Σπύρος Παναγιώτου
Είναι γνωστό ότι η έννοια και το περιεχόμενο της αυτοδιοίκησης έχουν υποστεί τέτοιες τροποποιήσεις ώστε να έχει χαθεί και το πραγματικό της νόημα.
Στην πραγματικότητα δεν έχουμε «αυτοδιοίκηση», αλλά «ετεροδιοίκηση». Δήμοι και περιφέρειες αποτελούν προέκταση της κρατικής δομής στις σύγχρονες συνθήκες, σε στενή συνάρτηση και εξάρτηση από το κεντρικό κράτος και τις νέες υπερεθνικές δομές και δίκτυα. Κεντρικό κράτος και Ευρωπαϊκή Ένωση φορτώνουν στην αυτοδιοίκηση συνεχώς νέες αρμοδιότητες στερώντας της παράλληλα τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους και το ανθρώπινο δυναμικό που θα τις υπηρετήσει. Τα έσοδα των ΟΤΑ προκύπτουν από την διπλή φορολόγηση των πολιτών, την επέκταση των ανταποδοτικών τελών και την ολοένα και ισχυρότερη διασύνδεσή της με την αγορά. Έτσι απελευθερώνουν χώρους και διαύλους για την ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών και παράλληλα περικόπτουν ουσιαστικά πεδία άσκησης πολιτικής από τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια. Σε συνθήκες μνημονιακής επιτροπείας ή διαχειριστικής επιτροπείας, οι δημοτικές και περιφερειακές δομές υπάγονται πιο άμεσα στους νέους μηχανισμούς στραγγαλισμού και αρπαγής της δημόσιας περιουσίας και των δημόσιων υπηρεσιών.
Στο θεσμικό επίπεδο έχουμε περάσει από τον «Καλλικράτη» στον «Κλεισθένη» και φέτος θα δούμε τα πρώτα απτά αποτελέσματα αυτών των μεταρρυθμίσεων. Οι εκλογές για την ανάδειξη περιφερειακών ή δημοτικών συμβούλων θα γίνουν με απλή αναλογική, γεγονός που, στις συγκεκριμένες συνθήκες, θα αναστατώσει τους δήμους και τις περιφέρειες και θα δημιουργήσει όρους για το πέρασμα πιο άμεσων μορφών επιχειρηματικής πολιτικής, μεγαλύτερης «αποϊδεολογικοποίησης» και φυσικά τα πιο περίεργα πλασαρίσματα. Δεν θα υπάρχουν διοικήσεις όπως τις γνωρίζαμε και οι «εξαγορές» και «συγχωνεύσεις θα είναι στην πρώτη γραμμή της πρακτικής πολλών εκλεγμένων με τα πιο διαφορετικά ψηφοδέλτια. Ήδη δίπλα στην μάχη των υποψήφιων δημάρχων και περιφερειαρχών διεξάγεται μια πιο λυσσασμένη μάχη των επίδοξων αντιδημάρχων και αντιπεριφερειαρχών, ανεξάρτητα από τον συνδυασμό που συμμετέχουν καθώς η εκλογή τους στα συμβούλια ανοίγει το δρόμο για τη συμμετοχή στη διοίκηση. Την ίδια στιγμή θωρακίζονται τα μέτρα απρόσκοπτης λειτουργίας της γραφειοκρατίας των ΟΤΑ με την ενίσχυση των οικονομικών επιτροπών και την επέκταση των αρμοδιοτήτων και των επεμβάσεων της κυβερνητικά διορισμένης «Αποκεντρωμένης Διοίκησης»
Παρ’ όλα αυτά, ο Δήμος, η πόλη, αποτελεί το πεδίο που σήμερα συγκεντρώνει τα σύγχρονα προβλήματα της κοινωνίας όπως αυτή εξελίσσεται. Αποτελεί ακόμα έναν προνομιακό χώρο παρέμβασης για όσους πραγματικά ενδιαφέρονται ακόμα να αλλάξουν συσχετισμούς. Παρέμβασης ακηδεμόνευτης, άμεσης, πιο κοντά στον πολίτη, με δυνατότητα να υπάρξουν όροι ελέγχου και συμμετοχής – μεγαλύτερης και αυθεντικότερης από τα πεδία της κεντρικής πολιτικής σκηνής και των ευρωενωσιακών δομών. Κι όχι μόνο. Υπάρχει ένα διάχυτο δυναμικό που έτσι κι αλλιώς ενδιαφέρεται και δραστηριοποιείται με κινήσεις και έργο που δεν καταγράφεται άμεσα στο πολιτικό προσκήνιο, αλλά είναι υπαρκτό και μάλιστα πρωτότυπο, «από τα κάτω», όπως υπάρχουν και κινήσεις που δραστηριοποιούνται και παρεμβαίνουν στα δημοτικά πράγματα με αξιόλογες παρεμβάσεις. Ένα σύγχρονο κίνημα πόλης δεν μπορεί να είναι αδιάφορο για το πεδίο και τις δυνατότητες που δίνει η «αυτοδιοίκηση» για ανάδειξη κεντρικών σύγχρονων ζητημάτων πολιτικής, συμμετοχής, και αυτενέργειας.
Με αυτή την έννοια η παρέμβαση στις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν μπορεί να εξαντλείται στην καταγγελία των άλλων, είτε για ότι έκαναν και πώς το έκαναν είτε για το τι δεν έκαναν. Ούτε αποτελεί πρόταση το «εμείς θα τα κάνουμε καλύτερα». Δεν αποτελεί παρέμβαση η απλή καταγραφή των προβλημάτων και το σκόρπισμα υποσχέσεων για αντιμετώπισή τους. Ούτε η μεταφορά της κεντρικής κομματικής γραμμής σε επίπεδο δήμου, πόλης, συνοικίας ή περιφέρειας. Μια ουσιαστική αυτοδιοικητική παρέμβαση οφείλει να αξιολογεί και να παίρνει υπόψη της ορισμένα πράγματα: Σωστή γνώση των προβλημάτων της ελληνικής κοινωνίας συνολικά, αξιολόγηση της αυτοδιοίκησης μέσα στην ελληνική κοινωνία, γνώση του χώρου και των προβλημάτων που διαπερνούν κάθε δήμο-πόλη-συνοικία, εκτίμηση του ρόλου που μπορούν να παίξουν κινήσεις και δράσεις στο επίπεδο αυτό, όχι μόνο για την επίλυση οξυμένων προβλημάτων, αλλά σε σύνδεση με τα βασικά ζητούμενα της περιόδου και της φάσης που περνά η χώρα, ο τόπος, η κοινωνία, ο λαός. Η ενασχόληση με το συγκεκριμένο πρόβλημα οφείλει να προβάλει και να συνδέεται με το γενικό, να αναζητά δρόμους ενεργοποίησης και συμμετοχής των πολιτών που θα συνδέουν το τοπικό πρόβλημα με το πρόβλημα της χώρας συνολικά.
Ορισμένες γενικές κατευθύνσεις για την αυτοδιοίκηση, στο σημερινό πλαίσιο πρέπει να περιλαμβάνουν δύο κεντρικούς άξονες παρέμβασης. Πρώτος άξονας είναι η τοπική εξουσία, η διοίκηση. Στην συγκεκριμένη περίπτωση τι αλλαγές, τι μεταμορφώσεις έχουν επιβληθεί στο πεδίο αυτό από την Ε.Ε. και την κεντρική διοίκηση του κράτους (Κλεισθένης, Καλλικράτης, προγράμματα κ.λπ.). Δεύτερος άξονας είναι η κοινωνία συνολικά. Όχι η μικροκοινωνία και απλώς το πρόβλημα που μπορεί να υπάρχει σε μια γειτονιά, έναν δρόμο, μια υπηρεσία του δήμου, αλλά η διαρκής σχέση Πολίτη-Συμμετοχής-Κοινωνικοποίησης.
Άρα μέσα από την ενδυνάμωση αυτών των σχέσεων ενεργοποίησης- συμμετοχής- δημοκρατίας ελέγχου μπορούν να εξασφαλιστούν και οι ανάγκες της πόλης. Χρειάζεται ακόμα να αναδειχθεί μια ουσιαστική αντίθεση ενάντια στις πολιτικές που καθιστούν την πόλη-χυλό, ξενοδοχείο ύπνου, και σε δομές του δήμου που υποτάσσονται στο κομματιλίκι και την αγορά (εργολαβίες, προμήθειες, «αρπαχτές» κ.λπ.). Απαιτούνται λύσεις και προτάσεις που συγκροτούν την κοινωνία, αυξάνουν τη συλλογικότητα και την συμμετοχή, προωθούν την επανακοινωνικοποίηση.
Η ανάταξη της λαϊκής συνείδησης μέσα από παρeμβάσεις στα αυτοδιοικητικά, σχετίζεται με την ανάγκη διεξόδου της χώρας και δεν είναι μια συμπληρωματική, βοηθητική προς το κεντρικό κράτος, δραστηριότητα μπαλώματος τρυπών. Σχεδόν όλα τα σύγχρονα προβλήματα και αντιθέσεις σήμερα διαπερνούν και το επίπεδο της πόλης-συνοικίας και της περιφέρειας. Δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα κεντρικά πολιτικά ζητήματα και αυτά της αυτοδιοίκησης. Τα κεντρικά προβλήματα φθάνουν έως το επίπεδο της αυτοδιοίκησης και συνδέονται στενά με αυτά. Υγεία, Παιδεία, πολιτισμός, πολιτική προστασία, δημόσιοι χώροι, παραγωγικές και συνεταιριστικές δραστηριότητες, ιδιωτικοποιήσεις, μετανάστες, αγορά, ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας, φορολόγηση πολιτών κ.λπ.
Είναι ουσιαστικό και βαθιά πολιτικό το σύνθημα «Η συμμετοχή είναι προϋπόθεση» γιατί χωρίς τη συμμετοχή των ανθρώπων δεν έχουμε πολίτες σε επίπεδο δήμου/πόλης αλλά ψηφοφόρους, ταλαιπωρούμενους, φορολογούμενους. Δεν έχουμε ένα υποκείμενο και δεν υπάρχει κοινωνία συγκροτημένη σε σώμα. Σήμερα είναι αναγκαία μια νέα κοινωνικοποίηση, και αυτή δεν έρχεται με μια απ’ ευθείας πολιτικοποίηση. Είναι πιο σύνθετη διαδικασία. Από τον καναπέ σε μια νέα, σύγχρονη κοινωνικοποίηση.
Είναι αναγκαίο να απορριφθεί η ευκαιριακή λογική του «αριστερού παραγοντισμού». Η λογική του «αριστερού τηλεγραφητή», μεταφορέα κεντρικής πολιτικής του κομματικού φορέα στην συνοικία-πόλη-περιφέρεια. Η λογική του «ακτιβισμού», με την έννοια μονομερών θεμάτων και πρωτοβουλιών με την αίσθηση ότι αυτές καλύπτουν το «κενό» που υπάρχει. Δεν είναι αρκετές οι σκέτες καταγγελίες, οι μεγαλόστομες συνθηματολογίες και ο γενικόλογος διεκδικητισμός.
Υπάρχει ανάγκη να προβληθεί μια σύνθετη άποψη, σοβαρή και παράλληλα να αναδειχθεί η ανάγκη μιας αξιοπρόσεκτης και ποιοτικής αντιμετώπισης των προβλημάτων. Κεντρικό ζητούμενο, κρίσιμος κρίκος είναι η ανάταξη της κοινωνικής συνείδησης. Και αυτή η ανάγκη χρειάζεται να γίνει κατανοητό σε βάθος.
* Ο Σπύρος Παναγιώτου είναι υποψήφιος δήμαρχος Γαλατσίου με τη δημοτική κίνηση «Γαλάτσι ο Τόπος μου»
Πηγή: e-dromos.gr
Σπύρος Παναγιώτου: Σχετικά με τον Συντάκτη
Είναι γνωστό ότι η έννοια και το περιεχόμενο της αυτοδιοίκησης έχουν υποστεί τέτοιες τροποποιήσεις ώστε να έχει χαθεί και το πραγματικό της νόημα.
Στην πραγματικότητα δεν έχουμε «αυτοδιοίκηση», αλλά «ετεροδιοίκηση». Δήμοι και περιφέρειες αποτελούν προέκταση της κρατικής δομής στις σύγχρονες συνθήκες, σε στενή συνάρτηση και εξάρτηση από το κεντρικό κράτος και τις νέες υπερεθνικές δομές και δίκτυα. Κεντρικό κράτος και Ευρωπαϊκή Ένωση φορτώνουν στην αυτοδιοίκηση συνεχώς νέες αρμοδιότητες στερώντας της παράλληλα τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους και το ανθρώπινο δυναμικό που θα τις υπηρετήσει. Τα έσοδα των ΟΤΑ προκύπτουν από την διπλή φορολόγηση των πολιτών, την επέκταση των ανταποδοτικών τελών και την ολοένα και ισχυρότερη διασύνδεσή της με την αγορά. Έτσι απελευθερώνουν χώρους και διαύλους για την ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών και παράλληλα περικόπτουν ουσιαστικά πεδία άσκησης πολιτικής από τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια. Σε συνθήκες μνημονιακής επιτροπείας ή διαχειριστικής επιτροπείας, οι δημοτικές και περιφερειακές δομές υπάγονται πιο άμεσα στους νέους μηχανισμούς στραγγαλισμού και αρπαγής της δημόσιας περιουσίας και των δημόσιων υπηρεσιών.
Στο θεσμικό επίπεδο έχουμε περάσει από τον «Καλλικράτη» στον «Κλεισθένη» και φέτος θα δούμε τα πρώτα απτά αποτελέσματα αυτών των μεταρρυθμίσεων. Οι εκλογές για την ανάδειξη περιφερειακών ή δημοτικών συμβούλων θα γίνουν με απλή αναλογική, γεγονός που, στις συγκεκριμένες συνθήκες, θα αναστατώσει τους δήμους και τις περιφέρειες και θα δημιουργήσει όρους για το πέρασμα πιο άμεσων μορφών επιχειρηματικής πολιτικής, μεγαλύτερης «αποϊδεολογικοποίησης» και φυσικά τα πιο περίεργα πλασαρίσματα. Δεν θα υπάρχουν διοικήσεις όπως τις γνωρίζαμε και οι «εξαγορές» και «συγχωνεύσεις θα είναι στην πρώτη γραμμή της πρακτικής πολλών εκλεγμένων με τα πιο διαφορετικά ψηφοδέλτια. Ήδη δίπλα στην μάχη των υποψήφιων δημάρχων και περιφερειαρχών διεξάγεται μια πιο λυσσασμένη μάχη των επίδοξων αντιδημάρχων και αντιπεριφερειαρχών, ανεξάρτητα από τον συνδυασμό που συμμετέχουν καθώς η εκλογή τους στα συμβούλια ανοίγει το δρόμο για τη συμμετοχή στη διοίκηση. Την ίδια στιγμή θωρακίζονται τα μέτρα απρόσκοπτης λειτουργίας της γραφειοκρατίας των ΟΤΑ με την ενίσχυση των οικονομικών επιτροπών και την επέκταση των αρμοδιοτήτων και των επεμβάσεων της κυβερνητικά διορισμένης «Αποκεντρωμένης Διοίκησης»
Ο Δήμος, η πόλη
Παρ’ όλα αυτά, ο Δήμος, η πόλη, αποτελεί το πεδίο που σήμερα συγκεντρώνει τα σύγχρονα προβλήματα της κοινωνίας όπως αυτή εξελίσσεται. Αποτελεί ακόμα έναν προνομιακό χώρο παρέμβασης για όσους πραγματικά ενδιαφέρονται ακόμα να αλλάξουν συσχετισμούς. Παρέμβασης ακηδεμόνευτης, άμεσης, πιο κοντά στον πολίτη, με δυνατότητα να υπάρξουν όροι ελέγχου και συμμετοχής – μεγαλύτερης και αυθεντικότερης από τα πεδία της κεντρικής πολιτικής σκηνής και των ευρωενωσιακών δομών. Κι όχι μόνο. Υπάρχει ένα διάχυτο δυναμικό που έτσι κι αλλιώς ενδιαφέρεται και δραστηριοποιείται με κινήσεις και έργο που δεν καταγράφεται άμεσα στο πολιτικό προσκήνιο, αλλά είναι υπαρκτό και μάλιστα πρωτότυπο, «από τα κάτω», όπως υπάρχουν και κινήσεις που δραστηριοποιούνται και παρεμβαίνουν στα δημοτικά πράγματα με αξιόλογες παρεμβάσεις. Ένα σύγχρονο κίνημα πόλης δεν μπορεί να είναι αδιάφορο για το πεδίο και τις δυνατότητες που δίνει η «αυτοδιοίκηση» για ανάδειξη κεντρικών σύγχρονων ζητημάτων πολιτικής, συμμετοχής, και αυτενέργειας.
Με αυτή την έννοια η παρέμβαση στις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν μπορεί να εξαντλείται στην καταγγελία των άλλων, είτε για ότι έκαναν και πώς το έκαναν είτε για το τι δεν έκαναν. Ούτε αποτελεί πρόταση το «εμείς θα τα κάνουμε καλύτερα». Δεν αποτελεί παρέμβαση η απλή καταγραφή των προβλημάτων και το σκόρπισμα υποσχέσεων για αντιμετώπισή τους. Ούτε η μεταφορά της κεντρικής κομματικής γραμμής σε επίπεδο δήμου, πόλης, συνοικίας ή περιφέρειας. Μια ουσιαστική αυτοδιοικητική παρέμβαση οφείλει να αξιολογεί και να παίρνει υπόψη της ορισμένα πράγματα: Σωστή γνώση των προβλημάτων της ελληνικής κοινωνίας συνολικά, αξιολόγηση της αυτοδιοίκησης μέσα στην ελληνική κοινωνία, γνώση του χώρου και των προβλημάτων που διαπερνούν κάθε δήμο-πόλη-συνοικία, εκτίμηση του ρόλου που μπορούν να παίξουν κινήσεις και δράσεις στο επίπεδο αυτό, όχι μόνο για την επίλυση οξυμένων προβλημάτων, αλλά σε σύνδεση με τα βασικά ζητούμενα της περιόδου και της φάσης που περνά η χώρα, ο τόπος, η κοινωνία, ο λαός. Η ενασχόληση με το συγκεκριμένο πρόβλημα οφείλει να προβάλει και να συνδέεται με το γενικό, να αναζητά δρόμους ενεργοποίησης και συμμετοχής των πολιτών που θα συνδέουν το τοπικό πρόβλημα με το πρόβλημα της χώρας συνολικά.
Με ποιες κατευθύνσεις
Ορισμένες γενικές κατευθύνσεις για την αυτοδιοίκηση, στο σημερινό πλαίσιο πρέπει να περιλαμβάνουν δύο κεντρικούς άξονες παρέμβασης. Πρώτος άξονας είναι η τοπική εξουσία, η διοίκηση. Στην συγκεκριμένη περίπτωση τι αλλαγές, τι μεταμορφώσεις έχουν επιβληθεί στο πεδίο αυτό από την Ε.Ε. και την κεντρική διοίκηση του κράτους (Κλεισθένης, Καλλικράτης, προγράμματα κ.λπ.). Δεύτερος άξονας είναι η κοινωνία συνολικά. Όχι η μικροκοινωνία και απλώς το πρόβλημα που μπορεί να υπάρχει σε μια γειτονιά, έναν δρόμο, μια υπηρεσία του δήμου, αλλά η διαρκής σχέση Πολίτη-Συμμετοχής-Κοινωνικοποίησης.
Άρα μέσα από την ενδυνάμωση αυτών των σχέσεων ενεργοποίησης- συμμετοχής- δημοκρατίας ελέγχου μπορούν να εξασφαλιστούν και οι ανάγκες της πόλης. Χρειάζεται ακόμα να αναδειχθεί μια ουσιαστική αντίθεση ενάντια στις πολιτικές που καθιστούν την πόλη-χυλό, ξενοδοχείο ύπνου, και σε δομές του δήμου που υποτάσσονται στο κομματιλίκι και την αγορά (εργολαβίες, προμήθειες, «αρπαχτές» κ.λπ.). Απαιτούνται λύσεις και προτάσεις που συγκροτούν την κοινωνία, αυξάνουν τη συλλογικότητα και την συμμετοχή, προωθούν την επανακοινωνικοποίηση.
Η ανάταξη της λαϊκής συνείδησης μέσα από παρeμβάσεις στα αυτοδιοικητικά, σχετίζεται με την ανάγκη διεξόδου της χώρας και δεν είναι μια συμπληρωματική, βοηθητική προς το κεντρικό κράτος, δραστηριότητα μπαλώματος τρυπών. Σχεδόν όλα τα σύγχρονα προβλήματα και αντιθέσεις σήμερα διαπερνούν και το επίπεδο της πόλης-συνοικίας και της περιφέρειας. Δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα κεντρικά πολιτικά ζητήματα και αυτά της αυτοδιοίκησης. Τα κεντρικά προβλήματα φθάνουν έως το επίπεδο της αυτοδιοίκησης και συνδέονται στενά με αυτά. Υγεία, Παιδεία, πολιτισμός, πολιτική προστασία, δημόσιοι χώροι, παραγωγικές και συνεταιριστικές δραστηριότητες, ιδιωτικοποιήσεις, μετανάστες, αγορά, ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας, φορολόγηση πολιτών κ.λπ.
Είναι ουσιαστικό και βαθιά πολιτικό το σύνθημα «Η συμμετοχή είναι προϋπόθεση» γιατί χωρίς τη συμμετοχή των ανθρώπων δεν έχουμε πολίτες σε επίπεδο δήμου/πόλης αλλά ψηφοφόρους, ταλαιπωρούμενους, φορολογούμενους. Δεν έχουμε ένα υποκείμενο και δεν υπάρχει κοινωνία συγκροτημένη σε σώμα. Σήμερα είναι αναγκαία μια νέα κοινωνικοποίηση, και αυτή δεν έρχεται με μια απ’ ευθείας πολιτικοποίηση. Είναι πιο σύνθετη διαδικασία. Από τον καναπέ σε μια νέα, σύγχρονη κοινωνικοποίηση.
Είναι αναγκαίο να απορριφθεί η ευκαιριακή λογική του «αριστερού παραγοντισμού». Η λογική του «αριστερού τηλεγραφητή», μεταφορέα κεντρικής πολιτικής του κομματικού φορέα στην συνοικία-πόλη-περιφέρεια. Η λογική του «ακτιβισμού», με την έννοια μονομερών θεμάτων και πρωτοβουλιών με την αίσθηση ότι αυτές καλύπτουν το «κενό» που υπάρχει. Δεν είναι αρκετές οι σκέτες καταγγελίες, οι μεγαλόστομες συνθηματολογίες και ο γενικόλογος διεκδικητισμός.
Υπάρχει ανάγκη να προβληθεί μια σύνθετη άποψη, σοβαρή και παράλληλα να αναδειχθεί η ανάγκη μιας αξιοπρόσεκτης και ποιοτικής αντιμετώπισης των προβλημάτων. Κεντρικό ζητούμενο, κρίσιμος κρίκος είναι η ανάταξη της κοινωνικής συνείδησης. Και αυτή η ανάγκη χρειάζεται να γίνει κατανοητό σε βάθος.
* Ο Σπύρος Παναγιώτου είναι υποψήφιος δήμαρχος Γαλατσίου με τη δημοτική κίνηση «Γαλάτσι ο Τόπος μου»
Πηγή: e-dromos.gr
Σπύρος Παναγιώτου: Σχετικά με τον Συντάκτη
ΟΤΑΝ ΛΈΝΕ ΘΑ.. ΘΑ ΚΑΝΩ,ΘΑ ΚΆΝΟΥΜΕ- ΠΟΙΆ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΣΥΝΕΊΔΗΣΗ ΠΡΟΩΘΟΎΝ Ή ΘΈΛΟΥΝ;;;= ΝΑ ΚΆΝΟΥΜΕ ΜΑΖΙ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΛΈΝΕ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟ ΔΕΊΧΝΟΥΝ ΜΕ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΈΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ
ΑπάντησηΔιαγραφή