Πώς ακόμη και εν έτει 2021 συζητάμε ακόμη για εγκλήματα σε βάρος γυναικών ακριβώς επειδή είναι γυναίκες; Γιατί είναι πιο διαδεδομένη η φράση «την σκότωσε γιατί την αγαπούσε» και όχι ο όρος «γυναικοκτονία»; Γυναικοκτόνοι είναι εκείνοι που σκότωσαν γυναίκες λόγω του φύλου τους. Κι όμως τον όρο σπάνια θα τον συναντήσετε σε κάποιο Μέσο ή σε κουβέντα με φίλους. Πιο συχνά θα συναντήσετε εκείνο το κλισέ «έγκλημα πάθους». Από την υπόθεση του γυναικοκτόνου Βασίλη Λυμπέρη το 1972 έως τις δολοφονημένες Suzanne Eaton και Αγγελική Πέτρου το 2019, έμφυλα κίνητρα οπλίζουν τα χέρια των δραστών και όχι η αγάπη.
Αν και το ημερολόγιο γράφει 2021, στο τραπέζι των συζητήσεων για έμφυλα ζητήματα στην Ελλάδα ο όρος «γυναικοκτονία» θεωρείται ταμπού. Συνεχίζουμε να διαβάζουμε κίτρινους δημοσιογραφικούς τίτλους που μιλούν για «εγκλήματα πάθους», βάφοντας με ακόμα περισσότερο αίμα δολοφονίες γυναικών που συνέβησαν ακριβώς επειδή ήταν γυναίκες.
Η πλειοψηφία των Μέσων -και της κοινωνίας- συνεχίζουν να κάνουν λόγο για «εγκλήματα αγάπης και ζήλειας» και όχι για τα πραγματικά κίνητρα που κρύβονται πίσω από τις γυναικοκτονίες. Είναι συγκεκριμένα εγκλήματα, με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και το φύλο του θύματος είναι ο μοναδικός λόγος που διαπράττονται. Αλήθεια, πόσα έχουν αλλάξει στον τρόπο που οι δημοσιογράφοι αναπαράγουν τις γυναικοκτονίες από τη δεκαετία του ’70;
Γυναικοκτονία
Πρόκειται για έναν νεολογισμό που δηλώνει τη δολοφονία της γυναίκας ακριβώς επειδή είναι γυναίκα. Ανήκει στο υποσύνολο των ανθρωποκτονιών και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει τον όρο «ανθρωποκτονία γυναικών», από πρόθεση δηλαδή λόγω του φύλου τους. Αποτελεί ένα μεταφραστικό δάνειο του διεθνή πια όρου «Femicide», ο οποίος πρωτοεμφανίστηκε το 1976 στο έργο της φεμινίστριας και ακτιβίστριας εγκληματολόγου Diana Russell και καθιερώθηκε διεθνώς με το βιβλίο «Femicide: The politics of woman killing». Ο όρος χρησιμοποιείται και επισήμως από τον ΟΗΕ, την ΕΕ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Όπως όλοι οι νεολογισμοί, έτσι και η γυναικοκτονία προέκυψε από κοινωνική ανάγκη. Εγκλήματα που ξεκινούν από λεκτικές παρενοχλήσεις, συναισθηματική-ψυχική-σωματική κακοποίηση και φτάνουν ως τη γυναικοκτονία, την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας. Πρόκειται για ένα ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αποκτά κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις (Λαμπρίδη, Φ, 2019).
«Ναι, αλλά γιατί δεν λέτε και ανδροκτονία;»: Απάντηση
Βήματα προόδου στα ανθρώπινα δικαιώματα σίγουρα έχουν σημειωθεί ανά τους αιώνες, αλλά νέα έμφυλα ζητήματα χρειάζεται να γίνουν αντιληπτά. Ακόμη και εν έτει 2021, η «γυναικοκτονία» δεν έχει υιοθετηθεί από το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Η ΕΛ.ΑΣ καταγράφει ποσοτικά τα στοιχεία που αφορούν σε ανθρωποκτονίες και όχι με ποιοτικούς όρους, οπότε εντοπίζεται δυσκολία στην καταγραφή των γυναικοκτονιών. Δεν αναφέρονται, δηλαδή, στους φακέλους της αστυνομίας τα κίνητρα του δράστη (Johnson, H, 2017). Οι γυναικοκτονίες στην πλειοψηφία τους συμβαίνουν μέσα στο σπίτι, με δράστες συζύγους, πατεράδες, φίλους, γιους και συντρόφους.
Στην αντίπερα όχθη συναντά κανείς εκείνους που υποστηρίζουν ότι ο ίδιος ο όρος «γυναικοκτονία» είναι σεξιστικός, καθώς «διαχωρίζει την γυναίκα από τον άνθρωπο». Αβάσιμο επιχείρημα, καθώς η ύπαρξη της συγκεκριμένης λέξης καθίσταται απαραίτητη, διότι φέρει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Πρόκειται για έγκλημα με έμφυλο χαρακτήρα. Έγκλημα γέννημα θρέμμα της πατριαρχίας. Έγκλημα του οποίου ο δράστης κουβαλά βαθιά πατριαρχικές αντιλήψεις. Είναι η αντίληψη ότι η γυναίκα (μητέρα, κόρη, σύζυγος, σύντροφος, αδελφή) είναι ιδιοκτησία του, μπορεί να την ελέγχει και να ορίζει την ίδια και τις ελευθερίες της. Είναι η αντίληψη ότι η γυναίκα είναι αδύναμη κι εκείνος ο δυνατός που μπορεί να παίρνει αποφάσεις και για τους δύο. Είναι η αντίληψη ότι κανείς δε μπορεί να του αρνηθεί τίποτα, πόσο μάλλον μια γυναίκα την οποία θεωρεί υποδεέστερη.
Στην Ελλάδα, τα «εγκλήματα τιμής» -όπως αναφέρονταν στον Τύπο- μέχρι το 1960 έγιναν «εγκλήματα αγάπης» από το 1970 κι έπειτα. Λίγες πληροφορίες έχουμε για γυναικοκτονίες τη δεκαετία του ’70. Όχι επειδή δε συνέβαιναν, αλλά επειδή δε δημοσιοποιούνταν και δεν αναφέρονταν ως εγκλήματα με έμφυλα κίνητρα.
Πρόκειται για έναν νεολογισμό που δηλώνει τη δολοφονία της γυναίκας ακριβώς επειδή είναι γυναίκα. Ανήκει στο υποσύνολο των ανθρωποκτονιών και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει τον όρο «ανθρωποκτονία γυναικών», από πρόθεση δηλαδή λόγω του φύλου τους. Αποτελεί ένα μεταφραστικό δάνειο του διεθνή πια όρου «Femicide», ο οποίος πρωτοεμφανίστηκε το 1976 στο έργο της φεμινίστριας και ακτιβίστριας εγκληματολόγου Diana Russell και καθιερώθηκε διεθνώς με το βιβλίο «Femicide: The politics of woman killing». Ο όρος χρησιμοποιείται και επισήμως από τον ΟΗΕ, την ΕΕ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Όπως όλοι οι νεολογισμοί, έτσι και η γυναικοκτονία προέκυψε από κοινωνική ανάγκη. Εγκλήματα που ξεκινούν από λεκτικές παρενοχλήσεις, συναισθηματική-ψυχική-σωματική κακοποίηση και φτάνουν ως τη γυναικοκτονία, την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας. Πρόκειται για ένα ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αποκτά κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις (Λαμπρίδη, Φ, 2019).
«Ναι, αλλά γιατί δεν λέτε και ανδροκτονία;»: Απάντηση
Βήματα προόδου στα ανθρώπινα δικαιώματα σίγουρα έχουν σημειωθεί ανά τους αιώνες, αλλά νέα έμφυλα ζητήματα χρειάζεται να γίνουν αντιληπτά. Ακόμη και εν έτει 2021, η «γυναικοκτονία» δεν έχει υιοθετηθεί από το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Η ΕΛ.ΑΣ καταγράφει ποσοτικά τα στοιχεία που αφορούν σε ανθρωποκτονίες και όχι με ποιοτικούς όρους, οπότε εντοπίζεται δυσκολία στην καταγραφή των γυναικοκτονιών. Δεν αναφέρονται, δηλαδή, στους φακέλους της αστυνομίας τα κίνητρα του δράστη (Johnson, H, 2017). Οι γυναικοκτονίες στην πλειοψηφία τους συμβαίνουν μέσα στο σπίτι, με δράστες συζύγους, πατεράδες, φίλους, γιους και συντρόφους.
Στην αντίπερα όχθη συναντά κανείς εκείνους που υποστηρίζουν ότι ο ίδιος ο όρος «γυναικοκτονία» είναι σεξιστικός, καθώς «διαχωρίζει την γυναίκα από τον άνθρωπο». Αβάσιμο επιχείρημα, καθώς η ύπαρξη της συγκεκριμένης λέξης καθίσταται απαραίτητη, διότι φέρει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Πρόκειται για έγκλημα με έμφυλο χαρακτήρα. Έγκλημα γέννημα θρέμμα της πατριαρχίας. Έγκλημα του οποίου ο δράστης κουβαλά βαθιά πατριαρχικές αντιλήψεις. Είναι η αντίληψη ότι η γυναίκα (μητέρα, κόρη, σύζυγος, σύντροφος, αδελφή) είναι ιδιοκτησία του, μπορεί να την ελέγχει και να ορίζει την ίδια και τις ελευθερίες της. Είναι η αντίληψη ότι η γυναίκα είναι αδύναμη κι εκείνος ο δυνατός που μπορεί να παίρνει αποφάσεις και για τους δύο. Είναι η αντίληψη ότι κανείς δε μπορεί να του αρνηθεί τίποτα, πόσο μάλλον μια γυναίκα την οποία θεωρεί υποδεέστερη.
Στην Ελλάδα, τα «εγκλήματα τιμής» -όπως αναφέρονταν στον Τύπο- μέχρι το 1960 έγιναν «εγκλήματα αγάπης» από το 1970 κι έπειτα. Λίγες πληροφορίες έχουμε για γυναικοκτονίες τη δεκαετία του ’70. Όχι επειδή δε συνέβαιναν, αλλά επειδή δε δημοσιοποιούνταν και δεν αναφέρονταν ως εγκλήματα με έμφυλα κίνητρα.
Γυναικοκτονίες και ΜΜΕ
Τα ΜΜΕ χρησιμοποιούν κατά κόρον την φράση «έγκλημα πάθους». Το πέπλο μιας «παράφορης αγάπης» σκεπάζει εγκλήματα που εμφορούνται από πατριαρχικά κατάλοιπα. Σε περιπτώσεις θανάτων ανδρών, οι δημοσιογράφοι θα αναφερθούν στο πόσο ισχυροί ήταν επαγγελματικά και κοινωνικά, ενώ σε θανάτους γυναικών θα αναφερθούν σε εξωτερικά χαρακτηριστικά αυτών. «Γυναίκα αράχνη» και «η άτυχη κοπέλα» θεωρούνται φράσεις κλισέ σε ανάλογα ρεπορτάζ. Λίγα ενδεικτικά παραδείγματα αρκούν για να αντιληφθεί κάποιος τον τρόπο που τα Μέσα καλύπτουν τέτοιου είδους εγκλήματα.
Σε ρεπορτάζ της εκπομπής «Αλήθειες με τη Ζήνα» του Star Channel, στις 28 Νοεμβρίου 2017, ακούγονται οι εξής φράσεις: η παθολογική ζήλεια όπλισε το χέρι του δράστη, ερωτική τραγωδία, έγκλημα πάθους, η ζήλεια τον κυρίευσε. Σε ρεπορτάζ της εκπομπής «Παιδιά από σπίτι» του Epsilon TV, στη 1 Σεπτεμβρίου 2018: σαρωτική αγάπη, τυφλή ζήλεια, η ζήλεια όπλισε το χέρι του δολοφόνου. Σε ρεπορτάζ της ηλεκτρονικής σελίδας της εφημερίδας «Το Πρώτο Θέμα», στις 14 Φεβρουαρίου 2017, συναντάμε τις φράσεις: άνθρωποι που σκότωσαν το όνομα της αγάπης, η ζήλεια τον τύφλωσε, ζήλευε παθολογικά. Στην ιστοσελίδα in.gr διαβάζουμε: «Εγκλήματα πάθους, ζήλειας και παράνοιας. Πολλές φορές το ίδιο το πάθος και η τοξική εμμονή με τον ή την σύντροφό τους όπλισε τα χέρια των δραστών, οι οποίοι εν βρασμώ ψυχής προχώρησαν σε δολοφονίες που μετά μετάνιωσαν. Άλλες φορές, όμως, τα εγκλήματα αυτά ήταν προμελετημένα, αποτέλεσμα αγανάκτησης και θυμού που «κόχλαζε» μέσα στην ψυχή των δραστών». Στο huffingtonpost.gr διαβάζουμε: «Εγκλήματα πάθους και παράνοιας στις «κλειστές» κοινωνίες». «”Τη σκότωσα γιατί την αγαπούσα πολύ” – Τι κρύβεται πίσω από τα εγκλήματα πάθους», διαβάζουμε στην ηλεκτρονική μορφή της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος».
Και ανάμεσα σε όλους αυτούς τους αντιδεοντολογικούς δημοσιογραφικά τίτλους, υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις. Το 2019 στην «Εφημερίδα των Συντακτών», η δημοσιογράφος Χριστίνα Πάντζου γράφει: «Δεν είναι εγκλήματα πάθους, είναι γυναικοκτονίες». Στο provocateur.gr η Χρύσα Λύκου γράφει «Όχι, δεν τη σκοτώνεις γιατί την αγαπάς. Τη σκοτώνεις γιατί μπορείς!», μιλώντας ξεκάθαρα για την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας.
Τι έχει αλλάξει από τη δεκαετία του ’70 έως σήμερα
Βασίλης Λυμπέρης – 1972
Ο 27χρονος Βασίλης Λυμπέρης σκότωσε την 24χρονη εν διαστάσει γυναίκα του, Βασιλική, την πεθερά του, Αντιγόνη Μάρκου, καθώς και την 2 ετών κόρη του και τον ενός έτους γιο του στο σπίτι τους. Η αρχική του πρόθεση ήταν να σκοτώσει την πεθερά του. Όπως ισχυρίστηκε στο δικαστήριο , την θεωρούσε αιτία των κακών σχέσεων με την οικογένεια του.
Το γεγονός αντιμετωπίζεται ως ένα κοινό έγκλημα ανεξαρτήτως φύλου. Πρόκειται όμως για ένα έγκλημα που ξεκίνησε, έχοντας στόχο μια γυναίκα, την οποία , όπως ομολόγησε ο δράστης, την θεωρούσε πηγή κακού. Τα ΜΜΕ της εποχής μας όταν αναφέρονται στο γεγονός χρησιμοποιούν φράσεις όπως: «ο Βασίλης Λυμπέρης, ένας 27χρονος μεροκαματιάρης», «Ένας σύντομος έρωτας με φριχτό τέλος», «Αιτία για την πράξη του στάθηκε η φιλονικία που είχε με την πεθερά του για την περιουσία της», «συγγενείς της Βασιλικής να λένε πως ‘αγάπησε τον νεαρό με πάθος’» . Ακόμα και τόσα χρόνια μετά από εκείνη την εποχή, τα ΜΜΕ αναφέρονται στην περίπτωση κάνοντας λόγο για «οικογενειακή τραγωδία» που ξεκίνησε από ένα «ερωτικό πάθος».
Κυριάκος Παπαχρόνης – 1982
Ο Κυριάκος Παπαχρόνης ή αλλιώς «ο δράκος της Δράμας» καταδικάστηκε σε «δις εις θάνατον» και κάθειρξη 23 ετών. Βίαζε και σκότωνε γυναίκες. Τα ΜΜΕ χρησιμοποιούν τους όρους «ανθρωποκτονίες από πρόθεση» ή απλώς «δολοφονίες».. Τα ρεπορτάζ αναφέρουν ότι ο Κυριάκος Παπαχρόνης θόλωνε, τον ερέθιζε ο ήχος των τακουνιών -όπως δήλωνε- και σκότωνε και βίαζε. Άρθρο της εφημερίδας «Το Πρώτο Θέμα» και ρεπορτάζ του Star Channel , μετά την αποφυλάκιση του, τον παρουσιάζουν μέσα από συνέντευξη του ως έναν ήρεμο άνθρωπο, καλό οικογενειάρχη. Θεωρείται δηλαδή ότι όταν κάποιος είναι οικογενειάρχης, είναι και καλός άνθρωπος και έτσι το μεταδίδουν και τα ΜΜΕ.
Ζωή Γαρμανή, 1987
Ο 27χρονος Παναγιώτης Φραντζής τεμάχισε την 18χρονη σύντροφο του, Ζωή Γαρμανή, έβαλε σε σακούλες σκουπιδιών και τσάντες τα μέλη της και τα πέταξε σε κάδο σκουπιδιών του δήμου. «Δεν ήθελα να τη σκοτώσω. Καυγαδίσαμε…» δήλωσε στο δικαστήριο ο Φραντζής, προσθέτοντας «Παντρευτήκαμε από έρωτα. Αυτή φταίει… Με προκαλούσε».
Τα μέσα της εποχής αναφέρονταν σε έναν στυγερό δολοφόνο, έναν άνθρωπο που ζήλευε παράφορα και σκότωσε τη σύντροφο του. Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Έθνος» της 26ης Ιουνίου 1987 γεμίζει ο τίτλος «τεμάχισε σε 16 κομμάτια τη 18χρονη γυναίκα του». Η εφημερίδα αναφερόταν στο θύμα ως «ένα ξανθόμαλλο κορίτσι με πανέμορφα χαρακτηριστικά και φιδίσιο κορμί», ενώ ο δράστης αναφερόταν ως φοιτητής της Ανώτατης Εμπορικής.
Η «Καθημερινή» το 2003 αναφερόταν στην Ζωή Γαρμανή ως «πανέμορφη», ενώ στον δολοφόνο της «έδινε άφεση» με την φράση «την ζήλευε παθολογικά». Σε άρθρο της εφημερίδας «Τα Νέα» του 2019, το γεγονός αναφέρεται ως «έγκλημα πάθους, ζήλειας και παράνοιας» που διαπράττεται από «αγανάκτηση και θυμό που ‘κοχλάζει’ μέσα στην ψυχή του δράστη», με κίνητρο «την παθολογική ζήλεια».
Τα ΜΜΕ χρησιμοποιούν κατά κόρον την φράση «έγκλημα πάθους». Το πέπλο μιας «παράφορης αγάπης» σκεπάζει εγκλήματα που εμφορούνται από πατριαρχικά κατάλοιπα. Σε περιπτώσεις θανάτων ανδρών, οι δημοσιογράφοι θα αναφερθούν στο πόσο ισχυροί ήταν επαγγελματικά και κοινωνικά, ενώ σε θανάτους γυναικών θα αναφερθούν σε εξωτερικά χαρακτηριστικά αυτών. «Γυναίκα αράχνη» και «η άτυχη κοπέλα» θεωρούνται φράσεις κλισέ σε ανάλογα ρεπορτάζ. Λίγα ενδεικτικά παραδείγματα αρκούν για να αντιληφθεί κάποιος τον τρόπο που τα Μέσα καλύπτουν τέτοιου είδους εγκλήματα.
Σε ρεπορτάζ της εκπομπής «Αλήθειες με τη Ζήνα» του Star Channel, στις 28 Νοεμβρίου 2017, ακούγονται οι εξής φράσεις: η παθολογική ζήλεια όπλισε το χέρι του δράστη, ερωτική τραγωδία, έγκλημα πάθους, η ζήλεια τον κυρίευσε. Σε ρεπορτάζ της εκπομπής «Παιδιά από σπίτι» του Epsilon TV, στη 1 Σεπτεμβρίου 2018: σαρωτική αγάπη, τυφλή ζήλεια, η ζήλεια όπλισε το χέρι του δολοφόνου. Σε ρεπορτάζ της ηλεκτρονικής σελίδας της εφημερίδας «Το Πρώτο Θέμα», στις 14 Φεβρουαρίου 2017, συναντάμε τις φράσεις: άνθρωποι που σκότωσαν το όνομα της αγάπης, η ζήλεια τον τύφλωσε, ζήλευε παθολογικά. Στην ιστοσελίδα in.gr διαβάζουμε: «Εγκλήματα πάθους, ζήλειας και παράνοιας. Πολλές φορές το ίδιο το πάθος και η τοξική εμμονή με τον ή την σύντροφό τους όπλισε τα χέρια των δραστών, οι οποίοι εν βρασμώ ψυχής προχώρησαν σε δολοφονίες που μετά μετάνιωσαν. Άλλες φορές, όμως, τα εγκλήματα αυτά ήταν προμελετημένα, αποτέλεσμα αγανάκτησης και θυμού που «κόχλαζε» μέσα στην ψυχή των δραστών». Στο huffingtonpost.gr διαβάζουμε: «Εγκλήματα πάθους και παράνοιας στις «κλειστές» κοινωνίες». «”Τη σκότωσα γιατί την αγαπούσα πολύ” – Τι κρύβεται πίσω από τα εγκλήματα πάθους», διαβάζουμε στην ηλεκτρονική μορφή της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος».
Και ανάμεσα σε όλους αυτούς τους αντιδεοντολογικούς δημοσιογραφικά τίτλους, υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις. Το 2019 στην «Εφημερίδα των Συντακτών», η δημοσιογράφος Χριστίνα Πάντζου γράφει: «Δεν είναι εγκλήματα πάθους, είναι γυναικοκτονίες». Στο provocateur.gr η Χρύσα Λύκου γράφει «Όχι, δεν τη σκοτώνεις γιατί την αγαπάς. Τη σκοτώνεις γιατί μπορείς!», μιλώντας ξεκάθαρα για την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας.
Τι έχει αλλάξει από τη δεκαετία του ’70 έως σήμερα
Βασίλης Λυμπέρης – 1972
Ο 27χρονος Βασίλης Λυμπέρης σκότωσε την 24χρονη εν διαστάσει γυναίκα του, Βασιλική, την πεθερά του, Αντιγόνη Μάρκου, καθώς και την 2 ετών κόρη του και τον ενός έτους γιο του στο σπίτι τους. Η αρχική του πρόθεση ήταν να σκοτώσει την πεθερά του. Όπως ισχυρίστηκε στο δικαστήριο , την θεωρούσε αιτία των κακών σχέσεων με την οικογένεια του.
Το γεγονός αντιμετωπίζεται ως ένα κοινό έγκλημα ανεξαρτήτως φύλου. Πρόκειται όμως για ένα έγκλημα που ξεκίνησε, έχοντας στόχο μια γυναίκα, την οποία , όπως ομολόγησε ο δράστης, την θεωρούσε πηγή κακού. Τα ΜΜΕ της εποχής μας όταν αναφέρονται στο γεγονός χρησιμοποιούν φράσεις όπως: «ο Βασίλης Λυμπέρης, ένας 27χρονος μεροκαματιάρης», «Ένας σύντομος έρωτας με φριχτό τέλος», «Αιτία για την πράξη του στάθηκε η φιλονικία που είχε με την πεθερά του για την περιουσία της», «συγγενείς της Βασιλικής να λένε πως ‘αγάπησε τον νεαρό με πάθος’» . Ακόμα και τόσα χρόνια μετά από εκείνη την εποχή, τα ΜΜΕ αναφέρονται στην περίπτωση κάνοντας λόγο για «οικογενειακή τραγωδία» που ξεκίνησε από ένα «ερωτικό πάθος».
Κυριάκος Παπαχρόνης – 1982
Ο Κυριάκος Παπαχρόνης ή αλλιώς «ο δράκος της Δράμας» καταδικάστηκε σε «δις εις θάνατον» και κάθειρξη 23 ετών. Βίαζε και σκότωνε γυναίκες. Τα ΜΜΕ χρησιμοποιούν τους όρους «ανθρωποκτονίες από πρόθεση» ή απλώς «δολοφονίες».. Τα ρεπορτάζ αναφέρουν ότι ο Κυριάκος Παπαχρόνης θόλωνε, τον ερέθιζε ο ήχος των τακουνιών -όπως δήλωνε- και σκότωνε και βίαζε. Άρθρο της εφημερίδας «Το Πρώτο Θέμα» και ρεπορτάζ του Star Channel , μετά την αποφυλάκιση του, τον παρουσιάζουν μέσα από συνέντευξη του ως έναν ήρεμο άνθρωπο, καλό οικογενειάρχη. Θεωρείται δηλαδή ότι όταν κάποιος είναι οικογενειάρχης, είναι και καλός άνθρωπος και έτσι το μεταδίδουν και τα ΜΜΕ.
Ζωή Γαρμανή, 1987
Ο 27χρονος Παναγιώτης Φραντζής τεμάχισε την 18χρονη σύντροφο του, Ζωή Γαρμανή, έβαλε σε σακούλες σκουπιδιών και τσάντες τα μέλη της και τα πέταξε σε κάδο σκουπιδιών του δήμου. «Δεν ήθελα να τη σκοτώσω. Καυγαδίσαμε…» δήλωσε στο δικαστήριο ο Φραντζής, προσθέτοντας «Παντρευτήκαμε από έρωτα. Αυτή φταίει… Με προκαλούσε».
Τα μέσα της εποχής αναφέρονταν σε έναν στυγερό δολοφόνο, έναν άνθρωπο που ζήλευε παράφορα και σκότωσε τη σύντροφο του. Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Έθνος» της 26ης Ιουνίου 1987 γεμίζει ο τίτλος «τεμάχισε σε 16 κομμάτια τη 18χρονη γυναίκα του». Η εφημερίδα αναφερόταν στο θύμα ως «ένα ξανθόμαλλο κορίτσι με πανέμορφα χαρακτηριστικά και φιδίσιο κορμί», ενώ ο δράστης αναφερόταν ως φοιτητής της Ανώτατης Εμπορικής.
Η «Καθημερινή» το 2003 αναφερόταν στην Ζωή Γαρμανή ως «πανέμορφη», ενώ στον δολοφόνο της «έδινε άφεση» με την φράση «την ζήλευε παθολογικά». Σε άρθρο της εφημερίδας «Τα Νέα» του 2019, το γεγονός αναφέρεται ως «έγκλημα πάθους, ζήλειας και παράνοιας» που διαπράττεται από «αγανάκτηση και θυμό που ‘κοχλάζει’ μέσα στην ψυχή του δράστη», με κίνητρο «την παθολογική ζήλεια».
Χαρά Οικονόμου, 1993
Ο Επαμεινώνδας Τάτσης πολτοποίησε με λοστό τη σύντροφο του, Χαρά Οικονόμου, και στη συνέχεια την έλουσε με βενζίνη και την έκαψε. Το φρικτό έγκλημα τελείωσε γράφοντας με αίμα σε καθρέφτη του σπιτιού «Επιτέλους τέλος». Στην εφημερίδα «Τα Νέα» το 1998 διαβάζουμε για μια ερωτική ιστορία, μια ιστορία αγάπης. Όμως πρόκειται για γυναικοκτονία. Στην εφημερίδα διαβάζουμε λόγια που ειπώθηκαν από τον εισαγγελέα στο δικαστήριο. Έναν εισαγγελέα που μίλησε για «απύθμενο πάθος». Στην ίδια εφημερίδα το 1999 διαβάζουμε την είδηση με πιο συγκινησιακό χαρακτήρα. «Η φωτιά είχε σβήσει τα πάντα. Μνήμες καλές και κακές…» γράφει ο δημοσιογράφος για μια νεκρή γυναίκα που ο σύντροφος της την έκαψε επειδή δε μπορούσε να δεχτεί το «όχι» , όπως προστάζει η πατριαρχία. Διαβάζουμε για ένα θολωμένο από το πάθος μυαλό. Η Χαρά Οικονόμου χαρακτηρίζεται ως «άτυχη». Τα μέσα παρουσιάζουν την κοπέλα ως άτυχη και ευαίσθητη. Στο «newsbomb.gr» το 2016 διαβάζουμε άρθρο με υπότιτλο «Η παθολογική ζήλια έγινε πολλές φορές η αίτια να οπλίσει το χέρι του ενός από τους δύο συζύγους και να φτάσει στο έγκλημα μετά από έντονους καυγάδες».
Δέσποινα Κώτση, 1996
Ο Βασίλης Μουρατίδης μαχαιρώνει σε καυγά τη γυναίκα του Δέσποινα Κώτση. Εκείνη μεταφέρεται στο νοσοκομείο «Σωτηρία». Τα ξημερώματα ο Βασίλης πηγαίνει με καραμπίνα εκεί και την σκοτώνει. Σκοτώνει και τη μητέρα της Δέσποινας, η οποία προσπάθησε να την προστατεύσει. Η εφημερίδα «Τα Νέα» το 1997 γράφει για τις γυναικοκτονίες με τίτλο άρθρου «Είπαν το τελευταίο «σ’ αγαπώ» με μία σφαίρα…». Στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» το 1996 διαβάζουμε πως αιτία του διπλού φονικού ήταν τα οικογενειακά προβλήματα που αντιμετώπιζε το ζευγάρι. Στην ιστοσελίδα e-daily.gr το 2018 διαβάζουμε «Το ζευγάρι είχε προβλήματα, αφού ο δράστης ζήλευε αρρωστημένα την άτυχη κοπέλα. Η Δέσποινα του ζήτησε να χωρίσουν και τότε εκείνος θόλωσε. Την μαχαίρωσε στο στήθος και τράπηκε σε φυγή».
Έλενα Σατούλοβα, 2004
Ο Χριστοφόρ Παρασκβόφ σκότωσε και στη συνέχεια τεμάχισε την 25χρονη σύντροφο του Έλενα Σατούλοβα , πετώντας μέσα σε βαλίτσα στον Αλιάκμονα το κεφάλι και τα χέρια της και το υπόλοιπο σώμα σε χωματερή στην Πιερία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς αντιμετωπίστηκε αυτή η γυναικοκτονία αποτελεί άρθρο της εφημερίδας «Espresso» το 2013. Στο άρθρο αναφέρεται το γεγονός ως εξής: «Ενα ακόμη ειδεχθές έγκλημα σημειώθηκε τον Δεκέμβριο του 2004 στους Αμπελόκηπους της Θεσσαλονίκης. Έγκυος στον όγδοο μήνα ήταν η 25χρονη Ουκρανή Ελένα Σατούλοβα που δολοφονήθηκε από τον 24χρονο Γεωργιανό σύντροφό της Χριστοφόρ Παρασκευόφ. Ενας οικογενειακός καβγάς ήταν αρκετός για τον Γεωργιανό ώστε να σφάξει την άτυχη γυναίκα μέσα στο διαμέρισμά τους. Στη συνέχεια τεμάχισε το πτώμα, κόβοντας το κεφάλι και τα χέρια, τα οποία πέταξε στον Αλιάκμονα, τα οποία δεν βρέθηκαν ποτέ. Το υπόλοιπο σώμα, το οποίο μετέφερε μέσα σε σακούλες σκουπιδιών, το πέταξε σε χωματερή του Αιγινίου Πιερίας». Με τον ίδιο τρόπο και το 2016 η εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» αντιμετωπίζει την υπόθεση. «Έγκυος στον όγδοο μήνα της ήταν η 25χρονη Ουκρανή Ελένα Σατούλοβα, όταν δολοφονήθηκε από τον 24χρονο γεωργιανό σύντροφό της Χριστοφόρ Παρασκευόφ το Δεκέμβριο του 2004 στους Αμπελόκηπους Θεσσαλονίκης. Ένας οικογενειακός καβγάς ήταν αρκετός για τον Γεωργιανό να σφάξει την άτυχη γυναίκα μέσα στο διαμέρισμά τους. Στη συνέχεια τεμάχισε το πτώμα, κόβοντας το κεφάλι και τα χέρια της, τα οποία πέταξε στον Αλιάκμονα και μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί. Στόχος του ήταν να εξαφανίσει καθετί αναγνωρίσιμο (δακτυλικά αποτυπώματα και πρόσωπο), για να μη βρεθούν ποτέ τα στοιχεία ταυτότητας του θύματος».
Άννα Νικολάου, 2005
Νεοσύλλεκτος στρατιώτης ξυλοκοπεί μέχρι θανάτου στις τουαλέτες καφετέριας την Άννα Νικολάου. Ο νεαρός την ακολούθησε στην τουαλέτα, εκείνη αρνήθηκε τη γνωριμία μαζί του, εκείνος την χτύπησε τόσο άγρια που την σκότωσε. Ιστοσελίδα τοπική της Κορίνθου αναφέρεται στην «όμορφη κοπέλα» και στο συμβάν ως εξής : «Μιας κοπέλας που βγήκε να διασκεδάσει και απλώς αρνήθηκε την παρέα του 19χρονου φαντάρου. Μιας κοπέλας που δεν έφταιξε σε τίποτε, παρά μόνο ότι ήταν όμορφη και η εμφάνισή της κέντρισε το ενδιαφέρον του λάθος ανθρώπου, στο λάθος σημείο…». Ο νεαρός την σκότωσε γιατί ήταν γυναίκα. Η είδηση μεταδόθηκε με τρόπο που πέρασε το μήνυμα ότι η κοπέλα δεν έφταιξε σε κάτι, ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ότι ήταν όμορφη. Χαρακτηριστική και περιγραφή «Στις 17 Οκτωβρίου του 2005, ο 19χρονος τότε φαντάρος ξυλοκόπησε μέχρι θανάτου την 22χρονη Άννα, γιατί δεν ενέδωσε στις ερωτικές του επιθυμίες. Στη συνέχεια, πλήρωσε το λογαριασμό στην καφετέρια και έφυγε σαν κύριος» της ιστοσελίδας zougla.gr.
Κική Κούσογλου, 2005
Η Κική Κούσογλου την 11η Απριλίου εξαφανίζεται. Μετά από έρευνες, διαπιστώνεται ότι την σκότωσε ο σύντροφος της, Δάνος Μουρατίδης. Η εφημερίδα «Τα Νέα» το 2005 γράφει για ένα «ειδεχθές έγκλημα που ‘σφράγισε’ με τραγικό τρόπο τον νεανικό έρωτα μιας 20χρονης με έναν 23χρονο». Αλλά και διαδικτυακά μέσα, όπως το in.gr, αντιμετώπισαν με τον ίδιο τρόπο τη συγκεκριμένη γυναικοκτονία. Τα ΜΜΕ προτίμησαν να μην αναφέρουν την ουσία της δολοφονίας, αλλά αρκέστηκαν σε εκτενή αναφορά με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες στο πώς διαπράχθηκε το έγκλημα.
Ανδριάνα Γαρδικιώτη, 2011
Ο Στάθης Ευσταθίου σκότωσε με κατσαβίδι και μαχαίρι την σύντροφο του Ανδριάνα Γαρδικιώτη και στη συνέχεια ασέλγησε στο άψυχο κορμί της. Έπειτα, την πέταξε στη λίμνη της Καστοριάς. Το «Πρώτο Θέμα» κάνει λόγο για στυγερή δολοφονία, γεμίζοντας το άρθρο του με επίθετα και περιγραφές, με φράσεις που σκοπό έχουν τη συγκίνηση του αναγνώστη, με φωτογραφίες του «ευτυχισμένου ζευγαριού» όπως γράφει. Στην ιστοσελίδα newsit.gr διαβάζουμε πως «στη σχέση υπήρχαν σύννεφα καθώς ο 35χρονος φέρεται να τη ζήλευε και ίσως αυτό ήταν που τον οδήγησε στο έγκλημα». Δημοσιογράφοι που παίρνουν τον ρόλο ψυχολόγου. Στο «Πρώτο Θέμα» το 2012 διαβάζουμε για ένα «στυγερό έγκλημα» και το άρθρο στηρίζεται στην απολογία του δράστη .
Αστυνομικός, 2017
Αστυνομικός σκότωσε με το υπηρεσιακό του όπλο τη γυναίκα του, την κόρη του και την πεθερά του και στη συνέχεια αυτοκτόνησε. Τι είπαν όμως τα ΜΜΕ; «Σκότωσε για τα κληρονομικά» ήταν η φράση που τα μέσα χρησιμοποίησαν. Στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Ant1 στις 18/12/17 το ρεπορτάζ μιλάει για εκτέλεση, για δολοφονία. Επικεντρώνεται στο επάγγελμα του αστυνομικού, μιας και υπηρετούσε στη φρουρά του Κώστα Σημίτη. «Άγνωστο γιατί» είναι η φράση που συμπληρώνει το «έσπειρε τον θάνατο». Το ρεπορτάζ περιλαμβάνει δηλώσεις συγγενών και περιοίκων που αναφέρουν ότι ο δράστης ήταν χαμηλών τόνων και δεν είχε δώσει δικαιώματα. Το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΙ χειρίστηκε το θέμα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Κάνει λόγο για τριπλή δολοφονία, λόγω κληρονομικών, σύμφωνα με τις αστυνομικές αρχές . Το ίδιο συμβαίνει και στον Τύπο, όπως για παράδειγμα στην εφημερίδα «Το Πρώτο Θέμα» όπου για τον γυναικοκτόνο αναφέρεται η ηλικία του και η καταγωγή του μόνο .
Ελένη Τοπαλούδη, 2018
Η Ελένη Τοπαλούδη βιάζεται και δολοφονείται από έναν 19χρονο και έναν 21χρονο. Τα ΜΜΕ αντιμετώπισαν την υπόθεση ως ένα άγριο έγκλημα. Η λέξη γυναικοκτονία πάλι άφαντη. Τόσο τα τηλεοπτικά όσο και τα έντυπα μέσα χτίζουν τα ρεπορτάζ τους με τις δηλώσεις των κατηγορουμένων και της οικογένειας Τοπαλούδη. Τονίζεται ιδιαίτερα η καταγωγή του ενός εκ των δυο γυναικοκτόνων, ο οποίος ήταν Αλβανός, προκειμένου τα μέσα να στρέψουν το «μίσος» του κόσμου σ’ εκείνον. Στο cnn.gr διαβάζουμε: «Στην προβαλλόμενη δε άρνηση της παθούσας να προβεί στην ασελγή πράξη, οι κατηγορούμενοι, οι οποίοι, σημειωτέου, είχαν έντονη ενασχόληση με τις πολεμικές τέχνες, γρονθοκόπησαν αυτή με δύναμη στο πρόσωπο, με συνέπεια εκείνη να ζαλιστεί και να χάσει στιγμιαία τις αισθήσεις της» Πρόκειται για μια υπόθεση γυναικοκτονίας και το iefimerida.gr επιλέγει για τίτλο σε άρθρο το 2020 τα λόγια των συγγενών ενός κατηγορουμένου: «Είναι αθώος, δεν έγινε βιασμός, είπαν στο δικαστήριο η γιαγιά και ο πατέρας του Ροδίτη». Στην εκπομπή «Αλήθειες με τη Ζήνα» του Star Channel στις 19/5/20 σε σχετικό ρεπορτάζ για την υπόθεση η δημοσιογράφος που επιμελείται το ρεπορτάζ, Τασούλα Παπανικολάου, αναφέρει «Η άτυχη φοιτήτρια δεν προκαλούσε. Ακόμα και στο ντύσιμο της ήταν αυστηρή».
Αγγελική Πέτρου, 2019
Πατέρας σκοτώνει με λοστό την κόρη του, Αγγελική Πέτρου και την θάβει στην αυλή του σπιτιού του στην Κέρκυρα. Τα μέσα ούτε και σ’ αυτήν την περίπτωση έκαναν λόγο για γυναικοκτονία. Στην εφημερίδα «ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ» διαβάζουμε: «δολοφονήθηκε άγρια από τον πατέρα της στην Κέρκυρα γιατί δεν ενέκρινε την σχέση της». Στο cnn.gr διαβάζουμε: «δεν δίστασε να σκοτώσει την 29χρονη κόρη του, Αγγελική, την οποία έθαψε στην αυλή, επειδή δεν ενέκρινε την σχέση της».
Suzanne Eaton, 2019
Η Suzanne Eaton εντοπίζεται νεκρή σε σπηλιά στα Χανιά της Κρήτης μετά την εξαφάνιση της. Ο 27χρονος, Γιάννης Παρασχάκης, την χτύπησε με το αυτοκίνητο του, φαίνεται πως την βίασε και έπειτα την σκότωσε προκαλώντας της ασφυξία, έπειτα από χτυπήματα. Ως δολοφονία αντιμετώπισαν την υπόθεση τα τοπικά αλλά και πανελλήνιας εμβέλειας Μέσα. Στο iefimerida.gr μάλιστα το πρώτο στοιχείο που σημειώνει ο δημοσιογράφος για τον δράστη είναι ότι ήταν οικογενειάρχης. Στην εφημερίδα «Το Πρώτο Θέμα» διαβάζουμε: «Ο 27χρονος, που ομολόγησε το έγκλημα, είναι παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών – Σύμφωνα με πληροφορίες, είναι γνωστός ηδονοβλεψίας στην περιοχή». Τα μέσα αναφέρουν πως η κοινωνία σοκαρίστηκε στο άκουσμα της είδησης, καθώς όπως μας ενημερώνουν οι δημοσιογράφοι «ήταν οικογενειάρχης».
Πότε θα γίνουν αυτονόητα τα αυτονόητα;
Δειλά δειλά όλο και περισσότερο γνωστοποιείται ο όρος «γυναικοκτονία» και τα χαρακτηριστικά του στην κοινωνία, αν και νομοθετικά -στη χώρα μας- δεν αναγνωρίζεται. Η ανθρωποκτονία από πρόθεση, σύμφωνα με το άρθρο 299 του Ποινικού Κώδικα τιμωρείται με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Ωστόσο, στην πράξη, σε πολλές περιπτώσεις η ποινή αυτή μειώνεται λόγω των ελαφρυντικών περιστάσεων που αναγνωρίζονται από το δικαστήριο. Επομένως, ο δράστης συχνά τιμωρείται με μικρότερη ποινή. Η πλειονότητα των γυναικών στην Ελλάδα σκοτώνονται μέσα στο σπίτι όπως επισημαίνει η Αθηνά Πεγκλίδου στο Δίκτυο COST, Femicade Across Europe. Το ερώτημα είναι γιατί είναι αποδεκτές αναχρονιστικές συμπεριφορές και θεωρούνται ταμπού εκείνες που περιγράφουν μία κατάσταση ως έχει; Το ζήτημα είναι, πότε θα γίνουν αυτονόητα τα αυτονόητα;
Δειλά δειλά όλο και περισσότερο γνωστοποιείται ο όρος «γυναικοκτονία» και τα χαρακτηριστικά του στην κοινωνία, αν και νομοθετικά -στη χώρα μας- δεν αναγνωρίζεται. Η ανθρωποκτονία από πρόθεση, σύμφωνα με το άρθρο 299 του Ποινικού Κώδικα τιμωρείται με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Ωστόσο, στην πράξη, σε πολλές περιπτώσεις η ποινή αυτή μειώνεται λόγω των ελαφρυντικών περιστάσεων που αναγνωρίζονται από το δικαστήριο. Επομένως, ο δράστης συχνά τιμωρείται με μικρότερη ποινή. Η πλειονότητα των γυναικών στην Ελλάδα σκοτώνονται μέσα στο σπίτι όπως επισημαίνει η Αθηνά Πεγκλίδου στο Δίκτυο COST, Femicade Across Europe. Το ερώτημα είναι γιατί είναι αποδεκτές αναχρονιστικές συμπεριφορές και θεωρούνται ταμπού εκείνες που περιγράφουν μία κατάσταση ως έχει; Το ζήτημα είναι, πότε θα γίνουν αυτονόητα τα αυτονόητα;
Πηγή:thepressproject.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου