Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2017

Ουκρανία: Ανατολικός εταίρος ή Δούρειος Ίππος;

Του Ντμίτρι Κερασίδη*


Ως γνωστόν, η άρνηση του προηγούμενου Προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς να υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης (της Ουκρανίας, στμ) με την ΕΕ, η οποία θα μετέφερε τον βασικό συμμέτοχο του προγράμματος «Ανατολική Συνέργασία» σε ένα νέο επίπεδο συνεργασίας με την Ευρώπη, ήταν η τυπική αφορμή για την βίαιη αλλαγή εξουσίας στη χώρα. Ο διάδοχός του σε αυτή τη θέση, ο οποίος κάθησε στην προεδρική καρέκλα ελέω του διαμορφωθέντος κύματος διαμαρτυρίας, ο Πετρό Ποροσένκο, σύντομα επικύρωσε αυτή τη συμφωνία.

Ωστόσο δεν αξίζει κανείς να βιαστεί να δώσει με χαρά τα συγχαρητήριά του γι’ αυτό το γεγονός. Για τις χώρες της ΕΕ, ο νέος «γείτονας» μπορεί στο πολύ εγγύς μέλλον να αποδειχθεί όχι «ανατολικός εταίρος», αλλά πραγματικός «Δούρειος Ίππος» ή «Το κουτί της Πανδώρας».

Αυτό, βέβαια, μπορεί κανείς να το ερμηνεύσει όπως θέλει. Τις σκέψεις για μια τέτοια ροή των γεγονότων τις ενέπνευσαν ορισμένα γεγονότα, τα οποία διαδόθηκαν ευρέως από τα ΜΜΕ και σχετίζονται με την ολοκλήρωση των εργασιών κατασκευής και εγκατάστασης (με χρήματα των Ευρωπαίων φορολογούμενων – της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης) της σαρκοφάγου (New Safe Confinement) πάνω από τον κατεστραμμένο 4ο αντιδραστήρα του Ατομικού Ηλεκτρικού Σταθμού (ΑΗΣ) του Τσερνόμπιλ.

Το 1986 η Ευρώπη έμαθε με κάθε λεπτομέρεια το κόστος του λάθους του γείτονά της στη διαχείριση του ΑΗΣ, λάθους που συνέβη εξαιτίας της συγκυρίας ενός μεγάλου αριθμού γεγονότων.

Σήμερα, μετά από 30 χρόνια, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η Ουκρανία, η οποία βρίσκεται σήμερα σε κατάσταση οικονομικού και κοινωνικού χάους και διαφθοράς, δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει επαρκώς τη σωστή λειτουργία του ΑΗΣ και δεν μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια (της χρήσης) της ατομικής ενέργειας, εξαιτίας της ασχετοσύνης και του πλήρους ερασιτεχνισμού όλων των επιπέδων εξουσίας. Και οι φόβοι αυτοί δεν είναι διόλου αβάσιμοι. Σήμερα στην Ουκρανία λειτουργούν 15 αντιδραστήρες σε 4 ΑΗΣ. Με βάση αυτόν τον δείκτη καταλαμβάνει τη 10η θέση στον κόσμο και την 5η στην Ευρώπη.

Ο μεγαλύτερος από αυτούς, ο ΑΗΣ του Ζαπορόζιε με 6 αντιδραστήρες, έχει γίνει εδώ και καιρό «τροφοδότης» ειδήσεων – τα ατυχήματα σε αυτόν γίνονται το ένα πίσω από το άλλο με μια ακολουθία που φοβίζει. Κι εδώ ερχόμαστε στο πιο ενδιαφέρον. Πολλοί ειδικοί συνδέουν τα γεγονότα αυτά με το ότι, λόγω των πολιτικών εξελίξεων των τελευταίων 3 ετών, στο Κίεβο αποφάσισαν να αντικαστήσουν τον παραδοσιακό προμηθευτή πυρηνικών καυσίμων, με βάση τα οποία είχαν εξαρχής σχεδιαστεί οι αντιδραστήρες, με την αμερικανική εταιρεία Westinghouse Electric Company. Πολλώ δε μάλλον, όταν τις δοκιμαστικές παρτίδες του δικού τους πυρηνικού καυσίμου οι Αμερικανοί είχαν αρχίσει να τις στέλνουν από τα έτη 2011-2015 με σκοπό την σταδιακή αντικατάσταση (καυσίμου) τουλάχιστον σε τρεις αντιδραστήρες.

Ως αποτέλεσμα, τον Απρίλιο του 2012 στον 3ο αντιδραστήρα του Νοτιο-Ουκρανικού ΑΗΣ, ο οποίος χρησιμοποιείτο ως «πειραματόζωο» για το αμερικανικό καύσιμο, συνέβησαν βλάβες σε εξαρτήματα του θερμοπαραγωγού μηχανισμού (ΘΠΜ) της εταιρείας Westinghouse, οι οποίες οδήγησαν στη διακοπή της χρήσης του.

Πραγματοποιώντας τη δική τους έρευνα, οι Ουκρανοί ειδικοί στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας έβγαλαν αρκετά ανησυχητικά, για τους ίδιους, συμπεράσματα. Αποκάλυψαν ατέλειες στην κατασκευή των αμερικανικών ΘΠΜ, όπως και την κατασκευαστική ιδιαιτερότητα των ουκρανικών ΑΗΣ, οι οποίοι δεν εξασφαλίζουν την ασφαλή τους λειτουργία με οποιοδήποτε άλλο πυρηνικό καύσιμο, εκτός από αυτό της (ρωσικής, στμ) εταιρείας TVEL. Έτσι έχουν κατασκευαστεί.

Η λειτουργία του συγκεκριμένου αντιδραστήρα, βεβαίως, ανανεώθηκε. Όμως η ζημία της ουκρανικής «Ενεργκοάτομ» (δημόσιας ουκρανικής εταιρείας διαχείρισης της ατομικής και πυρηνικής ενέργειας, στμ) έφτασε τότε τα 175 εκατ. δολάρια. Παρά τα όσα είχαν συμβεί, τον Οκτώβριο του 2015 ο υπουργός Ενέργειας και Βιομηχανίας Άνθρακα της Ουκρανίας, Βλαντίμιρ Ντεμτσίσιν, διαβεβαίωσε, ότι το 2016 η Ουκρανία θα χρησιμοποιεί το αμερικανικό καύσιμο στους 3 από τους 15 αντιδραστήρες: στον 2ο και τον 3ο αντιδραστήρα του Νοτιο-Ουκρανικού ΑΗΣ και στον 5ο αντιδραστήρα του ΑΗΣ του Ζαπορόζιε.

Ήδη τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, ο διάδοχός του στον υπουργικό θώκο Ίγκορ Νασάλικ δήλωσε τα ακόλουθα: «Ξεκινήσαμε τη λειτουργία του 5ου αντιδραστήρα στο Ζαπορόζιε αποκλειστικά με καύσιμο Westinghouse. Σήμερα εξετάζουμε ένα πρόγραμμα, ώστε το 40% των ατομικών αντιδραστήρων της Ουκρανίας να λειτουργεί με πυρηνικό καύσικο Westinghouse». Εάν είναι έτσι, τότε ως συνέπεια μπορεί να ακολουθήσει μια τέτοια καταστροφή, μετά από την οποία το δυστύχημα στον ΑΗΣ του Τσερνόμπιλ το Μάιο του 1986 θα μοιάζει με αθώα φάρσα. Όμως, η διασφάλιση ολοκληρωμένης ενεργειακής ασφάλειας είναι ένα από τα βασικά συστατικά της σύγκλισης της Ουκρανίας με την ΕΕ.

Όμως η υπόθεση δεν τελειώνει μόνο με τα προβλήματα ασφαλούς λειτουργίας των ουκρανικών ΑΗΣ. Αντίστοιχη ανεύθυνη προσέγγιση επιδεικνύουν οι Αρχές του Κιέβου και προς την ανακύκλωση των πυρηνικών καυσίμων. Στην Ουκρανία υπάρχει μία, λίγο ως πολύ ασφαλής, αποθήκη πυρηνικών αποβλήτων – στον προαναφερθέντα ΑΗΣ του Ζαπορόζιε. Στη ζώνη αποκλεισμού του ΑΗΣ του Τσερνόμπιλ υπάρχει άλλη μία, όμως δεν είναι προσαρμοσμένη για μακρόχρονη φύλαξη επεξεργασμένου πυρηνικού καυσίμου. Τα ραδιενεργά κατάλοιπα από τους ΑΗΣ του Ρόβνο, του Χμελνίτσκι και τον Νοτιο-Ουκρανικό ΑΗΣ μέχει σήμερα επιστρέφονταν για περαιτέρω επεξεργασία και φύλαξη στον παραγωγό του καυσίμου. Ο εναλλακτικός δρόμος – η εισαγωγή γαλλικής προηγμένης τεχνολογίας επεξεργασίας πυρηνικών καυσίμων, δεν ενέπνευσε ιδιαίτερα την ουκρανική ηγεσία.

Βάσει συμφωνίας με τις ΗΠΑ, οι Αρχές του Κιέβου αποφάσισαν να εξοπλίσουν τη νέα αποθήκη στην Περιφέρεια του Κιέβου, κοντά στην κωμόπολη Βίσκοροντ (90 χλμ από τα όρια της πόλης του Κιέβου) με χρήματα από αμερικανικό δάνειο ύψους 260 εκατ.δολαρίων. Λαμβάνοντας υπόψη τη διαφθορά των ουκρανικών Αρχών, οι Αμερικανοί επέμειναν στην επιλογή της αμερικανικής εταιρείας Holtec International ως γενικού εργολάβου της κατασκευής. Πέραν τούτου, σύμφωνα με την άποψη των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών οργανισμών της βιομηχανίας ατομικής ενέργειας, αυτό καθεαυτό το έργο της συγκεκριμένης αποθήκης αντιτίθεται στις (ευρωπαϊκές, στμ) προδιαγραφές πυρηνικής ασφάλειας. Επιπλέον, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη υπάρχουν εντελώς διαφορετικές τεχνολογικές προσεγγίσεις ως προς την ανακύκλωση επεξεργασμένων πυρηνικών καυσίμων. Πολλώ δε μάλλον, πουθενά στον κόσμο δεν φυλάσσουν αυτό το καύσιμο στην επιφάνεια της γης, όπως προβλέπεται στο συγκεκριμένο σχέδιο.

Παρόλα αυτά, ο Ίγκορ Νασάλικ, μιλώντας το φθινόπωρο του 2016 στην Ανώτατη Ράντα (ουκρανικό κοινοβούλιο, στμ), διαβεβαίωνε τους Ουκρανούς βουλευτές, ότι η συγκεκριμένη υπερσύγχρονη αποθήκη θα επιτρέψει την πλήρη διαφοροποίηση της ανακύκλωσης των επεξεργασμένων πυρηνικών καυσίμων, αρχής γενομένης από το 2017, κάτι που θα επιτρέψει την εξοικονόμηση 200 εκατ. δολαρίων ετησίως. Από εδώ κι εμπρός, κατά την άποψη του υπουργού, όταν το έργο της αποθήκης κάνει την απόσβεσή του, όπως αναμένεται, μέσα στα επόμενα 2-2,5 έτη, μπορεί να περάσει και σε κερδοφορία, αποθηκεύοντας πυρηνικά απόβλητα από τις ίδιες τις ΗΠΑ.

Η προοπτική της κατασκευής στο κέντρο της «γεωγραφικής» Ευρώπης μιας αποθήκης πυρηνικών αποβλήτων με εμφανή κατασκευαστικά σφάλματα, όπως βεβαίως και η επιδίωξη του κατεστημένου του Κιέβου να συμπληρώσει τα άρθρα του κρατικού προϋπολογισμού με παρόμοιο τρόπο, δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορους τους ανθρώπους που κατοικούν τόσο προς τα δυτικά, όσο και προς τα ανατολικά από τα σύνορα της Ουκρανίας. Σε περίπτωση που συμβεί κάτι απρόβλεπτο, κάτι που είναι απολύτως δυνατό στην Ουκρανία, λαμβάνοντας υπόψη την εσωτερική της πολιτική αστάθεια, η έκταση της ραδιενεργούς μόλυνσης θα καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Για να συμβεί αυτό, είναι αρκετό τα ραδιενεργά στοιχεία να πέσουν στα νερά του Δνείπερου, ώστε παρακάμπτοντας την πεδιάδα του Δνείπερου και τη Μαύρη Θάλασσα, να βρεθούν στον Δούναβη, τη βασική αρτηρία της πυκνοκατοικημένης Κεντρικής Ευρώπης. Τότε τα γεγονότα του 1986 στο Τσερνόμπιλ θα φαίνονται όχι ως οικολογική καταστροφή, αλλά ως μια «μικρή παρεξήγηση».

*Μετάφραση από τα Ρωσικά: Βασίλης Μακρίδης

*Ο Ντμίτρι Κερασίδης είναι Ρώσος δημοσιογράφος και πολιτειολόγος, ελληνικής καταγωγής, από το Ροστόβ-να-Ντονού (Ρωσία).



Η Σφήκα: Συντακτών μας




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου