Νόρα Ράλλη
Ηταν περίεργο παιδί. Κάπως ασχημούτσικο, αρκετά άτυχο, έμοιαζε ονειροπαρμένο, είχε, όμως, ωραία φωνή και ζωηρή φαντασία. Τη φωνή του την έχασε νωρίς, οπότε τον έχασε και το τραγούδι.
Η φαντασία του ωστόσο κάλπαζε κι έτσι τον κέρδισε η συγγραφή. Ο Χανς Κρίστιαν Αντερσεν δεν είναι ο μοναδικός σπουδαίος παραμυθάς. Φέρει, όμως, μια ιδιάζουσα διαφοροποίηση, που σε συνδυασμό με τις προσωπικές μας απόψεις περί του ματαίου του κόσμου τούτου, της ασχήμιας, της απανθρωπιάς και, κυρίως, της αυθόρμητης ηλιθιότητας που πηγάζει από παντού, έρχεται και κουμπώνει γάντι. Φυσικά, διόλου τυχαία...
Σε μία παρόμοια περίοδο με τη δική μας έζησε και ο Χανς. Στο ζενίθ της βιομηχανικής επανάστασης, όπου η αστικοποίηση κάλπαζε με φρενήρεις ρυθμούς (οι πόλεις μέσα σε μόνο λίγα χρόνια από εκατοντάδες, αποκτούσαν εκατομμύρια κατοίκων), μαζί της και η κοινωνική ισοπέδωση και αδικία.
Ο ίδιος τελείωσε σχολείο απόρων παιδιών, μεγάλωσε με πολλές δυσκολίες, κατόρθωσε, όμως, μετά από χρόνια, να αναγνωριστεί ως συγγραφέας. Περίεργος, σκοτεινός συγγραφέας. Ισως γιατί έγραφε αυτά που έβλεπε. Στα παραμύθια του (για μεγάλους αρχικά) το δημοκρατικό στοιχείο ήταν εξίσου έκδηλο με το σατιρικό.
Ηρωές του ήταν άνθρωποι φτωχοί και αδικημένοι, με ασυνήθιστα ψυχικά χαρίσματα (ευγένεια, ταλέντο, μεγαλοψυχία). Οι ρεαλιστικές εικόνες της μικροαστικής ζωής των πόλεων που έβλεπε είναι αυτές που, εν τέλει, πεθαίνουν το κοριτσάκι με τα σπίρτα, γελοιοποιούν τον γυμνό βασιλιά με «τα καινούργια ρούχα» (παρ' όλα αυτά, δεν χάνει το θρόνο του), καίνε τον μολυβένιο στρατιώτη (έστω και με την αγαπημένη του δίπλα του). Δεν τα λες και «ωραία φινάλε» όλα τούτα.
Σχεδόν συγκαιρινός του Αντερσεν ήταν ο άλλος σπουδαίος, βορειοευρωπαίος και αυτός, μα όχι ακριβώς παραμυθάς, Γκέοργκ Ζίμελ. Κοινωνιολόγος ήταν ο Ζίμελ, τέλη του 19ου αιώνα έζησε και ήταν από τους λίγους (ελάχιστους, αν όχι υπερελάχιστους) που μίλησε (δημοσίως, όχι στο facebook για τους «φίλους», ούτε με ψευδώνυμο) για την οικολογική προσέγγιση της πόλης. Απορος ο Αντερσεν, παρίας ο Ζίμελ.
Της ακαδημαϊκής κοινότητας όμως. Μόλις τέσσερα χρόνια πριν πεθάνει έλαβε τη θέση του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Γιατί; Γιατί ετόλμησε ο δόλιος, όχι με τη μορφή παραμυθιού, αλλά εντελώς ακαδημαϊκά να δηλώσει πως «η πόλη δεν είναι χωροταξική οντότητα με κοινωνικές προεκτάσεις, αλλά κοινωνιολογική οντότητα η οποία διαμορφώνεται χωρικά».
Τι ήταν να μας το πει! Ποιος είδε νύχτα με δυο φεγγάρια, ποιος είδε ήλιο σαν αχινό! Τουτέστιν, ποιος είδε τη γεροντοκρατία των ακαδημαϊκών (με ελάχιστες εξαιρέσεις, αν όχι υπερελάχιστες), μαζί και την άρχουσα αστική τάξη της εποχής (όχι σε μεγάλη διαφοροποίηση από την νομίζουσα αστική τάξη του σήμερα) και δεν τη φοβήθηκε.
Πάντως ο Ζίμελ δεν τη φοβήθηκε. Βλέποντας την ίδια πραγματικότητα που περιγράφει ο Αντερσεν να γίνεται χειρότερη, είπε το αυτονόητο: Πως το ψυχολογικό υπόβαθρο των κατοίκων μιας μεγαλούπολης, πάνω στο οποίο βασίζεται η ανάπτυξη της ατομικότητάς τους, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αύξηση του επιπέδου της νευρικής δραστηριότητας, που προκύπτει από τη ραγδαία εναλλαγή εικόνων.
Θα το εξηγήσω απλά: Για να έρθω στο γραφείο σήμερα, παραλίγο να πατήσω μία τύπισσα που ωρυόταν στο κινητό, φωνάζοντας «είσαι ηλίθιος! Πώς αλλιώς να σ' το πω!» σε κάποιον που δεν ξέρω αν ήταν ηλίθιος, πάντως κουφός ήταν σίγουρα, γιατί η τύπισσα στάθηκε στη μέση του δρόμου για να του το ξαναπεί, ακόμη πιο δυνατά και δραματικά αυτή τη φορά, ενώ είχα μπροστά μου έναν τζιπάτο, που το παιδάκι που είχε στη θέση του συνοδηγού, χωρίς ζώνη, έσκουζε να του αγοράσει ένα όπλο (παιχνίδι, θέλω να φαντάζομαι) και στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου είχε κολλήσει μία αφίσα με ένα κυνηγόσκυλο να μασάει μια πέρδικα!
Και 'γώ ήμουν υποχρεωμένη να βλέπω αυτή την εικόνα, όση ώρα περιμέναμε την πρώτη τύπισσα να ολοκληρώσει τη διάλεξη περί ηλιθιότητας του «κωφού» συνομιλητή της, ζωσμένη από καυσαέρια και παράνοια. Ηρθε το ψυχολογικό μου υπόβαθρο και η νευρική μου δραστηριότητα και έφτασαν στο «ώς εδώ!»...
...μπορεί, παρακαλώ, κάποιος να μου πει ένα παραμύθι, ν' αποκοιμηθώ;
Πηγή: efsyn.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Ηταν περίεργο παιδί. Κάπως ασχημούτσικο, αρκετά άτυχο, έμοιαζε ονειροπαρμένο, είχε, όμως, ωραία φωνή και ζωηρή φαντασία. Τη φωνή του την έχασε νωρίς, οπότε τον έχασε και το τραγούδι.
Η φαντασία του ωστόσο κάλπαζε κι έτσι τον κέρδισε η συγγραφή. Ο Χανς Κρίστιαν Αντερσεν δεν είναι ο μοναδικός σπουδαίος παραμυθάς. Φέρει, όμως, μια ιδιάζουσα διαφοροποίηση, που σε συνδυασμό με τις προσωπικές μας απόψεις περί του ματαίου του κόσμου τούτου, της ασχήμιας, της απανθρωπιάς και, κυρίως, της αυθόρμητης ηλιθιότητας που πηγάζει από παντού, έρχεται και κουμπώνει γάντι. Φυσικά, διόλου τυχαία...
Σε μία παρόμοια περίοδο με τη δική μας έζησε και ο Χανς. Στο ζενίθ της βιομηχανικής επανάστασης, όπου η αστικοποίηση κάλπαζε με φρενήρεις ρυθμούς (οι πόλεις μέσα σε μόνο λίγα χρόνια από εκατοντάδες, αποκτούσαν εκατομμύρια κατοίκων), μαζί της και η κοινωνική ισοπέδωση και αδικία.
Ο ίδιος τελείωσε σχολείο απόρων παιδιών, μεγάλωσε με πολλές δυσκολίες, κατόρθωσε, όμως, μετά από χρόνια, να αναγνωριστεί ως συγγραφέας. Περίεργος, σκοτεινός συγγραφέας. Ισως γιατί έγραφε αυτά που έβλεπε. Στα παραμύθια του (για μεγάλους αρχικά) το δημοκρατικό στοιχείο ήταν εξίσου έκδηλο με το σατιρικό.
Ηρωές του ήταν άνθρωποι φτωχοί και αδικημένοι, με ασυνήθιστα ψυχικά χαρίσματα (ευγένεια, ταλέντο, μεγαλοψυχία). Οι ρεαλιστικές εικόνες της μικροαστικής ζωής των πόλεων που έβλεπε είναι αυτές που, εν τέλει, πεθαίνουν το κοριτσάκι με τα σπίρτα, γελοιοποιούν τον γυμνό βασιλιά με «τα καινούργια ρούχα» (παρ' όλα αυτά, δεν χάνει το θρόνο του), καίνε τον μολυβένιο στρατιώτη (έστω και με την αγαπημένη του δίπλα του). Δεν τα λες και «ωραία φινάλε» όλα τούτα.
Σχεδόν συγκαιρινός του Αντερσεν ήταν ο άλλος σπουδαίος, βορειοευρωπαίος και αυτός, μα όχι ακριβώς παραμυθάς, Γκέοργκ Ζίμελ. Κοινωνιολόγος ήταν ο Ζίμελ, τέλη του 19ου αιώνα έζησε και ήταν από τους λίγους (ελάχιστους, αν όχι υπερελάχιστους) που μίλησε (δημοσίως, όχι στο facebook για τους «φίλους», ούτε με ψευδώνυμο) για την οικολογική προσέγγιση της πόλης. Απορος ο Αντερσεν, παρίας ο Ζίμελ.
Της ακαδημαϊκής κοινότητας όμως. Μόλις τέσσερα χρόνια πριν πεθάνει έλαβε τη θέση του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Γιατί; Γιατί ετόλμησε ο δόλιος, όχι με τη μορφή παραμυθιού, αλλά εντελώς ακαδημαϊκά να δηλώσει πως «η πόλη δεν είναι χωροταξική οντότητα με κοινωνικές προεκτάσεις, αλλά κοινωνιολογική οντότητα η οποία διαμορφώνεται χωρικά».
Τι ήταν να μας το πει! Ποιος είδε νύχτα με δυο φεγγάρια, ποιος είδε ήλιο σαν αχινό! Τουτέστιν, ποιος είδε τη γεροντοκρατία των ακαδημαϊκών (με ελάχιστες εξαιρέσεις, αν όχι υπερελάχιστες), μαζί και την άρχουσα αστική τάξη της εποχής (όχι σε μεγάλη διαφοροποίηση από την νομίζουσα αστική τάξη του σήμερα) και δεν τη φοβήθηκε.
Πάντως ο Ζίμελ δεν τη φοβήθηκε. Βλέποντας την ίδια πραγματικότητα που περιγράφει ο Αντερσεν να γίνεται χειρότερη, είπε το αυτονόητο: Πως το ψυχολογικό υπόβαθρο των κατοίκων μιας μεγαλούπολης, πάνω στο οποίο βασίζεται η ανάπτυξη της ατομικότητάς τους, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αύξηση του επιπέδου της νευρικής δραστηριότητας, που προκύπτει από τη ραγδαία εναλλαγή εικόνων.
Θα το εξηγήσω απλά: Για να έρθω στο γραφείο σήμερα, παραλίγο να πατήσω μία τύπισσα που ωρυόταν στο κινητό, φωνάζοντας «είσαι ηλίθιος! Πώς αλλιώς να σ' το πω!» σε κάποιον που δεν ξέρω αν ήταν ηλίθιος, πάντως κουφός ήταν σίγουρα, γιατί η τύπισσα στάθηκε στη μέση του δρόμου για να του το ξαναπεί, ακόμη πιο δυνατά και δραματικά αυτή τη φορά, ενώ είχα μπροστά μου έναν τζιπάτο, που το παιδάκι που είχε στη θέση του συνοδηγού, χωρίς ζώνη, έσκουζε να του αγοράσει ένα όπλο (παιχνίδι, θέλω να φαντάζομαι) και στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου είχε κολλήσει μία αφίσα με ένα κυνηγόσκυλο να μασάει μια πέρδικα!
Και 'γώ ήμουν υποχρεωμένη να βλέπω αυτή την εικόνα, όση ώρα περιμέναμε την πρώτη τύπισσα να ολοκληρώσει τη διάλεξη περί ηλιθιότητας του «κωφού» συνομιλητή της, ζωσμένη από καυσαέρια και παράνοια. Ηρθε το ψυχολογικό μου υπόβαθρο και η νευρική μου δραστηριότητα και έφτασαν στο «ώς εδώ!»...
...μπορεί, παρακαλώ, κάποιος να μου πει ένα παραμύθι, ν' αποκοιμηθώ;
Πηγή: efsyn.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου