Βάση Παναγοπούλου
Οι αγαπημένες στιγμές της ζωής μας με χαρά, χαλάρωση, ωραίες εικόνες αλλά και γεύσεις δεν είναι τυχαίο που είναι συνδεδεμένες κυρίως με τη φύση.
Ενα ζεστό τσάι του βουνού τον χειμώνα με μέλι ελατίσιο, το σύκο που θα κλέψουμε από μια συκιά βαδίζοντας προς την παραλία ή λίγες ρώγες σταφύλι από την «κρεβατίνα» που σκιάζει την καλοκαιρινή αυλή του σπιτιού, οι εκατοντάδες βουτιές μας στη θάλασσα, τα άγρια πουλιά που θαυμάζουμε στον ουρανό ακόμα και της πόλης, τα άλση όπου βρίσκουμε καταφύγιο, όπως και οι εθνικοί δρυμοί, τα βουνά και δάση της Ελλάδας όπου όλο και περισσότερο γίνονται πόλοι τουρισμού, όλα είναι κομμάτι της βιοποικιλότητας.
Φαντάζεται κανείς μας τη ζωή του χωρίς αυτά; Νομίζω πως όχι. Ας εκφράσουμε λοιπόν τον θαυμασμό μας, με σεβασμό απέναντι στην ίδια τη ζωή γιατί αυτό είναι η βιοποικιλότητα. Ζωή, η ζωή μας!
Βιοποικιλότητα ακούμε και νομίζουμε οι περισσότεροι ότι είναι κάτι έξω από εμάς. «Τι με νοιάζει τώρα εμένα ο ουρακοτάγκος του Βόρνεο ή ο κάθε καρχαρίας; Υπάρχουν χιλιάδες, τι έγινε κι άμα χαθούν;», λένε κάποιοι. Λάθος, δεν υπάρχουν πια χιλιάδες και πλέον δεν μιλάμε μόνο για ένα-δύο είδη, μέλη της άγνωστης σε εμάς παγκόσμιας βιοποικιλότητας.
Εχει χιλιογραφτεί ότι οι πληθυσμοί άγριων ζώων του πλανήτη έχουν μειωθεί κατά 60% μόλις τα τελευταία σαράντα χρόνια. Κι αυτό που δεν έχουμε καταλάβει είναι ότι μαζί τους κινδυνεύουμε και οι άνθρωποι να πληγούμε ανεπανόρθωτα. Γι’ αυτό θα έπρεπε να μας νοιάζει. Γιατί ακόμη δεν έχουμε κατανοήσει ότι η προστασία της βιοποικιλότητας δεν είναι άλλο ένα θέμα στην ατζέντα των πολιτικών που αυτοί μονάχα πρέπει να ενδιαφερθούν και να επιλύσουν, αλλά είναι ο πρώτος στόχος όλων μας, αν θέλουμε να επιβιώσουμε και να ευημερήσουμε σε έναν πλανήτη που θα μπορεί να μας προσφέρει όλα του τα καλούδια σε αφθονία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται στην ιστοσελίδα των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα, ο μέσος όρος μείωσης της αφθονίας των ειδών άγγιξε το 40% από το 1970 έως το 2000. Κι από τότε έχουν περάσει άλλα δεκαεννέα χρόνια.
Επισημαίνεται δε ότι «ο μη βιώσιμος τρόπος κατανάλωσης συνεχίζεται, όπως και οι απαιτήσεις σε φυσικούς πόρους, με αμείωτους ρυθμούς, απαιτήσεις που ξεπερνούν κατά 20% τη βιολογική ικανότητα της Γης.
Ομως το 70% -σε παγκόσμια κλίμακα- των ανθρώπων που είναι φτωχοί, ζουν σε αγροτικές περιοχές και η επιβίωσή και ευημερία τους εξαρτώνται άμεσα από τη βιοποικιλότητα».
Μου άρεσε ο ορισμός της βιοποικιλότητας όπως δίνεται γιατί είναι κατανοητός. «Η βιολογική ποικιλότητα ή βιοποικιλότητα είναι ο όρος που αποδόθηκε για να περιγράψει την ποικιλία ζωής πάνω στη Γη και στα φυσικά συστήματα που διαμορφώνει.
Η βιολογική ποικιλότητα που υπάρχει σήμερα είναι αποτέλεσμα δισεκατομμυρίων χρόνων εξέλιξης, σμιλεμένη από τις φυσικές διαδικασίες, που όμως επηρεάζεται με όλο και πιο έντονο ρυθμό από τους ανθρώπους. Αποτελεί τον ιστό της ζωής, αναπόσπαστο μέρος του οποίου είμαστε κι εμείς κι από τον οποίο εξαρτόμαστε πλήρως».
Για να κάνουμε λοιπόν πιο ξεκάθαρο από τι αποτελείται αυτός ο ιστός της μεγάλης υφάντρας, της ζωής.
Από την έκθεση της WWF «Βιολογική ποικιλότητα, Ελλάδα - Μια πλούσια χώρα», διαβάζουμε: «Ο όρος βιοποικιλότητα περιλαμβάνει την ποικιλότητα των οικοσυστημάτων, των ειδών, των τοπίων και τη γενετική ποικιλότητα, περιγράφει δηλαδή την ποικιλία της ζωής στη Γη, σε όλα της τα επίπεδα, από τα γονίδια και τα είδη ώς τα οικοσυστήματα σε μια περιοχή ή στον πλανήτη συνολικά, και τις σχέσεις μεταξύ τους. Οι μικροοργανισμοί, τα φυτά, τα ζώα, οι μύκητες, τα δάση, τα γλυκά ύδατα, το έδαφος, οι καλλιέργειες κ.λπ. αποτελούν κομμάτια και εκφράσεις της βιοποικιλότητας. Με αυτή την έννοια, η λέξη βιοποικιλότητα περιγράφει τελικά το δίκτυο της ζωής όπου όλοι οι οργανισμοί έχουν τον ρόλο τους, ανάμεσά τους και εμείς οι άνθρωποι».
Επομένως, όπως πολύ ωραία επεξηγείται και πάλι στην ιστοσελίδα των Η.Ε., «η προστασία της βιολογικής ποικιλότητας είναι προς όφελός μας, προς το συμφέρον μας. Γιατί οι βιολογικοί πόροι είναι οι στυλοβάτες του πολιτισμού μας. Τα προϊόντα της φύσης υποστηρίζουν τόσο ποικίλες βιομηχανίες, γεωργία, φυτοκομία, παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων, καλλυντικών, βιομηχανίες χαρτιού κι επεξεργασίας χαρτοπολτού, κατασκευαστικές, διαχείρισης απορριμμάτων.
Η απώλεια βιοποικιλότητας απειλεί την επισιτιστική ασφάλεια, κάθε επιχείρηση τουριστική ή αναψυχής, αλλά και τις πηγές ξύλου, φαρμάκων και ενέργειας. Και να μην ξεχνάμε ότι έχει σχέση άρρηκτη με κάθε απαραίτητη οικολογική λειτουργία.
Η υγεία μας, η υγεία της οικονομίας και των ανθρώπινων κοινωνιών εξαρτάται από τη συνεχόμενη "παροχή" διάφορων οικολογικών λειτουργιών που είναι εξαιρετικά κοστοβόρες έως και αδύνατον να αντικατασταθούν. Αυτές οι οικοσυστημικές υπηρεσίες είναι τόσο ποικίλες, ώστε είναι σχεδόν απεριόριστες.
Θα ήταν ανέφικτο να αντικατασταθούν -σε μεγάλο βαθμό- υπηρεσίες όπως π.χ. ο έλεγχος των παρασίτων, που απλά επιτυγχάνεται μέσα από το διαιτολόγιο διαφόρων πλασμάτων που τρέφονται το ένα με το άλλο, ή η επικονίαση που μας προσφέρουν καθημερινά, έντομα και πουλιά, κάνοντας απλά τη δουλειά τους».
«Η βιοποικιλότητα της Ελλάδας τόσο όσον αφορά τον αριθμό των ειδών αλλά και την ποικιλία και την κατάσταση των οικοσυστημάτων της είναι από τις πλουσιότερες στην Ε.Ε. Το 64% των προστατευόμενων ειδών πτηνών σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαντάται και στην Ελλάδα, όπως άλλωστε και το 43% των θηλαστικών και το 41% των ερπετών. Η Ελλάδα έχει εντάξει στο οικολογικό δίκτυο Natura 2000 τετρακόσιες δεκαεννέα περιοχές, οι οποίες καλύπτουν το 27,2% της χερσαίας και το 6,1% της θαλάσσιας έκτασης της χώρας. Συγκεκριμένα, η χώρα έχει χαρακτηρίσει 217 Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ), 178 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και 24 περιοχές που αποτελούν συγχρόνως ΖΕΠ και ΕΖΔ», σύμφωνα με τα στοιχεία της προαναφερθείσας έκθεσης της WWF. «Η Ελλάδα έχει επίσης χαρακτηρίσει προστατευόμενες περιοχές δέκα από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους υγρότοπους της χώρας, καταφύγια μεγάλου αριθμού σπάνιων και απειλούμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας, που έχουν χαρακτηριστεί "Υγρότοποι Διεθνούς Σημασίας" στο πλαίσιο της Σύμβασης Ραμσάρ.
Αλλες χαρακτηρισμένες σε διεθνές επίπεδο περιοχές είναι τα Μνημεία της Παγκόσμιας Κληρονομιάς (τα Αντιχάσια Ορη- Μετέωρα και το όρος Αθως), τα Αποθέματα Βιόσφαιρας (οι Εθνικοί Δρυμοί Ολύμπου και Σαμαριάς), οι εννέα Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές σύμφωνα με τη Σύμβαση Βαρκελώνης, τα 16 Βιογενετικά Αποθέματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς έχει απονεμηθεί το Ευρωδίπλωμα του Συμβουλίου της Ευρώπης».
Τι μπορεί να πει κανείς για το δώρο της θεάς Αθηνάς, το ευλογημένο δέντρο της ελιάς, παρά μόνο ένα ευχαριστώ εκ βάθους καρδιάς για τις γενεές γενεών που κρατάει στη ζωή με τους καρπούς και τον χυμό τους, το ελαιόλαδο.
«Ελεον ειρήνης, θυσίαν αινέσεως», ακούμε στη θεία λειτουργία του Ιωάννου Χρυσοστόμου. Το μυστήριο της ζωής κλεισμένο σε έναν καρπό, τον καρπό της ελιάς.
«Για πρώτη φορά η έννοια "Ελεος" ακούστηκε στο αρχαίο ελληνικό θέατρο! "Οι Θεοί να σε ελεήσουν κακομοίρη Οιδίποδα. Τι βρίζεις βρε τον θεό, τον Δία; Ας σε ελεήσει!". Ελεος και Ελαιον ακούγονται το ίδιο, γράφονται διαφορετικά. Εχουν όμως κοινά χαρακτηριστικά διότι, όπως το έλεος του Θεού κλείνει και θεραπεύει τα τραύματα που έχουμε δημιουργήσει μέσα μας και πιστεύουμε στο έλεός του, έτσι και το έλαιον της ελιάς θεραπεύει τις πληγές μας και ομορφαίνει το σώμα! Το έλαιον και το έλεος συγγενεύουν. Είναι πολιτισμός ολόκληρος. Γεωργικός πολιτισμός. Ιπποκράτης, Ασκληπιός. Ολα αυτά συνδράμουν σ' ένα ολοκληρωμένο γνωστικό επίπεδο και δεν μπορείς να ξεκολλήσεις το ένα από το άλλο, συνυπάρχουν». Γέροντας Γαβριήλ Κοβιλιάτης, Ιερόν Κάθισμα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Η υπεραιωνόβια θεωρούμενη «ελιά του Πλάτωνα» σώζεται σήμερα και εκτίθεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το πιο σημαντικό όμως μνημειακό ελαιόδεντρο του κόσμου, δεμένο με την ιστορία των μνημείων της Ακρόπολης και της Αθήνας, είναι η ελιά της Αθηνάς.
Στο βιβλίο της Τατιάνας Σταύρου «Ελιά η βιογραφία ενός δένδρου» αναφέρεται πως: «Ητο κότινος αρχικώς η ελαία του Ερεχθείου; Ητο η πρώτη ήμερη ελιά, την οποία εμφύτευσε η Αθηνά υπέρ της πόλεώς της; Ητο το δόρυ της που το έμπηξε στο έδαφος θυμωμένη με τον Ποσειδώνα και φύτρωσε θαλλούς; Ητο η ίδια η Αθηνά, εμφανισθείσα υπό μορφή Ελαίας; Η ελαία του Ερεχθείου εθεωρείτο ιερόν δένδρο και το λάδι της εχρησιμοποιείτο για την άσβεστη λυχνία της Αθηνάς. Και όταν οι Πέρσες κατέκαυσαν την Ελιά αυτή είδαν την επόμενη με έκπληξη να έχει πετάξει βλαστάρι "ένα πήχυν". Στην Ακρόπολη όμως επάνω αλλά και σε όλα τα ιερά της Αθηνάς υπήρχαν πάντοτε ιερές ελιές (μορίες), μερικά δε περιβάλλονταν από ολόκληρους ελαιώνες που αποτελούσαν τον σηκό. Τα κοιλώματα κάθε ελιάς ήταν κόγχες στις οποίες τοποθετούσαν αναθήματα».
Η Ελλάδα θεωρείται «η πιο σημαντική χώρα για τη διατήρηση και την επιβίωση του Μαυροπετρίτη», σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας που τα ονομάζει «οι τελευταίοι πειρατές της Μεσογείου ή αλλιώς τα σημαντικότερα γεράκια της Ελλάδας,αφού φιλοξενεί κατά την περίοδο της αναπαραγωγής πάνω από το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού (Dimalexis et al 2007), που εκτιμάται στα 14.700-15.400 ζευγάρια.
Παλαιότερες εκτιμήσεις έκαναν λόγο για το 70% (Walter 1979) και το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού, το ένα τρίτο του οποίου αναπαράγεται στις νησίδες της Κρήτης (BirdLife International 1999, Ristow 1991).
Οι Μαυροπετρίτες κυκλοφορούν σχεδόν πάντα σε μικρές ή μεγάλες παρέες. Κανένα ζευγάρι δεν γεννά απομονωμένο. Ξεκινάει το φώλιασμα αργότερα από κάθε άλλο ευρωπαϊκό ή αμερικανικό είδος. Αναπαράγεται σε εκατό σημεία της Μεσογείου όπου παραμονεύει περίπου εκατό είδη μικρών μεταναστευτικών πουλιών.
Οι Μαυροπετρίτες εμφανίζουν "φιλοπατρία" επιστρέφοντας σχεδόν πάντα στο ίδιο μέρος κάθε χρόνο. Η σημαντικότερη συνεισφορά στη στήριξη αποικιών του Μαυροπετρίτη στο Αιγαίο αποδίδεται στην πληθώρα των μικρών, ακατοίκητων νησίδων. Η απουσία από τις νησίδες αυτές τόσο του ανθρώπου όσο και χερσαίων θηρευτών είναι στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό για τον Μαυροπετρίτη, που μπορεί να φωλιάζει ακόμη και στο έδαφος.
Οι απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες νησίδες έχουν δεχθεί μικρότερη επιρροή από ανθρώπινες δραστηριότητες. Για τον λόγο αυτό, λειτουργούν ως καταφύγια για σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας (όπως ο Μαυροπετρίτης) και ως ζωτικοί χώροι ξεκούρασης και διατροφής, ιδιαίτερα για μεταναστευτικά μικροπούλια. Μόλις 15 ημέρες από το πρώτο τους πέταγμα οι νεαροί Μαυροπετρίτες ξεκινούν για το μεγάλο ταξίδι στην Αφρική».
«Από πολύ παλιά ο άνθρωπος έχει έναν πολύ καλό, ξεχωριστό φίλο. Εναν φίλο που σεβόταν και λάτρευε. Κάθε μέρα ο φίλος αυτός διανύει πάνω από 100 χιλιόμετρα στην ανοιχτή θάλασσα. Συναγωνίζεται σκάφη κι αν χρειαστεί, σώζει ανθρώπινες ζωές. Ο φίλος αυτός επικοινωνεί και συνεργάζεται με άλλους φίλους του, ακόμη κι όταν αυτοί είναι χιλιόμετρα μακριά. Είναι έξυπνος. Τόσο έξυπνος που μπορεί να αναγνωρίσει τον εαυτό του στον καθρέφτη. Και κοινωνικός. Ο φίλος αυτός μαθαίνει και μεταδίδει τις γνώσεις του στις επόμενες γενιές. Αποφασίζει μόνος του με ποιους και πόσο θέλει να ζήσει. Ή να πεθάνει. Παίρνοντας μια τελευταία αναπνοή.
Γιατί ο φίλος σου δεν θέλει άλλο να ζει αιχμάλωτος σε δελφινάρια. Να αναγκάζεται, λόγω πείνας, να κάνει κόλπα. Να γίνεται θέαμα για το ανθρώπινο κέρδος. Ασθένειες, φάρμακα και στρες τον σκοτώνουν μέρα με τη μέρα. Μη σε ξεγελάει το μόνιμο φυσικό του χαμόγελο. Δεν είναι χαρούμενος. Αναπαράγεται διά της βίας κι ακόμα κι αν γεννηθεί σε αιχμαλωσία, είναι δυστυχισμένος. Στις δεξαμενές των δελφιναρίων, η φωνή του επιστρέφει πίσω σε εκείνον ως ηχώ. Για να μην τρελαθεί, παύει να μιλά. Αποφασίζει να παραμείνει βουβός. Για πάντα! Φαντάσου τον εαυτό σου κλεισμένο σε ένα δωμάτιο με καθρέφτες όλη σου τη ζωή. Εσύ θα μπορούσες; Μη συμμετέχεις άλλο στη δυστυχία. Βοήθα τον φίλο σου να ζήσει ελεύθερος. Είσαι η μόνη του ελπίδα».
Αυτό το τόσο εύστοχο κείμενο ανήκει σε πρόσφατο ενημερωτικό σποτ του my Dolphin Club, όπου επώνυμοι καλλιτέχνες μιλούν για το δελφίνι.
Αφορμή για το βίντεο αυτό ήταν έγγραφο του υπ. Παιδείας προς την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπου ρητά «συνιστάται, κατά τον προγραμματισμό των εκπαιδευτικών επισκέψεων, η αποφυγή χώρων στους οποίους βρίσκονται ζώα σε αιχμαλωσία, με σκοπό την εμπορική τους εκμετάλλευση, καθώς αυτό δεν συνάδει με τις γενικές αρχές της εκπαίδευσης, στις οποίες μεταξύ άλλων, πολύ σημαντική θέση επέχει η ευαισθητοποίηση για την αναγκαιότητα της προστασίας και του σεβασμού του φυσικού περιβάλλοντος, η υιοθέτηση ανάλογων προτύπων συμπεριφοράς, καθώς και η δημιουργία υπεύθυνων προσωπικοτήτων με κοινωνικές και ανθρωπιστικές αξίες».
Το κοινό δελφίνι ανήκει στην κατηγορία «Κρισίμως κινδυνεύοντα» (EN-IUCN)
«Το ‘να μου χέρι κρατεί μέλισσα θεόρατη, τ’ άλλο στον αέρα πιάνει πεταλούδα που δαγκάνει» (Οδυσσέας Ελύτης)
Από τα 100 είδη καλλιεργειών, από τα οποία παράγεται το 90% της παγκόσμιας τροφής, 71 είδη επικονιάζονται από τις μέλισσες, κυρίως από τις άγριες, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO).
«Πάνω από το 35% της παγκόσμιας παραγωγής τροφής εξαρτάται από τα έντομα-επικονιαστές. Χωρίς αυτά, εκατομμύρια άνθρωποι και ζώα θα υπέφεραν από στέρηση τροφής. Στην Ευρώπη μόνο, πάνω από 4.000 είδη λαχανικών μεγαλώνουν χάρη στην ακούραστη δουλειά των μελισσών. Φαντάζεστε το καλοκαίρι χωρίς καρπούζι, πεπόνι, αγγουράκι, κολοκυθάκι και μελιτζάνα; Και όχι μόνο αυτά, αλλά και δεκάδες άλλα αγαπημένα μας φρούτα και λαχανικά που εξαρτώνται από τις μέλισσες για την επικονίασή τους, δηλαδή τη γονιμοποίηση του άνθους για να παραχθεί ο καρπός τους. Από τα τέλη του 1990, οι μελισσοκόμοι, κυρίως στην Ευρώπη και τη Β. Αμερική, είχαν διαπιστώσει ότι οι πληθυσμοί των μελιφόρων μελισσών μειώνονταν με ασυνήθιστα γρήγορους ρυθμούς».
(Πηγή: Greenpeace/ savethebees)
«Οι μέλισσες ζουν στον πλανήτη μας εδώ και τουλάχιστον 100 εκατομμύρια χρόνια. Δηλαδή, πετούσαν ήδη στη Γη όταν εμφανίστηκαν οι δεινόσαυροι. Είμαστε σίγουροι γ'ι αυτό, χάρη στην ανακάλυψη μερικών απολιθωμένων εντόμων μέσα σε κεχριμπάρι. Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι εμφανίστηκαν ακόμη πιο νωρίς, γύρω στα 120 εκατομμύρια χρόνια πριν, περίοδος που συμπίπτει με την εξελικτική πορεία των φυτών που απ’ ό,τι ξέρουμε, τότε εμφάνισαν τα πρώτα τους λουλούδια.
Ο πληθυσμός των μελισσών εμφανίζει ραγδαία μείωση. Μια επίσκεψη στην επαρχία Σιτσουάν της Κίνας μπορεί να σας δείξει πώς θα είναι ο κόσμος χωρίς τις μέλισσες. Η χρήση εντομοκτόνων σε συνδυασμό με την καταστροφή των δασών προκάλεσαν τον θάνατο της πλειονότητας των μελισσών της περιοχής. Οταν ανθίζουν οι μηλιές, τη δουλειά της μέλισσας αναγκάζονται να κάνουν οι άνθρωποι. Σκαρφαλώνουν στα δέντρα και με ένα ειδικό εργαλείο μεταφέρουν γύρη από το ένα άνθος στο άλλο. Η εξαφάνιση των μελισσών είναι ένα πάρα πολύ σοβαρό ζήτημα για τους ανθρώπους. Στις ΗΠΑ η αξία της δουλειάς που κάνουν οι μέλισσες εκτιμάται στα 15 δισεκατομμύρια τον χρόνο. Στην Ευρώπη η αποτίμηση αυτή πλησιάζει τα 16 εκατομμύρια ευρώ».
(Πηγή: Βιβλίο «Μέλισσες», Piotr Socha-Wojciech Grajkowski, εκδοτικός οίκος «Μικρή Σελήνη»)
Αυτοφύεται αποκλειστικά στην Κρήτη και μερικά χρόνια τώρα έχει απαγορευτεί η συλλογή της μαλοτήρας από τη φύση, προκειμένου να μπορέσουν να επανακάμψουν οι αυτοφυείς πληθυσμοί.
Η ποικιλότητα των φυτών απειλείται -και πάλι- από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, γιατί κάποιοι τα συλλέγουν άκριτα, χωρίς άδεια και κυρίως γιατί πολλοί τα ξεριζώνουν απαρφανίζοντας τις περιοχές όπου φύονται. Απειλούνται επίσης από την εισβολή ξενικών ειδών -φυτών και ζώων- και εξαιτίας της καταστροφής των βιοτόπων και ενδιαιτημάτων.
«Η χλωρίδα της Κρήτης και των δορυφορικών νησίδων της είναι από τις πλέον ενδιαφέρουσες και πλούσιες, ενώ παρουσιάζει και το υψηλότερο ποσοστό τοπικών ενδημικών ειδών στον ελλαδικό χώρο. Περιλαμβάνει 1.828 ιθαγενή είδη, εκ των οποίων το 14,7% είναι ενδημικά της Ελλάδας και το 10% περίπου (183 είδη) είναι ενδημικά του νησιού. Ο πλούτος αυτός οφείλεται τόσο στις γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητες όσο και στις εναλλαγές οικοσυστημάτων και τοπίων (βουνά, φαράγγια, νησίδες) που δημιουργούν ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον και ποικιλία βιοτόπων με ιδιαίτερες συνθήκες.
…Υπάρχουν όμως και ενδημικά είδη που είναι υπολείμματα μιας αρχέγονης χλωρίδας με περιορισμένη εξάπλωση στους κύριους ορεινούς όγκους και κυρίως στα Λευκά Ορη. Πολλά είδη φυτών, όπως η μαλοτήρα, ο έρωντας και το φασκόμηλο, είναι εδώδιμα, αρωματικά και καταναλώνονται ως αφέψημα».
(Πηγή: WWF)
«Η εκτεταμένη δασική γη, η οποία περιλαμβάνει τα παρθένα δάση οξιάς και κωνοφόρων, όπως τα αδιατάρακτα φυσικά οικοσυστήματα του Παρθένου Δάσους Φρακτού και του Δάσους της Τσίχλας και της Χαϊντούς, είναι από τις πιο παραγωγικές δασικές εκτάσεις της Ελλάδας. H περιοχή περιλαμβάνει το κεντρικό τμήμα της οροσειράς της Ροδόπης, συνορεύει στα δυτικά με το όρος Φαλακρό και ανατολικά φτάνει μέχρι το όρος Κούλα (Ξάνθη). Στα βόρεια, η περιοχή εκτείνεται έως τα σύνορα με τη Βουλγαρία, ενώ η κοιλάδα και η τεχνητή λίμνη του Νέστου στο φράγμα του Θησαυρού αποτελούν το νότιο άκρο της.
Στην περιοχή απαντώνται τα πλέον παραγωγικά ελληνικά δάση. Συνολικά παρατηρούνται τέσσερις ζώνες βλάστησης. Η ζώνη της δρυός (300-800 μ.), η ζώνη οξιάς-ελάτης από τα 800 μ. έως τα 1.000 μ., η ζώνη της Μαύρης Πεύκης (Pinus nigra) που απλώνεται σε μίξη με την προηγούμενη και την επόμενη ζώνη και, τέλος, η ζώνη των ψυχρόβιων κωνοφόρων, πάνω από τα 1.000 μέτρα με μικτές συστάδες Δασικής Πεύκης (Pinus sylvestris), Ερυθρελάτης (Picea abies) και Σημύδας (Betula pendula). Επίσης, σε αυτό το υψόμετρο συναντάται και αζωνική βλάστηση με τυρφώνες, όπου κυριαρχούν τα βρύα, οι ξηρές χορτολιβαδικές εκτάσεις με Festuca spp. καθώς και οι βραχώδεις εξάρσεις, τα φαράγγια και τα λιβάδια στην υποαλπική ζώνη. Κατά μήκος των ρεμάτων και των χειμάρρων κυριαρχούν τα Σκλήθρα (Alnus spp.) και οι Ιτιές (Salix fragilis).
Η περιοχή είναι σημαντική για πουλιά των ορεινών δασών, ιδιαίτερα για είδη όπως η Δασόκοτα, ο Αγριόκουρκος, ο Ασπροπάρης, ο Σφηκιάρης, ο Χρυσαετός, ο Γερακαετός και ο Αιγωλιός. Στην περιοχή απαντώνται έξι είδη δρυοκολάπτη. Η λαθροθηρία και η όχληση από το εντατικό κυνήγι αποτελούν απειλές για είδη όπως ο Αγριόκουρκος και η Δασόκοτα.
Η περιοχή αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (GR1140008) και Τόπο Κοινοτικής Σημασίας. Επίσης αποτελεί Καταφύγιο Αγριας Ζωής και Βιογενετικό Απόθεμα, καθώς και Σημαντική περιοχή για τα Πουλιά (GR014)».
(Πηγή: The return of the Neophron- Φωτογραφία: Periklis Siopis/el.wikipedia.org/natura 2000)
Μες στου Αιγαίου πρόβαλε να δεις μες στου Αιγαίου τα νερά άγγελοι φτερουγίζουν.
Και μέσα στο φτε…, βλέπε τους Παναγιά μου, και μέσα στο φτερούγισμα τριαντάφυλλα σκορπίζουν.
Αιγαίο μου γαλήνεψε τα γαλανά νερά σου,
Να ‘ρθουνε τα ξενάκια σου στα ποθητά νησιά σου.
«Η Μεσόγειος είναι μια μοναδική θάλασσα με εξαιρετική βιοποικιλότητα εντός των υδάτων της. Αν και αντιπροσωπεύει μόνο το 0,8% των θαλασσών σε όλο τον κόσμο, υποστηρίζει το 7% όλων των θαλάσσιων ειδών στον κόσμο. Η πλούσια βιοποικιλότητά της εκτείνεται σε ολόκληρη τη Μεσόγειο Θάλασσα. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν 25 "hotspots" που βρίσκονται στην ανατολική λεκάνη της και μόνο. Η λεκάνη αυτή καλύπτει τη Λεβαντίνη και το Αιγαίο πέλαγος.
Η θάλασσα του Αιγαίου καλύπτει επιφάνεια ίση με 214.000 τ.μ. και διαθέτει χιλιάδες μικρά και μεγάλα νησιά όπως και βραχονησίδες.
Το Αιγαίο πέλαγος αποτελείται από περιοχές που έχουν τη σημαντικότερη βιοποικιλότητα από όλη τη Μεσόγειο. Φιλοξενεί 12 είδη θαλάσσιων θηλαστικών που κινδυνεύουν, όπως και εκτεταμένες προστατευόμενες περιοχές προτεραιότητας ενδιαιτημάτων, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) και τους κοραλλιογενείς υφάλους. Αυτοί οι οικότοποι φιλοξενούν υψηλά επίπεδα βιοποικιλότητας, συμπεριλαμβανομένων πολλών, εμπορικά σημαντικών, ειδών ψαριών.
Μπορούν επίσης να παρέχουν ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών οικοσυστήματος, όπως τη δέσμευση του άνθρακα και την προστασία των ακτών από τη διάβρωση. Τα θαλάσσια οικοσυστήματα της περιοχής υποστηρίζουν επίσης εκατοντάδες είδη ψαριών και χιλιάδες είδη ασπόνδυλων».
Πηγή: «Αρχιπέλαγος»
Πηγή: efsyn.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Οι αγαπημένες στιγμές της ζωής μας με χαρά, χαλάρωση, ωραίες εικόνες αλλά και γεύσεις δεν είναι τυχαίο που είναι συνδεδεμένες κυρίως με τη φύση.
Ενα ζεστό τσάι του βουνού τον χειμώνα με μέλι ελατίσιο, το σύκο που θα κλέψουμε από μια συκιά βαδίζοντας προς την παραλία ή λίγες ρώγες σταφύλι από την «κρεβατίνα» που σκιάζει την καλοκαιρινή αυλή του σπιτιού, οι εκατοντάδες βουτιές μας στη θάλασσα, τα άγρια πουλιά που θαυμάζουμε στον ουρανό ακόμα και της πόλης, τα άλση όπου βρίσκουμε καταφύγιο, όπως και οι εθνικοί δρυμοί, τα βουνά και δάση της Ελλάδας όπου όλο και περισσότερο γίνονται πόλοι τουρισμού, όλα είναι κομμάτι της βιοποικιλότητας.
Φαντάζεται κανείς μας τη ζωή του χωρίς αυτά; Νομίζω πως όχι. Ας εκφράσουμε λοιπόν τον θαυμασμό μας, με σεβασμό απέναντι στην ίδια τη ζωή γιατί αυτό είναι η βιοποικιλότητα. Ζωή, η ζωή μας!
****
Βιοποικιλότητα ακούμε και νομίζουμε οι περισσότεροι ότι είναι κάτι έξω από εμάς. «Τι με νοιάζει τώρα εμένα ο ουρακοτάγκος του Βόρνεο ή ο κάθε καρχαρίας; Υπάρχουν χιλιάδες, τι έγινε κι άμα χαθούν;», λένε κάποιοι. Λάθος, δεν υπάρχουν πια χιλιάδες και πλέον δεν μιλάμε μόνο για ένα-δύο είδη, μέλη της άγνωστης σε εμάς παγκόσμιας βιοποικιλότητας.
Εχει χιλιογραφτεί ότι οι πληθυσμοί άγριων ζώων του πλανήτη έχουν μειωθεί κατά 60% μόλις τα τελευταία σαράντα χρόνια. Κι αυτό που δεν έχουμε καταλάβει είναι ότι μαζί τους κινδυνεύουμε και οι άνθρωποι να πληγούμε ανεπανόρθωτα. Γι’ αυτό θα έπρεπε να μας νοιάζει. Γιατί ακόμη δεν έχουμε κατανοήσει ότι η προστασία της βιοποικιλότητας δεν είναι άλλο ένα θέμα στην ατζέντα των πολιτικών που αυτοί μονάχα πρέπει να ενδιαφερθούν και να επιλύσουν, αλλά είναι ο πρώτος στόχος όλων μας, αν θέλουμε να επιβιώσουμε και να ευημερήσουμε σε έναν πλανήτη που θα μπορεί να μας προσφέρει όλα του τα καλούδια σε αφθονία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται στην ιστοσελίδα των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα, ο μέσος όρος μείωσης της αφθονίας των ειδών άγγιξε το 40% από το 1970 έως το 2000. Κι από τότε έχουν περάσει άλλα δεκαεννέα χρόνια.
Επισημαίνεται δε ότι «ο μη βιώσιμος τρόπος κατανάλωσης συνεχίζεται, όπως και οι απαιτήσεις σε φυσικούς πόρους, με αμείωτους ρυθμούς, απαιτήσεις που ξεπερνούν κατά 20% τη βιολογική ικανότητα της Γης.
Ομως το 70% -σε παγκόσμια κλίμακα- των ανθρώπων που είναι φτωχοί, ζουν σε αγροτικές περιοχές και η επιβίωσή και ευημερία τους εξαρτώνται άμεσα από τη βιοποικιλότητα».
Μου άρεσε ο ορισμός της βιοποικιλότητας όπως δίνεται γιατί είναι κατανοητός. «Η βιολογική ποικιλότητα ή βιοποικιλότητα είναι ο όρος που αποδόθηκε για να περιγράψει την ποικιλία ζωής πάνω στη Γη και στα φυσικά συστήματα που διαμορφώνει.
Η βιολογική ποικιλότητα που υπάρχει σήμερα είναι αποτέλεσμα δισεκατομμυρίων χρόνων εξέλιξης, σμιλεμένη από τις φυσικές διαδικασίες, που όμως επηρεάζεται με όλο και πιο έντονο ρυθμό από τους ανθρώπους. Αποτελεί τον ιστό της ζωής, αναπόσπαστο μέρος του οποίου είμαστε κι εμείς κι από τον οποίο εξαρτόμαστε πλήρως».
Για να κάνουμε λοιπόν πιο ξεκάθαρο από τι αποτελείται αυτός ο ιστός της μεγάλης υφάντρας, της ζωής.
Από την έκθεση της WWF «Βιολογική ποικιλότητα, Ελλάδα - Μια πλούσια χώρα», διαβάζουμε: «Ο όρος βιοποικιλότητα περιλαμβάνει την ποικιλότητα των οικοσυστημάτων, των ειδών, των τοπίων και τη γενετική ποικιλότητα, περιγράφει δηλαδή την ποικιλία της ζωής στη Γη, σε όλα της τα επίπεδα, από τα γονίδια και τα είδη ώς τα οικοσυστήματα σε μια περιοχή ή στον πλανήτη συνολικά, και τις σχέσεις μεταξύ τους. Οι μικροοργανισμοί, τα φυτά, τα ζώα, οι μύκητες, τα δάση, τα γλυκά ύδατα, το έδαφος, οι καλλιέργειες κ.λπ. αποτελούν κομμάτια και εκφράσεις της βιοποικιλότητας. Με αυτή την έννοια, η λέξη βιοποικιλότητα περιγράφει τελικά το δίκτυο της ζωής όπου όλοι οι οργανισμοί έχουν τον ρόλο τους, ανάμεσά τους και εμείς οι άνθρωποι».
Επομένως, όπως πολύ ωραία επεξηγείται και πάλι στην ιστοσελίδα των Η.Ε., «η προστασία της βιολογικής ποικιλότητας είναι προς όφελός μας, προς το συμφέρον μας. Γιατί οι βιολογικοί πόροι είναι οι στυλοβάτες του πολιτισμού μας. Τα προϊόντα της φύσης υποστηρίζουν τόσο ποικίλες βιομηχανίες, γεωργία, φυτοκομία, παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων, καλλυντικών, βιομηχανίες χαρτιού κι επεξεργασίας χαρτοπολτού, κατασκευαστικές, διαχείρισης απορριμμάτων.
Η απώλεια βιοποικιλότητας απειλεί την επισιτιστική ασφάλεια, κάθε επιχείρηση τουριστική ή αναψυχής, αλλά και τις πηγές ξύλου, φαρμάκων και ενέργειας. Και να μην ξεχνάμε ότι έχει σχέση άρρηκτη με κάθε απαραίτητη οικολογική λειτουργία.
Η υγεία μας, η υγεία της οικονομίας και των ανθρώπινων κοινωνιών εξαρτάται από τη συνεχόμενη "παροχή" διάφορων οικολογικών λειτουργιών που είναι εξαιρετικά κοστοβόρες έως και αδύνατον να αντικατασταθούν. Αυτές οι οικοσυστημικές υπηρεσίες είναι τόσο ποικίλες, ώστε είναι σχεδόν απεριόριστες.
Θα ήταν ανέφικτο να αντικατασταθούν -σε μεγάλο βαθμό- υπηρεσίες όπως π.χ. ο έλεγχος των παρασίτων, που απλά επιτυγχάνεται μέσα από το διαιτολόγιο διαφόρων πλασμάτων που τρέφονται το ένα με το άλλο, ή η επικονίαση που μας προσφέρουν καθημερινά, έντομα και πουλιά, κάνοντας απλά τη δουλειά τους».
«Η βιοποικιλότητα της Ελλάδας τόσο όσον αφορά τον αριθμό των ειδών αλλά και την ποικιλία και την κατάσταση των οικοσυστημάτων της είναι από τις πλουσιότερες στην Ε.Ε. Το 64% των προστατευόμενων ειδών πτηνών σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαντάται και στην Ελλάδα, όπως άλλωστε και το 43% των θηλαστικών και το 41% των ερπετών. Η Ελλάδα έχει εντάξει στο οικολογικό δίκτυο Natura 2000 τετρακόσιες δεκαεννέα περιοχές, οι οποίες καλύπτουν το 27,2% της χερσαίας και το 6,1% της θαλάσσιας έκτασης της χώρας. Συγκεκριμένα, η χώρα έχει χαρακτηρίσει 217 Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ), 178 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και 24 περιοχές που αποτελούν συγχρόνως ΖΕΠ και ΕΖΔ», σύμφωνα με τα στοιχεία της προαναφερθείσας έκθεσης της WWF. «Η Ελλάδα έχει επίσης χαρακτηρίσει προστατευόμενες περιοχές δέκα από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους υγρότοπους της χώρας, καταφύγια μεγάλου αριθμού σπάνιων και απειλούμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας, που έχουν χαρακτηριστεί "Υγρότοποι Διεθνούς Σημασίας" στο πλαίσιο της Σύμβασης Ραμσάρ.
Αλλες χαρακτηρισμένες σε διεθνές επίπεδο περιοχές είναι τα Μνημεία της Παγκόσμιας Κληρονομιάς (τα Αντιχάσια Ορη- Μετέωρα και το όρος Αθως), τα Αποθέματα Βιόσφαιρας (οι Εθνικοί Δρυμοί Ολύμπου και Σαμαριάς), οι εννέα Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές σύμφωνα με τη Σύμβαση Βαρκελώνης, τα 16 Βιογενετικά Αποθέματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς έχει απονεμηθεί το Ευρωδίπλωμα του Συμβουλίου της Ευρώπης».
Εικόνες της ζωής που δεν θα θέλαμε να χάσουμε
Τι μπορεί να πει κανείς για το δώρο της θεάς Αθηνάς, το ευλογημένο δέντρο της ελιάς, παρά μόνο ένα ευχαριστώ εκ βάθους καρδιάς για τις γενεές γενεών που κρατάει στη ζωή με τους καρπούς και τον χυμό τους, το ελαιόλαδο.
«Ελεον ειρήνης, θυσίαν αινέσεως», ακούμε στη θεία λειτουργία του Ιωάννου Χρυσοστόμου. Το μυστήριο της ζωής κλεισμένο σε έναν καρπό, τον καρπό της ελιάς.
«Για πρώτη φορά η έννοια "Ελεος" ακούστηκε στο αρχαίο ελληνικό θέατρο! "Οι Θεοί να σε ελεήσουν κακομοίρη Οιδίποδα. Τι βρίζεις βρε τον θεό, τον Δία; Ας σε ελεήσει!". Ελεος και Ελαιον ακούγονται το ίδιο, γράφονται διαφορετικά. Εχουν όμως κοινά χαρακτηριστικά διότι, όπως το έλεος του Θεού κλείνει και θεραπεύει τα τραύματα που έχουμε δημιουργήσει μέσα μας και πιστεύουμε στο έλεός του, έτσι και το έλαιον της ελιάς θεραπεύει τις πληγές μας και ομορφαίνει το σώμα! Το έλαιον και το έλεος συγγενεύουν. Είναι πολιτισμός ολόκληρος. Γεωργικός πολιτισμός. Ιπποκράτης, Ασκληπιός. Ολα αυτά συνδράμουν σ' ένα ολοκληρωμένο γνωστικό επίπεδο και δεν μπορείς να ξεκολλήσεις το ένα από το άλλο, συνυπάρχουν». Γέροντας Γαβριήλ Κοβιλιάτης, Ιερόν Κάθισμα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Η υπεραιωνόβια θεωρούμενη «ελιά του Πλάτωνα» σώζεται σήμερα και εκτίθεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το πιο σημαντικό όμως μνημειακό ελαιόδεντρο του κόσμου, δεμένο με την ιστορία των μνημείων της Ακρόπολης και της Αθήνας, είναι η ελιά της Αθηνάς.
Στο βιβλίο της Τατιάνας Σταύρου «Ελιά η βιογραφία ενός δένδρου» αναφέρεται πως: «Ητο κότινος αρχικώς η ελαία του Ερεχθείου; Ητο η πρώτη ήμερη ελιά, την οποία εμφύτευσε η Αθηνά υπέρ της πόλεώς της; Ητο το δόρυ της που το έμπηξε στο έδαφος θυμωμένη με τον Ποσειδώνα και φύτρωσε θαλλούς; Ητο η ίδια η Αθηνά, εμφανισθείσα υπό μορφή Ελαίας; Η ελαία του Ερεχθείου εθεωρείτο ιερόν δένδρο και το λάδι της εχρησιμοποιείτο για την άσβεστη λυχνία της Αθηνάς. Και όταν οι Πέρσες κατέκαυσαν την Ελιά αυτή είδαν την επόμενη με έκπληξη να έχει πετάξει βλαστάρι "ένα πήχυν". Στην Ακρόπολη όμως επάνω αλλά και σε όλα τα ιερά της Αθηνάς υπήρχαν πάντοτε ιερές ελιές (μορίες), μερικά δε περιβάλλονταν από ολόκληρους ελαιώνες που αποτελούσαν τον σηκό. Τα κοιλώματα κάθε ελιάς ήταν κόγχες στις οποίες τοποθετούσαν αναθήματα».
****
Η Ελλάδα θεωρείται «η πιο σημαντική χώρα για τη διατήρηση και την επιβίωση του Μαυροπετρίτη», σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας που τα ονομάζει «οι τελευταίοι πειρατές της Μεσογείου ή αλλιώς τα σημαντικότερα γεράκια της Ελλάδας,αφού φιλοξενεί κατά την περίοδο της αναπαραγωγής πάνω από το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού (Dimalexis et al 2007), που εκτιμάται στα 14.700-15.400 ζευγάρια.
Παλαιότερες εκτιμήσεις έκαναν λόγο για το 70% (Walter 1979) και το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού, το ένα τρίτο του οποίου αναπαράγεται στις νησίδες της Κρήτης (BirdLife International 1999, Ristow 1991).
Οι Μαυροπετρίτες κυκλοφορούν σχεδόν πάντα σε μικρές ή μεγάλες παρέες. Κανένα ζευγάρι δεν γεννά απομονωμένο. Ξεκινάει το φώλιασμα αργότερα από κάθε άλλο ευρωπαϊκό ή αμερικανικό είδος. Αναπαράγεται σε εκατό σημεία της Μεσογείου όπου παραμονεύει περίπου εκατό είδη μικρών μεταναστευτικών πουλιών.
Οι Μαυροπετρίτες εμφανίζουν "φιλοπατρία" επιστρέφοντας σχεδόν πάντα στο ίδιο μέρος κάθε χρόνο. Η σημαντικότερη συνεισφορά στη στήριξη αποικιών του Μαυροπετρίτη στο Αιγαίο αποδίδεται στην πληθώρα των μικρών, ακατοίκητων νησίδων. Η απουσία από τις νησίδες αυτές τόσο του ανθρώπου όσο και χερσαίων θηρευτών είναι στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό για τον Μαυροπετρίτη, που μπορεί να φωλιάζει ακόμη και στο έδαφος.
Οι απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες νησίδες έχουν δεχθεί μικρότερη επιρροή από ανθρώπινες δραστηριότητες. Για τον λόγο αυτό, λειτουργούν ως καταφύγια για σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας (όπως ο Μαυροπετρίτης) και ως ζωτικοί χώροι ξεκούρασης και διατροφής, ιδιαίτερα για μεταναστευτικά μικροπούλια. Μόλις 15 ημέρες από το πρώτο τους πέταγμα οι νεαροί Μαυροπετρίτες ξεκινούν για το μεγάλο ταξίδι στην Αφρική».
Θα μπορούσαμε να ζήσουμε χωρίς αυτά;
«Από πολύ παλιά ο άνθρωπος έχει έναν πολύ καλό, ξεχωριστό φίλο. Εναν φίλο που σεβόταν και λάτρευε. Κάθε μέρα ο φίλος αυτός διανύει πάνω από 100 χιλιόμετρα στην ανοιχτή θάλασσα. Συναγωνίζεται σκάφη κι αν χρειαστεί, σώζει ανθρώπινες ζωές. Ο φίλος αυτός επικοινωνεί και συνεργάζεται με άλλους φίλους του, ακόμη κι όταν αυτοί είναι χιλιόμετρα μακριά. Είναι έξυπνος. Τόσο έξυπνος που μπορεί να αναγνωρίσει τον εαυτό του στον καθρέφτη. Και κοινωνικός. Ο φίλος αυτός μαθαίνει και μεταδίδει τις γνώσεις του στις επόμενες γενιές. Αποφασίζει μόνος του με ποιους και πόσο θέλει να ζήσει. Ή να πεθάνει. Παίρνοντας μια τελευταία αναπνοή.
Γιατί ο φίλος σου δεν θέλει άλλο να ζει αιχμάλωτος σε δελφινάρια. Να αναγκάζεται, λόγω πείνας, να κάνει κόλπα. Να γίνεται θέαμα για το ανθρώπινο κέρδος. Ασθένειες, φάρμακα και στρες τον σκοτώνουν μέρα με τη μέρα. Μη σε ξεγελάει το μόνιμο φυσικό του χαμόγελο. Δεν είναι χαρούμενος. Αναπαράγεται διά της βίας κι ακόμα κι αν γεννηθεί σε αιχμαλωσία, είναι δυστυχισμένος. Στις δεξαμενές των δελφιναρίων, η φωνή του επιστρέφει πίσω σε εκείνον ως ηχώ. Για να μην τρελαθεί, παύει να μιλά. Αποφασίζει να παραμείνει βουβός. Για πάντα! Φαντάσου τον εαυτό σου κλεισμένο σε ένα δωμάτιο με καθρέφτες όλη σου τη ζωή. Εσύ θα μπορούσες; Μη συμμετέχεις άλλο στη δυστυχία. Βοήθα τον φίλο σου να ζήσει ελεύθερος. Είσαι η μόνη του ελπίδα».
Αυτό το τόσο εύστοχο κείμενο ανήκει σε πρόσφατο ενημερωτικό σποτ του my Dolphin Club, όπου επώνυμοι καλλιτέχνες μιλούν για το δελφίνι.
Αφορμή για το βίντεο αυτό ήταν έγγραφο του υπ. Παιδείας προς την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπου ρητά «συνιστάται, κατά τον προγραμματισμό των εκπαιδευτικών επισκέψεων, η αποφυγή χώρων στους οποίους βρίσκονται ζώα σε αιχμαλωσία, με σκοπό την εμπορική τους εκμετάλλευση, καθώς αυτό δεν συνάδει με τις γενικές αρχές της εκπαίδευσης, στις οποίες μεταξύ άλλων, πολύ σημαντική θέση επέχει η ευαισθητοποίηση για την αναγκαιότητα της προστασίας και του σεβασμού του φυσικού περιβάλλοντος, η υιοθέτηση ανάλογων προτύπων συμπεριφοράς, καθώς και η δημιουργία υπεύθυνων προσωπικοτήτων με κοινωνικές και ανθρωπιστικές αξίες».
Το κοινό δελφίνι ανήκει στην κατηγορία «Κρισίμως κινδυνεύοντα» (EN-IUCN)
****
«Το ‘να μου χέρι κρατεί μέλισσα θεόρατη, τ’ άλλο στον αέρα πιάνει πεταλούδα που δαγκάνει» (Οδυσσέας Ελύτης)
Από τα 100 είδη καλλιεργειών, από τα οποία παράγεται το 90% της παγκόσμιας τροφής, 71 είδη επικονιάζονται από τις μέλισσες, κυρίως από τις άγριες, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO).
«Πάνω από το 35% της παγκόσμιας παραγωγής τροφής εξαρτάται από τα έντομα-επικονιαστές. Χωρίς αυτά, εκατομμύρια άνθρωποι και ζώα θα υπέφεραν από στέρηση τροφής. Στην Ευρώπη μόνο, πάνω από 4.000 είδη λαχανικών μεγαλώνουν χάρη στην ακούραστη δουλειά των μελισσών. Φαντάζεστε το καλοκαίρι χωρίς καρπούζι, πεπόνι, αγγουράκι, κολοκυθάκι και μελιτζάνα; Και όχι μόνο αυτά, αλλά και δεκάδες άλλα αγαπημένα μας φρούτα και λαχανικά που εξαρτώνται από τις μέλισσες για την επικονίασή τους, δηλαδή τη γονιμοποίηση του άνθους για να παραχθεί ο καρπός τους. Από τα τέλη του 1990, οι μελισσοκόμοι, κυρίως στην Ευρώπη και τη Β. Αμερική, είχαν διαπιστώσει ότι οι πληθυσμοί των μελιφόρων μελισσών μειώνονταν με ασυνήθιστα γρήγορους ρυθμούς».
(Πηγή: Greenpeace/ savethebees)
****
«Οι μέλισσες ζουν στον πλανήτη μας εδώ και τουλάχιστον 100 εκατομμύρια χρόνια. Δηλαδή, πετούσαν ήδη στη Γη όταν εμφανίστηκαν οι δεινόσαυροι. Είμαστε σίγουροι γ'ι αυτό, χάρη στην ανακάλυψη μερικών απολιθωμένων εντόμων μέσα σε κεχριμπάρι. Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι εμφανίστηκαν ακόμη πιο νωρίς, γύρω στα 120 εκατομμύρια χρόνια πριν, περίοδος που συμπίπτει με την εξελικτική πορεία των φυτών που απ’ ό,τι ξέρουμε, τότε εμφάνισαν τα πρώτα τους λουλούδια.
Ο πληθυσμός των μελισσών εμφανίζει ραγδαία μείωση. Μια επίσκεψη στην επαρχία Σιτσουάν της Κίνας μπορεί να σας δείξει πώς θα είναι ο κόσμος χωρίς τις μέλισσες. Η χρήση εντομοκτόνων σε συνδυασμό με την καταστροφή των δασών προκάλεσαν τον θάνατο της πλειονότητας των μελισσών της περιοχής. Οταν ανθίζουν οι μηλιές, τη δουλειά της μέλισσας αναγκάζονται να κάνουν οι άνθρωποι. Σκαρφαλώνουν στα δέντρα και με ένα ειδικό εργαλείο μεταφέρουν γύρη από το ένα άνθος στο άλλο. Η εξαφάνιση των μελισσών είναι ένα πάρα πολύ σοβαρό ζήτημα για τους ανθρώπους. Στις ΗΠΑ η αξία της δουλειάς που κάνουν οι μέλισσες εκτιμάται στα 15 δισεκατομμύρια τον χρόνο. Στην Ευρώπη η αποτίμηση αυτή πλησιάζει τα 16 εκατομμύρια ευρώ».
(Πηγή: Βιβλίο «Μέλισσες», Piotr Socha-Wojciech Grajkowski, εκδοτικός οίκος «Μικρή Σελήνη»)
Αυτοφύεται αποκλειστικά στην Κρήτη και μερικά χρόνια τώρα έχει απαγορευτεί η συλλογή της μαλοτήρας από τη φύση, προκειμένου να μπορέσουν να επανακάμψουν οι αυτοφυείς πληθυσμοί.
Η ποικιλότητα των φυτών απειλείται -και πάλι- από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, γιατί κάποιοι τα συλλέγουν άκριτα, χωρίς άδεια και κυρίως γιατί πολλοί τα ξεριζώνουν απαρφανίζοντας τις περιοχές όπου φύονται. Απειλούνται επίσης από την εισβολή ξενικών ειδών -φυτών και ζώων- και εξαιτίας της καταστροφής των βιοτόπων και ενδιαιτημάτων.
«Η χλωρίδα της Κρήτης και των δορυφορικών νησίδων της είναι από τις πλέον ενδιαφέρουσες και πλούσιες, ενώ παρουσιάζει και το υψηλότερο ποσοστό τοπικών ενδημικών ειδών στον ελλαδικό χώρο. Περιλαμβάνει 1.828 ιθαγενή είδη, εκ των οποίων το 14,7% είναι ενδημικά της Ελλάδας και το 10% περίπου (183 είδη) είναι ενδημικά του νησιού. Ο πλούτος αυτός οφείλεται τόσο στις γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητες όσο και στις εναλλαγές οικοσυστημάτων και τοπίων (βουνά, φαράγγια, νησίδες) που δημιουργούν ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον και ποικιλία βιοτόπων με ιδιαίτερες συνθήκες.
…Υπάρχουν όμως και ενδημικά είδη που είναι υπολείμματα μιας αρχέγονης χλωρίδας με περιορισμένη εξάπλωση στους κύριους ορεινούς όγκους και κυρίως στα Λευκά Ορη. Πολλά είδη φυτών, όπως η μαλοτήρα, ο έρωντας και το φασκόμηλο, είναι εδώδιμα, αρωματικά και καταναλώνονται ως αφέψημα».
(Πηγή: WWF)
«Η εκτεταμένη δασική γη, η οποία περιλαμβάνει τα παρθένα δάση οξιάς και κωνοφόρων, όπως τα αδιατάρακτα φυσικά οικοσυστήματα του Παρθένου Δάσους Φρακτού και του Δάσους της Τσίχλας και της Χαϊντούς, είναι από τις πιο παραγωγικές δασικές εκτάσεις της Ελλάδας. H περιοχή περιλαμβάνει το κεντρικό τμήμα της οροσειράς της Ροδόπης, συνορεύει στα δυτικά με το όρος Φαλακρό και ανατολικά φτάνει μέχρι το όρος Κούλα (Ξάνθη). Στα βόρεια, η περιοχή εκτείνεται έως τα σύνορα με τη Βουλγαρία, ενώ η κοιλάδα και η τεχνητή λίμνη του Νέστου στο φράγμα του Θησαυρού αποτελούν το νότιο άκρο της.
Στην περιοχή απαντώνται τα πλέον παραγωγικά ελληνικά δάση. Συνολικά παρατηρούνται τέσσερις ζώνες βλάστησης. Η ζώνη της δρυός (300-800 μ.), η ζώνη οξιάς-ελάτης από τα 800 μ. έως τα 1.000 μ., η ζώνη της Μαύρης Πεύκης (Pinus nigra) που απλώνεται σε μίξη με την προηγούμενη και την επόμενη ζώνη και, τέλος, η ζώνη των ψυχρόβιων κωνοφόρων, πάνω από τα 1.000 μέτρα με μικτές συστάδες Δασικής Πεύκης (Pinus sylvestris), Ερυθρελάτης (Picea abies) και Σημύδας (Betula pendula). Επίσης, σε αυτό το υψόμετρο συναντάται και αζωνική βλάστηση με τυρφώνες, όπου κυριαρχούν τα βρύα, οι ξηρές χορτολιβαδικές εκτάσεις με Festuca spp. καθώς και οι βραχώδεις εξάρσεις, τα φαράγγια και τα λιβάδια στην υποαλπική ζώνη. Κατά μήκος των ρεμάτων και των χειμάρρων κυριαρχούν τα Σκλήθρα (Alnus spp.) και οι Ιτιές (Salix fragilis).
Η περιοχή είναι σημαντική για πουλιά των ορεινών δασών, ιδιαίτερα για είδη όπως η Δασόκοτα, ο Αγριόκουρκος, ο Ασπροπάρης, ο Σφηκιάρης, ο Χρυσαετός, ο Γερακαετός και ο Αιγωλιός. Στην περιοχή απαντώνται έξι είδη δρυοκολάπτη. Η λαθροθηρία και η όχληση από το εντατικό κυνήγι αποτελούν απειλές για είδη όπως ο Αγριόκουρκος και η Δασόκοτα.
Η περιοχή αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (GR1140008) και Τόπο Κοινοτικής Σημασίας. Επίσης αποτελεί Καταφύγιο Αγριας Ζωής και Βιογενετικό Απόθεμα, καθώς και Σημαντική περιοχή για τα Πουλιά (GR014)».
(Πηγή: The return of the Neophron- Φωτογραφία: Periklis Siopis/el.wikipedia.org/natura 2000)
Βουτιά στα νερά του Αιγαίου πελάγους
Μες στου Αιγαίου πρόβαλε να δεις μες στου Αιγαίου τα νερά άγγελοι φτερουγίζουν.
Και μέσα στο φτε…, βλέπε τους Παναγιά μου, και μέσα στο φτερούγισμα τριαντάφυλλα σκορπίζουν.
Αιγαίο μου γαλήνεψε τα γαλανά νερά σου,
Να ‘ρθουνε τα ξενάκια σου στα ποθητά νησιά σου.
«Η Μεσόγειος είναι μια μοναδική θάλασσα με εξαιρετική βιοποικιλότητα εντός των υδάτων της. Αν και αντιπροσωπεύει μόνο το 0,8% των θαλασσών σε όλο τον κόσμο, υποστηρίζει το 7% όλων των θαλάσσιων ειδών στον κόσμο. Η πλούσια βιοποικιλότητά της εκτείνεται σε ολόκληρη τη Μεσόγειο Θάλασσα. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν 25 "hotspots" που βρίσκονται στην ανατολική λεκάνη της και μόνο. Η λεκάνη αυτή καλύπτει τη Λεβαντίνη και το Αιγαίο πέλαγος.
Η θάλασσα του Αιγαίου καλύπτει επιφάνεια ίση με 214.000 τ.μ. και διαθέτει χιλιάδες μικρά και μεγάλα νησιά όπως και βραχονησίδες.
Το Αιγαίο πέλαγος αποτελείται από περιοχές που έχουν τη σημαντικότερη βιοποικιλότητα από όλη τη Μεσόγειο. Φιλοξενεί 12 είδη θαλάσσιων θηλαστικών που κινδυνεύουν, όπως και εκτεταμένες προστατευόμενες περιοχές προτεραιότητας ενδιαιτημάτων, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) και τους κοραλλιογενείς υφάλους. Αυτοί οι οικότοποι φιλοξενούν υψηλά επίπεδα βιοποικιλότητας, συμπεριλαμβανομένων πολλών, εμπορικά σημαντικών, ειδών ψαριών.
Μπορούν επίσης να παρέχουν ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών οικοσυστήματος, όπως τη δέσμευση του άνθρακα και την προστασία των ακτών από τη διάβρωση. Τα θαλάσσια οικοσυστήματα της περιοχής υποστηρίζουν επίσης εκατοντάδες είδη ψαριών και χιλιάδες είδη ασπόνδυλων».
Πηγή: «Αρχιπέλαγος»
Υπό απειλή
Σύμφωνα με στοιχεία που περιέχονται στα Κόκκινα Βιβλία των απειλούμενων ειδών ζώων και φυτών της Ελλάδας:
● 171
είδη, δηλαδή το 15% των σπονδυλωτών ζώων (ψάρια, αμφίβια, ερπετά,
πουλιά και θηλαστικά), της χώρας διατρέχουν κίνδυνο εξαφάνισης.
● 37,4% του συνόλου των ψαριών γλυκού νερού της χώρας εντάσσεται σε κάποια κατηγορία κινδύνου, ενώ διαπιστώνεται ότι πολλά είδη έχουν ήδη εξαφανιστεί τοπικά.
● 27,2% του συνόλου των αμφιβίων που απαντώνται στην Ελλάδα κινδυνεύει.
● 62 είδη πουλιών απειλούνται με εξαφάνιση.
● 253 είδη φυτών τουλάχιστον απειλούνται με εξαφάνιση, ενώ επιπλέον 369 είδη είναι σπάνια και θεωρούνται σχεδόν απειλούμενα.
● 37,4% του συνόλου των ψαριών γλυκού νερού της χώρας εντάσσεται σε κάποια κατηγορία κινδύνου, ενώ διαπιστώνεται ότι πολλά είδη έχουν ήδη εξαφανιστεί τοπικά.
● 27,2% του συνόλου των αμφιβίων που απαντώνται στην Ελλάδα κινδυνεύει.
● 62 είδη πουλιών απειλούνται με εξαφάνιση.
● 253 είδη φυτών τουλάχιστον απειλούνται με εξαφάνιση, ενώ επιπλέον 369 είδη είναι σπάνια και θεωρούνται σχεδόν απειλούμενα.
Πηγή: WWF
Πηγή: efsyn.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου