Παναγιώτα Μπλέτα
122 χρόνια από το θάνατο του και ο Βιζυηνός είναι πιο επίκαιρος από ποτέ.
Συνδυάζοντας το επιστημονικό του έργο με το ταλέντο στην ποίηση και την διηγηματογραφία , καθώς και με την εμπειρία που αποκόμισε από τα ποικίλα ταξίδια του (Γερμανία-Γαλλία-Μ. Βρετανία), μας παρέδωσε ένα κορυφαίο έργο από κάθε άποψη.
Οι λογοτεχνικές παλινδρομήσεις μεταξύ της πραγματικής ζωής και της ποιητικής αδείας τον ώθησαν να συγγράψει αριστουργηματικά διηγήματα και να αναδειχθεί σαν ένας από τους σπουδαιότερους νεοέλληνες πεζογράφους.
Τα λογοτεχνικά του δημιουργήματα μελετούν την ανθρώπινη ψυχή και αποτυπώνουν ψυχογραφικά τον χώρο, το χρόνο και τις κοινωνίες που ζουν και μεγαλώνουν μέσα τους.
Ως γενεσιουργό ύλη για τα διηγήματα του χρησιμοποιούσε την δραματοποίηση της προσωπικής και οικογενειακής του ζωής, τις ψυχολογικές του διακυμάνσεις, τις αισθητικές του αναζητήσεις, τις λαϊκές του μνήμες.
Το ερευνητικό του υπόβαθρο συμφιλιωμένο με την λαϊκή κουλτούρα, του επέτρεψε να κάνει γλωσσικά σλάλομ υψηλής ηθικής και να ανεβάζει έτσι την ένταση στην κουλτούρα της αφήγησης του.
Πρωτοποριακά τεχνάσματα ενός γλωσσοπλάστη δημιουργού διαπλέκουν την ιστορία με το μύθο, ακροβατώντας μεταξύ της νεωτερικότητας και της παράδοσης.
Σχολή ενισχυμένη από την παιδεία του αποδεικνύεται το ταλέντο του. Σχολή που άνοιξε το δρόμο στην ελληνική λογοτεχνία να υποδεχτεί την δημιουργική ευελιξία ως εξέλιξη της μονοδρομικής λογοτεχνίας.
Έτσι ο εσωτερικός άνθρωπος έρχεται στο προσκήνιο, απαλλαγμένος από στερεότυπα. Ψυχοζωϊκός, με τρωτές επιθυμίες και αναρίθμητα λάθη πειραματίζεται με τη ζωή και την διαφορετικότητα.
Απεξαρτημένος από την ρομαντική μοναξιά του ιδανικού, αναζητά την αληθινή του φύση, όχι αυτή που του δίδαξαν αλλά αυτή που προσαρμόζεται ανάμεσα στις χαρές και τα προβλήματα της ζωής.
Συνειδησιακά αδιέξοδα, αγωνίες, θανατικές διαδρομές συνθέτουν έναν ιδιότυπο ρεαλισμό στα έργα του που απηχεί την εκκεντρική πνευματική του ζωή, που δεν κρύβεται στα όνειρα αλλά ψάχνει την αλήθεια.
Δεν εμπιστεύεται την επινόηση και την φαντασία παρά μόνο τα βιωματικά σεμινάρια που του έδωσε η ίδια η ζωή.
Ο αγώνας μεταξύ ζωής και θανάτου αποτελεί το κυρίαρχο θέμα σε όλα τα έργα του. Μελετώντας τον μέσα από ένα πολυπολιτισμικό πρίσμα, του αποδίδει την θέση που κατέχει κάθε φορά σε κάθε κοινωνία.
Αποτάσσεται την παντογνωσία που στοιχειοθετείται από μερική γνώση και μερική φαντασία ως μέσο χειραγώγησης του αναγνώστη και δη του ανθρώπου, καθώς τον οδηγεί στην μερική αλήθεια και υιοθετεί την απόλυτη αλήθεια υφασμένη από την ψυχρή λογική και την ψυχολογική διαστροφή που διακατέχονται οι χαρακτήρες των έργων του.
Αυτή ακριβώς είναι και η διαφοροποίηση του Βιζυηνού, η εκκεντρική αυθεντικότητα των έργων του που αντικατοπτρίζει και την προσωπικότητα του.
Δεν υπακούει στους νόμους της λύτρωσης, θεωρεί ότι ο εξαγνισμός μετέρχεται από την αγωνία και το μαρτύριο για να αποδειχθεί θεραπεύσιμος για τις ανθρώπινες ψυχές.
Στο «Αμάρτημα της Μητρός μου», που είναι το πρώτο διήγημα του Βιζυηνού — και το πρώτο τεχνοτροπικά νεοελληνικό διήγημα, η μητέρα που άθελά της πλάκωσε στον ύπνο της τη μικρή της κόρη, αντλεί την αδυναμία και την δύναμη μέσα από το ίδιο της το αμάρτημα.
Θεωρεί ότι το μυστήριο της αβεβαιότητας βοηθάει τον άνθρωπο να εξιχνιάσει τον εαυτό του και να καταλήξει στους στόχους του.
Βαθιά ανθρωποκεντρικός αναθεωρεί τα καθωσπρεπιστικά ειπωμένα και μας ωθεί σε μια τρυφερή περιπλάνηση στις πληγές μας, σε μια προσπάθεια να σκύψουμε σε αυτές και να τις αγαπήσουμε.
Εμβληματικά πολυπολιτισμικός επεξεργάζεται τις θεωρίες περί ομοεθνικής φιλίας και αγάπης και τις απλώνει ευρύτερα αγκαλιάζοντας τις αλλοεθνικές διαφορετικότητες.
Πρωτεργάτης της ειρηνευτικής λογοτεχνίας μας αποδίδει τα πολλά πρόσωπα του ανθρώπου εν είδει φυλών που συνυπάρχουν αρμονικά μέσω της συνεργασίας της φιλίας, της αγάπης.
Η ιστορία του «Μοσκώφ Σελίμ», ενός γενναίου Τούρκου, που προδόθηκε από τους ομοίους του και ανακάλυψε την ανθρωπιά και την καλοσύνη στους εχθρούς του τους Ρώσους όταν τον έπιασαν αιχμάλωτο, αποτελεί ωδή στην φιλία των λαών και την ανάδειξη των βαθιά ανθρώπινων στοιχείων που τους δένουν.
Έτσι μας δένει με το ανθρωπιστικό μας πεπρωμένο, ώστε να μην απαρνηθούμε ποτέ τον άνθρωπο.
Οι αλληλεπιδραστικοί προσδιορισμοί του υπάρχω και κινούμαι, μέσα από τις τραγωδίες και τα δραματικά επιζώ, μας βοηθούν να αντιληφθούμε την αλληλέγγυα ανθρωπότητα και όχι τον εαυτό μας ως απαραίτητο μέσο για τη επιβίωση.
Βαθιά λαογραφικός έρχεται να συγχωνεύσει την παράδοση με την συγχρονικότητα και να προάγει το ανθρώπινο μέρισμα στο μοιραίο της ζωής.
Στο «Μόνον της ζωής του ταξείδιον» μας παρουσιάζεται η σχέση παππού-εγγονού ωσάν τη γέφυρα μεταξύ του παλιού και του καινούργιου, του παρελθόντος και του μέλλοντος. Ενώ οχήματα της αυτής της διάβασης αποτελούν η περιπλάνηση και ο στοχασμός.
Νατουράλ καταστάσεις και ακροβολισμένοι χαρακτήρες διαπλέκουν την κυριολεξία με την μεταφορά και αποδίδουν αριστουργηματικές κορώνες ανθρώπινων σχέσεων. Πολυμορφωμένος, ιδιοφυής, κοσμοπολίτης μας διδάσκει ψυχολογικό και φιλοσοφικό ήθος μέσα από τα έργα του, που αποτελούν ανεκτίμητης αξίας λογοτεχνικό χρόνο για όποιον θέλει να ταξιδέψει στη συνείδησή του.
Κριτική για τον Βιζυηνό – ομιλία στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών.
Παναγιώτα Μπλέτα: Σχετικά με τον συντάκτη
122 χρόνια από το θάνατο του και ο Βιζυηνός είναι πιο επίκαιρος από ποτέ.
Συνδυάζοντας το επιστημονικό του έργο με το ταλέντο στην ποίηση και την διηγηματογραφία , καθώς και με την εμπειρία που αποκόμισε από τα ποικίλα ταξίδια του (Γερμανία-Γαλλία-Μ. Βρετανία), μας παρέδωσε ένα κορυφαίο έργο από κάθε άποψη.
Οι λογοτεχνικές παλινδρομήσεις μεταξύ της πραγματικής ζωής και της ποιητικής αδείας τον ώθησαν να συγγράψει αριστουργηματικά διηγήματα και να αναδειχθεί σαν ένας από τους σπουδαιότερους νεοέλληνες πεζογράφους.
Τα λογοτεχνικά του δημιουργήματα μελετούν την ανθρώπινη ψυχή και αποτυπώνουν ψυχογραφικά τον χώρο, το χρόνο και τις κοινωνίες που ζουν και μεγαλώνουν μέσα τους.
Ως γενεσιουργό ύλη για τα διηγήματα του χρησιμοποιούσε την δραματοποίηση της προσωπικής και οικογενειακής του ζωής, τις ψυχολογικές του διακυμάνσεις, τις αισθητικές του αναζητήσεις, τις λαϊκές του μνήμες.
Το ερευνητικό του υπόβαθρο συμφιλιωμένο με την λαϊκή κουλτούρα, του επέτρεψε να κάνει γλωσσικά σλάλομ υψηλής ηθικής και να ανεβάζει έτσι την ένταση στην κουλτούρα της αφήγησης του.
Πρωτοποριακά τεχνάσματα ενός γλωσσοπλάστη δημιουργού διαπλέκουν την ιστορία με το μύθο, ακροβατώντας μεταξύ της νεωτερικότητας και της παράδοσης.
Σχολή ενισχυμένη από την παιδεία του αποδεικνύεται το ταλέντο του. Σχολή που άνοιξε το δρόμο στην ελληνική λογοτεχνία να υποδεχτεί την δημιουργική ευελιξία ως εξέλιξη της μονοδρομικής λογοτεχνίας.
Έτσι ο εσωτερικός άνθρωπος έρχεται στο προσκήνιο, απαλλαγμένος από στερεότυπα. Ψυχοζωϊκός, με τρωτές επιθυμίες και αναρίθμητα λάθη πειραματίζεται με τη ζωή και την διαφορετικότητα.
Απεξαρτημένος από την ρομαντική μοναξιά του ιδανικού, αναζητά την αληθινή του φύση, όχι αυτή που του δίδαξαν αλλά αυτή που προσαρμόζεται ανάμεσα στις χαρές και τα προβλήματα της ζωής.
Συνειδησιακά αδιέξοδα, αγωνίες, θανατικές διαδρομές συνθέτουν έναν ιδιότυπο ρεαλισμό στα έργα του που απηχεί την εκκεντρική πνευματική του ζωή, που δεν κρύβεται στα όνειρα αλλά ψάχνει την αλήθεια.
Δεν εμπιστεύεται την επινόηση και την φαντασία παρά μόνο τα βιωματικά σεμινάρια που του έδωσε η ίδια η ζωή.
Ο αγώνας μεταξύ ζωής και θανάτου αποτελεί το κυρίαρχο θέμα σε όλα τα έργα του. Μελετώντας τον μέσα από ένα πολυπολιτισμικό πρίσμα, του αποδίδει την θέση που κατέχει κάθε φορά σε κάθε κοινωνία.
Αποτάσσεται την παντογνωσία που στοιχειοθετείται από μερική γνώση και μερική φαντασία ως μέσο χειραγώγησης του αναγνώστη και δη του ανθρώπου, καθώς τον οδηγεί στην μερική αλήθεια και υιοθετεί την απόλυτη αλήθεια υφασμένη από την ψυχρή λογική και την ψυχολογική διαστροφή που διακατέχονται οι χαρακτήρες των έργων του.
Αυτή ακριβώς είναι και η διαφοροποίηση του Βιζυηνού, η εκκεντρική αυθεντικότητα των έργων του που αντικατοπτρίζει και την προσωπικότητα του.
Δεν υπακούει στους νόμους της λύτρωσης, θεωρεί ότι ο εξαγνισμός μετέρχεται από την αγωνία και το μαρτύριο για να αποδειχθεί θεραπεύσιμος για τις ανθρώπινες ψυχές.
Στο «Αμάρτημα της Μητρός μου», που είναι το πρώτο διήγημα του Βιζυηνού — και το πρώτο τεχνοτροπικά νεοελληνικό διήγημα, η μητέρα που άθελά της πλάκωσε στον ύπνο της τη μικρή της κόρη, αντλεί την αδυναμία και την δύναμη μέσα από το ίδιο της το αμάρτημα.
Θεωρεί ότι το μυστήριο της αβεβαιότητας βοηθάει τον άνθρωπο να εξιχνιάσει τον εαυτό του και να καταλήξει στους στόχους του.
Βαθιά ανθρωποκεντρικός αναθεωρεί τα καθωσπρεπιστικά ειπωμένα και μας ωθεί σε μια τρυφερή περιπλάνηση στις πληγές μας, σε μια προσπάθεια να σκύψουμε σε αυτές και να τις αγαπήσουμε.
Εμβληματικά πολυπολιτισμικός επεξεργάζεται τις θεωρίες περί ομοεθνικής φιλίας και αγάπης και τις απλώνει ευρύτερα αγκαλιάζοντας τις αλλοεθνικές διαφορετικότητες.
Πρωτεργάτης της ειρηνευτικής λογοτεχνίας μας αποδίδει τα πολλά πρόσωπα του ανθρώπου εν είδει φυλών που συνυπάρχουν αρμονικά μέσω της συνεργασίας της φιλίας, της αγάπης.
Η ιστορία του «Μοσκώφ Σελίμ», ενός γενναίου Τούρκου, που προδόθηκε από τους ομοίους του και ανακάλυψε την ανθρωπιά και την καλοσύνη στους εχθρούς του τους Ρώσους όταν τον έπιασαν αιχμάλωτο, αποτελεί ωδή στην φιλία των λαών και την ανάδειξη των βαθιά ανθρώπινων στοιχείων που τους δένουν.
Έτσι μας δένει με το ανθρωπιστικό μας πεπρωμένο, ώστε να μην απαρνηθούμε ποτέ τον άνθρωπο.
Οι αλληλεπιδραστικοί προσδιορισμοί του υπάρχω και κινούμαι, μέσα από τις τραγωδίες και τα δραματικά επιζώ, μας βοηθούν να αντιληφθούμε την αλληλέγγυα ανθρωπότητα και όχι τον εαυτό μας ως απαραίτητο μέσο για τη επιβίωση.
Βαθιά λαογραφικός έρχεται να συγχωνεύσει την παράδοση με την συγχρονικότητα και να προάγει το ανθρώπινο μέρισμα στο μοιραίο της ζωής.
Στο «Μόνον της ζωής του ταξείδιον» μας παρουσιάζεται η σχέση παππού-εγγονού ωσάν τη γέφυρα μεταξύ του παλιού και του καινούργιου, του παρελθόντος και του μέλλοντος. Ενώ οχήματα της αυτής της διάβασης αποτελούν η περιπλάνηση και ο στοχασμός.
Νατουράλ καταστάσεις και ακροβολισμένοι χαρακτήρες διαπλέκουν την κυριολεξία με την μεταφορά και αποδίδουν αριστουργηματικές κορώνες ανθρώπινων σχέσεων. Πολυμορφωμένος, ιδιοφυής, κοσμοπολίτης μας διδάσκει ψυχολογικό και φιλοσοφικό ήθος μέσα από τα έργα του, που αποτελούν ανεκτίμητης αξίας λογοτεχνικό χρόνο για όποιον θέλει να ταξιδέψει στη συνείδησή του.
Κριτική για τον Βιζυηνό – ομιλία στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών.
Παναγιώτα Μπλέτα: Σχετικά με τον συντάκτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου