σύγχρονους φανατικούς. Οι ναζί, λοιπόν, «επειδή έχασαν την απόλυτα συμβολική, υψηλή και αφηρημένη έννοια της ανθρωπότητας (την αξίωση μιας διιστορικής ανθρώπινης αξιοπρέπειας) και την αντικατέστησαν με μία τοπική, εθνική, ιδεολογική ένταξη, η αγριότητα έγινε το χαρακτηριστικό τους γνώρισμα και μπόρεσε να ασκηθεί ενάντια σ’ εκείνους που δεν μοιράζονταν αυτή την ένταξη».

Σήμερα, οι Αμερικανοί μέσω της παράδοσης του Πουριτανισμού πιστεύουν ότι είναι ο «περιούσιος λαός» αλλά και μέσω του Πραγματισμού αρνούνται ότι υπάρχει η διιστορική συνείδηση, ότι οι ανθρώπινες υπάρξεις διαμορφώνονται μέσα από μία διιστορική διαδικασία που επιβεβαιώνει ή απορρίπτει αρχές και αξίες. Αυτή η άρνηση της «παγκόσμιας» συνείδησης, που η Κρίστεβα παρουσιάζει ως «διιστορική ανθρώπινη αξιοπρέπεια», αντικαθίσταται από την κυρίαρχη ιδεολογία των ΗΠΑ, από το αμερικανικό μοντέλο δημοκρατίας που πρέπει να εξαχθεί και να επιβληθεί παντού. Παλιότερα, ανοιχτά και κυνικά στο Ιράκ. Σήμερα, κεκαλυμμένα στη Συρία και αλλού, όταν τα καθεστώτα δεν είναι φιλικά προς τις ΗΠΑ. Την κεκαλυμμένη εκδοχή εκφράζει η Χίλαρι Κλίνον, την κυνική (σχεδόν «τρελή») ο Ντόναλντ Τραμπ. Από την Σκίλαρι στην Χάρυβδη, λοιπόν.

Εξάλλου, η αντικατάσταση του παγκόσμιου με το εθνικό εκφράστηκε κυνικά στο «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας»(Μπους τζούνιορ) και πράγματι παραπέμπει στους ναζί, όντας μια εντελώς ορθολογιστική επιλογή, που επιδιώκει με πραγματιστικούς όρους (με κριτήρια το όφελος και το αποτέλεσμα) αλλά και με μεταφυσικές νομιμοποιήσεις (περιούσιος λαός) τη διαιώνιση της αμερικανικής αυτοκρατορίας σε όλο τον πλανήτη.

Το πρόβλημα σήμερα των ΗΠΑ είναι η απώλεια του κύρους τους ως υπόδειγμα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και η κρίση των νομιμοποιητικών όρων της πολιτικής τους. Γι’ αυτό οι επιστροφές, η ανάγκη για νέα αρχή. Η δεκαετία του 1920 είναι η στιγμή της ενηλικίωσης των ΗΠΑ, της απεξάρτησης από τα ευρωπαϊκά «δάνεια», της εκκίνησης του αμερικανικού οχήματος, που με καύσιμο την μεγάλη φαντασιακή κατασκευή και την «τεράστια ζωτικότητα των ψευδαισθήσεων» (το αμερικανικό όνειρο και η πίστη ότι «ο κόσμος στηριζόταν στο φτερό της νεράιδας») θα σπάσει όλα τα όρια ταχύτητας, δημιουργώντας τον σημερινό ίλιγγο του κενού. Τότε υπήρχαν «μόνο οι κυνηγημένοι, (και) αυτοί που κυνηγούν», «οι πλούσιοι (που) γίνονται πιο πλούσιοι» σημειώνει ο Φιτζέραλντ. Ακριβώς όπως και σήμερα.

Ο υπέροχος Γκάτσμπι ήθελε να φέρει «πίσω το παρελθόν», να ξαναβιώσει την παιδικότητά του, που ήταν άθλια, ανασυστήνοντάς την μέσω του χρήματος. Ανάλογες επιστροφές στην «καθαρότητα», ή στη βίωση εκείνου που δεν βιώθηκε ή διέλαθε παρατηρούνται συνεχώς στις ΗΠΑ. Αλλά, ενώ ο Κρούγκμαν μιλάει για μία επιστροφή στη δεκαετία του 1920(ο ίδιος όπως και ο Ρίφκιν θα ήθελαν την επιστροφή στο 1960), ο Βόννεγκατ μιλάει για την επιστροφή στην εποχή με τα «ματζούνια»! Το πλέον αποκρουστικό, υπεροπτικά αδαές παιγνίδι των εικασιών σ’ όλο τον κόσμο λαμβάνει αυτή τη στιγμή χώρα στη Ουάσινγκτον. Οι ηγέτες μας είναι αηδιασμένοι απ’ όλες τις εμπεριστατωμένες πληροφορίες τις οποίες προσφέρουν στην ανθρωπότητα η ευρυμάθεια, η ακαδημαϊκή και δημοσιογραφική έρευνα… Θέλουν να μας γυρίσουν πίσω στην εποχή με τα ματζούνια»

Στις ΗΠΑ «οι θυμωμένοι άνθρωποι» σαν τον Λεπέν βρίσκονται ήδη στην εξουσία, γράφει σε άρθρο του στους «The New York Times» o γνωστός οικονομολόγος του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης Πώλ Κρούγκμαν. Το πρόβλημα του μεγάλου ποσοστού των «θυμωμένων ανθρώπων» οφείλεται στην ανασφάλεια και την επιθυμία των ανθρώπων να επιστρέψουν σε μια μορφή «καθαρότητας», σε παλαιότερες, δηλαδή, εποχές και παραδοσιακές αξίες στις οποίες δεν υπήρχε το μείγμα ανθρώπων και ιδεών που υπάρχει στην εποχή της δύσκολης και συγκεχυμένης παγκοσμιοποίησης.

Πολλοί αναλυτές στις ΗΠΑ, εκδηλώνουν την αγωνία και το φόβο ότι η δυσαρέσκεια και η δυσανεξία τείνουν να μεταφερθούν πλέον από την περιφέρεια και τις φτωχές χώρες στην κοινωνική βάση των μητροπολιτικών κέντρων. Μόνο που αυτό συνέβαινε πάντα. Οι ΗΠΑ ως χώρα έχει δεχτεί τα μεγαλύτερα μεταναστευτικά κύματα στην ιστορία. Και γι’ αυτό ανέπτυξε μία ποικιλότροπη πολιτική συμπεριλήψεων (ενσωμάτωσης) και αποκλεισμών. Κυρίως ανέπτυξε τις τεχνικές μετάθεσης της κεντρικής σύγκρουσης στην περιφέρεια μέσω της διόγκωσης των πολιτισμικών διαφορών των «κάτω», των γηγενών και των ξένων (νέων μεταναστών).

Αλλά αυτοί που βλέπουν τη μετανάστευση ως σημερινό φαινόμενο, ισχυρίζονται πως επειδή τα παλαιά πολιτικά μορφώματα (τα κομμουνιστικά κόμματα, αλλά και η Εκκλησία) και το εργατικό κίνημα έχουν αποσυντεθεί πλήρως, ο κίνδυνος της σύγκρουσης «κοινωνίας και αγοράς» φαίνεται να προέρχεται όχι πλέον από την αριστερά αλλά από την πλευρά του φασισμού. Θεωρούν μάλιστα ότι οι μεγαλύτερες βιομηχανικές δημοκρατίες αντιμετωπίζουν σήμερα μια τέτοια σύγκρουση, που αν εδραιωθεί και σκληρυνθεί μέσα στο πολιτικό αδιέξοδο, τότε το έδαφος θα είναι και πάλι έτοιμο για την πολιτική παρόρμηση που είναι γνωστή ως φασισμός.

«Οι αναπτυγμένες χώρες έχουν μπει σε μια προ-φασιστική κοινωνική κατάσταση που θα ωριμάσει με άσχημο τρόπο εάν επικρατήσουν οι επιταγές της αγοράς, εάν το εμπόριο και η χρηματοπιστωτική οικονομία αρνηθούν να υιοθετήσουν διαλλακτικότερες επιδιώξεις» έγραφε ο Ουίλιαμ Γκρέιντερ, αρχισυντάκτης του περιοδικού Rolling Stone πριν αρκετά χρόνια. Αυτό σήμερα είναι γεγονός. Κι αυτό το κοινωνικό και πολιτικό έρεισμα κάνει τον Τραμπ να φαντάζει τρομακτικά πιο επικίνδυνος...

Πληροφορίες: Homo Americanus (εκδόσεις Καστανιώτη)

Πηγή: ArtiNews.gr



Η Σφήκα: Επιλογές




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου