Ο Βιτσέντζος Κορνάρος ήταν κρητικός ποιητής κι ένας απο τους βασικούς εκπροσώπους της Κρητικής λογοτεχνίας. Είναι ο συγγραφέας του «Ερωτόκριτου», του πολύστιχου αφηγηματικού ποιήματος που εξιστορεί τη ρομαντική ιστορία δύο ερωτευμένων νέων. Όμως η αγάπη τους είναι κοινωνικά απαγορευμένη. Ο Βιτσέντζος Κορνάρος αποτελεί σήμερα ένα μυθιστορηματικό πρόσωπο τόσο για την ίδια του την ύπαρξη ως συγγραφέας του Ερωτόκριτου, όσο και για την τεράστια απήχηση που άσκησε στην ελληνική λογοτεχνία.
Βιογραφία
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου του 1533 στη Σητεία της Κρήτης, πιθανότατα στο χωριό Τραπεζούντα (ή Τραπεζόντα) Ήταν ο μικρότερος από τους πέντε γιους μιας πολύ πλούσιας οικογένειας ευγενών. Λέγεται μάλιστα πως ζούσε τη ζωή του φεουδάρχη γαιοκτήμονα, σε πατρογονικό φέουδο, ανάμεσα στα χωριά Τραπεζούντα και Πισκοκέφαλο, με πλήθος ελληνορθόδοξων υπηρετών και δουλοπαροίκων. Οι γονείς του ήταν ο Βενετόκρητος Ιάκωβος Κορνάρος και η Ζαμπέτα Ντεμέτζο. Στη Σητεία έζησε μέχρι το 1587 περίπου. Μετά εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο. Εκεί παντρεύτηκε με τη Μαριέτα Ζένο και απέκτησαν τις κόρες τους Ελένη και Κατερίνα.
{ οι τελευταίοι στίχοι του Ερωτόκριτου, σαφές αποτύπωμα της ταυτότητάς του}
Ο Κορνάρος συμμετέχει στη δημόσια ζωή του Ηρακλείου, αναλαμβάνοντας διοικητικά αξιώματα. Το 1591 διορίσθηκε ως υγειονομικός επόπτης. Είναι η εποχή της πανούκλας στην Κρήτη. Ο αδερφός του Ανδρέας Κορνάρος ήταν επίσης συγγραφέας. Είχε συγγράψει ένα βιβλίο ιστορίας της Κρήτης, το οποίο όμως δεν εκδόθηκε. Ήταν επίσης ιδρυτής του αξιόλογου φιλολογικού και λογοτεχνικού συλλόγου «Ακαδημία των παράξενων», στην οποία ήταν μέλος κι ο ίδιος ο Βιτσέντζος. Τακτικά και ως το θάνατό του επισκέπτεται και διαμένει στη Σητεία. Πέθανε στο Ηράκλειο το 1613 ή το 1614 και θάφτηκε στο μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου.
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου του 1533 στη Σητεία της Κρήτης, πιθανότατα στο χωριό Τραπεζούντα (ή Τραπεζόντα) Ήταν ο μικρότερος από τους πέντε γιους μιας πολύ πλούσιας οικογένειας ευγενών. Λέγεται μάλιστα πως ζούσε τη ζωή του φεουδάρχη γαιοκτήμονα, σε πατρογονικό φέουδο, ανάμεσα στα χωριά Τραπεζούντα και Πισκοκέφαλο, με πλήθος ελληνορθόδοξων υπηρετών και δουλοπαροίκων. Οι γονείς του ήταν ο Βενετόκρητος Ιάκωβος Κορνάρος και η Ζαμπέτα Ντεμέτζο. Στη Σητεία έζησε μέχρι το 1587 περίπου. Μετά εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο. Εκεί παντρεύτηκε με τη Μαριέτα Ζένο και απέκτησαν τις κόρες τους Ελένη και Κατερίνα.
«Κ’ εγώ δε θε να κουρφευτώ κι αγνώριστο να μ’ έχου
μα θέλω να φανερωθώ, κι όλοι να με κατέχου
Βιτσέντζος είν’ ο ποιητής και στη γενιά Κορνάρος
που να βρεθή ακριμάτιστος, σα θα τον πάρη ο Χάρος.
Στη Στείαν εγεννήθηκε, στη Στείαν ενεθράφη,
εκεί ‘καμε κι εκόπιασεν ετούτα που σας γράφει.
Στο Κάστρον επαντρέυτηκε σαν αρμηνεύγει η φύση,
το τέλος του έχει να γενή όπου ο Θεός ορίσει».
{ οι τελευταίοι στίχοι του Ερωτόκριτου, σαφές αποτύπωμα της ταυτότητάς του}
Ο Κορνάρος συμμετέχει στη δημόσια ζωή του Ηρακλείου, αναλαμβάνοντας διοικητικά αξιώματα. Το 1591 διορίσθηκε ως υγειονομικός επόπτης. Είναι η εποχή της πανούκλας στην Κρήτη. Ο αδερφός του Ανδρέας Κορνάρος ήταν επίσης συγγραφέας. Είχε συγγράψει ένα βιβλίο ιστορίας της Κρήτης, το οποίο όμως δεν εκδόθηκε. Ήταν επίσης ιδρυτής του αξιόλογου φιλολογικού και λογοτεχνικού συλλόγου «Ακαδημία των παράξενων», στην οποία ήταν μέλος κι ο ίδιος ο Βιτσέντζος. Τακτικά και ως το θάνατό του επισκέπτεται και διαμένει στη Σητεία. Πέθανε στο Ηράκλειο το 1613 ή το 1614 και θάφτηκε στο μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου.
Ο Ερωτόκριτος
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος θεωρείται συγγραφέας δυο έργων, του Ερωτόκριτου και Της Θυσίας του Αβραάμ, ενός θρησκευτικού αφηγηματικού δράματος. Το δεύτερο αυτό έργο παραδίδεται ανώνυμο, αλλά θεωρείται από τους μελετητές πιθανόν έργο του Κορνάρου.
Ο Ερωτόκριτος είναι ένα έμμετρο μυθιστόρημα που αποτελείται από 10.012 στίχους ομοιοκατάληκτους και δεκαπεντασύλλαβους, ενώ το μέτρο είναι ιαμβικό. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως οι τελευταίοι δώδεκα στίχοι αναφέρονται στον ίδιο τον ποιητή. Οι ήρωες του ποιήματος είναι ο Ερωτόκριτος (ή Ρωτόκριτος) και η Αρετούσα. Η υπόθεση του έργου είναι ο άτυχος έρωτας των δυο νέων. Η Αρετούσα είναι κόρη του βασιλιά Ηρακλή της Αθήνας και ο Ερωτόκριτος γιος του έμπιστου σύμβουλου του βασιλιά. Η διαφορετική κοινωνική θέση των δυο παιδιών εμποδίζει την ένωσή τους. Όμως όπως όλα τα παραμύθια, έτσι κι εδώ το τέλος είναι ευτυχές με τον γάμο των δυο νέων.
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος θεωρείται συγγραφέας δυο έργων, του Ερωτόκριτου και Της Θυσίας του Αβραάμ, ενός θρησκευτικού αφηγηματικού δράματος. Το δεύτερο αυτό έργο παραδίδεται ανώνυμο, αλλά θεωρείται από τους μελετητές πιθανόν έργο του Κορνάρου.
Ο Ερωτόκριτος είναι ένα έμμετρο μυθιστόρημα που αποτελείται από 10.012 στίχους ομοιοκατάληκτους και δεκαπεντασύλλαβους, ενώ το μέτρο είναι ιαμβικό. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως οι τελευταίοι δώδεκα στίχοι αναφέρονται στον ίδιο τον ποιητή. Οι ήρωες του ποιήματος είναι ο Ερωτόκριτος (ή Ρωτόκριτος) και η Αρετούσα. Η υπόθεση του έργου είναι ο άτυχος έρωτας των δυο νέων. Η Αρετούσα είναι κόρη του βασιλιά Ηρακλή της Αθήνας και ο Ερωτόκριτος γιος του έμπιστου σύμβουλου του βασιλιά. Η διαφορετική κοινωνική θέση των δυο παιδιών εμποδίζει την ένωσή τους. Όμως όπως όλα τα παραμύθια, έτσι κι εδώ το τέλος είναι ευτυχές με τον γάμο των δυο νέων.
 |
| Πηγή εικόνας: vitsentzoskornaros.org | Η σπάνια πρώτη έκδοση του Ερωτόκριτου, η οποία τυπώθηκε από τον Antonio Bortoli το 1713 στη Βενετία, στην κατοχή της Γενναδείου Βιβλιοθήκης της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. |
Ο Κορνάρος φαίνεται να εμπνέεται το ποίημα από ένα γαλλικό μυθιστόρημα, το Paris et Vienne του Πιερ Συπέντ. Το έργο αυτό είχε γνωρίσει μεγάλη απήχηση και είχε μεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. Στην ιταλική του μετάφραση φέρεται να το έχει διαβάσει κι ο Βιτσέντζος Κορνάρος. Ο Ερωτόκριτος αποτελεί σημαντικό κομμάτι στην λαϊκή παράδοση και παραμένει ένα δημοφιλές κλασικό έργο. Επιπλέον, έχει αγαπηθεί ιδιαίτερα χάρη στη μελοποίησή του από τον Χριστόδουλο Χάλαρη και την ερμηνεία του από τον Νίκο Ξυλούρη αρχικά.
Ο θεμελιωτής του αφηγηματικού ποιήματος
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος είναι ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της Κρητικής Λογοτεχνίας και βασικός θεμελιωτής του αφηγηματικού ποιήματος στην Κρήτη. Ο Ερωτόκριτος του και η Ερωφίλη του Γεωργίου Χορτάτση είναι τα σημαντικότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας την περίοδο της Βενετοκρατίας. Το έργο του γράφεται στην κρητική διάλεκτο, την οποία ο Κορνάρος κατάφερε να οδηγήσει σε μεγάλη εκφραστική τελειότητα. Όπως κι οι άλλοι ποιητές της περιόδου αυτής (ο Γ. Χορτάτσης, Μ. Α. Φώσκολος, Ι. Α. Τρωίλος), ο Βιτσέντζος Κορνάρος συνδυάζει το ανθρωπιστικό πνεύμα της κρητικής παράδοσης με την ανανεωτική τάση της Αναγέννησης. Στο έργο του κυριαρχεί το ηρωικό πνεύμα, το χρέος απέναντι στην πατρίδα, η εξιδανίκευση του έρωτα, ο ιπποτισμός, η αγάπη για την ελευθερία. Ο ποιητής μεταφέρει βέβαια το ιπποτικό ιδανικό στη δικής του εποχή.
Η συνάντηση του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας
«Ἐφανερῶσαν το κ’ οἱ δυὸ πὼς εἶναι ἐκεῖ σωσμένοι
κι ἀπόκει στέκου σὰ βουβοὶ κ’ ἡ γλώσσα τως σωπαίνει.
Ἤτρεμ’ ἐκείνη σ’ μιὰ μεριὰ κ’ ἐκεῖνος εἰς τὴν ἄλλη
κι ὁ γεῖς τὸν ἄλλο ἐνίμενε τὴν ἐμιλιὰ νὰ βγάλη˙
μιὰν ὥρα ἐστέκα ἀμίλητοι καὶ τὰ πολλὰ ὁποὺ χώνα
ἐχάσαν τα, σοῦ φαίνεται, τὴν ὥρα ποὺ ἐσιμῶνα.
Δὲν εἶχαν τὴν ἀποκοτιὰ στὰ θέλου νὰ μιλήσου,
δὲν ξεύρουν ἀπὸ ποιὰ μεριὰ τὰ πάθη τως ν’ ἀρχίσου.
Ὡσὰ λαήνι ὁποὺ γενῆ πολλὰ πλατὺ στὸν πάτο
κ’ εἰς τὸ λαιμὸ πολλὰ στενὸ κ’ εἶναι νερὸ γεμάτο,
κι ὅποιος θελήση καὶ βαλθῆ ὄξω νερὸ νὰ χύση
καὶ τὸ λαήνι μὲ τὴ βιὰ πρὸς χάμαι νὰ γυρίση,
μέσα κρατίζει τὸ νερὸ κι ἀπ’ ὄξω δὲν τὸ βγάνει
κι ὅσο τὸ γέρνει τόσο πλιὰ μόνο τὸν κόπο χάνει,
ἐδέτσι ἐμοιάσασι κι αὐτοὶ κ’ ἦσα γεμάτοι πάθη,
ἡ ἀποκοτιὰ τως νὰ τὰ ποῦν, ὡς ἐσιμῶσα, ἐχάθη
καὶ θέλοντας νὰ ποῦν πολλὰ, τὰ λίγα δὲ μποροῦσι˙
τὸ στόμα τως ἐσώπαινε, μὲ τὴν καρδιὰ μιλοῦσι.»
Ερωτόκριτος, μέρος Γ΄, στίχοι 583-600.
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος με το σπουδαίο έργο του Ερωτόκριτος συνετέλεσε καθοριστικά στην ανάπτυξη της νεοελληνικής γλώσσας. Για την προσωπικότητα του ποιητή γνωρίζουμε ελάχιστα ιστορικά. Όμως ο λυρισμός της έκφρασής του, η άρτια δομή της γραφής του, οι εμπνευσμένες λέξεις που επιλέγει αλλά και τα θέματα που πραγματεύεται δίπλα στην ερωτική ιστορία του, σκιαγραφούν ξεκάθαρα έναν άνθρωπο με ισχυρή προσωπικότητα, ρομαντικό, με αξίες και ιδανικά.
Ακολουθεί βίντεο με απόσπασμα τον μελοποιημένο Ερωτόκριτο. Ερμηνεύει ο Νίκος Ξυλούρης:
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος είναι ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της Κρητικής Λογοτεχνίας και βασικός θεμελιωτής του αφηγηματικού ποιήματος στην Κρήτη. Ο Ερωτόκριτος του και η Ερωφίλη του Γεωργίου Χορτάτση είναι τα σημαντικότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας την περίοδο της Βενετοκρατίας. Το έργο του γράφεται στην κρητική διάλεκτο, την οποία ο Κορνάρος κατάφερε να οδηγήσει σε μεγάλη εκφραστική τελειότητα. Όπως κι οι άλλοι ποιητές της περιόδου αυτής (ο Γ. Χορτάτσης, Μ. Α. Φώσκολος, Ι. Α. Τρωίλος), ο Βιτσέντζος Κορνάρος συνδυάζει το ανθρωπιστικό πνεύμα της κρητικής παράδοσης με την ανανεωτική τάση της Αναγέννησης. Στο έργο του κυριαρχεί το ηρωικό πνεύμα, το χρέος απέναντι στην πατρίδα, η εξιδανίκευση του έρωτα, ο ιπποτισμός, η αγάπη για την ελευθερία. Ο ποιητής μεταφέρει βέβαια το ιπποτικό ιδανικό στη δικής του εποχή.
Η συνάντηση του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας
«Ἐφανερῶσαν το κ’ οἱ δυὸ πὼς εἶναι ἐκεῖ σωσμένοι
κι ἀπόκει στέκου σὰ βουβοὶ κ’ ἡ γλώσσα τως σωπαίνει.
Ἤτρεμ’ ἐκείνη σ’ μιὰ μεριὰ κ’ ἐκεῖνος εἰς τὴν ἄλλη
κι ὁ γεῖς τὸν ἄλλο ἐνίμενε τὴν ἐμιλιὰ νὰ βγάλη˙
μιὰν ὥρα ἐστέκα ἀμίλητοι καὶ τὰ πολλὰ ὁποὺ χώνα
ἐχάσαν τα, σοῦ φαίνεται, τὴν ὥρα ποὺ ἐσιμῶνα.
Δὲν εἶχαν τὴν ἀποκοτιὰ στὰ θέλου νὰ μιλήσου,
δὲν ξεύρουν ἀπὸ ποιὰ μεριὰ τὰ πάθη τως ν’ ἀρχίσου.
Ὡσὰ λαήνι ὁποὺ γενῆ πολλὰ πλατὺ στὸν πάτο
κ’ εἰς τὸ λαιμὸ πολλὰ στενὸ κ’ εἶναι νερὸ γεμάτο,
κι ὅποιος θελήση καὶ βαλθῆ ὄξω νερὸ νὰ χύση
καὶ τὸ λαήνι μὲ τὴ βιὰ πρὸς χάμαι νὰ γυρίση,
μέσα κρατίζει τὸ νερὸ κι ἀπ’ ὄξω δὲν τὸ βγάνει
κι ὅσο τὸ γέρνει τόσο πλιὰ μόνο τὸν κόπο χάνει,
ἐδέτσι ἐμοιάσασι κι αὐτοὶ κ’ ἦσα γεμάτοι πάθη,
ἡ ἀποκοτιὰ τως νὰ τὰ ποῦν, ὡς ἐσιμῶσα, ἐχάθη
καὶ θέλοντας νὰ ποῦν πολλὰ, τὰ λίγα δὲ μποροῦσι˙
τὸ στόμα τως ἐσώπαινε, μὲ τὴν καρδιὰ μιλοῦσι.»
Ερωτόκριτος, μέρος Γ΄, στίχοι 583-600.
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος με το σπουδαίο έργο του Ερωτόκριτος συνετέλεσε καθοριστικά στην ανάπτυξη της νεοελληνικής γλώσσας. Για την προσωπικότητα του ποιητή γνωρίζουμε ελάχιστα ιστορικά. Όμως ο λυρισμός της έκφρασής του, η άρτια δομή της γραφής του, οι εμπνευσμένες λέξεις που επιλέγει αλλά και τα θέματα που πραγματεύεται δίπλα στην ερωτική ιστορία του, σκιαγραφούν ξεκάθαρα έναν άνθρωπο με ισχυρή προσωπικότητα, ρομαντικό, με αξίες και ιδανικά.
Ακολουθεί βίντεο με απόσπασμα τον μελοποιημένο Ερωτόκριτο. Ερμηνεύει ο Νίκος Ξυλούρης:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο:Βιτσέντζος Κορνάρος. Ανάκτηση από: sitia.gr (Τελευταία σύνδεση 28/03/2022)
Βιτσέντζος Κορνάρος. Ανάκτηση από: kritipoliskaihoria.gr (Τελευταία σύνδεση 28/03/2022)
Βιτσέντζος Κορνάρος. Ανάκτηση από: el.wikipedia.org. (Τελευταία σύνδεση 28/03/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου