Πέρασαν πάνω από 75 χρόνια από την ημερομηνία λήξης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στον κόσμο έχουν μείνει εν ζωή ελάχιστοι από τους συμμετέχοντες σε εκείνα τα τραγικά γεγονότα. Οι βετεράνοι γερνούν και πεθαίνουν, αλλά η ατζέντα της «ενημέρωσης» αλλάζει ριζικά – ολοένα και πιο εντατικά γίνεται προσπάθεια να «σφυρηλατηθεί» στη συνείδηση των νεαρών Ευρωπαίων η ιδέα, ότι ο ρόλος της ναζιστικής Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης ήταν ίδιος. Ολοένα και συχνότερα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ηχούν θέσεις που προσπαθούν να διαμορφώσουν εξίσου αρνητική στάση απέναντί τους – η νέα γενιά των χωρών της Ευρώπης βρίσκεται υπό την επήρεια της «νέας πληροφοριακής πραγματικότητας». Και αυτό δεν προκαλεί εντύπωση, δεδομένου ότι «χάνονται» σταδιακά οι πραγματικοί μάρτυρες εκείνων των γεγονότων, γι’ αυτό και εμφανίζονται δυνάμεις αποφασισμένες να «ξαναγράψουν» την Ιστορία και να παίξουν σε αυτό το σκηνικό το δικό τους πολιτικό «χαρτί».
Συχνά οι συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις είτε αγνοούν παντελώς τα ιστορικά γεγονότα είτε αλλάζουν τη χρονική τους σειρά, τα αίτια και τις συνέπειές τους. Ένα από αυτού του είδους τα επίσημα έγγραφα έγινε το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «Για τη σημασία της ευρωπαϊκή μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης», από τις 19 Σεπτεμβρίου 2019. Σε αυτό το Ψήφισμα, το οποίο έγινε αποδεκτό από τη συντριπτική πλειοψηφία των μελών του Ευρωκοινοβουλίου, για την έναρξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου κατηγορούνται εξίσου τόσο η ναζιστική Γερμανία, όσο και η ΕΣΣΔ. Έγινε γνωστό, ότι την πρωτοβουλία για την αποδοχή αυτού του Ψηφίσματος έλαβαν Πολωνοί και Λετονοί ευρωβουλευτές από το χώρο της Δεξιάς.
Περίεργο Ψήφισμα
Εκ πρώτης όψεως το Ψήφισμα αυτό δείχνει απολύτως «εντάξει»: στο κείμενο καταδικάζονται ο απολυταρχισμός και το Ολοκαύτωμα, ενώ υπενθυμίζεται η σημασία του Δικαστηρίου της Νυρεμβέργης. Επίσης στο κείμενο υπογραμμίζεται, ότι η ανάπτυξη του νεοναζισμού στη (σύγχρονη) Ευρώπη είναι ανεπίτρεπτη και ότι όσοι συνεργάστηκαν, τότε, με τους ναζιστές δεν θα πρέπει επ’ ουδενί να τιμώνται ως ήρωες. Ο διάβολος, όμως, ως γνωστόν κρύβεται στις λεπτομέρειες.
Για παράδειγμα, στην παράγραφο 5 του Ψηφίσματος γίνεται λόγος για πλήθος καταδικαζομένων «κομμουνιστικών καθεστώτων» και μόνο για ένα ναζιστικό – στη Γερμανία. Τι γίνεται όμως με τα φασιστικά και ναζιστικά κράτη της προπολεμικής Ευρώπης; Γιατί ακροδεξιά δικτατορικά καθεστώτα υπήρχαν τότε στην Ισπανία, τη Ρουμανία, την Ιταλία και την Ουγγαρία, αλλά και στα κράτη της Βαλτικής (στμ: και στην Ελλάδα, θα προσθέταμε). Τολμώ να υποθέσω, ότι μέσω αυτού του Ψηφίσματος διαμορφώνεται μια εικόνα «μη συμμετοχής» στα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του (Β’ Παγκοσμίου) Πολέμου. Ότι, τάχα, υπεύθυνες ήταν μόνο οι δύο πλευρές (στμ: ναζιστική Γερμανία και ΕΣΣΔ) και ότι οι υπόλοιποι δεν είχαν ουδεμία σχέση. Είναι προφανές, ότι μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα, ότι η ιδεολογία αυτών των καθεστώτων βρισκόταν εντός των «επιτρεπτών» ορίων και να «ξεπλύνει» τα εγκλήματα που πραγματοποίησαν αυτά τα καθεστώτα στα πρόθυρα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πιθανόν, αυτό να θεωρείται ως ενός είδους «δικαίωμα στη λήθη», δεδομένου ότι πολλά ευρωπαϊκά κράτη δεν επιθυμούν να θυμούνται το παρελθόν τους και θέλουν να παρουσιαστούν ως «αμέτοχες».
Άλλη μία σημαντική στιγμή: στο Ψήφισμα δεν αναφέρεται ούτε λέξη στα δεκάδες εκατομμύρια σκοτωμένων πολιτών της ΕΣΣΔ (τόσο στρατιωτών, όσο και αμάχων). Δυστυχώς, όσο περισσότερο προσπαθεί κανείς να εμβαθύνει στο κείμενο και να κατανοήσει την ιδεολογική του αντίληψη, τόσο περισσότερο συνειδητοποιεί, ότι το Ψήφισμα αυτό δεν είναι παρά άλλη μία προσπάθεια να «ξαναγραφτεί» η Ιστορία.
«Επανεγγραφή» της Ιστορίας;
Σε τι οφείλονται αυτού του είδους οι διαθέσεις; Εάν μιλάμε για τις «μετασοβιετικές» χώρες, η πλειονότητά τους απέκτησε την ανεξαρτησία της χωρίς κάποιου είδους «μάχη», κάτι που παλαιότερα δεν είχε συμβεί ποτέ στην Ιστορία. Κατά την άποψη αρκετών πολιτικών αναλυτών, ακριβώς αυτό το γεγονός τις εξαναγκάζει να δημιουργούν μύθους περί «σκληρής αντίστασης προς τη Ρωσία». Γι’ αυτό και δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός, ότι τόσο στο έδαφος της (Δυτικής) Ευρώπης, όσο και στον μετασοβιετικό χώρο οι διάφορες χώρες οικοδομούν την πολιτική τους πάνω στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία, γι’ αυτό και επιτρέπουν στους εαυτούς τους την υποβάθμιση του ρόλου της ΕΣΣΔ στη νίκη κατά του φασισμού. Επιπλέον, η κάθε χώρα οικοδομεί την πολιτική της από μόνη της, με αφετηρία τις ιστορικές ιδιαιτερότητές της και τις τρέχουσες προοπτικές της, γι’ αυτό και ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ και του μετασοβιετικού χώρου απλώς δεν μπορεί να υπάρξει ενιαία θέση για το ζήτημα. Ωστόσο το Ψήφισμα «Για τη σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης», προφανώς, προσπαθεί να λάβει υπόψη της όλες τις ιδιαίτερες «επιθυμίες» των κρατών-μελών της, εξ ου και οι λογής «αποσιωπήσεις και οι «στρογγυλεμένες» διατυπώσεις, σαν να λέμε «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ»…
Υπάρχουν, επιπλέον, περιπτώσεις όπου σε ορισμένα ΜΜΕ δημοσιεύεται παραπληροφόρηση, καλά κρυμμένη πίσω από γενικές αλήθειες. Για παράδειγμα, πέρυσι (2020) στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel δημοσιεύθηκε άρθρο, όπου αναφερόταν ότι «το Άουσβιτς το απελευθέρωσαν οι Αμερικανοί». Ευτυχώς, υπήρξαν καλά ενημερωμένοι αναγνώστες, οι οποίοι υπέδειξαν στη σύνταξη του περιοδικού το λάθος και αυτή άλλαξε το κείμενο. Όμως θα αρκέσουν οι δυνάμεις των προσεκτικών αναγνωστών για να αντιμετωπίσουν κάθε ανάλογο δημοσίευμα;
Απαντητικό Ψήφισμα των αντιφασιστών
Δεν προκαλεί εντύπωση, λοιπόν, ότι μια σειρά πολιτών, κοινωνικών ακτιβιστών, και διαφόρων αντιφασιστικών οργανώσεων εντός της ΕΕ αντέδρασαν στο απεχθές αυτό κείμενο, αποδεχόμενοι το Ψήφισμα του VI Διεθνούς Συνεδρίου Αντιφασιστών με θέμα «Η αναθεώρηση του Διεθνούς Στρατιωτικού Δικαστηρίου της Νυρεμβέργης αποτελεί ηρωοποίηση του διεθνούς ναζισμού και φασισμού». Το Συνέδριο συγκλήθηκε στις 22 Μαΐου 2021 με πρωτοβουλία του Βέλγου πολιτικού αναλυτή Κρις Ρομάν και της διεθνούς κοινωνικής οργάνωσης «Center for Euro-Russian Studies» και με την υποστήριξη προοδευτικών βουλευτών των κοινοβουλίων της Γερμανίας, της Τσεχίας και της Σλοβακίας (Γκούναρ Λίντεμαν, Γιάροσλαβ Φόλντινα, Πέτερ Μάρτσεκ, Φάμπιο Φράτι κ.ά.).
Στο νέο Ψήφισμα των Ευρωπαίων αντιφασιστών υπογραμμίζεται, ότι το κείμενο «Για τη σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης» και οι πολιτικές πράξεις που το ακολούθησαν έγιναν ένα ακόμη βήμα ξεπεσμού στη διαδικασία της διαστρέβλωσης της ιστορικής πραγματικότητας. Οι νέες γενιές Ευρωπαίων όλο και πιο συχνά ακούν ότι οι ρόλοι της Γερμανίας και της ΕΣΣΔ στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν περίπου οι ίδιοι. Αυτή η διαδικασία, όπως παρατηρούν οι συντάκτες του (αντιφασιστικού) Ψηφίσματος διεξάγεται σταδιακά, με τη διαδικασία του «έρπειν». Όλο και πιο συχνά οι προφανείς επιτυχίες του σοβιετικού στρατού στα χρονικά των ευρωπαϊκών εγχειριδίων Ιστορίας αποδίδονται στους «στρατούς των Συμμάχων», ή των «συμμαχικών στρατευμάτων», ενώ χρησιμοποιούνται επιπλέον και άλλες διφορούμενες διατυπώσεις.Με βάση το Ψήφισμα του Συνεδρίου συντάχθηκαν επίσης δηλώσεις και απευθύνσεις προς διεθνείς οργανισμούς. Οι βουλευτές που συμμετείχαν στο Συνέδριο απέστειλαν τα απολογιστικά κείμενα του Συνεδρίου στις ευρωπαϊκές δομές εξουσίας – ΟΑΣΕ, Ευρωκοινοβούλιο και στον ΟΗΕ.
Η ευρωπαϊκή ενοποίηση άρχισε, επί της ουσίας, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπήρχε η εντύπωση, ότι οι πολιτικοί πήραν το μάθημά τους από όσα συνέβησαν. Οι αρχιτέκτονες του νέου ευρωπαϊκού σχεδίου έθεταν ως βασικό τους στόχο την αποτροπή παρόμοιων τραγωδιών. Θεωρείτο, ότι η συζήτηση γύρω από τις δύσκολες σελίδες του παρελθόντος ανάμεσα στα μονίμως αντιμαχόμενα, παλαιότερα, κράτη και τους λαούς τους, θα βοηθούσε στη μεταξύ τους ειρήνευση στο μέλλον. Δημιουργούνταν κοινά εγχειρίδια Ιστορίας, όπως και άλλα σχέδια, σκοπός των οποίων ήταν η λεγόμενη «κοσμοπολίτικη» προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων, όταν τα μη-ηρωικά γεγονότα το παρελθόντος περιγράφονταν κατά το μέγιστο δυνατό αντικειμενικά. Οι χώρες που εισέρχονταν σε αυτή τη νέα ένωση οικοδομούσαν ένα νέο σύστημα σχέσεων μεταξύ τους, διαχωρίζοντας την χιτλερική Γερμανία από τη μεταπολεμική, ενώ όλο και περισσότερες χώρες στη Δυτική Ευρώπη έφταναν στο να παραδεχθούν τις ευθύνες τους για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων.
Μετά την κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ στην Ευρώπη και τη διάσπαση της ΕΣΣΔ, στον κόσμο κάθε χρόνο και με μεγαλύτερη ένταση προχωρά η διαδικασία «επανεγγραφής» της ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, της αναθεώρησης των ιστορικών γεγονότων, της υποκατάστασης των εννοιών για τα γεγονότα της περιόδου 1938 – 1945. Είναι προφανές, ότι εμπνευστές αυτής της πρωτοβουλίας είναι οι κύκλοι εξουσίας των ΗΠΑ και της ΕΕ, ενώ βασικοί «εκτελεστές» του σχεδίου είναι τα μέλη της ΕΕ. Ναι, η σχετικά «χαλαρή» ερμηνεία των γεγονότων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα προήγαγε την ενότητα στο εσωτερικό της ΕΕ, όμως δημιούργησε σύγχυση στις σχέσεις με τους εξ Ανατολών γείτονες.
*Ο Ντμίτρι (Δημήτρης) Κερασίδης είναι ανεξάρτητος δημοσιογράφος και θρησκειολόγος ελληνικής καταγωγής από την Ρωσία.
**Μετάφραση από τα Ρωσικά: Βασίλης Μακρίδης
*** Οι απόψεις του κειμένου εκφράζουν τον υπογράφοντα και όχι τον μεταφραστή του κειμένου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου